Kolokwium 1, goffman + merton, 21


Erwing Goffman - Perspektywa dramaturgiczna

zajmował się:

1. empirią - odwoływał się do własnych doświadczeń i obserwacji (niecodzienna empiria dla socjologa). Rozwinął to w formę nauki, często odwoływał się do pozycji książkowych, postaci z powieści, do anegdot - sięgał po nie usystematyzowane dane, znajdujące się „pod ręką”, luźne dane (blisko metafory detektywa).

2.interakcjami - sferą kontaktów „twarzą w twarz”, to mikrosocjologia. Nie interesował się makrosocjologią, czyli sferą rynków, stratyfikacją..

3. perspektywa dramaturgiczna - dla niego ludzie, którzy się kontaktują są aktorami, bo odgrywają pewne role wobec siebie, aby np. wywrzeć dobre wrażenie. „Aktorzy u Goffmana mają inny arsenał środków do wywierania, mają do dyspozycji różne środki: oszustwa, manipulacje, kłamstwa - jako naturalny składnik życia, odgrywamy lepszego niż jesteśmy, rzeczy niezbyt etyczne, ale skuteczne. Perspektywa dramaturgiczna rozwijana jest w książce „Człowiek w teatrze życia codziennego” - sfera kontaktów twarzą w twarz, fasada do analizowania; podział na: scenę i kulisy, miejsce poza sceną i fasada.

Kontakty twarzą w twarz

Jak powinniśmy odgrywać role? - w ww. książce

1. schemat dawania przedstawień, reguły odgrywania ról:

dramatyzacja idealizacja kontrolowanie ekspresji prawdziwość

2. dla G. ważna jest kwestia istnienia zespołów - współpracować ze sobą, aby dać najlepsze przedstawienie, wiedzieć o sekretach i tajemnicach zespołów

3. role poboczne

Ad 1. Kluczowe w kontaktach twarzą w twarz jest zagranie jak najlepszego spektaklu. Ważne elementy, aby spektakl był dobry - reguły:

Dramatyzacja- to też kwestia fasady - np. fizyczne przygotowanie twarzy, swego rodzaju otoczenie sytuacji fizycznej, w której się znajdujemy np. gabinet szefa (elementy wystroju muszą symbolicznie wskazywać na pozycję - bogaty, drogi wystrój, aranżacja wskazuje na stanowisko). Fasada to też fizyczne przygotowanie twarzy, ubrania się w konkretny sposób, nasz sposób bycia, drobne informacje jakie dajemy otoczeniu o naszym statusie - tzn. czy jesteśmy w domu, czy w pracy, uczesanie, komórka sygnet itd. oraz wyposażenie ekspresyjne - dobrze odgrywać osobę z wielką werwą, chodzi tu o sposób wyrażania emocji, które są bardzo ważne w Goffmanowskiej perspektywie - pokazywać zaangażowanie bądź jego brak. Dramatyzacja - wprowadzenie emocji w interakcje twarzą w twarz.

Idealizacja - ucieleśnianie i odzwierciedlanie wartości aprobowanych przez społeczeństwo. Kwestia prawdziwości - nasze wystąpienie musi być szczere, nie ujawniamy swoich sposobów oddziaływania na naszą publiczność, mamy zachowywać się spontanicznie, szczerze (jeżeli udajemy to odegrać to tak, aby się nie ujawnić)

scena - restauracja (w tym wystrój, potrawy ..)

za kulisami - kuchnia; otwarta sfera np. grill jako element kuchni, sfera poza sceną - szef kuchni spotkany gdzieś (później)

Ad. 2 Gry zespołowe. 3 typy tajemnic (sekretów) dla dobrego odgrywania roli

1. ciemne (brudne) tajemnice - wszystkie te informacje, które są niezgodne z obrazem jaki zespół chciałby utrwalić, niezgodne pomiędzy obrazem a rzeczywistością, czyli przedstawieniem a rzeczywistością (w przypadku restauracji to np. nieświeże potrawy).

2. strategiczne - możliwości i zamiary zespołu

3. wewnętrzne sekrety - takie informacje, po których pozyskaniu stajemy się pełnoprawnym członkiem zespołu (np. nowo przyjęty pomocnik kucharza) wtajemniczenie i mechanizm kontroli wewnętrznej

Ad. 3 Role poboczne. Mamy do czynienia z:

1. informatorem

2. klakierem

3. obserwatorem

4. pobocznym usługodawcą

Informator - udaje członka zespołu, zdobywa sekrety dotyczące zespołu, a potem sprzedaje je publiczności (kapuś, donosiciel)

Klakier - udaje członka publiczności, ale naprawdę ściśle współpracuje z zespołem, manipuluje, kieruje emocjami publiczności

Obserwator - ktoś kto jest niby członkiem publiczności, ale naprawdę bardzo uważnie obserwuje potknięcia gry zespołowej, by je sprzedać publiczności, członek publiczności, grający na rzecz publiczności (w restauracji - krytyk; uwagi wobec wystroju, czasu podania potraw itd.)

Poboczny usługodawca - ktoś, kto działa na zapleczu przedstawienia obok kulisów, ktoś kto coś wie o przedstawieniu, ale nie bierze w nim udziału (makijażystka, charakteryzator; w restauracji - dostawca towarów)

Osoba działająca na rzecz szefa - obserwuje i donosi, działa dla publiczności, bo szef będzie miał wiedzę i może spowodować zmiany.

Sklep - Mister schopper - osoba pomiędzy obserwatorem a ...................... sprawdza np. jak działa dane SPA, hotel, bank itd.

Goffman w socjologii zwraca uwagę na sferę niejawności i tajności w życiu społecznym - to jeden z nielicznych socjologów, który na to zwraca uwagę.

Inne wątki:

Różnicuje on na:

. interakcje zogniskowane i interakcje nie zogniskowane

zestaw reguł:

interakcje zogniskowane - w 1 określonym fizycznym miejscu zachodzą relacje/interakcje między ludźmi, którzy mają kontakt wzrokowy i komunikują się, mają jeden określony, wspólny cel, ich uwaga skupiana/zogniskowana jest na czymś konkretnym, jakimś określonym celu.

interakcje nie zogniskowane - wszystkie te sytuacje gdzie 2 lub 3 grupy będące w danym miejscu mają kontakt wzrokowy, ale są względem siebie obce, spotykają się przypadkowo (np. na przystankach, w przedziale pociągu …). W tych sytuacjach istnieją sposoby otwarcia sytuacji np. rozmowa o pogodzie, narzekanie na kolej. Trzeba uważać, żeby nie wkroczyć w prywatne terytoria.

Dla socjologii Goffmana ważne jest pojęcie roli - czy osoba ją odgrywająca jest nią pochłonięta, czy też ma dystans do niej. Ważny jest uniform (przykład: odgrywanie więźnia i strażnika) - powoduje on większe zaangażowanie w rolę.

Istotne elementy w patrzeniu na życie społeczne w tej perspektywie to:

Zwykłe rozmowy (problem interesujący G.) są bardzo ważne dla skuteczności całych zespołów - przekazujemy sobie informacje, dodatkowo potwierdzamy więź dowcipami - dla rozmowy (interakcji), dla podtrzymania zespołu.

Fatyczna funkcja języka - zwroty nic nie znaczące, służące podtrzymaniu rozmowy (acha, jasne, jasne). zorientowana na nawiązanie lub podtrzymanie kontaktu między rozmówcami (nadawcą i odbiorcą). Dominuje w takich wypowiedziach, jak telefoniczne "halo", "czy mnie słyszysz?", w formułach grzecznościowych typu "jak się masz?", "co u ciebie?" itp. W warunkach bezpośredniej komunikacji spotykamy specyficzną grupę operatorów tekstu, realizujących funkcję fatyczną. Tego rodzaju operatory mają charakter ściśle rytualny i dzielą się na trzy podstawowe grupy: 1. powitania (typu: Cześć!, Dzień dobry!, No hejka!, Sie ma!, Elo!) 2. podtrzymywania kontaktu (typu: Ojj! Ajj! No! Słucham! Aha! Tak, tak! itd.) 3. pożegnania (typu: No to pa! Do widzenia!, To nara!, Do zobaczenia!, Trzymka!)

Zakłócenia - ktoś robi coś dziwnego, wyłamuje się ze swojej roli, popełnia faux pas, w interakcji dla jej dobra często udajemy, że tego nie widzimy. Ważna jest kwestia jak wybrnąć z tego nietaktu, aby przywrócić normalną definicję sytuacji.

Goffman sztuką uczynił to, co jest naszym życiem codziennym. Doskonałe przykłady: życie przeciętnego sprzedawcy w sklepie, restauracja.

Robert Merton - współczesny reprezentant współczesnego funkcjonalizmu w socjologii (nietypowego)

Tradycyjny funkcjonalizm uznaje społeczeństwo za pewien dobrze funkcjonując system, to jest taka dobrze naoliwiona maszyna, w której wszystkie elementy są funkcjonalne i potrzebne

Funkcjonalizm Mertona (badacz nie tylko teoretyk)

M. prowadził analizy empiryczne - zwracał baczną uwagę, aby najpierw coś przebadać zanim przejdzie się do teorii, ważna była dla niego kwestia elementów funkcjonalności i uważał, że mogą być zbędne bądź dewiacyjne (może być tak, że niektóre nie są potrzebne - kwestia użyteczności i funkcjonalności).

Co może być badane w tej perspektywie funkcjonalizmu (Mertona)?

I-szy element- to wszystko co ma charakter powtarzalny, standaryzowany, dający się ująć w jakieś wzory (normy społeczne, zachowania się grup, środowisk)

→ jest to pewne ograniczenie funkcjonalizmu, bo nie interesują nas zjawiska niepowtarzalne, niestandaryzowane np. dość trudno było zabrać się polskim socjologom za zjawisko Solidarności w Polsce - było to nowe dla elit, że robotnikom może chodzić o tak abstrakcyjne rzeczy

II element Mertonowskiego podejścia to kwestia odróżnienia motywacji różnych ludzi od obiektywnych konsekwencji działań (ich subiektywna ocena sytuacji, to jak oni subiektywnie określają własne cele) od obiektywnych skutków ich działań.

→ u dziennikarzy - wrzutka - dziennikarz dostaje anonimowe materiały i robi na ich podstawie artykuł, uznając je za wiarygodny, gdzie skutkiem może być oczernienie kogoś (cel dziennikarza - wykorzystajmy te materiały, bo są interesujące dla czytelnika

III - rozróżnienie pomiędzy funkcjami i dysfunkcjami. Funkcje przyczyniają się do adaptacji, integralności danego systemu, a dysfunkcje obniżają je.

→ w obrębie jednego elementu możemy mieć do czynienia z funkcjonalnością i dysfunkcjonalnością (każde zjawisko może mieć charakter funkcjonalny i dysfunkcjonalny np. prostytucja - z punktu widzenia całego społeczeństwa zjawisko dysfunkcjonalne, ale w przypadku określonych środowisk - bezpieczny wentyl bezpieczeństwa, może cywilizowany sposób na uniknięcie przestępstw seksualnych. Natomiast narkotyki miękkie będą zaporą dla twardych i ich legalizacja? Nie, to raczej bodziec (Holandia)

▪ M. rozróżnia pomiędzy funkcjami jawnymi (te które sobie uświadamiamy) i ukrytymi (, których sobie nie uświadamiamy) np. pogrzeb: jawne - oddać cześć zmarłemu, ukryte - integracja rodziny.

▪ funkcjonalność bądź dysfunkcjonalność oceniamy z pozycji jakiejś grupy lub środowiska, z perspektywy grupy społecznej, funkcjonalność i dysfunkcjonalność jest zawsze czyjaś np. dla przestępcy dysfunkcjonalność nie jest problematyczna, natomiast dla zwykłego obywatela przestępczość jest dysfunkcją. Pewne problemy są zawsze z czyjejś perspektywy, zależy od percepcji.

▪ IV - M mówi o alternatywach funkcjonalnych np. do jakiego stopnia rodziny homoseksualne są alternatywą dla rodziny, czy możemy tradycyjne elementy zastąpić alternatywnymi, jakie funkcje mogą stanowić alternatywę dla innych funkcji

V - ograniczenia strukturalne - do jakiego stopnia możemy wprowadzać nowe elementy, a do jakiego je eliminować? Np. chcemy wprowadzić w Polsce ruch lewostronny, ale tylko dla ciężarówek

W podejściu Mertona- zainteresowanie dysfunkcjami, duże znaczenie badań empirycznych

2



Wyszukiwarka