Wykład

Metody wykrywania stanów przednowotworowych i nowotworowych.

Lokalizacja I → dalszy odcinek narządu rodnego, czyli srom, pochwa, część pochwowa szyjki macicy;

• badanie ginekologiczne = ocena makroskopowa;

• kolposkopia - też kontrola przedsionka pochwy i warg sromowych;

• kolposkopia + cytologia → łącznie 98% zgodności; sam wynik cytologii → w 20% wynik fałszywie dodatni lub ujemny.

W kolposkopii nieprawidłowe:

• zmętnienie po 3% kwasie octowym I, II, III stopnia;

• punkcikowanie/poletkowanie;

• po wazopresynie - naczynia prawidłowe kurczą się, nowotworowe zaś nie, bo nie mają mięśniówki;

• naczynia wężownicowate, o charakterze szpilek do włosów - podejrzewamy proces, w którym rozpoczyna się inwazja;

• mikrokolpocervicoskopia - wykrywanie zmian w obrębie kanału szyjki macicy; 3-5% prawdopodobieństwa, że tu toczy się proces bez żadnego śladu na tarczy części pochwowej; błękit metylenowy - barwi cytoplazmę, toluidyna barwi jądra komórkowe;

• cytodiagnostyka - podział Papanicolau, Beteza;

• badanie histopatologiczne:

• wycinki celowane ze sromu i pochwy;

• wyskrobiny;

• konizacja.

Przypadki niejasne w obrębie szyjki macicy: cytologia „+”, kolposkopia „+/-”, wycinek „-” → powtarzamy cytologię, która wychodzi „+” → konizacja diagnostyczna, ale też terapeutyczna, bo gdy coś jest, to my to wycinamy.

Kiedy można oszczędnie operować:

• gdy ośrodek ma precyzyjną diagnostykę;

• istnieje możliwość precyzyjnej kontroli po operacji.

Lokalizacja II → dotyczy trzonu macicy; w 90% proces nowotworowy pojawia się w błonie śluzowej;

• badanie ginekologiczne - ocena położenia, wielkości, bolesności, konsystencji;

• histeroskopia - do oceny powierzchni błony śluzowej macicy:

h. diagnostyczna

h. operacyjna

• histeroskopia diagnostyczna

• sprawdzamy, czy nie ma mięśniaków podśluzówkowych, nieprawidłowych rozrostów nabłonka, przegrody w jamie macicy, innej wady;

• gdy problemy z płodnością;

• przed założeniem IUD (na Zachodzie).

• histeroskopia operacyjna:

• ↑ 90% mięśniaków wpukla się do jamy macicy → usuwamy je histeroskopowo, przygotowania analogami GnRH Zoladex;

• rozrost błony śluzowej, który nie idzie na leczenie hormonalne - robimy ablację błony śluzowej macicy; zabieg trwa 15 minut;

• wycięcie przegrody;

• wycięcie polipa gruczołowego z jamy macicy

Materiał z histeroskopii → do badania histopatologicznego!!!

• USG: badamy grubość endometrium; jeśli ↑ 6-8 mm po klimakterium → pobrać wycinek do badania hist-pat;

• cytologia aspiracyjna, popłuczynowa - obecnie rzadko stosowana, bo gdy wynik ujemny, to nie znaczy, że nie ma procesu nowotworowego;

• abrazja aspiracyjna;

• badanie histologiczne → kwalifikuje do leczenia.

Lokalizacja III → jajniki i jajowody;

• badanie ginekologiczne - w 60% wykrywane są zmiany w III i IV stopniu zaawansowania;

• USG nie jako pierwsze badanie - gł. przezpochwowe;

• antygen Ca 125 w nowotworach nabłonkowych (80% nowotworów jajnika)

Te dwa powyższe dają 90% zgodności - można je stosować jako screening.

• βHCG w przypadku chorioncarcinoma;

• antygen karcinoembrionalny CEA, antygen TAG, CASA;

• α-fetoproteina w nowotworach pochodzenia zarodkowego;

• laparoskopia - widzimy guza, lecz NIE MA pewnych cech złośliwości; gdy takie cechy są, nie usuwamy zmiany laparoskopowo, lecz otwieramy brzuch, bo trzeba usunąć sieć, wyrostek robaczkowy, cały narząd;

• badanie śródoperacyjne;

• punkcja cienkoigłowa - gdy istnieją przeciwwskazania do operacji; u starszych kobiet, gdy guz nie daje dużych objawów klinicznych - jeśli wyjdą komórki nowotworowe → operacja ze wskazań życiowych; jeśli nie ma komórek nowotworowych → zostawiamy.

• tomografia komputerowa - lepszy wgląd przed operacją; tam, gdzie nie udało się rozstrzygnąć innymi metodami, tomografia nic nowego nie wnosi; podobnie rezonans magnetyczny; pytanie jest → czy takie drogie badanie jest potrzebne, skoro nic nie wnosi;

• badanie histologiczne podczas operacji rozstrzyga o rozległości zabiegu operacyjnego.

Diagnostyka chorób sutka

Najważniejsze jest badanie palpacyjne i regularne samobadanie pacjentki!!!

Lokalizacja→ zewnętrzny górny kwadrant 60%, wewnętrzny górny 13%, zewnętrzny dolny 11%, wewnętrzny dolny 7%.

Badanie zawsze w I fazie cyklu!!!

• badanie USG - czy zmiany torbielowate, czy też lite; ta metoda częściej przed 35 r.ż. → więcej informacji niż mammografia, bo ↓ tłuszczu;

• mammografia - badanie Rtg miękkimi promieniami, określa zmiany torbielowate, dysplastyczne, nowotworowe; ale czy zmiany torbielowate, czy lite → rozstrzyga USG.

1× na 5 lat do 35 r.ż.

1× na 2 lata do 40 r.ż.

1× na 1 rok powyżej 40 r.ż.

• galaktografia - badanie Rtg z kontrastem podanym doprzewodowo; wykrywanie brodawczaków przewodowych;

• termografia - ocena zachowania się skóry przy pomocy benzoesanu cholesterolu; tam, gdzie guz, bogato unaczyniony → wzrost temperatury;

• punkcja cienkoigłowa - gł. pod kontrolą USG; dostarcza materiału do badania cytologicznego; jego wynik o niczym jeszcze nie świadczy;

• punkcja gruboigłowa - gdy istnieje podejrzenie tzw. raka zapalnego, który leczony jest chemioterapią;

• badanie śródoperacyjne - cysta, włókniak - tylko to usuwamy;

Operacje radykalne:

• sposobem Halsteada - nikt go już prawie nie wykonuje; usuwa się sutek, węzły chłonne i mięśnie piersiowe;

• sposobem Pateya - nie usuwamy mięśnia piersiowego większego.

Mały guz, średni stopień zaawansowania - usuwamy tylko guz, pozostawia się skórę; z osobnego cięcia usuwa się węzły pachowe; obecnie usuwa się węzły chłonne laparoskopowo.

wystarczy znieczulenie lokalne

---