Zagrożenia gleb w Polsce pod wpływem działalności człowieka


Zagrozenia gleb w Polsce pod wplywem dzialalnosci czlowieka

Tematem mojej pracy jest ?zagrozenie gleb w Polsce pod wplywem dzialalnosci czlowieka?. Jednak na wstepie zajme sie charakterystyka gleb w Polsce. Gleba jest to powierzchniowa warstwa litosfery, stanowiaca podloze dla zycia roslin i pod ich wplywem przy udziale pozostalych elementów srodowiska przyrodniczego ulegajaca zmianom.


Polska lezy w strefie gleb:
- brunatnych i bielicowych ? okolo 82 %.
- czarnoziemy ? okolo 1% - powstale na lessach ? Nizina Wielkopolska, Wyzyna Sandomierska, okolice Krakowa
Pozostale grupy gleb zajmuja male powierzchnie:
- gleby bagienne (okolo 9%) ? gleby slabe, zle, nieurodzajne, powstale w wyniku nagromadzenia szczatków roslinnosci bagiennej w warunkach beztlenowych ? tereny bagien nad Notecia, Warmia, Wieprzem
- mady (okolo 5%) ? powstaly na mulach rzecznych, wystepuja w dolinach rzek, na Zulawach Wislanych
- czarne ziemie (okolo 2%) ? gleby zyzne, urodzajne, powstale na terenach zabagnionych, ich czarne zabarwienie spowodowane jest duza zawartoscia próchnicy ? okolice Wroclawia, Kujawy
- redziny (okolo 1%) ? gleby dosc urodzajne, powstale na skalach weglowych ? Niecka Nidy, Polesie Lubelskie
Inne gleby:
- gleby górskie ( Karpaty, Sudety)
- gleby zdegradowane przez czlowieka i przemysl (okregi przemyslowe, aglomeracje miejskie)

W Polsce wprowadzono podzial na szesc klas bonitacyjnych ( I ? gleby bardzo dobre, VI ? gleby zle). Najwiecej jest gleb srednich (IV klasa), a najmniej bardzo dobrych ( I klasa).
Dobre gleby w Polsce ukladaja sie w dwa pasy:

- równoleznikowy ? od Wyzyny Lubelskiej po Nizine Slaska
- poludnikowy ? od Niziny Slaskiej w kierunku pólnocno-wschodnim do Zulaw i Warmii.

Czynniki zagrazajace glebom mozna podzielic na:

naturalne ? z którymi czlowiek nie ma nic do czynienia:

- erozja, pozary, susza, trzesienia ziemii,

antropogeniczne ? spowodowane przez czlowieka:
- zatrucie metalami ciezkimi i substancjami toksycznymi obecnymi w nawozach,
- zatrucie chemia roslinna,
- eksploatacja kopaln,

- zabudowa miejska,

- skladowanie odpadów.

W tej pracy zajme sie opisem tych drugich czynników.

W przeciwienstwie do zanieczyszczen powietrza i wody, zanieczyszczenia gleby zalegaja w niej bardzo dlugo - setki lat. Jest to tym bardziej grozne, ze gleba przyjmuje zanieczyszczenia powietrza opadajace na nia wraz z deszczem, oraz zanieczyszczenia splywajace do niej z wód.
Duzym zagrozeniem dla gleby moga byc sztuczne nawozy, których celem jest wzbogacanie gleby w pierwiastki niezbedne do zycia roslin: azot (N), fosfor (P), potas (K). Nawozy te staja sie jednak szkodliwe, jesli stosowane sa w nadmiernych ilosciach. Równie grozne jest nadmierne stosowanie srodków ochrony roslin lub innych toksycznych substancji. Oddzielne zagrozenie stanowi zakwaszanie gleb, które zalezy od ilosci kwasnych opadów oraz stopnia zakwaszenia wód. Zakwaszenie gleby prowadzi do przedostawania sie do niej trujacych metali oraz wymywania skladników niezbednych do zycia roslin:
zródlem kwasnych deszczów, zagrazajacych zarówno lasom jak i zabytkom, jest zanieczyszczenie atmosfery.

Te zrace opady sa rezultatem reakcji z udzialem lotnych weglowodorów, dwutlenku siarki, tlenków azotu emitowanych przez przemysl, elektrownie cieplne, transport i rolnictwo. Woda zawarta w chmurach, przeplywajacych ponad fabrykami, nasyca sie wyrzucanymi w powietrze substancjami chemicznymi. Dalsze reakcje prowadza do powstania kwasów: z dwutlenku siarki powstaje ostatecznie kwas siarkowy, z tlenków azotu - kwas azotowy. Szkodliwe substancje wedruja z wiatrem w postaci zawiesiny i opadajac wraz z czasteczkami wody na ziemie, uszkadzaja wiele ekosystemów. Wówczas gleby staja sie niezdatne do uprawy. Na zakwaszenie najbardziej narazone sa gleby kwasne z natury, do których zaliczamy w Polsce bielice oraz gleby inicjalne obszarów górskich. Bardzo waznym zabiegiem w tej sytuacji jest zobojetnienie kwasnego odczynu gleby przez dostarczanie jej wapienia, lub dolomitu; tzw. wapnowanie gleb. Wplywa ono buforujaco na jej odczyn (hamuja wzrost kwasowosci) oraz zapobiegaja wymywaniu z gleby soli mineralnych.
Jednym ze sposobów oczyszczania gleb jest wyplukiwanie z niej substancji toksycznych, lub mieszanie gleb bardzo skazonych z gleba czysta. Do gleb przedostaja sie równiez pochodzace z przemyslu i motoryzacji metale ciezkie, które moga z kolei przenikac do rosnacych na niej upraw. Zanieczyszczenie gleb powoduje równiez stosowanie soli jako srodków przeciwdzialajacych zlodzeniu ciagów komunikacyjnych. Inna przyczyna degradacji gleb jest wycinanie drzew i krzewów na opal, co moze powodowac pustynnienie.

Bardzo powaznym zagrozeniem dla gleb jest wydobywanie surowców metoda glebinowa oraz odkrywkowa. Druga metoda jest o wiele bardziej uciazliwa. Wyrobiska wspólczesnych kopaln zajmuja ponad 1000ha i schodza ponizej 100m glebokosci. Przyczyniaja sie do dewastacji rozleglych powierzchni gruntów, w tym gleb uprawnych, poprzez calkowite ich wybranie, zasypanie zwalowiskami lub wysuszeniem(lej depresyjny). Sposród innych zródel zanieczyszczen gleb nalezy wymienic malo znane od tej strony, a przez to na ogól lekcewazone wysypiska odpadów. Przez rozwiewanie i rozmywanie wydostaje sie stad wiele ekotoksyn, czesto dopiero wtórnie powstajacych na wysypiskach, siegajac wplywami daleko od nagromadzonych odpadów. Innym zagrozeniem dla gleb jest równiez powstawanie oraz rozrastanie sie miast. Gleby w nich sa zanieczyszczone na ogól nie jednym, a kilkoma skladnikami. W miastach skazenie gleb jest szczególnie intensywne, zwlaszcza powodowane przez ruch samochodowy, na co nakladaja sie emisje zródel przemyslowych i komunalnych, lokalne i nawiewane. Wplyw odleglosci od emitatora na terenie wiekszych miast, o bardziej skomplikowanej strukturze urbanistycznej i budowlanej, jest wyraznie niwelowany. Na przyklad we Wroclawiu zawartosc zanieczyszczen w glebie nie zalezy od odleglosci od tras komunikacyjnych.

Powietrze potrafi samo oczyscic sie z zanieczyszczen po kilku dniach, woda moze tego dokonac w ciagu kilku lat, zas gleba moze potrzebowac na to nawet tysiacleci.

Bibliografia:

<http://www.sciaga-online.pl/>,


Wyszukiwarka