Charakterystyka okresu Chruszczewskiego
1. Lata rządów Chruszczowa wypełniały podejmowane na różny sposób próby przezwyciężenia sprzecznoœci między kanonami ideologicznymi, utopijnymi planami i obietnicami, a realiam rzeczywistoœci ekonomicznej i społecznej.
2.Pierwsze posunięcia na niwie ekonomicznej były rozsądne i umiarkowane. Malenkow wystąpił z programem” „zaspokojenia materialnych i kulturalnych potrzeb społeczeństwa”. Miał on polegać na doinwestowaniu budownictwa mieszkaniowego , przemysłu lekkiego i handlu. Stopniowo zmniejszono obciążenia podatkowe działek przyzagrodowych. Przyniosło to natychmiastowy efekt w postaci polepszenia zaopatrzenia rynkowego, choć nie na długo. Chruszczow zabronił bowiem jednoczeœnie posiadania działek mieszkańcom miast. Natychmiast spadło pogłowie, bo zwierzęta oddawane do kołchozów marniały bądŸ je wybijano. Drastycznie spadła więc produkcja mięsa, a jego ceny wzrosły o 30%
3. I sekretarz wpadał w swojej polityce ekonomicznej z jednej skrajnoœci w drugą, co odbiło się na polityce rolnej. Założono, że rozwój produkcji będzie odbywać się przez zwiększanie areału upraw. Zaczęto likwidować stepowe odłogi w Azji Œrodkowej. Wkrótce jednak okazało się, że wydajnoœć na pozyskanych gruntach jest niska, a koszty nieopłacalne.
4. Następnie, po wizycie w USA, Chruszczow stwierdził, że zajmą się uprawą kukurydzy. Szybko jednak okazało się, że ziemie nie nadają się pod to i czym prędzej zrezygnowano z tego pomysłu.
5. Chruszczow postanowił zintensyfikować akcję przekształcania nierentownych kołchozów (których liczba za jego czasów czterokrotnie) w wielkie państwowe kombinaty rolne. Spowodowało to zadłużenie kołchozów i załamało proces mechanizacji rolnictwa, bo ludzie znający się na obsłudze maszyn i kombajnów woleli pracować w mieœcie. Tym sposobem ze wsi uciekła ogromna liczba młodzieży męskiej. Wprowadzono więc obowiązkową pomoc mieszkańcom miast w akcjach żniwnych i wykopkach, co było naturalnie marnotrawstwem czasu i kwalifikacji.
6. Polityka rolna na wskutek nieprzemyœlanych planów, na początku lat 60. poniosła klęskę, a w 1963 roku ze względu na małą liczbę zbóż wprowadzono kartki na chleb.
7. Odnotowano za to sukcesy w zakresie produkcji przemysłowej- produkcja ropy wzrosła szeœciokrotnie. Energii elektrycznej 3, stali dwu, a węgla 1,5. Miało to również swoje cienie, doszło bowiem do marnotrawstwa tych surowców.
8. Przemysł zbrojeniowy rozwijał się bardzo dobrze. Wielkie kombinaty i wojskowe bazy stanowiły zamknięte, często utajnione i samowystarczalne miasta. Dopływ pozyskiwanych często metodą kradzieży i szpiegostwa przemysłowego technologii pozwalał na utrzymanie najwyższych œwiatowych standardów. Przemysł zbrojeniowy pełnił też rolę koła napędowego całej gospodarki, bo podejmowana produkcja uboczna- np. pralki znacznie wzbogacała ofertę rynkową.
9. Wszystko to nie uratowało jednak gospodarki przed załamaniem tempa wzrostu na początku lat 60.
10. Chruszczow doprowadził do reform społecznych- wprowadzono 6-7- godzinny dzień pracy, podniesiono pensję i wyznaczono minimalną płacę, obniżono wiek emerytalny, zmieniono faktyczne przypisanie robotników do miejsc pracy, przyznano emerytury kołchoŸnikom. Oczywiœcie, gospodarka tego nie wytrzymała, stopniowo zaczęto się z tego wycofywać.
11. Postępujące rehabilitacje, nakłoniły wysiedlone podczas wojny narody, co zalegalizowano dopiero po pewnym czasie. Budziło to opór Rosjan, którzy zajęli ich domy i mieszkania.
12. Poluzowano polityczny i policyjny rygor, co spowodowało uzewnętrznienie protestów, w postaci wystąpień narodowych.
13. Na wskutek wydarzeń w Nowoczerkasku- protesty wywołane podwyżką cen w 1962 roku, zabito kilkadziesiąt ludzi i liczne rodziny wysłano na Syberię.
14. Odnowiono zerwane kontakty między twórcami i uczonymi, dzięki czemu sowiecka publicznoœć mogła w limitowany sposób, ale zawsze zapoznać się z najwybitniejszymi dziełami literackimi i filmowymi z zachodu. Jednak dalej, tylko najwybitniejsi rosyjscy twórcy mogli przedstawiać swoje działa poza granicami kraju.
15. Muzyka przeżywała złoty okres, która była mniej skrępowana partyjną kontrolą.
16. Powstało wiele doskonałych filmów, które odbudowały międzynarodową pozycję dzieła sowieckiego.
17. Dobrze miał się również teatr.
18. O wiele bardziej ucierpiał rynek literacki- opór œrodowisk konserwatywnych był bardzo silny. Wybuchały liczne skandale związane z nowymi dziełami. Reakcją na cenzurę był ruch zwany samizdatem- przepisywano na maszynie kopie niecenzuralnych utworów. Młode pokolenie zaczęło się buntować. \- zlecono KGB nadzór nad nim.