Wprowadzenie do socjologii - wykład

Zagadnienia:

1. Refleksja nad istotą i genezą socjologii

2. Wybrane teorie socjologiczne

3. Działania społeczne

4. Procesy interakcyjne

5. Organizacja społeczna (grupy)

6. Związek kultury i społeczeństwa

7. Elementy zróżnicowania społecznego

Historia socjologii

1838 - filozof społeczny August Comte wprowadza do nauk pojęcie socjologii, prekursor socjologii, upowszechnienie i upublicznienie pojęcia socjologia

Socjologia [ łac. Socjus i gr. Logos -> społeczeństwo i wiedza, mądrość] - wiedza i mądrość o życiu zbiorowym

Aby zrodził się socjologia potrzebne było nowe spojrzenie na człowieka nowa forma mentalności społecznej

3 momenty, które przyczyniły się do powstania nowej mentalności:

1. Rozwój nauki europejskiej w XIX w. (empiryczna racjonalizacja), wiedza naukowa nabiera popularności, rodzi się świadomość oddzielenia tego co ludzkie od porządku naturalnego świata przyrody; dostrzeżenie konieczności oddzielenia tego co ludzkie od polityki; normatywizm i woluntaryzm (nie pytano jak jest tylko jak powinno być) ; postrzeganie nauki społecznej jako tej która powinna odkrywać prawa naukowe

2. Rewolucja francuska

3. Rewolucja przemysłowa

Socjologia ma krótką historię (ok. 200 lat), ale jako refleksja człowieka jest czymś odwiecznym

3 formy wiedzy przedsocjologicznej:

1. Wiedza potoczna - niezbędny element ludzkiego życia, losu, musi odpowiadać na pytanie o samego siebie, zbiór spostrzeżeń, osobiste doświadczenie, nowy punkt widzenia, patrzenia na rzeczywistość, fragmentaryczna, niespójna, pochopna, apodyktyczna

2. Wrażliwość artystyczna - oddanie ducha społeczeństwa, czasu w którym dzieło powstaje, dominujący jest temat życia człowieka

3. Filozofia społeczna (nauka) - cel: odkrywanie prawdy o świecie, precyzje w formułowaniu i wysuwaniu wniosków

Filozofia wyłania się z tych trzech form wiedzy, ale jest też czymś odwiecznym, nabiera nowej jakości

Socjologie od tych 3 form wyróżnia odpowiedź na pytania: Jak wiedzę sie zdobywa? Jak formułuje się wnioski? Jak korzystamy z tych wniosków? Język dyscypliny; Wiemy jak jest; Wiemy dlaczego tak jest; Co robić, aby społeczeństwo zmieniać?

Postmodernizm - ponowoczesność - inne ujmowanie nauk empirycznych:

• Kwestionuje dominacje naukowego zdobywania wiedzy

• Wiedza naukowa nie ma dominacji w poznawaniu świata

• Koncepcje konstruowania rzeczywistości przez człowieka

• Nie ma absolutnej prawdy

• Zakwestionowanie reprezentacji języka w kontekście opisu rzeczywistości

Czym jest SOCJOLOGIA? (bada społeczeństwo)

1. Koncepcja J. Szczepańskiego: to nauka poszukująca prawidłowości dotyczących przestrzeni/ relacji

międzyludzkich; bada struktury stosunków ludzkich

2. Koncepcja G. Zimena (badał towarzyskość) - badanie elementów życia społecznego, które są

podstawowe i stale powtarzalne, typowe dla danego społeczeństwa

3. Koncepcja Emila Durchaima - to nauka o faktach społecznych, różnego typu zasady życia społecznego,

fakty zobiektywizowane -> moralność, religia, prawo, moda; tłumaczenie

zdarzeń przez pokazywanie przyczyn społecznych tego zdarzenia

4. Nauka o grupach społecznych - podstawowa komórka życia społecznego

5. Naukowe badanie historii

6. Badanie czynności ludzkich, które są fragmentami większych grup

Socjologia wykorzystuje do opisu społeczeństwa wiele metafor, analogii:

1. Metafora organizmu ludzkiego - w organizmie ludzkim widzimy wielką zależność organów, które posiada

człowiek; podział na różne elementy, grupy, które są od siebie zależne; w aspekcie

społecznym: każdy jest od kogoś zależny

2. Metafora pola - korzystanie z wiedzy natury fizycznej, pojęcie materii, pole energii ludzkiej, która

wykorzystuje w życiu; pole siły - walka o dominacje, zmiany mogą być gwałtowne

3. Metafora sieci/ życia społecznego - szybko adaptuje się do nowych warunków np. system korporacyjny,

realizacja określonych projektów -> tworzą się powiązania

Typy społeczeństw:

1. Zbieractwo, łowiectwo - ludzie którzy się tym zajmowali

2. Rolnictwo - przywiązanie do ziemi, osiadłość

3. Społeczeństwo pasterskie

4. Społeczeństwo przedindustrialne - poprzedzające uprzemysłowienie

5. Społeczeństwo postindustrialne - jak zmieniły sie warunki pracy

6. Społeczeństwo nowoczesne - bazują na ludzkiej tożsamości, człowiek odpowiada za własny los

7. Społeczeństwo późnonowoczesne - rzeczywistość współczesna, dynamiczne zmiany

8. Społeczeństwo konsumpcyjne - konsumpcja jako podstawowy wymiar życia społecznego; nabiera nowego znaczenia -> wymiar duchowy, konsumujemy pewne idee, znaki, symbole

9. Społeczeństwo ryzyka - akcentuje inne cechy; przeżywanie przez człowieka ryzyka, brak społecznego wsparcia, bezpieczeństwa - upadek stałych instytucji

10. Społeczeństwo obywatelskie - społeczeństwo wiedzy, informacyjne, nowe technologie wyznaczające proces życia człowieka, musimy radzić sobie z korzystaniem z tych informacji

11. Społeczeństwo otwarte (demokratyczne)

12. społeczeństwo zamknięte (totalitarne)

Proces instytucjonalizacji badań nad socjologią

Stany Zjednoczone - Chicago - powołano pierwszy wydział socjologii - 1892 - szkoła chicagowska - badanie zachowań społecznych, patologie dewiacje -> szukanie rozwiązań

1909 - powołanie stowarzyszenia socjologicznego

Europa:

Francja - Bordon - 1895 - powołanie pierwszej katedry socjologicznej

Niemcy - 1919 - utworzenie katedry socjologicznej - Maks Weber

Wielka Brytania - socjologia narodziła się po II wojnie światowej

Polska:

Poznań - pierwsza katedra socjologii - uznana za pierwszą bardziej znaczącą - 1920 - Florian Znaniecki

Warszawa - powstanie katedry socjologii - 1919 - 1920 - Leon Petrażycki

Kraków - 1930 - zjazd socjologiczny

1930 - zawiązanie Towarzystwa Socjologicznego; czasopismo socjologiczne; I zjazd socjologiczny; pierwszy kierunek studiów socjologicznych

2 podstawowe wizje naukowości socjologii

1. August Comte - od wiedzy metafizycznej do nauk pozytywistycznych

• Bazowanie na naukach przyrodniczych (pozytywizm)

• Mając do czynienia ze światem natury i życia społecznego możemy między nimi postawić znak „=”, tak damo działa naturalizm

• Socjologia powinna zajmować się faktami które postrzegamy zmysłami -> indukcja

• Tworzenie pewnych praw dotyczących życia społecznego

• Ważny aspekt przewidywania (przewidujemy określone stany, zachowania)

2. Maks Weber, Rickard, Poper - zaprzeczenie idei pozytywistycznej, naturalistycznej

• Wszystko co ma miejsce w życiu społecznym to cos więcej niż dane zachowanie; opiera się na kulturze, socjologia powinna odkrywać znaczenie zachowania

Maks Weber:

Socjologia humanistyczna - znaczenie rozumowe, interpretacje zachować człowieka

„metoda rozumiejąca/ rozumienia” - wywarła wpływ na hermetykę (rozumienie zachowań); mechanizmy zabezpieczające przed groźbą subiektywizacji

Poper:

„mechanizm krytyki” - wiedza ma charakter społeczny, środowisko buduje zakres wiedzy

J. Haberisas:

„interpretacja rozumiejąca” - nabiera charakteru obiektywnego na drodze debaty publicznej

Idealna sytuacja komunikacji (cechy):

• Swoboda wypowiedzi

• Wypowiadanie swobodne z równej pozycji, nie ma poczucia wyższości

• Brak nacisków zewnętrznych

• Brak argumentacji nie merytorycznej (jesteśmy w stanie zmienić zdanie przez racjonalne argumenty)

Florian Znaniecki:

„współczynnik humanistyczny” - fakty z którymi mamy do czynienia zawsze są czyjeś; Znaniecki wykorzystuje nowe źródła informacji, wykorzystuje dokumenty osobiste (pamiętnik listy, dzienniki), poznanie życia na emigracji; St. Osowski -> kontynuator pracy Znanieckiego

Każde celowe działanie człowieka będzie miało efekty niezamierzone

Wiedza społeczna w przeciwieństwie do biologicznej ma charakter ideologiczny

Maks Weber:

Co sprawiło, że na świecie zrodził się kapitalizm?

• Walory religijne

• Protestantyzm, asceza, forma pracy nad sobą

Koncepcja Mertona -> prognozy samorealizujące się i samo destrukcyjne; samorealizacja, a samodestrukcja ; wiedza nabiera dziś refleksyjnego charakteru

Przedmiot zainteresowania socjologii:

Społeczeństwo to zbiorowość ludzi, która zaczyna siew pewnych ramach (np. granice państw), ale społeczeństwo może istnieć też w innych ramach, nie koniecznie państwowych

O społeczeństwie mówimy wtedy gdy np. wskazujemy np.: państwo, rodzinę, grupę, kościół, klasę społeczną itp.

Grupa społeczna - więź, sieć relacji

Społeczeństwo - jako system zwracamy uwagę a pozycje społeczne, a nie na konkretne jednostki; społeczeństwo istnieje kiedy ludzie podejmują jakieś czynności.

Punkty widzenia:

1. Patrzenie na świat społeczny w kategoriach dynamicznych; świat się różnicuje, fragmentaryzacja; mówimy nie o społeczeństwie które „jest”, tylko o tym które „staje się”

2. Grupowy punkt widzenia (patrzymy na społeczeństwo w kontekście zróżnicowania)

3. Systemowy punkt widzenia (patrzymy na społeczeństwo w kontekście układu ról pełnionych)

4. Strukturalny punkt widzenia ( patrzymy na społeczeństwo w kontekście relacji)

5. Aktywistyczny punkt widzenia (patrzymy na społeczeństwo w kontekście działań)

6. Kulturalistyczny punkt widzenia (patrzymy na społeczeństwo w kontekście symboli, znaków)

7. Zdarzeniowy punkt widzenia (patrzymy na społeczeństwo w kontekście płynności, zdarzeń)

Czym dzisiaj jest socjologia?

Nauką o ludziach działających w polach wzajemnych relacji.

Co daje wiedza socjologiczna:

• Ogląd na relacje między ludźmi

• Wpływ społeczeństwa na jednostkę i odwrotnie

• Wiedza zmienia zachowanie ludzi

Nauczanie socjologii następuje w różny sposób:

Cel nauczania (wg Milsa): zrodzenie pewnej zdolności rozumienia pewnego związku między historią, biografią, życiem społecznym

Co daje nam wyobraźnia socjologiczna?

Na świat społeczny nie należy patrzeć z perspektywy fatalizmu. Wyobraźnia socjologiczna powinna dać wymiar strukturowy i kulturowy działalności, aktywności człowieka. Rozpoznanie znaczenia tradycji kulturowej dla rzeczywistości. Podkreślenie życia społecznego, zdolności akceptacji różnych form aktywności społecznych. Powinna wyrabiać w sobie spostrzeżenie właściwe dla relatywizmu kulturowego, pewnego rodzaju mapę rzeczywistości i samoświadomość społeczną.

Zadania socjologii w kontekście teorii wymiany (behawioralnej)

• Pokazuje powierzchnie życia społecznego

• Wyjaśnia wymiary życia (zjawisko przestrzenie mikro i makro)

• Wyjaśni bazując na dedukcji (wyprowadzenie szeregu wniosków)

• Element empirycznego związku między wnioskami a twierdzeniami

Socjobiologia (szukanie podstaw natury społecznej; koniec lat 70; Edward Wilson)

• Podejmuje badania biologicznych podstaw człowieka (genetyka i ewolucja; etologia)

• Pokazuje sie ogromny wpływ środowiska na zachowania organizmów

• Problem altruizmu - Jak mogły wykształcić się zachowania sprzeczne z interesem jednostki?

Co jest miarą przystosowania organizmów do warunków?

1. Teoria łącznej wartości przystosowawczej - gen, jednostka dobory -> wykształcenie cech morfologii i zachowaniowych (reprodukcja); dążenie do maksymalizacji kopi własnych genów (rozmnażanie)

2. Teoria altruizmu odwzajemnionego

• wkracza poza granice pokrewieństwa;

• zachowujemy się w taki sposób, w jaki chcemy żeby inni ludzie się zachowywali w podobnej sytuacji;

• w sytuacji oszustwa -> kontrola zachowań nieuczciwych, wyłapywanie ich, nie będzie świadczyło się usług na ich rzecz;

• każde oszustwo stymuluje do przezorności;

• badanie ogólnych problemów organizmów; pytają dlaczego z pojedynczych działań dążących do reprodukcji wyrasta pewien porządek zbiorowy;

• 2 kwestie:

• Organicznie (kontrola agresji wewnątrzgrupowej)

• Jak zapewnia dana zbiorowość współpracę poszczególnych osobników (do zaspokojenia potrzeb organizmy potrzebuję innych osobników)

Jak agresja jest ograniczana?

• Powstanie rytuałów (walki nabierają rytualnego charakteru, pokaz sił, poddanie jednego to zwycięstwo drugiego)

• Hierarchia i terytorium - terytorium powinno być jasno określone, wychodzenie poza nie naraża na atak osobników innego terytorium

• Im większa hierarchia tym bardziej czytelna; mniej agresji

Jak wyłania się pozycja dominanta?

• Dwa typy społeczeństw różniące się sposobem dochodzenia do dominacji

• Społeczeństwo agonistyczne - związane z silą

• Społeczeństwo hedonistyczne - spryt, zwracanie uwagi innych osobników

Przywileje i obowiązki dominanta:

• Ma większy dostęp do zasobów grupy

• Dostęp do samic, możliwość reprodukcji

• Obowiązek strzeżenia stada

• Konieczność pacyfikacji konfliktów wewnętrznych

Kwestia terytorium

• Spaja grupę

• Pozwala oddzielić „swoich” i „obcych”

Problem współpracy i współzawodnictwa (dylemat więźnia)

Oszustwa jednostki są w stanie łatwiej kogoś spotkanego przypadkowo oszukać, bo jego prawdopodobieństwo ponownego spotkania jest małe

Współpraca - częściej dochodzi do niej w małych grupach niż w dużych, typowa w populacjach stadnych

Im bardziej sprytny jest osobnik oszukiwany, tym bardziej sprytne musi być społeczeństwo aby to wychwycić

Działanie - zachowanie obdarzone sensem i znaczeniem; znaczenie nie stanowi jego wewnętrznej natury -> może być różnie interpretowane; jest nadawane przez jednostkę działającą

Znaczenie psychologiczne, intencjonalne, nadane przez jednostkę - nadawanie sensu określonych czynności, które podejmujemy

Maks Weber (prekursor antypozytywizmu): metoda rozumienia, przez kontekst do rozumienia znaczenia na bazie kontekstu czasami nie jesteśmy w stanie określić kontekstu rozumienia danego działania; rozumienie bezpośrednie jest utrudnione; przez kontekstu działanie nabiera sensu

Najprostszy sposób badania to zapytanie osoby o jej intencje, zamiary. Jednostka musi być świadoma tych intencji i czy poda nam prawdę. Istnieją różne sfery naszego życia, które próbujemy ukryć (np. sfera intymności). Człowiek nie zawsze musi być świadomy swoich motywów, kierują nim instynkty, których nie są świadomi (psychoanaliza Freuda)

Znaczenia:

1. Rozumienie pośrednie (Maks weber)

2. Znaczenie psychologiczne Mozę mieć wiele warstw (znaczenie głębsze, czy pletnie)

3. Znaczenie nadawane przez zbiorowość - przyjmujemy je za pomocą procesu socjalizacji, są akceptowane przez ogół

Konwencja społeczna - nadaje sensu naszym działaniom

Kult religijny - określony dla pewnej zbiorowości

4. Znaczenie kulturowe

Antropologia - badanie antropologiczne - szukanie zasad kulturowych pomagających w wielu nieznajomych kulturach -> rytuał „hula” (w pewnym egzotycznym plemieniu) -> znaczenie: podtrzymanie więzi, uczy podstawowej reguły - reguły wzajemności

Język - umożliwia nam komunikowanie, wielowarstwowy, systemy znaczeń, złożoność, wieloznaczność, znaczenie zależne od kontekstu, zdolność do rozpoznawania kontekstu, wyraża umiejętność człowieka do komunikowania siew tym języku

Kontekst socjalizacyjny - proces uczenia sie znaczeń, słów, określeń, ważne jest przyswajanie języka, pojęć danej dyscypliny naukowej

Teoria Sapira i Worfa

Człowiek może funkcjonować wyłącznie na poziomie języka, postrzeganie świata zależne jest od stopnia zaawansowania języka, który posiadamy, od jego bogactwa. Im, człowieka bieglej posługuje się językiem tym jego doświadczenie życiowe jest bogatsze, sprawniej porusza się w świecie.

Czynność społeczna - Florian Znaniecki

Mowa - adresowana do innych ludzi (zazwyczaj), dzieje się tak z przyczyny przypisywania znaczenia naszemu otoczeniu

Czynności edukacyjne, wychowawcze zbiorowe, władcze, informacyjne - towarzyszy im chęć przekazania treści - najprostszy schemat to czynności nakierowane na adresata który jest blisko nadawcy lub gdy adresat jest daleko od nadawcy i gdy adresat jest anonimowy (duża liczba odbiorców), gdy adresaci nie są obecni w tej samej przestrzeni -> czynność pośrednia

Znaniecki to prozator nurtu kulturalizmu/ kulturowości - kultura wyrasta ze świadomości innych ludzi, wypracowana jest przez różne społeczności, uzewnętrznienie (obiektywizacja) przeżyć w danej grupie

Czynności społeczne według Znanieckiego to główny czynnik życia społecznego. Działania nakierowane na innych, które są regulowane, akceptowane przez innych członków społeczeństwa. Na jego bazie wyrastają złożone stosunki społeczne, z nich role społeczne, z kręgów wyrastają zbiorowości. Znaniecki definiuje osobowość społeczną jako tą która wyrasta w ramach konkretnych kręgów. W czynnościach społecznych ludzie realizują swój stosunek do danego przedmiotu, sytuacji drugiego człowieka. Znaniecki dochodzi do wniosku, że skoro działanie ludzkie jest nakierowane to społeczeństwo jest dynamiczne, zmienne,

Maks Weber: węższa kategoria ludzkiej aktywności - działanie społeczne - potencjalna reakcja innych, która wymusza przebieg naszego działania. Jest to istotny element w myśleniu życia społecznego. Uwzględnienie innego partnera, adresata - jego reakcje wpływają na zmianę naszego zachowania. Tak jak postąpimy zależy od znaczeń kulturalnych i społecznych, ale także od reakcji innych osób, adresatów. Działanie społeczne jest efektywne gdy właściwie zidentyfikujemy adresata, partnera. Ludzie pod wpływem autorytetu ulęgają sugestiom z jego strony.

Rodzaje działań społecznych

1. Działania racjonalne

• Oparte na kalkulacji

• Oparte o rozum, przemyślenia

• Przeciwieństwo form aktywności człowieka opartych na spontaniczności

• Rządzą się logiką

• Maja określony charakter

• Człowiek próbuje optymalizować swoje zyski, działania

• Optymalizacja wiąże się z rachunkiem zysków i strat

• Przykład: transakcje ekonomiczne - kwestia kupna i sprzedaży - nie maja znaczenia sentymenty i emocje, liczy się zysk, działa kalkulacja człowieka związana z inwestowaniem i oszczędzaniem kapitału

• Racjonalność przyjmuje też charakter subiektywny

• Perspektywa jednostki zgodna z wiedzą, doświadczeniem i hierarchią wartości

• Racjonalność jest gwarantem przewidywalności człowieka: wykluczamy tych którzy zachowują sie irracjonalnie, ponieważ nie możemy ich przewidzieć

• Gdy mamy do czynienia z racjonalnością to czujemy się pewnie i bezpiecznie

• Ubiór, gesty, język - mylna wskazówek racjonalności

• Oczekiwania racjonalności są zależne od kontekstu ekonomicznego, rodzinnego itp.

• Odczarowanie świata (Weber) - zmiany w świecie, współczesność jest zdominowana przez działania racjonalne, człowieka zaczyna posługiwać się umysłem, instytucje oparte na tradycji maja coraz mniejszy wpływ na nasze życie

• Maksymalizacja korzyści

• Racjonalność autoteliczna - oparta na wartościach „cel uświeca środki”, ktoś jest gotów poświecić wiele dla osiągnięcia celu

• Model oświeceniowy działania człowieka - czynnikiem stymulującym do działania jest wolna wola

2. Działania tradycjonalne (rutynowe)

• Bazują na wcześniejszym doświadczeniu

• Wykonujemy pewne czynności w sposób powszechny, bez refleksyjny

• Nie zastanawiamy się dlaczego cos robimy, uznajemy to za właściwe

• Przykład: pozdrawianie ludzi na szlaku w Alpach

• Robimy cos bo tak robią wszyscy, jest to powszechne

• Wiele działań rutynowych mamy „wpisanych” na start

• Działania automatyczne

• Rutyna daje poczucie bezpieczeństwa bo powielamy schematy powszechnie akceptowane

• Zbyt duży zakres refleksyjności powoduje niemoc podjęcia jakiejś konkretnej decyzji

• Proces socjalizacji polega na tym, że społeczeństwo nie musi kontrolować jednostki, społeczeństwo musimy zaszczepić do wewnątrz, sami mamy pilnować siebie i swoje zachowania

• Piere Burdie: człowiek w okresie socjalizacji nabywa habitus (wachlarz zachowań, schematów, działania); „uspołecznione ciało człowieka”

• Rutyna zwalnia z decyzji i odpowiedzialności

• Mamy do czynienia z wygaszaniem pewnych wzorów

• Malinowski: kiedy przedmiot traci swą funkcję to zyskuje nową np. dorożka

• Kontekst życia społecznego powoduje różny zakres działań tradycjonalnych np. kontekst religijny, rodzinny, edukacyjny, polityczny, zawodowy, ekonomiczny ( w ekonomicznym najmniej działań tradycyjnych), kontekst epok: średniowiecze, a współczesność itd.

• Tradycja, kultura w pełni wyznaczała zakres działań rutynowych; w niektórych miejscach/ miastach bardziej kierujemy się działaniami tradycyjnymi niż materialnymi np. Warszawa, a Karków

• Kamuflaż - ktoś odtwarza pewnie rytuał na zasadzie naśladownictwa w celu osiągnięcia celów -> działanie o charakterze racjonalnym

3. Działania afektywne (emocjonalne)

• Potrzeba ekspresji, uzewnętrzniania swoich stanów emocjonalnych, wszelkiego typu emocje będą znajdowały ujście w naszej interakcji

• Kamuflaż: ktoś wyładowuje swoja złość na kim niewinnym (np. szef na pracowniku) aby pokazać relacje między nimi, odgrywanie uczucia w odniesieniu do określonego przez siebie wzorca -> działanie o charakterze racjonalnym / przyjaźń z drugą osobą nie w celach emocjonalnych, ale dla odniesienia swoich korzyści -> działanie racjonalne

• Częstość tych działań zależy od kontekstu społecznego, najczęściej w relacjach intymnych, bliskich

• Mocne poczucie tożsamości, wspólnoty

• Kontekst rodzinny, szkolny, państwowy (patriotyczny), etniczny, religijny, sportowy

Problem interakcji

Działania drugiego człowieka opierają się na prawdopodobieństwie. W znacznej mierze działamy w sposób nawykowy. Mamy do czynienia z repertuarem postępowania w danej sytuacji, ale rola i kontekst będą nam wyznaczały zachowania.

Interakcja - spotkanie z drugim człowiekiem

Kontakt społeczny jako rzeczywista jednostka - para działań społecznych o charakterze inicjującym i reagującym; najprostsze spotkanie ludzi.

Właściwości interakcji:

• Charakter przelotny, jednorazowy, nie niosący żadnych konsekwencji społecznych (np. zapytanie o godzinę)

• Nie musi mieć charakteru werbalnego

• Kontaktem społecznym rządzą reguły kulturowe

• Kontakt Mozę mieć charakter bezpośredni lub pośredni (za pomocą telefonu)

• Nikle skutki społeczne

Anatomia interakcji społecznej

• Dynamika - wyraz zdolności obserwowania działań drugiej osoby i modyfikowanie własnych poczynań

• Ciągłość

Granice i tożsamość interakcji

• Jedność osób (jeśli skład się nie zmienia to mamy tę samą interakcję, zmiana składu wyznacza ciągłość interakcji)

• Problem akcji (czego zdarzenie dotyczy, problem będzie wyznaczał początek i koniec interakcji)

• Problem miejsca (ważne jest aby partnerzy byli współobecni i znajdowali się w tym samym miejscu)

• Problem czasu/ problem przestrzeni i czasu (czy interakcja nie jest niczym zakłócona

Co jest potrzebne aby interakcja była możliwa?

• Wspólnota zasad/ reguł działania

• Wspólny język

• Zasób wiedzy potocznej

• Wspólna definicja sytuacji

• Przestrzeń i czas

Typy dystansów interakcyjnych

• Dystans intymny (30 - 50 m; po przekroczeniu tej bariery nie szukamy kontaktu z osobami, które ją przekraczają)

• Dystans osobisty (50 - 120 m; wpuszczamy do niego osobę z którą rozmawiamy)

• Dystans socjalny (1,2 - 3,5 m; kontakty typu: pracownik z szefem -> relacje zadaniowe, komunikacja na płaszczyźnie formalnej)

• Dystans publiczny (< 3,5 m; charakterystyczny dla wystąpień publicznych)

Związek dystansu z treścią interakcji i kulturą -> problem ułatwiania lub utrudniania interakcji z uwagi na przestrzeń. Np.:

• Wieś: rozmieszczenie domów tak aby wszyscy mogli się komunikować

• 
  
  Bar - układ krzeseł

• Blok w wielkim mieście (nie musimy liczyć się z opinia innych ludzi bo ich nie znamy)/ urbanizacji -> zanik więzi społecznych

Znaczenie czasu w procesie interakcji

• Interakcje różnią się skalą czasową

• Zwracamy uwagę na: szybkość działania (przykład meczu piłkarskiego/ szachowego/ mszy -> szybkość działania a oczekiwania)

• Treść przebiegu związana z tempem i rytmem (czas szybki - tymczasowość/ zmienność)

Teorie

1. Teoria wymiany -> zasada wzajemności

2. Związana z behawioryzmem

3. Teoria symbolicznego interakcjonizmu

Charles Cooley (1864 - 1929) i J. Mead (1863 - 1931) -> dali podstawy tej teorii

Ludzki umysł do ukształtowania potrzebuje społeczeństwa, a społeczeństwo nie istniało by bez interakcji i więzi jakie w nim istnieją. Najwłaściwszą drogą jest droga zależności jednostki i środowiska.

Umysł -> osobowość -> społeczeństwo

Język kształtuje nasza percepcję. Wymiana i wzajemność maja szczególny wymiar symboliczny. Teoria mówi o tym jak ludzie wymieniają między sobą idee, symbole, gesty.

Schemat interakcji społecznych:

1. Pojawienie sie partnera (rozpoznanie drugiej osoby)

2. Etap identyfikacji partnera ( jako kogoś dla nas ważnego, który jest gotów nam pomóc, identyfikacja z uwagi na cel, resztę identyfikujemy jako niepotrzebnych, nie mogących nam pomóc w naszym odczuciu, wybieramy na podstawie cech znanych z doświadczenia np. policjant w mundurze)

3. Wspólna definicja sytuacji (fałszywa, rozbieżna definicja sytuacji prowadzi do zerwania interakcji)

4. Interpretacji słów, gestów (próbujemy rozkodować stosunek drugiej osoby do nas

5. Postawienie się w roli innego -> kluczowy element interakcji; przypisujemy tej osobie cele, motywy, intencje, która będzie chciała ta osoba zrealizować w trakcie tego spotkania; doświadczenie i ogólna samoocena jest najważniejsza w interakcji, jaka ta samoocena będzie to tak człowieka będzie funkcjonował w społeczeństwie; im wyższa samoocena tym lepiej

4. Teoria dramaturgiczna Rywina Gowmana

Używa metafory teatru, aby opisać co się w życiu człowieka dzieje. Człowiek dąży do tego, aby zrobić jak najlepsze wrażenie na innych ludziach.

Audytorium; publiczność; scena; teatralna sceneria; kulisy; przestrzeń prywatna

Scena, a kulisy: inaczej człowiek zachowuje się na scenie, a inaczej za kulisami; celem jest umiejętność kontrolowania wrażeń jakie budzi u innych i kontrola swoich emocji, trzeba umiejętnie tymi emocja lny zarządzać.

Ludzie w swoim życiu nieustannie Graja przed innymi, życie to nie ustanna gra. Myśląc o człowieku, który odgrywa role trzeba go odróżnić od typowego aktora, bo prawdziwy aktor zachowuje dystans, gra jest przemyślana, natomiast u człowieka oddzielenie się od roli niesie negatywne konsekwencje, ponieważ człowieka najlepiej gra swoja rolę kiedy się z nią zidentyfikuje.

Człowiek jest sumą ról jakie w życiu było dane nad odegrać.

Szczególna troska o fronton ( z przodu, coś co jest postrzegane od razu, czyli wygląd, gesty). Ludzie zabiegają o przebranie dla korzyści (np. egzamin, rozmowa kwalifikacyjna). Jesteśmy nakierowani na innych żeby zrobić dobre wrażenie, przejść test i otrzymać jasne komunikaty od innych.

Jaźń odzwierciedlona - wytwór oddziaływań innych ludzi, to inni ludzie kształtują nasza samoocenę, na podstawie ich reakcji możemy sobie odpowiedzieć jaka mamy wartość -> stąd potrzeba interakcji z innymi, ocena innych jest ważna, buduje ona nasz własny obraz, który często jest sprzeczny.

Odgrywanie roli wiąże się z autentycznością „ja” człowieka -> jestem tym co gram.

Trzeba być otwartym na zmianę, rozpoznawać oczekiwania i zachowywać się właściwie w stosunku do oczekiwań. Dążenie do tego, aby sprostać oczekiwania innych ludzi.

Mechanizm samospełniającej sie przepowiedni.

Diada - interakcja pomiędzy dwiema osobami.

Sieć interakcji (Zimmer)

Jak interakcje układają siew grupach więcej niż 2 osobowych?

Relacje dwuosobowe układaj asie inaczej niż relacje trzy i więcej osobowe.

Triada -> 3 osoby -> komplikacja relacji -> pojawienie się nowych reakcji

Nowe definicje:

Koalicja - porozumienie dwóch osób przeciwko jednej

Dziel i rządź - brak integracji ułatwia kontrole, próba skłócenia dwóch partnerów, aby odnieść własne korzyści

Mediacja - jedna osoba stara się rozładować konflikty jakie rodzą się miedzy innymi uczestnikami interakcji

Decyzje podejmowane większością głosów

Grupa jest tak duża jakie wymagania liczbowe ma zadanie

Działania łączne/ zgromadzenie

2 rodzaje sieci interakcji:

1. Zogniskowane - sieć która skupia uwagę wszystkich uczestniczących w interakcji na jednej osobie, przedmiocie, punkcie

2. Niezogniskowana - siebie ludzi nie łączy wspólny punkt zainteresowanie, nie ma stałego punktu centralnego. Sieć interakcji przyjmuje charakter pośredni - za pośrednictwem telekomunikacji, korespondencji, czas porozumiewania się jest długi.

Organizacja społeczna

Stosunek społeczny - wielość kontaktów, interakcji w których uczestniczymy

Robimy pewne rzeczy w sposób powtarzalny, jednak powtarzalność nie zawsze wiąże się z regularnością.

Zachowania powtarzalne, ale nie regularne nie maja znaczących konsekwencji, oczekiwań społecznych, ale dla zachować powtarzalnych i regularnych społeczeństwo będzie miało pewne oczekiwania społeczne (szczególnie wtedy gdy jest to regulowane normatywnie)

Patrząc na społeczeństwo widzimy przestrzeń wypełnioną rożnymi stosunkami miedzy ludźmi.

Aby uchwycić wielość interakcji potrzebujemy pojęć.

Cztery rodzaje powiązań

1. Środowisko społeczne

Środowisko społeczne - zbiorowość powiązania różnych relacji z ludźmi spełniającymi te same role. Tych ludzi łączy solidarność mechaniczna - forma zintegrowania, wielość jednostek jednorodnie powiązana, daje nową jakość, wiąże się z brakiem zróżnicowania społecznego (np. ludzie wykonują ten sam zawód), tworzy się pewna więź

Wynika z 3 atrybutów zajmowanych pozycji ( Czym będzie się charakteryzowało każde ze środowisk?)

• Właściwy sposób powiązania, sfera behawioralna, etyka np. zawodowa

• Przekonania, poglądy, zasób wiedzy, samoświadomość, mentalność środowiskowa, ludzie nie tylko działają, ale też myślą podobnie, maja do siebie zaufanie

• Lojalność środowiskowa - intensywne kontakty środowiskowe, przyciąganie podobieństw, stopień endogami (zamknięcia) środowiskowej

2. Krąg społeczny

Krąg społeczny - wchodzenie w kontakty z osobami, które nie są do nas podobne.

Każdą osobę otacza krąg ludzi z którymi jest ona związana i każda pozycja odznacza się takim kręgiem. Krąg to zbiór różnego typu osób z ich pozycjami i rolami z którymi wchodzimy w interakcje realizując swoje pozycje i role, przykład: student wchodzi w interakcję z wykładowcami i pracownikami administracyjnymi pomimo, że pełnia oni inne pozycje i role. Tutaj dokonujemy wyboru co ważniejsze, jaka decyzja jest dobra dla nas.

3. Konglomerat pozycji

Jednostka w swoim życiu zajmuje wiele pozycji i pełni wiele rol. Nie ma człowieka, który by był przypisany do jednej roli. Na konglomerat składa się kilka cząstkowych pozycji np. ojca, dziadka, polityka itd., itp. W naszym odczuciu nie każda rola którą pełnimy ma dla nas takie samo znaczenie. Pozycje neutralne i podrzędne czerpiemy z kultury, to ona decyduje o tym, obecnie kultura na przód wysuwa role zawodowe.

Wielość pozycji podzielona na centralne i peryferyjne we własnym subiektywnym odczuciu. Czasem wynikają z tych pozycji konflikty np. między pozycja zawodową, a pozycją rodzinną.

Dysonans poznawczy - zbieżność idei, trudne do pogodzenia z racjonalnością, czy socjopoglądami, wymiar poznawczy, poglądy są zupełnie różne, konflikt interesów w ramach konglomeratu pozycji, nie można obiektywnie w danej sytuacji się zachować.

Sprzeczności na poziomie interesów - konflikt dwóch interesów, które wynikają z pełnionych ról (np. prokurator a jednocześnie wuj osoby oskarżonej)

Gdy coś staje się nietypowe dla danej społeczności, grupy - przestaje być przez nią akceptowane. Powstają normy moralne jako kontrola zachowań w społeczeństwie oraz przepisy prawne, które regulują zachowania, a ich nieprzestrzeganie obciąża karą. Kryteria subiektywne pozwalają dokonać wyborów niezależnych od środowiska.

Eliminacja pewnych pozycji konglomeratu, ról, które wykonujemy

4. Sekwencja pozycji

Sekwencja pozycji - oddaje obraz bardziej dynamicznie, nie można odgrywać jednocześnie dwóch ról. Aby pełnić dana role trzeba przekroczyć pewien próg (np. żeby być studentem trzeba zdać maturę). W różnych momentach czasu, dnia, miesiąca, roku pełnimy określoną rolę, w wielości ról uwidacznia się jedna, którą pełnimy w danym momencie.

Jako społeczeństwo posługujemy się w pełnieniu ról atrybutami odpowiadającymi pełnionym rolom. W zależności od kontekstu mamy do czynienia z różnego rodzaju rygorami, nie każde szczeble trzeba przejść aby dojść do danej pozycji, roli.

Sekwencyjność dotyczy pozycji ważnych i mniej ważnych.

Sekwencja kariery - pewne pozycje mogą być zastrzeżone dla określonych grup ludzi -> dyskryminacja (płeć, rasa)

Dwa typy pozycji:

1. Pozycje dyskryminujące

2. Pozycje predyskryminujące

Organizacja społeczna jako przejaw całości

Złożona całość zawierająca zróżnicowane pozycje i role, które mogą jednostki odgrywać, każda organizacja społeczna nastawiona jest na cel.

Organizacje sformalizowane (np. Uniwersytet) i niesformalizowane (np. rodzina) w zależności od typu, celu, stosunku, aby cele były efektywnie osiągane

Typy organizacji:

• Kontekst edukacyjny: Uniwersytet, Biblioteka

• Kontekst rodzinny: rodzina

• Kontekst zawodowy: miejsce pracy

• Kontekst rekreacyjny: dyskoteka, klub sportowy

Społeczeństwo składa się z organizacji społecznych. Z racji rozwoju społeczeństwa pojawiają się coraz to nowsze organizacje społeczne.

Biurokracja - żyjemy w świecie organizacji biurokratycznych -> Weber -> oderwana od wartościowania, typ idealny

Idealny typ biurokracji:

• Wewnętrzna hierarchia/ drabina biurokratyczna (ma związek z zakresem kontroli, różne stopnie kontroli/ władzy)

• Podział funkcji - ograniczone kompetencje w wymiarze podmiotowym i przedmiotowym

• Depersonalizacja stosunków, które maja miejsce w tych strukturach (odrzucić względy osobiste, nie spoufalać się, traktować wszystkich równo)

• Rządzą kryteria uniwersalistyczne - w sposób jednakowy odnosimy się do segmentów roli

• Procedury i kryteria awansu są wolne od arbitralności - awans za prace, za zasługi a nie z innych, prywatnych powodów

• Zasady wynagradzania - związane ze stanowiskiem, im wyższa odpowiedzialność tym wyższe zarobki

• Wszelkie podejmowane decyzji powinny być pisemne (maja być rejestrowane, aby móc potem skontrolować)

Realny typ biurokracji

• Brak wzajemnej korelacji o współzależności (nie wiadomo kto komu podlega)

• Często kompetencje nakładają się lub rozchodzą

• Przejawy nepotyzmu i korupcji

• Kwestia wynagradzania -> jest uznaniowe

• Trudno sprawdzić dane decyzje bo dokumenty znikają

• Prowadzi do dysfunkcjonalnych konsekwencji swojego działania

• Nadmierna specjalizacja

• Sztywność procedur

• Inercja procedur - brak potencjału, gotowości, aby procedury dostosować do nowych wymogów/ inercja = opór

• Wyuczona bezradność i pasywność

• Przesunięcie celów tej organizacji

• Fenomen myślenia grupowego - ulegamy wpływom otoczenia, możemy wykonać wiele złego przez oddziaływanie grupy

• Mnożenie przepisów

• Konserwatyzm, rytualizm, opór przeciwko innowacją -> biurokracja boi się zmian

• Tendencja do oligarchizacji -> władze w pewnej grupie przejmują pewno ludzie

• Broni własnych interesów, a nie interesów osób którym maja pomagać

Bauman - socjolog, krytykuje biurokrację

Biurokracja daje możliwość manipulowania ludźmi. Daje szanse do wyłaniania się systemów totalitarnych. Humanitaryzm ucieka z życia społecznego. Zawieszenie wszelkich impulsów moralnych.

Rożny jest stopień formalizacji stosunków społecznych. Organizacje mniej sformalizowane - stosunki pierwotne, bardziej sformalizowane - stosunki wtórne.

Rzeczywistość społeczne nie jest prosta, często nakładają Siena siebie organizacje formalne na nie formalne i odwrotnie, a co za tym idzie wtórne i pierwotne i odwrotnie.

Konsekwencje:

1. Negatywne np.: w pracy urzędów gdy stosunki nieformalne nakładają się na formalne

2. Pozytywne np.: w pracy kiedy ludzie z chęcią idą do niej, bo tam nie tylko wykonują swoje obowiązki, ale także spotykają ludzi których darzą sympatią, przyjacielskie relacje ze współpracownikami

Grupy społeczne

Społeczeństwo to zbiór mniejszych i większych grup społecznych. Podstawową cechą grup społecznych, zbiorowości jest skład -> jednostki.

Właściwości:

• maja naturę uniwersalną, typowe dla gatunku ludzkiego, łączą nas

• cechy indywidualne - to co odróżnia nad od innych ludzi, członków zbiorowości, to co nas różni, są typowe tylko nam

• cechy pośrednie (zajmuje się nimi socjologia) - dzielimy je tylko z niektórymi ludźmi danej zbiorowości ( np. zbiorowość mężczyzn lub kobiet)

• interesują nas bo maja istotne znaczenie dla funkcjonowania zbiorowości ale i jednostek

Kategorie cech pośrednich:

• statystyczna - szukamy tych cech i próbujemy je opisać statystycznie

• socjologiczna - opisuje zbiór ludzi podobnych do siebie pod względem „doniosłej cechy”, wpływa na miejsce, które zajmuje ta osoba, odpowiada za styl życia, na perspektywy życiowe, mogą kształtować nasze dochody, odpowiadają za prestiż

• ważność i doniosłość tych cech zależy od kontekstu historycznego, na przestrzeni lat jedne cechy zyskują a drugie tracą na ważności

• wśród osób podzielających „doniosłość cechy” występuje więź obiektywna, wspólna sytuacja życiowa

• zjawisko homofilli - upodobanie do podobieństwa, na jej podstawie wykazano, że na swoich przyjaciół wybieramy osoby podobne do siebie

• społeczna - wspólnota zidentyfikowana na bazie doświadczeń samych członków, wspólnota którą łączy więź subiektywna

„Deprywacja myślowa” - szukanie usprawiedliwienia

„zła wiara” - to co jest czyimś dobrowolnym, traktujemy jako konieczne

Z kategorią społeczna wiążą sie emocje, uczucie zadowolenia, frustracji, gniewu -> mogą być źródłem stereotypów, często niekorzystnych

Na gruncie kategorii społecznych wylania się toż…samość zbiorowa - identyfikacja z członkami zbiorowości, danej grupy, kategoria „my” - osoby należące do naszej grupy, kategoria „oni” - osoby które nie należą do naszej grupy, maja inne cechy

Wyłanianie się kategorii z siebie np. z kategorii statystycznej wyłania się kategoria społeczna lub socjologiczna -> na tej bazie rodzi się samoświadomość (wiążą się silne emocje, z więzi obiektywnej wyłania się chęć więzi subiektywnej)

Grupy zorganizowane - oparta na pewnego typu interakcjach, które się powtarzają są regularne, występują powinności i uprawnienia, wyłania się struktura

• grupy formalne - jest struktura normatywna

• grupy nieformalne - luźniejsze regulacje normatywne, mniej obciążają jednostki, które tworzą

Pojawia się poczucie niezbędności członków relacji, system korporacyjny, aby grupa prawidłowo funkcjonowała niezbędno są wszyscy

Zjawisko hererofili - więź oparta na pewnej różnicy

Dysonans regulacji normatywnych - poczucie że musimy sprostać różnym wymaganiom w różnych grupach do których przynależymy.

Podporządkowanie dokonuje się w oparciu o własności - klasyfikacja grup społecznych

Co jest istotne w klasyfikacji?

Wyróżniono 26 cech np.: takie które są powszechnie dostrzegane, doniosłe w konsekwencjach, nie maja większego znaczenia itd.

Piotr Sztompka wyróżnia 8 elementów cechujących dane zbiorowości/ kryterium porządkowania grup

1. skład / liczebność grupy (małe, wielkie, pośrednie; małe grupy charakteryzuje bliskość przestrzeni, maja kontakt bezpośredni, występują relacje intymne; wielkie grupy - nie znamy wszystkich członków); wg Zimla granica skutecznego działania grupy to 20 osób, optymalna wielkość dla wykonania pewnych zadań wiąże się ze wskazaniem określonej liczby (7- 9 osób)

2. trwałość grupy

1. grupy o krótkiej żywotności np. grupa która jedzie na wycieczkę

2. grupa trwała/ dożywotnia np. rodzina, grupa sąsiedzka, naród, przyjaciele, Kościół

• Trwałość rzutuje na siłę oddziaływań członków na siebie

• Zachowują swoja ciągłość i tożsamość mimo zmieniającego się składu grupy

• Co sprawia, że grupa jest w stanie przeżyć swoich członków?

• Organizacja i struktura (podział statusów i ról oraz czynniki zewnętrzne względem członków)

• Kultura - wyposaża w wartości i normy, przekazuje tradycję, to co było kiedyś

• Trwałość uzależnione jest zaangażowania członków grupy oraz stopnia identyfikacji, im większy tym grupa trwa dłużej

Subiektywne kryterium klasyfikacji grup

Psychologiczne podejście do jednostki ma wpływ na funkcje grupy

Przynależność ma charakter obiektywny, można ja ustalić na podstawie zewnętrznych czynników (np. legitymacja członkowska)

Członkowstwo może nieść ładunek emocjonalny, pozytywne emocje

• 
  Atrakcyjność jednostki wyrażana pod względem aksjologicznym - wprowadzanie tych samych/ podobnych wartości

• Silna idea

• 
  Element solidarności

• Konieczność legalności

• Zaufanie

Zjawisko idealizacji grupy - patrzymy na siebie i grupę jako identycznych, często wyolbrzymiamy jej i nasze cechy pozytywne. Pojawiają się bliskie stosunki z członkami, często intymne.

Dlaczego ludzie pozostawaj grupach z którymi się nie identyfikują?

• Fakt bycia jej członkiem w sposób dożywotni np. rodzina

• Trwają w tej strukturze z powodu braku innych alternatyw

• Wchodząc w niektóre struktury (mafia) trudno jest się z nich wycofać - obawa przed tym czy sobie sam w tej sytuacji poradzisz po jej opuszczeniu

• Konformizm - ulęgłość człowieka, dostosowania się przed obawą o utratę akceptacji

Skutki:

• Poczucie frustracji, niezadowolenia

• Niskie morale

• Wewnętrzne konflikty

• Utrata identyfikacji z członkami grupy, z ideałami które proponuje grupa

• Dystans, izolacja od grupy

W wielości grup spotykamy te, które są dla nas pod jakimiś względami istotne

Grupy odniesienia:

1. W ramach grup negatywnego odniesienia kształtują się stereotypy - wróg wywołuje w tych strukturach silne zintegrowanie, wywołanie w świadomości ludzi zagrożenia, nie koniecznie rzeczywistego, nie musi ono wystąpić -> realne narzędzie wpływu ludzi na społeczne uczestnictwo

2. Grupy odniesienia pozytywnego - przedmiot realizacji i dążeń, chcemy do nich należeć

Identyfikacja wyprzedzająca, identyfikuje się z członkami grupy do której aspiruję

Względy grupy do której aspirujemy -> będziemy porównywać się do wartości, idei które grupa wyznaje, którymi sie kieruje, wpływa to na nasz sposób myślenia, a nie tylko na nasze zachowanie.

3. Grupy odniesienia porównawczego - zbiorowości względem których porównujemy, próbujemy im dorównać

4. Grupy odniesienia normatywnego - dotyczą tego do czego zmierzam, do czego powinienem dążyć i jak to realizować (odnośnie do wartości)

Socjalizacja - wpływa na nasze kształtowanie, na zasady, które będziemy przestrzegać, wartości, które będziemy wyznawać

Wymiary:

1. Realny - konformizm, uniformizacja - oddziaływanie grup do których przynależymy

2. Wirtualny - wpływ grup do których nie należymy, ale do których chcemy należeć

Najbardziej pozytywny wpływ maja na nas grupy do których należymy i z którymi się identyfikujemy

Socjalizacja:

Socjalizacja wyprzedzająca - grupa do której nie należymy ale oceniamy ją pozytywnie

Kontr- socjalizacja - kształtowanie pewnych postaw w opozycji do tego co widzimy, robimy na przekór, dążenie do zupełnie czegoś innego niż znaki w swoim środowisku, odnosi się do grup negatywnego odniesienia, szukanie innej recepty na życie

Typologia grup: bazuje na syndromie cechy występującej wspólnie, pozwala je odróżnić

1. Pierwotne (Tunis) - zakres historyczny, jest to wynik procesu rozwoju

Pierwotne (Cooley) - współwystępowanie dwóch grup

• Maja charakter uniwersalny, cos co wynika z miejsca zamieszkania

• Jej liczebność jest niewielka, musi pojawić się bezpośredni kontakt

• Stosunki społeczne są trwałe

• Są wielofunkcyjne - zaspokajają liczne potrzeby

• Wymagają zaangażowania

• Przynależność jest istotnym elementem tożsamości człowieka, maja duży wpływ na to kim jesteśmy

• Są pierwsze w etapach rozwoju człowieka (rodzina), maja najsilniejszy wpływ na socjalizacje

2. Wtórne

• Maja jasno określony cel (grupy zadaniowe/ pracownicze)

• Charakter zadaniowy

• Grupy bardziej liczne

• Członkowstwo ma charakter interesowny

• Grupy jednofunkcjonalne, wyspecjalizowane

• Większa anonimowość członków

• Większy zakres rozbieżności, można bardziej sie różnić w aspekcie normatywnym, wyznawanych wartości, celów

W społeczeństwie polskim dominują grupy wtórne. Patrzymy jednak na świat z nadzieją na odtworzenie grup pierwotnych. Przypadki tworzenia grup o charakterze pierwotnym -> grupy wsparcia, sekty, ludzie są spragnieni

Wg Tunisa wola jednostki to czynnik wytworzenia się grupy. Dwa rodzaje woli: refleksyjna (podstawa więzi, działań celowych) i organiczna ( podstawa więzi o charakterze pierwotnym)

Mogą wystąpić typy mieszane, nałożenie tych dwóch rzeczywistości. Tunis obwinia o zanik wspólnot, grup pierwotnych modernizacje, postęp, nowoczesność.

Grupy tworzą siew procesie ewolucyjnym.

Robert Patman:

• „kapitał społeczny” -> musi być dla dobrego działania społeczeństwa

• Mówi że obecnie mamy zanik kapitału społecznego

• Zamiast spędzać wolny czas w grupie, spędzamy do indywidualnie

• Rodzice poświęcają mniej czasu na czułości swoim dzieciom

• Zjawisko rozpadu rodziny

Na pewnym etapie historyczny, społeczeństwo samo w sposób spontaniczny udzielało pomocy jej członkom. Obecnie pomoc konieczna jest z ramienia państwa, praca i odbudowa więzi, relacji pierwotnych ludzi, pomoc ludziom

Kultura cynizmu - współczesny świat bazuje na procesie indywidualizacji, atomizacji jednostki, społeczeństwa, brak więzi bliskości

Stefan Nowak: zauważył że identyfikacja jest na dwóch poziomach: na poziomie rodziny lub na poziomie narodu

Klasy, warstwy, klasyfikacje społeczne

Wielość cech buduje nasze zróżnicowanie, nie każda z nich będzie świadczyła o nierówności. Fakt że istnieją różnice i nierówności jest rzeczą naturalną. Społeczeństwo nowoczesne definiujemy w kategoriach możliwości motywacji, osiąganie celu, wszystko wynika z walki i chęci człowieka -> model działania społeczeństwa merytokracznego -> osiągnięcia są wynikiem działań . Zakładano, że nie ma innych przeszkód na drodze człowieka w dążeniach do uzyskania pozycji społecznej jeśli posiada się chęci, motywacje.

Ujęcie strukturalne - społeczeństwo jako ponadjednostkowa całość

Ujęcie gradacyjne - zbiór jednostek, które możemy przypisać do zbiorowości

Podstawowe kategorie analizy zróżnicowania

Czy w każdym społeczeństwie można mówić o zróżnicowaniu klasowo - warstwowym?

1. Problematyka klas i warstw społecznych

1. Kategoria zawodu

• Daje szerokie możliwości empiryczne

• Pozwala przeanalizować ruchliwość społeczna

• Nie każdy ma takie same szanse

• Nierówności wiążą się z systemem dochodów, z korzystaniem z kultury

2. Dwa sposoby badanie nierówności

• Analiza podziału dóbr cenionych przez grupy społeczne

• Analiza dostępności jednostek do tych grup

3. Badania o charakterze ilościowym (analizy statystyczne)

4. Badania empiryczne - ujawnianie dysonansów i barier pojawiających sie miedzy grupami

5. Analiza mechanizmów ruchowości społecznej

2. Czym są klasy społeczne? Koncepcje klas społecznych:

1. Koncepcja klas Karola Marksa

• Poszukiwanie źródła i sposobów likwidacji społeczeństwa kapitalistycznego (wyzysk, brak szacunku, alienacja, zło)

• Zakłada, że motorem zmian w życiu społecznym jest gospodarka

• Jedni ludzie posiadają kapitał, a inni są zdani na pracę własnych rąk

• Przynależność klasowa kształtuje człowieka -> kieruje nim

• Historyczne ujęcie pojęcia klasy -> są konsekwencja pojawienia się gospodarki kapitalistycznej

• Konflikt miedzy tymi dwiema klasami (burżuazja i proletariat), bo ich interesy są rozbieżne

• Fałszywa świadomość - jedna grupa korzysta z innych

• Konflikt jest zawsze, dynamizuje i prowadzi do zmian społecznych

• Walka klas doprowadzi do społeczeństwa bezklasowego

• Klasa to nie kategoria ekonomiczna tylko grupa społeczna -> pojawia się tam więź, świadomość zbiorowa ( I klasa - w sobie -> świadomość istnienia ludzi żyjących w podobnym poziomie; II klasa - dla siebie -> silna identyfikacja, zbiorowa tożsamość) -> model klas ma charakter biegunowy

• Model biegunowy - akceptowany przez Marksa -> wyłączna obecność dwóch klas, a pozostałe będą wchłonięte

• Potrzeba rewolucji aby te stosunki spo9leczne uległy przeobrażeniu

• Sprawiedliwość to tylko zanik klas

• Społeczeństwo to całość i wszystko jest ze sobą powiązane

• Nie interesował się jednostkami tylko mechanizmami życia społecznego

2. Koncepcja Maksa Webera

• Kwestionuje koncepcje Marksa

• Polaryzacja o której mówi Marks nie nastąpiła

• Rzeczywistość zweryfikowała hipotezy Marksa

• Weber: społeczeństwo sie różnicuje, a nie polaryzuje pokazując fakt, że nie zanikaja przedkapitalistyczne wzory prestiżu: szacunek, godność związana ze szlachetnym urodzeniem

• Trzeba szukać kilku kluczy opisujących zróżnicowanie:

• Klasy [zasoby materialne]

• Kapitalistyczne stosunki podstawą podziału

• Uwzględnia zasoby (ich obecność lub brak) oraz kwalifikacje/ umiejętności

• Mówi o równości szans

• Reitieny - (maja ale nie korzystają) - właściciel kapralu / właściciel przedsiębiorstwa/ ci co nie mają kapitału <- oni są wewnętrznie zróżnicowani

• Klasy nie są regularnymi grupami (kat. Analityczna nałożona na pewne grupy społeczne)

• Stany [społeczne uznanie, prestiż]

• Zróżnicowanie oparte o szacunek

• Pojawia się poczucie wspólnoty

• Sytuacja stanowa wyznacza godność społeczną

• Im system społeczny jest bardziej stabilny tym te dwa podziały klasowe i stanowe się pokrywają

• Władza [partie]

• Grupy nakierowane na to żeby mieć realny aparat władzy

• Interesy partii nie muszą wynikać z pozycji klasowych

• Odrzucenie poglądu że władza jest w rękach kapitalistów

3. Koncepcja stratyfikacyjna (uwarstwienie)

• Opiera się na nierównym podziale por zadanych grup (władzy, pieniędzy prestiżu)

• Przedstawicieli grup możemy uporządkować pod względem tych którzy maja największy dostęp do grup

• Gradacja jako stopniowanie -> umieszczenie jednostki w odpowiedniej skali

• Worner: przebadał miasteczko i zauważył, że występuje tam zróżnicowanie pozycji pod względem dochodów i walorów moralnych człowieka; wyróżnił 6 klas: wyższa wyższa, wyższa niższa, średnia wyższa, średnia niższa, niższa wyższa i niższa niższa

• Davis i Moor: koncepcja funkcjonalna, nierówności wiążą się z udzielam podziałów w pewnych dobrach; poświęcamy swój czas aby zdobyć kwalifikacje, ci z kwalifikacjami są wyżej

Pojęcie warstwy społecznej…

1

A 10 / B 0

Za pomocą przesłuchania ustala się wersję wydarzeń np. sytuacje włamania

A nie przyznaje się do winy i dostaje 10 lat

B przyznaje się i wyjdzie na wolność

A i B

Po 5 lat

Oboje przyznają się do winy i dostają po 5 lat

A 1 / B 1

Nie przyznanie się

B 10 / A 0

B nie przyznaje się

A przyznaje się

ułatwianie

utrudnianie

Pozytywne aspekty na które zwracana jest uwaga przez grupę

---