Wykład 8 Goffman i perspektywa dramaturgiczna

1. Erving Goffman

1. pisma: „Człowiek w teatrze życia codziennego”, „Frame Analysis”, ”Rytuał interakcyjny”, „Zachowanie w miejscach publicznych”

2. wyrósł ze szkoły interakcjonizmu Blumenowskiego, lecz nie jest on jej pełnym członkiem

3. wierny tradycji szkoły chicagowskiej

2. Badanie terenowe- wierny szkole chicagowskiej, ale bada nie tylko miasta

mikrosocjologia- obserwuje ludzi w życiu codziennym, w terenie

3. „Interesuje mnie ta kategoria zdarzeń, która powstaje podczas współobecności. Jej podstawowymi materiałami są spojrzenia, gesty, pozy, wypowiedzi, które ludzie-świadomie lub nie- wprowadzają do sytuacji. Są to zewnętrzne oznaki orientacji i zaangażowania- stany umysłu i ciała, których zazwyczaj nie bada się ze względu na ich społeczną organizację.”

„Należy interakcje badać na najniższym poziomie: w domu.”

4. „Język socjologii odnosi się do organizacji, struktur, ról i pozycji społecznych, nie jest natomiast przystosowany do opisu zachowania się osób dochodzącego do skutku w następstwie znalezienia się w społeczeństwie.”

1. pytamy o to, co się dzieje między ludźmi kiedy spotykają się twarzą w twarz

2. pełniąc daną rolę jednostki i tak zachowują się inaczej

5. Goffman- perspektywa dramaturgiczna (nie teoria)

1. założenie, że obecność innych ludzi nieuchronnie przekształca zachowanie się ludzkie (nasze normalne) w występ, mające przede wszystkim wywrzeć na nich odpowiednie wrażenie

gdy wiemy, że jesteśmy obserwowani zachowujemy się inaczej, niż gdy jesteśmy w samotności

2. rozbudowana metafora teatralna „świat jest sceną, my jesteśmy aktorami”

• rola

• aktor

• reżyser

• publiczność

• odgrywanie roli

• scenariusz - zestandaryzowany

• kulisy

• próba

• fasada

3. metafora teatralna już w teatrze elżbietańskim (Sheakspeare, Kalderan) i w złotym wieku teatru hiszpańskiego

4. rola społeczna nie jest zdeterminowana przez pozycję jednostki w tym społeczeństwie, lecz zależy w znaczącej mierze od okoliczności i kontekstu (jest on zawsze inny i dlatego jest tak bardzo ważny), w jakich jest odgrywana

5. rola- typowa odpowiedź na typowe oczekiwanie

6. interakcja podlega określonym regulacjom, regułom i odbywa się w określonych ramach społecznych, jest od tych reguł zależna i wpływa na ich utrwalenie, staje się rytuałem (rytuał społeczny)

7. rytuał interakcyjny ma - za P. Manningieni- „zasadnicze znaczenie, bo podtrzymuje nasze zaufanie do podstawowych stosunków społecznych. Dostarcza innym ludziom sposobności do upewnienia się co do prawomocności naszej pozycji w strukturze społecznej, zobowiązując nas do tego samego. Rytuał interakcyjny to mechanizm, dzięki któremu Ci, którzy są usytuowani niżej, uznają wyższość pozycji tych, którzy są ponad nimi. Stopień rytualizmu w społeczeństwie odzwierciedla prawomocność jego struktury społecznej, albowiem rytualny respekt dla jednostek jest zarazem oznaką respektu dla wykonywanych przez nie ról”

instytucje totalne:

1. to każda instytucja, która ogranicza swych członków przestrzennie i czasowo; pochłania część czasu i zainteresowania członków, stwarza odrębny czas

2. totalny charakter podkreślany jest często przez bariery wobec świata zewnętrznego (druty, mury, drzwi, kraty)

3. istnieje 5 grup instytucji totalnych:

• instytucje powołane do opieki nas osobami niedołężnymi i nieszkodliwymi dla społeczeństwa (domy starców, sierot)

• zakłady opieki nad osobami niezdolnymi do samodzielnego troszczenia się o siebie a zarazem niebezpiecznymi dla społeczeństwa (szpitale psychiatryczne, szpitale przeciwgruźlicze)

• instytucje, których zadaniem jest ochrona społeczeństwa przed szkodzeniem mu w sposób świadomy, tu nie dobro osób osadzonych jest priorytetem (zakłady poprawcze, więzienia, obozy jeńców)

• instytucje, które są powołane do realizacji określonych zadań technicznych i mają charakter instrumentalny (koszary wojskowe, okręty, internaty, obozy pracy)

• instytucje dla osób, które dobrowolnie wycofały się z czynnego życia oraz miejsca kontemplacji religijnej (pustelnie, domy zakonne, opactwa)

• zasadniczą cechą instytucji totalnych jest przekłamanie barier dotyczących rozdzielania miejsca wypoczynku, zabawy i pracy- w tych miejscach przebywamy z odmiennymi osobami, podlegamy różnym regułom i planom działania

• całe życie ich mieszkańców toczy się w jednym i tym samym miejscu i podlega tej samej jednej władzy

• we wszystkich fazach codziennej działalności ich członkowie pozostają w bezpośrednim towarzystwie dużej liczby innych członków- traktowani są jednakowo, wykonują te same czynności

• cały dzień zaplanowany ściśle, jedna czynność w wyraźnie zaplanowanym czasie przez kogoś z góry. Jest narzucony porządek i pilnowana jego realizacja.

• Narzucone czynności są przymusowe i pole wyboru (o ile istnieje) jest bardzo małe. Celem tego wyboru jest realizacja planów, oficjalnych zadań danej instytucji.

• W takich instytucjach mamy do czynienia z dwoma grupami obok siebie: podwładnych (ograniczony kontakt ze światem, liczna) i personel (nieliczni, pracujący, zintegrowani ze światem zewnętrznym).

• Sens znajdowania się podwładnego „w” instytucji wiąże się ze znaczeniem słowa „w”- chce „wyjść”, „wykonać zadanie”, „znaleźć się poza instytucją”

• proces deprywacji osobowości (depersonalizacja)- u jego podstaw mamy szczególny system władzy, charakteryzowany przez:

• władza może karać podwładnego

• władza stosuje różne sankcje przeciwko bardzo licznej grupie zachowań

• wykroczenie w jednej dziedzinie, a sankcja też w innej (ubiór, zachowanie)

• techniki adaptacyjne podwładnych:

• wycofanie się

• bunt

• zadomowienie

• konwersja - gramy rolę idealnego podwładnego

• podwładni w większości instytucji totalnych stosują taktykę kalkulacji- kombinacja różnych technik, elementów adaptacyjnych, w zależności od okoliczności (co się opłaca)

SOCJOLOGIE XX wieku (socjologie szczegółowe)

1. Socjologia konsumpcji:

1. rozwinięta w latach 80 -badanie kultury materialnej wysoko rozwiniętych społeczeństw kapitalistycznych

2. badanie przejawów konsumpcji w modzie, turystyce

3. tradycyjne kategorie związane z kapitalizmem 'praca', 'podział pracy', 'rynek', 'czas wolny' nabrały nowego znaczenia w II połowie XX wieku

4. ważna jest produkcja, konsumpcja, posiadanie kulturowych artefaktów (gadżetów), które są symbolicznymi wyznacznikami statusu

5. G. Ritzer- „McDonalizacja społeczeństwa”

• proces, w jaki zasady organizacyjne i strukturalne restauracji szybkiej obsługi wpływają na inne aspekty życia społecznego, przekształcają coraz więcej sfer życia

• procesy racjonalizacji i naukowego podejścia do organizacji i zarządzania; fordalism (dokręcam tylko 1 śrubę na taśmie)

• gwarantuje to przewidywalność, niezmienność, wysoki poziom zbiurokratyzowania, efektywność

• junk- jouralism (sensacyjne dziennikarstwo); McUniwersytet, McDentyści - instytucje

---