Zwiedzamy świat

Abu Simbel - położona 270 km na południe od Assuanu, ogromna świątynia faraona Ramzesa II. Wykuto tam dwie ogromne świątynie w ścianie z litego piaskowca. Większa z nich ma elewację wysokości 32 m i długości 36 m. Jej fronton zdobią cztery potężne posągi siedzącego Ramzesa o wysokości 20 m. Druga świątynia wzniesiona na cześć ulubionej żony Ramzesa - Nefertari. Wzdłuż jej frontu stoi sześć ogromnych rzeźb (10 m), cztery posągi Ramzesa i dwa Nefertari.

Alhambra - to pałac - forteca (Mauretański raj), o niezrównanie pięknych wnętrzach. Wznosi się wysoko nad Grenadą (Hiszpania), na tle ośnieżony wierzchołków Sierra Nevady. Posiada wspaniałe dziedzińce i wnętrza, baseny, fontanny i posadzki, kolumnady i niezwykle bogatą ornamentykę.

Angkor - stolica średniowiecznego imperium Khmerów, leży w głębi kambodżańskiej dżungli nad jez. Tonle Sap. Około 1000 r. miasto miało 190 km² i ok. 600 000 mieszkańców. Było największe w średniowiecznym świecie. Rozległy kompleks mierzył ok. 24 x 8 km i miał dwa zbiorniki wody, każdy po ok 9 mld litrów. Główna świątynia Angkor Wat zajmuje obszar prawie 2,5 km², a jej wieże wznoszą się na 60 m. Świątynia ta jest oddzielona od pozostałych świątyń i budowli fosą 200 m szerokości.

Borobudur - to buddyjski kompleks świątynny znajdujący się na Jawie (Indonezja), a oceniany jest jako arcydzieło sztuki azjatyckiej. Zbudowany pomiędzy 750 a 850 r. na niewielkim wzgórzu, w którym wykuto osiem schodkowych tarasów. Pięć dolnych to kwadraty otoczone wysokimi zdobnymi w reliefy murami - trzy górne są okrągłe i otwarte. Stoją na nich 72 stupy w kształcie dzwonu, z których każda mieści posąg Buddy. Szczyt wieńczy kaplica z niedokończoną figurą Buddy. Świątynię opuszczono ok 1000 r. i do końca XIX w. zarastała dżunglą.

Carcassonne - miasto w południowej Francji nad rzeką Aude jest jak gdyby przeniesione wehikułem czasu ze średniowiecza do współczesności. Miasto budowane od VI do XIII w. posiada dwa obwody murów obronnych z kilkudziesięcioma basztami obronnymi, barbakan, bramy wjazdowe, a wewnątrz czworoboczny średniowieczny zamek, równie stare budownictwo i uliczki z XII-XV w. Jest największym zachowanym w całości miastem warownym w Europie.

Chartres - w tym niewielkim mieście francuskim (ok. 70 km na zachód od Paryża) znajduje się jedna z największych katedr (w Europie i na świecie), w której czci się Czarną Madonnę - drewnianą figurę (zupełnie zczerniałą) znalezioną tam w III w. Budowę katedry Notre-Dame w Chartes rozpoczęto w 1194 r., miała trwać 30 lat, przy czym wieżę północną w stylu późnego gotyku przebudowano w 1507 r. Katedra swym ogromem, stylem budowy, różnorodnością wież, wieżyczek, przybudówek przerasta wszystkie inne tego typu budowle. Portyki i portale katedry zdobi ok. 2000 rzeźb postaci ludzkich, a witraże należą do najwspanialszych na świecie.

Cuzco - dawna stolica imperium Inków leży w południowym Peru, na wysokości 3500 m n.p.m. i jest najstarszym zamieszkałym miastem obu Ameryk. Miasto budował cesarz Pachacuti od 1438 r. W centrum miasta stała Świątynia Słońca (Coricandra), oraz centralna wieża Sunturnvasi, a wokół Świętego Placu mieściły się domy elity, sklepy i warsztaty. Cuzco leży na zbiegu rozległej, liczącej 4000 km sieci dróg, która oplatała całe imperium Inków. W 1533 r. miasto zostało zdobyte przez Hiszpanów.

Diabelska Wieża - Devils Tower - w stanie Wyoming (USA) znajduje się potężny monolit górujący nad równinami i zapierający swym widokiem oddech w piersiach. Posiada wygląd (jakby obłożonego korą) gigantycznego pniaka o wysokości 263 m, mającego średnicę u podstawy 305 m, a u wierzchołka 85 m. Był “bohaterem” filmu “Bliskie spotkania III stopnia". W 1906 r. jako pierwszy obiekt ogłoszony został narodowym zabytkiem przyrody USA.

Dolina Monumentów - znajduje się w USA na granicy czterech stanów (Utah, Kolorado, Nowy Meksyk i Arizona). Na wydającej się bezkresnej równinie wyrastają pionowo w górę (300 m) przybierając różne kształty, pozostałości nierozmytych przez wodę skał o twardej budowie. Sceneria doliny często wykorzystywana była (i jest) podczas kręcenia westernów.

Giza - w tej niedużej miejscowości pod Kairem w Egipcie usytuowane są trzy wielkie piramidy (grobowce faraonów). Pierwsza większa z brzegu to piramida Cheopsa, środkowa Chefrena i trzecia, dużo mniejsza Mykerinosa. Wielkie piramidy wzniesiono w okresie 2575-2465 r. p.n.e. Największa z nich, grobowiec faraona Cheopsa (Chufu) powstała jako pierwsza. Jej rozmiary pierwotne; długość boku podstawy 230 m i 146,5 m wysokości - obecnie 137 m wys. Zbudowana z ok. 2 300 000 kamiennych bloków, każdy wagi ok. 2,5 t (ale niektóre 15-50 t), posiada wewnątrz ok. 250 m korytarzy i salę na sarkofag 5 x 10 m i 6 m wysokości.

Gliniana armia - w 1974 r. odkryto niezwykły grobowiec pierwszego Cesarza Chin, Szy huang-ti. Niezwykłość grobowca polega na tym, że ma on 5 km średnicy, a wokół grobowca głównego ustawiono według obliczeń (jeszcze nie odkopano całości i grobowca) ok. 6000 glinianych figur żołnierzy naturalnego wzrostu - przy czym każdy z nich posiada inną twarz. Oprócz nich jest tam jeszcze ok. 600 glinianych koni i ok. 100 rydwanów (niektóre elementy uprzęży koni są z brązu).

Góra Tai - Taishan - jest najświętszą chińską górą, czczoną zarówno przez taoistów, jak i buddystów. Posiadająca wysokość 1544 m góra leży na Nizinie Chińskiej w pobliżu Żółtej Rzeki. Odkryte tu ślady ludzkich osiedli ocenia się na 400 000 lat. Od lutego do maja każdego roku, dzień w dzień, tysiące pielgrzymów bierze udział w rytualnym pokonaniu 7000 skalnych schodów wiodących na szczyt do znajdującej się tam świątyni Nefrytowego Cesarza. Wspinaczka trwa 6-7 godzin, pielgrzymi zatrzymują się po drodze w licznych mniejszych świątyniach, by oddać cześć bogom.

Hagia Sophia - to niezwykła świątynia z marmuru, w europejskiej części Stambułu (Istanbulu) w Turcji. Jest tu zgrane prawie do doskonałości piękno wnętrza z arcydziełem oświetlenia słonecznego. Cesarz Justynian Wielki (nakazał jej wzniesienie w latach 532-537) wchodząc do ukończonej świątyni miał ponoć zawołać “O Salomonie, prześcignąłem cię”.

Iguaçu - potężną kaskadę Iguacu tworzy 275 osobnych wodospadów oddzielonych skalistymi wysepkami. Woda z hukiem (słyszalnym do 24 km) spada z wysokości 82 m w kanion (wąwóz) nazwanym Diabelską Gardzielą. W szczycie pory deszczowej przez krawędź wodospadu przetacza się 13,6 mln litrów wody na sekundę, a w porze suchej 2,3 mln l/sek. Co kilkadziesiąt lat, w okresie większych susz, wodospad i rzeka wysycha (ostatnio w 1978 r.). Szeroki na 2500 m wodospad najlepiej oglądać od strony argentyńskiej, gdzie jest też możliwość dojścia specjalnymi kładkami aż do Diabelskiej Gardzieli.

Jaskinie Mogao - pomiędzy IV a XIV w., w skalnych urwiskach położonych 24 km na południe od Tunhuang (Chiny), wykuto 496 buddyjskich świątyń skalnych, znanych pod nazwą jaskiń Mogao. Jaskinie te zostały ozdobione malowidłami o tematyce religijnej, a następnie zamknięte. Dopiero po pięciu wiekach w 1900 r. odkryto przypadkowo tę skarbnicę artystycznych i literackich dzieł. Są tam rzeźby, wspaniała biblioteka z buddyjskimi tekstami, freski oraz obrazy na jedwabiu, drewnie i papierze, z czasów dynastii Wei, Sui i T'ang. Obecnie ok. 40 jaskiń jest dostępnych do zwiedzania.

Jerycho - na zachodnim brzegu rzeki Jordan, ok. 22 km na płn.-zach. od Jerozolimy, leży Jerycho, najstarsze znane miasto świata. Było ono zamieszkiwane nieprzerwanie od 9000 do 1850 r. p.n.e. Wykopaliska ujawniły 20 kolejnych warstw osadniczych, zawierających domy z suszonej cegły, które tworzą tzw. tell, czyli kopiec o powierzchni 4-5 ha. Kopiec ten otoczony jest 3-metrowym murem z wieżą o wysokości 8,5 m. Miasto zostało zdobyte przez Jozuego, a zgodnie z biblijnym przekazem, gdy armia Jozuego wydała głośny krzyk, mury Jerycha legły w gruzach.

Knossos - antyczne miasto, leżące 4 km od północnego brzegu Krety, znane jest z ruin niezwykłego pałacu króla Minosa. Pałac ten mający słynąć z labiryntu bez wyjścia, opiewany był w licznych mitach o Dedalu, Ariadnie i Minotaurze. Prawdopodobnie zniszczony ok. 1400 r. p.n.e. pałac, odkrył w 1899 r. angielski archeolog Sir Arthur John Evans, któremu to wykopalisku i badaniu kultury minojskiej poświęcił resztę swego życia.

Machu Piccu - zbudowane prawdopodobnie w XV w., zagubione miasto Inków, przez 500 lat skywało swoją tajemnicę, dopiero w 1911 r. odkrył je amerykański historyk i archeolog Hiram Bingham. Leżąca wysoko w peruwiańskich Andach cytadela - miasto wygląda jakby była zawieszona pośród górskiej mgły. Wszystkie budowle (budowane ze skalnych bloków) idealnie się z sobą łączą i harmonizują. Przy układaniu murów nie używano zaprawy, bloki skalne ważące po kilka, kilkanaście, największe do 100 ton są idealnie dopasowane, również idealnie są połączone poszczególne budowle między sobą. Wokół miasta na stokach zbudowano dziesiątki niedużych tarasów do uprawy roślin.

Mekka - miejsce urodzenia Mahometa, znajduje się tutaj największy na świecie meczet, na którego rozległym dziedzińcu usytuowana jest słynna Kaaba ze świętym kamieniem - celem pielgrzymki każdego muzułmanina. Pięciodniowa pielgrzymka odbywa się w dwunastym miesiącu roku muzułmańskiego. Pielgrzymi 7 razy okrążają Kaabę, następnie pokonują 48 km pieszo po świętych miejscach, a po powrocie do Mekki, dają sobie ogolić głowę i po raz kolejny siedmiokrotnie okrążają Kaabę. Meczet mogący pomieścić na trzech poziomach kilkaset tysięcy wiernych, został wybudowany w miejscu przyklęknięcia wielbłądzicy Mahometa - Alkasy (uratowało mu to życie). Do meczetu wolno wchodzić tylko muzułmanom płci męskiej, na niewierncyh nakładane są kary pieniężne.

Mesa Verde - to region przepaścistych kanionów oddalonych 55 km na zachód od Durango w Kolorado (USA). Znajdują się tam puebla plemienia Anasazi, pochodzące z XI-XII w. Największym z nich jest tzw. Pałac Klifowy, czteropiętrowa budowla składająca się z 220 pokojów i 23 podziemnych miejsc kultu. W pałacu mieszkało 250-350 osób, a w innych okolicznych budowlach około kilka tysięcy. Od 1906 r. jest parkiem narodowym i najbardziej popularnym stanowiskiem archeologicznym w USA.

Meteora - u stóp gór Pindos w sercu północnej greckiej Niziny Tesalskiej, pną się w górę 24 ogromne (wysokości od kilkudziesięciu do 550 m) skały o różnych kształtach i płaskich szczytach. Te płaskie szczyty przyciągnęły tu przed tysiącem lat mnichów ascetów, którzy tylko sobie wiadomym sposobem wybudowali na nich 24 różne klasztory. Do dostania się na górę wykorzystywano różne techniki; drabiny, kucie stopni w skale, drabiny sznurowe i inne. Klasztory te służyły również miejscowej ludności jako schronienie przed wrogiem.

Mohendżo Daro - położone 320 km na płn.-wsch. od Karaczi nad brzegami Indusu, prócz Harappy (starożytne miasto powstałe w III lub IV tysiącleciu p.n.e. leżące w Pendżabie), jest jednym z głównych miast Cywilizacji Doliny Indusu. Obecnie odkryte części miasta składają się z dwóch części. Wschodnia - to dolne miasto składające się z dwukondygnacyjnych domków, w których mieszkała większość ludności, zachodnia - to warowna cytatela otoczona murem o wysokości 13 m, zawiera budynki religijne i administracyjne. Zamieszkane od 2500 do 1500 r p.n.e. miasto posiadało złożony system kanalizacyjny.

Mont-Saint-Michel - jest jedną z głównych atrakcji turystycznych Francji po Paryżu i Wersalu. Położone na skalistej stromej i kolistej wysepce o średnicy 400 m miasteczko, pnie się w górę niczym na kształt piramidy, zakończonej strzelistymi wieżami potężnego warownego kościoła i klasztoru. Opactwo oraz miasteczko rozbudowywano od X do XIII w. a całe obrzeże wyspy (położonej na lagunie) obmurowano potężnymi murami z basztami obronnymi, gdyż w czasie odpływu Atlantyku w niektórych miejscach można dojść do wyspy suchą nogą. Do wyspy dochodzi grobla z szosą, którą bezpiecznie można do niej dojść lub dojechać.

Mount Rushmore - góra (1745 m) na zboczach Black Hills w Południowej Dakocie (USA), na której szczycie amerykański rzeźbiarz duńskiego pochodzenia John Gutzon Borglum w latach 1927-41, za sumę ok. 1 mln dolarów, przy pomocy 360 ludzi, wyrzeźbił (w wierzchołu góry) głowy czterech prezydentów USA. Głowy mierzące po 18 m wysokości przedstawiają: pierwszego prezydenta G. Washingtona, trzeciego Th. Jeffersona, szesnastego A. Lincolna i dwudziestego szóstego Th. Roosevelta. W sumie przy pracach wycięto ok. 450 000 ton skał.

Mur Hadriana - jest drugą budowlę po murze chińskim, zbudowaną w celu zabezpieczenia się przed napadami innych plemion (w tym wypadku szkockich). W latach 122-128 na rozkaz cesarza Hadriana zbudowano w poprzek północnej Anglii (od Solway Firth na zachodzie do rzeki Tyne na wschodzie) mur obronny. Miał 120 km długości, miejscami do 4 m wysokości i do 3 m grubości. Zbudowany z kamieni i darni wykorzystywał także walory obronne terenu, a na przedpiersiu miał rów. Co 1000 kroków rozmieszczone były wieże, zbudowano też wzdłuż niego 17 fortów z kwaterami żołnierzy - jednym z najlepiej zachowanych jest fort w Housesteads. Wiele odcinków muru jest zachowanych w oryginalnej postaci.

Mykeny - to ruiny najstarszego ponoć miasta Grecji, położone na jednym ze wzgórz Peloponezu, niedaleko miasta Argos. Miasto było sercem potężnej cywilizacji, która trwała tu od ok. 1600 do 1100 r. p.n.e. W czasie prowadzonych tam prac wykopaliskowych przez H. Schliemanna odkryto dużo grobowców, w których znaleziono mnóstwo kosztownych, bogato zdobionych przedmiotów, co mogło tylko potwierdzić siłę i bogactwo miasta. Jednym ze słynnych znalezisk jest “Złota maska Agamemnona”, gdyż Schliemann przypuszczał, że odkrył jego grób.

Neuschwanstein - ten niezwykle bajeczny zamek (wart oglądnięcia), wzniesiony w hołdzie rycerzon z germańskich legend, łączy w sobie sny i bogactwo króla Ludwika Bawarskiego z artystycznymi wizjami kompozytorskimi Richarda Wagnera. Budowla ta, wymyślona i wzniesiona przez króla Ludwika II (1845-86), wygląda bardziej “średniowiecznie” niż wszystko, co zbudowano w okresie średniowiecza - jest parafrazą teatralnej dekoracji. Położony na wysokich skałach w wysokich górach zamek (2 km od miasta Hohenschwangau tuż przy granicy z Austrią) rozpoczęto budować w 1869 r., a jego rozbudowa i upiększanie trwały aż do śmierci króla.

Pagan - to starożytne miasto zajmuje niewielką równinę, około 145 km od Mandalay w Birmie. Znajduje się tam 2217 ceglano-kamiennych budowli,. z których większość to świątynie i pagody zbudowane od X do XIV w. Najciekawsze budowle w Pagan to Świątynia Ananda z wielokondygnacyjnym dachem mieszcząca cztery złote posągi Buddy, każdy o wysokości 9 m. Pagoda Szwezigon wygląda jak ogromna, tarasowa piramida z ozdobnymi iglicami, dzwonami, schodami i bramami, zwieńczona stupą w kształcie czaszy i wykładaną klejnotami złotą “parasolką”.

Panteon - zbudowany przez Hadriana ok. 118 r. rzymski Panteon jest godny uwagi ze względu na swą formę i technologię budowy. Składa się z nakrytej kopułą rotundy oraz wspartego na korynckich kolumnach portyku. Rotunda ma średnicę około 40 m, betonowa kopuła ma w najwyższym punkcie wysokość 22 m. Oculus (“oko”), okrągły otwór o średnicy 8 m w szczycie kopuły, jest jedynym źródłem światła dziennego. Wyłożoną marmurem ścianę wewnętrzną przecina siedem równomiernie rozmieszczonych wnęk (dla 7 bóstw: Jowisza, Marsa, Neptuna, Wenus, Merkurego, Plutona i Saturna). W przemianowanym później na kościół Santa Maria Rotonda, Panteonie, mieści się między innymi grób Rafaela Santi.

Petra - to miasto wykute w skałach wysokiego wąwozu, do którego można się dostać wąskim przesmykiem. Kute jako jednolity monolit fasady budynków wyglądają jakby wykonano je niedawno, a miasto liczy przecież ok. 2500 lat. Położone jest w Jordanii w połowie drogi między Zatoką Akabą a Morzem Martwym. Skalne miasto Petra liczyło nawet 20 000 mieszkańców, a pozostało prawie nienaruszone ze względu na swoje ukrycie i niedostępność.

Plitwice - ten zespół 16 otoczonych gęstymi lasami górskich jezior jest główną atrakcją wielkiego parku narodowego w zachodniej Chorwacji. Jeziora (jak gdyby spływające z gór) położone są tarasowo i połączone wspaniałymi wodospadami o wysokości dochodzącej do 75 m. Ciągną się one przez 5 km wzdłuż doliny, a woda w nich utrzymuje się dzięki naturalnym tamom wapiennym, które uformowały się u szczytu każdego wodospadu z niesionych przez wodę osadów. Zimą jeziora zamarzają, a wodospady zamieniają się w gigantyczne sople lodu.

Porcelanowa Pustynia - tak nazwano obszar (ok. 700 km²) w kotlinie Tularosa w stanie Nowy Meksyk (USA). Znajduje się tutaj nieduża pustynia, której wydmy zbudowane są z rażąco białych piasków (głównie siarczan wapnia) zachwycają swą urodą.

Potala - pałac-forteca i cel religijnych pielgrzymek znajduje się w Lhasie, stolicy Tybetu (“dachu świata”). Jest to ogromna budowla wznosząca się na zboczu wzgórza na wysokość 110 m, a długość jej dolnej podstawy wynosi 300 m. Ściany budowli pochylone do środka wraz z równoległymi rzędami zwężających się okien, podkreślają wrażenie ogromnej wysokości i wielkości. Zbudowany w XVII w. warowny pałac jest siedzibą dalajlamów, przywódców religijnych Lamaizmu (odmiana buddyzmu) oraz lamów i mnichów. Obecie panuje tam Dalajlama XIV Tenzin Gyatso, nagrodzony w 1989 r. Pokojową Narodą Nobla.

Ruwenzori - ten niezwykły masyw górski ciągnie się na długości 120 km wzdłuż granicy Republiki Demokratycznej Kongo i Ugandy. Dziesięć szczytów pochodzenia wulkanicznego (najwyższy Margherita 5109 m) przekracza wysokość 4877 m. Chociaż masyw ten leży zaledwie 48 km na północ od równika, jego wierzchołki przez cały rok pokrywa warstwa śniegu. Tajemnicze pasmo górskie, nazywane też Górami Księżycowymi, jest niewidoczne z dołu przez 300 dni w roku, ze względu na spowijające je chmury i mgły. Panująca w górze bardzo duża wilgotność, silne nasłonecznienie, kwasowa gleba i brak konkurencji ze strony drzew, spowodowały, że wykształciły się tu odmiany gatunkowe niektórych roślin, przekraczające kilkanaście (nawet kilkadziesiąt) razy wielkością swoich pobratymców rosnących na nizinach lub w innych warunkach. Przy dobrej widoczności ze szczytów Ruwenzori można dojrzeć odległy o 340 km masyw Kilimandżaro - jest to najdłuższa linia obserwacyjna na świecie.

Samarkanda - miasto położone w Uzbekistanie, przez ponad 2000 lat przyciąga poetów, pielgrzymów oraz rabusiów z odległych gór i pustyń. Miasto jest oazą na skraju pustyń i stepów Azji Środkowej. Przepiękne wielkie budowle (głównie religijne) obłożone wypolerowanym i kolorowym marmurem powodują, że z oddali w słonecznych promieniach, miasto połyskuje niczym wielka latarnia morska ze złota, widoczna z odległości wielu kilometrów. Tutaj znajduje się grób Timura przykryty prostym kamieniem (największy na świecie kawałek jadeitu). Mieścił się tu wykonany z brązu największy na świecie podwójny sekstans o promieniu 40 m, po którym pozostała podstawa wyskalowana w stopniach.

Skała Fala - znajdująca się w Australii niezwykła skała-fala ma wygląd olbrzymiej fali tsunami o wysokości 15 m i długości kilkuset metrów. Wypolerowana przez wiatr i piasek, wygięta w łuk stwarza wrażenie jak gdyby chciała się za sekundę “przelać” nad otaczającym ją terenem.

Skamieniały las - w Arizonie (USA) w rejonie tzw. Malowanej Pustyni znajdują się sporej wielkości (średnica niektórych do 2 m) części pni drzew całkowicie skamieniałych. Około 200 mln lat temu w wyniku działalności wulkanicznej drzewa te musiały zostać zagrzebane na głębokość ok. 300 m, gdzie nasiąkały krzemionką, której kryształy przybierały kształt komórek, tworząc w ten sposób idealne kopie drzew ze wszystkimi szczegółami. po ok. 150 mln lat w wyniku ponownych ruchów górotwórczych zostały wypchnięte na powierzchnię.

Sun City - miasto słońca - to niezwykłe miasto rozrywki założone zostało w II poł. lat siedemdziesiątych w RPA. Położone jest w kraterze (8 km średnicy) nieczynnego wulkanu, a jego architektura w połączeniu z przyrodą stwarza wrażenie bajkowości. Niezwykłe hotele, kasyna gry (w tym gigantyczne wykute w skale), różne budowle, około 2 mln drzew i krzewów w ponad 3000 odmianach, sztuczne morze, tropikalne fale, zjeżdżalnie wodne zapierające dech w piersiach, korty i pola golfowe ściągają tu pół miliona osób rocznie.

Surtsey - ta wyspa położona niedaleko południowej Islandii zaczęła się wyłaniać (jako wierzchołek wulkanu) w 1963 r., a w 1967 r. kiedy aktywność wulkanu ustałą, wyspa wznosiła się już na wysokość 174 m n.p.m. i zajmowała powierzchnię 2,5 km². Od samego początku obserwowana i badana przez uczonych (jako wyspa laboratorium przyrody) jest miejscami porośnięta różnymi gatunkami roślin, a ze zwierząt zamieszkują ją głównie ptaki fulmary.

Szwe Dagon - pagoda będąca dominującym punktem Rangunu, stolicy Birmy. Ta wspaniała budowla, pełna połyskujących pinakli, złotych leogryfów (pół lwów, pół gryfów), sfinksów, smoków, lwów, słoni, zajmuje obszar 5,6 ha. Jej główna stupa pokryta złotą blachą, wznosi się na wysokość 99 m, u jej szczytu znajduje się wysadzana klejnotami złota chorągiewka, zakończona złotą kulą wysadzaną 1100 diamentami (wierzchołkowy waży 76 karatów) oraz 1400 innymi cennymi kamieniami. W świątyni znajduje się jeden z największych dzwonów Dalekiego Wschodu. Odlany z brązu (1779 r.) Maha Gandha waży 23 tony, ma 4 m wysokości, a jego ściany 38 cm grubości.

Tadź Mahal - w lśniącym białym marmurze zaklęta jest miłość męża (mongolski cesarz Szahdżehan - “król świata”) do żony (Mumtaz Mahal - “wybranka pałacu”). Ta symetryczna, subtelna budowla (położona w Agrze na południe od stolicy Indii), jest jednym z najpiękniejszych i najbardziej znanych mauzoleów świata.

Teotihuacán - miasto bogów, stolica religijna Azteków, najwspanialszy swój okres przeżywało od II do VII w. Miasto (leżące ok. 50 km od miasta Meksyk) zaczęto rozbudowywać w I w. p.n.e., a w VII w. zajmowało już powierzchnię 23 km². Największą budowlą jest Piramida Słońca o wysokości 70 m i szerokości podstawy 225 m. Do dziś poszukiwane są wyjaśnienia znaczenia tej piramidy, kto zbudował miasto i dlaczego, jak również okryty jest tajemnicą upadek miasta.

Tęczowy Most - most skalny w stanie Utah (USA) przy granicy z Arizoną, jest wspaniałym zabytkiem natury (pomnik przyrody). Piaskowe przęsło spina wąwóz o szerokości 85 m. Ma 88 w wysokości, a górna część łuku 13 m grubości i 10 m szerokości.

Uluru - tak brzmi w języku aborygenów nazwa największego monolitu skalnego świata - Ayers Rock. W suchym środku Australii (Terytorium Północne), na gładkiej równinie urozmaiconej tylko trawą, wznosi się skała na wysokość 348 m. Ten wielki monolit o szerokości 1600 m, długości 2600 m, ma obwód przy podstawie 9 km, a według badań naukowców zagłębiony jest na 6000 m. Dla turystów na zachodnim zboczu wytyczono szlak oraz umocowano specjalną poręcz ułatwiająca wejście na górę. Ziemia nie utrzymuje się na jej zaokrąglonych zboczach, których nagie powierzchnie zmieniają kolory zależnie od pory dnia.

Ürgüp - wyżyna w okolicy tego tureckiego miasta (Kapadocja) gęsto pokryta jest skalnymi kominami mającymi fantastyczne kształty. Ponieważ zbudowane są z miękkiego tufu (wulkaniczna skała), wykorzystywane były od I do XIX w. na drążenie w nich pomieszczeń mieszkalnych i religijnych. W niektórych dogodnych miejscach, gdzie był dostęp do wody, drążono w skale małe osiedla z tunelami, ulicami i tylko jednym wejściem do całego kompleksu.

Uskok San Andreas - ogromna rozpadlina w USA, ciągnąca się od jeziora Salton do San Francisco na długości 1050 km. Naukowcy stwierdzają, że to pękniecie płyty kontynentalnej może sięgać głębokości 16 km. Uskok jest największym zagrożeniem dla dwóch potężnych aglomeracji miejskich w jego rejonie - dla San Francisco i Los Angeles.

Wersal - budowa pałacu w Wersalu, wzniesionego w stylu klasycystycznym przez króla Słońce Ludwika XIV zajęła 50 lat (1661-1711). Piękne pałacowe ogrody założono na powierzchni 100 ha. Pałac był miejscem rozrywek i siedzibą rządu francuskiego. Splądrowany w czasie rewolucji francuskiej (1793), odrestaurowany został przez Ludwika Filipa, który w 1837 r. założył tam muzeum narodowe. Po I wojnie światowej, w 1919 r. podpisano tu Traktat Wersalski. Pałac przyciąga tysiące turystów pragnących zobaczyć dzieła sztuki, Salę Zwierciadlaną (72 m długości), czy słynny Salon Wojny i Pokoju.

Wielka Rafa - położona u płn.-wsch. wybrzeży Australii Wielka Rafa Koralowa składa się z 3000 raf i wysepek znajdujących się w różnych stadiach rozwoju. W najszerszym miejscu ma 320 km i ciągle jest rozbudowywana przez ponad 350 gatunków koralowców. Rafę, według szacunków obok gąbek, wieloszczetów i ptaków, zamieszkuje ponad 1400 gatunków ryb, skorupiaków i mięczaków. Ostatnie badania wykazały, że najstarsze fragmenty rafy nie osiągnęły jeszcze 1 mln lat, a niektóre 500 000 lat.

Wielki Kanion - położony w zachodniej Arizonie (USA) kanion jest największy na świecie. Wyrzeźbiony przez rzekę Kolorado (przez ostatnie 10 mln lat) w najgłębszym miejscu sięga do 1600 m, szeroki od 0,8 do 29 km oraz długi na 446 (lub 515 km) - jest parkiem narodowym. Inne większe kaniony (wąwozy):

-	Kanion Piekielny - wyżłobiony przez rzekę Snake, znajduje się na ganicy stanów Idaho i Oregonu (USA), jest najgłębszy na świecie - 2400 m.
-	Miedziany Kanion - położony jest w Meksyku, a jego pionowe ściany wznoszą się na 1400 m, zaś jego długość wynosi 50 km.
-	George du Verdon - wąwóz w południowej Francji o długości 19 km, szerokości 6 m i wysokości ścian do 700 m.
-	Samaria - wąwóz na Krecie (Grecja), długi na 16 km, szerokość u podstawy 3,5 m, wysokość ścian 600 m.
-	Wąwów Iczang - przełom rzeki Jangcy w Chinach, szeroki na 150 m, wysokość ścian 600 m, a rzeka Jangcy osiąga w tym miejscu 180 m głębokości.

Wielki Mur - przebiega od miejscowości Szanghajkuan (nad zat. Liaotung) na wschodzie do miasta Ciajükuan (w górach Nan-Szan) na zachodzie. Posiada w linii prostej ok. 2400 km, a uwzględniając zakola, zakręty i odnogi ok. 4000 km (według innych źródeł wraz z resztkami prawie całkowicie zniszczonymi, miał mieć długość 6400 km). Mur ma 6-9 m wysokości, 7,5 m szerokości u podstawy i 4,5-6 m u szczytu. W miejscach mniej zagrożonych zwęża się u szczytu do ok. 1,5 m. Co 90-180 m rozmieszczone są kwadratowe strażnice o szerokości 13 m i wysokości 13 m, które mają wąskie przejścia uniemożliwiające przejazd wozów. Ogółem wzdłuż muru rozmieszczonych było ok. 25 000 wież. Budowę muru rozpoczął cesarz Szy Huang Ti w latach 246-210 p.n.e., a ostatnie próby jego naprawy i rozbudowy odbywały się w XIV i I poł. XVII w. Najlepsze jego fragmenty do zwiedzania rozpoczynają się w wiosce Badaling 65 km od Pekinu.

Wyspa Wielkanocna - ta zagubiona w przestrzeni Pacyfiku wysepka, mierząca tylko 160 km², zadziwia nas niezwykłą kulturą jaka rozwinęła się tu i trwała przez kilkaset lat. Na wyspie istnieje ok. 1000 posągów różnej wielkości, od 1 do 10 m wysokości. niektóre z nich mają duże kapelusze, a największy z nich ma średnicę 2,4 m, wysoki jest na 1,8 m i waży ok. 11,5 tony. W kamieniołomach pozostały 394 posągi w różnym stopniu zaawansowania prac, w tym największy o wadze ok. 200 t miałby 21 m wysokości. Ostatnie posągi wykuto i ustawiono prawdopodobnie w XVI w. Upadek kultury spowodował brak drewna, którego używano do budowy posągów, po prostu zalesioną kiedyś wyspę, jej mieszkańcy ogołocili z lasów.

Zakazane miasto - tym mianem określa się zbudowany na planie prostokąta (ok. 0,75 x 0,95 km) pałac cesarski w Pekinie. Zakazane Miasto składa się z 800 pałaców i pałacyków, 75 wolno stojących sal, licznych świątyń, pawilonów i bibliotek. Otoczone jest murem wysokości 11m, za którym znajduje się szeroka na ok. 50 m i głęboka fosa. Z opisów wynika, że ten wspaniały kompleks służył przyjemnościom cesarza. Zatrudniano tam 6000 kucharzy, a jego 9000 konkubin strzegło 70 000 eunuchów.

Zatoka Matsuschima - z japońskiego oznacza to “wyspy sosnowe”, a położona w płn.-wsch. części wyspy Honsiu zatoka ta jest jedną z najpopularniejszych atrakcji widokowych Japonii. W jej obrębie leżą setki wysp i wysepek, wśród których wiele porośniętych jest sosnami. Kilka wysepek jest zamieszkanych, niektóre połączone są mostami, na kilkunastu bezludnych znajdują się świątynie buddyjskie. Nie docierają tu wielkie sztormy, gdyż wody zatoki ochraniane są naturalną barierą archipelagu.

Źródła Pamukkale - są to gorące źródła o temperaturze wody przekraczającej 35^oC tryskające ze zbocza góry Cal Dagi, 20 km na północ od miasta Denizli w zachodniej Anatolii (Turcja). Strumienie wody spływają tu tarasami, a w każdym znajduje się basen otoczony trawertynowymi ścianami (powstającymi z osadu węglanu wapnia). Znajdują się też tutaj ruiny antycznego rzymskiego uzdrowiska Hierapolis. Przyjeżdża się tutaj m.in. w przypadku chorób skórnych, układu krążenia i nerwowego.

---