Rachunkowość ubezpieczeniowa
Wykład III:
Sprawozdanie ubezpieczycieli:
Wprowadzenie do sprawozdania
Bilans
Operacje bilansowe
Sprawozdanie finansowe zakładu ubezpieczeń jest przedmiotem odrębnego uregulowania w Ustawie o rachunkowości. Art. 64.1. UoR stanowi, iż badaniu i ogłaszaniu podlegają roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych oraz między innymi roczne sprawozdania finansowe kontynuujących działalność banków oraz zakładów ubezpieczeń i reasekuracji. Jednostki zobligowane do corocznego badania poprawności sporządzonego sprawozdania i ksiąg, które jego stworzeniu służyły, sporządzają roczne sprawozdanie finansowe w najszerszym wariancie. Załącznik nr 3 do Ustawy o rachunkowości zawiera wzorcowy:
bilans,
rachunek zysków i strat,
informacje dodatkową,
rachunek przepływów pieniężnych
zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym.
Do rocznego sprawozdania finansowego zakład ubezpieczeń dołącza również sprawozdanie z działalności zakładu.
Roczne sprawozdanie zakładu ubezpieczeń podpisuje jednoosobowo kierownik zakładu lub członkowie zarządu (jeśli organ zarządzający jest wieloosobowy). Dodatkowo sprawozdanie to podpisuje również aktuariusz zakładu ubezpieczeń na życie, a w przypadku zakładu działającego w grupie pozostałych ubezpieczeń osobowych i ubezpieczeń majątkowych do sprawozdania załącza się opinię o prawidłowości wyceny rezerw techniczno - ubezpieczeniowych oszacowanych metodami aktuarialnymi.
Wprowadzenie do sprawozdania jest pierwszym elementem sprawozdania finansowego. Ta część informacji dodatkowej występuje przed bilansem i informacjami objaśniającymi do niego. Zgodnie z artykułem 48.1. ustawy o rachunkowości wprowadzenie do sprawozdania finansowego zawiera opis przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, w tym metod wyceny i sporządzenia sprawozdania finansowego, oraz przedstawia przyczyny i skutki ich ewentualnych zmian w stosunku do roku poprzedzającego.
Szerzej wymogi wstępu do sprawozdania finansowego zakładu ubezpieczeń omówione zostały we wspomnianym Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 2009 roku w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości zakładów ubezpieczeń i reasekuracji. Wprowadzenie do sprawozdania finansowego ubezpieczyciela zgodnie z zaleceniami Ministerstwa Finansów obejmuje w szczególności:
nazwę i siedzibę zakładu ubezpieczeń albo zakładu reasekuracji oraz wskazanie właściwego sądu lub innego organu prowadzącego rejestr, a w przypadku oddziału lub głównego oddziału zagranicznego zakładu ubezpieczeń albo oddziału lub głównego oddziału zagranicznego zakładu reasekuracji również nazwę i siedzibę jednostki macierzystej;
wskazanie okresu objętego sprawozdaniem finansowym, podanie powodu, jeżeli sprawozdanie finansowe sporządzone jest za okres inny niż rok obrotowy;
wskazanie, że sprawozdanie finansowe zawiera dane łączne, jeżeli w skład zakładu ubezpieczeń albo zakładu reasekuracji wchodzą wewnętrzne jednostki organizacyjne sporządzające samodzielnie sprawozdania finansowe;
wskazanie, czy sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy założeniu kontynuowania przez zakład ubezpieczeń albo zakład reasekuracji działalności gospodarczej w dającej się przewidzieć przyszłości oraz czy nie istnieją okoliczności wskazujące na zagrożenie kontynuowania działalności;
w przypadku sprawozdania finansowego sporządzanego za okres, w ciągu którego nastąpiło połączenie jednostek lub przeniesienie portfela ubezpieczeń lub portfela reasekuracji, wskazanie, że jest to sprawozdanie finansowe sporządzone po połączeniu lub po przeniesieniu portfela ubezpieczeń lub portfela reasekuracji, oraz wskazanie w przypadku połączenia zastosowanej metody rozliczenia;
dokonane w ciągu roku obrotowego zmiany zasad rachunkowości, w tym metod wyceny, wraz z uzasadnieniem ich wprowadzenia, jeżeli wywierają one istotny wpływ na sprawozdanie finansowe, ze wskazaniem spowodowanej tymi zmianami różnicy w wyniku finansowym;
dokonane w stosunku do poprzedniego sprawozdania finansowego zmiany sposobu sporządzania sprawozdania finansowego, wraz z uzasadnieniem ich wprowadzenia i skutkami w zakresie przedstawiania sytuacji majątkowej i finansowej zakładu ubezpieczeń albo zakładu reasekuracji;
informacje o:
a) rodzaju popełnionego błędu, o którym mowa w art. 54 ust. 3 ustawy,
b) kwocie korekty dotyczącej okresów wcześniejszych, jeżeli zakład ubezpieczeń albo zakład reasekuracji dokonał korekty błędu;
informacje o znaczących w zakładzie ubezpieczeń albo zakładzie reasekuracji zdarzeniach, które wystąpiły po dniu bilansowym i nie zostały uwzględnione w sprawozdaniu finansowym;
informacje o znaczących w zakładzie ubezpieczeń albo zakładzie reasekuracji zdarzeniach dotyczących lat ubiegłych, które zostały ujęte w sprawozdaniu finansowym roku obrotowego;
informacje o znaczących zdarzeniach dotyczących roku obrotowego mających wpływ na istotną zmianę struktury pozycji bilansowych oraz wyniku finansowego;
dane liczbowe zapewniające porównywalność danych sprawozdania finansowego za rok poprzedzający ze sprawozdaniem za rok obrotowy;
informacje o wynagrodzeniu biegłego rewidenta lub podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, wypłaconym lub należnym za rok obrotowy.
Zwiększone w stosunku do innych jednostek wymagania informacyjne wobec zakładów ubezpieczeń wynikają z funkcjonowania tychże zakładów na rynku instytucji zaufania publicznego, na równi z bankami, funduszami powierniczymi czy inwestycyjnymi itp. Dostęp do pełnej informacji o kondycji finansowej ubezpieczyciela jest warunkiem zabezpieczenia interesów rzeszy osób fizycznych i prawnych wykupujących ubezpieczenia przy założeniu kontynuacji ochrony ubezpieczeniowej nawet przy przejściowych problemach płatniczych zakładu.
BILANS
Informacje o stanie majątku i źródłach jego finansowania zawarte są w sprawozdaniu finansowym w formie bilansu. W bilansie ubezpieczyciela brak jest jednoznacznego podziału aktywów na trwałe i obrotowe. Co więcej kryterium płynności aktywów, stanowiące podstawową zasadę grupowania aktywów przedsiębiorstw i banków, również nie jest zachowywane. Powinna natomiast istnieć możliwość ustalenia wartość aktywów trwałych i obrotowych w oparciu o informację dodatkową.
Podobnie klasyfikacja pasywów, choć zgodna z ogólną zasadą podziału kapitałów na własne i obce, nie dostarcza jednak pełnej informacji o okresie wymagalności poszczególnych elementów zobowiązań.
Schemat uproszczonego bilansu zakładu ubezpieczeń
Aktywa |
Pasywa |
|
|