Układ rozrodczy, Bezkręgowce


Bezkręgowce

(przekroje)

Układ rozrodczy

Rozmnażanie i rozwój

Ogólnie:

  1. w najprostszym przypadku składa się tylko z gruczołów rozrodczych (gonad)

  2. gonady zawierają komórki rozrodcze zdolne do mejozy

  3. po pęknięciu gonad komórki wydostają się na zewn.

  4. w złożonych układach do gonad dochodzą przewody wyprowadzające

  5. u stułbiopławów gonady powstają pod ektodermą, a u dwuwarstwowców pod endodermą, u trójwarstwowców gonady zawsze powstają z ektodermy

1. Pierwotniaki

  1. Rozmnażanie bezpłciowe:

- przez podział - jeden rodzicielski dzieli się na 2

- rozpoczyna się mitotyczny podział jądra, następnie dzieli się aparat ruchu i reszta struktur

- palitomia- podziały wielokrotne w cyście

- w wyniku mogą podziału powstają osobniki troficzne- trofozoity

- pączkowanie u niektórych form osiadłych

2) Rozmnażanie płciowe:

- podział zwykły lub wielokrotny zygoty

- gamety podobne do siebie zewn. - izogamety

- różniące się budową - anizogamety

- u większości gamety powstają w drodze mejozy i są haplontami, dopiero zygota staje się diplontem - mejoza pregamiczna

- gdy gamety powstają z gamonia mitotycznie, a jedynie zygota jest diplontem- mejoza postgamityczna

3) Koniugacja

- proces płciowy

- nie występuje u nich wytwarzanie gamet wolnych czy kopulacja

- jest to czasowe łączenie 2 gamontów i wzajemnej wymianie pomiędzy nimi haploidalnych produktów podziału mikronukleusa tzw. Pronukleusów

4) Przemiana pokoleń:

- sąsiednie pokolenia różnią się od sienie budową, sposobem rozmnażania się, jedno rozmnaża się płciowo a drugie bezpłciowo

- czasem przemiana pokoleń powiązana jest z występowaniem zmiany żywiciela ( u pasożytów)

2. Gąbki

  1. rozmnażanie płciowe

  2. brak gonad

  3. brak gamertogonii

  4. gamety z mezoglei

  5. archeocyty- wyjściowe komórki dla gamet

  6. gamety żeńskie wydzielają ciałka kierunkowe

  7. dojrzałe komórki nie opuszczają mezoglei, tam są zapładniane

  8. męskie komórki rozrodcze zostają objęte otoczkami, dzielą się i przekształcają w pęki plemników z witkami

  9. dojrzałe plemniki wydostają się z organizmu, niesione prądem wody dostają się do spongocelu innych organizmów. Wychwytywane przez komórki kołnierzykowe transportują je do komórek jajowych

  10. występuje larwa ( celoblastula, amfiblastula, parenchymula)

  11. większość gąbek cechuję żyworodność

  12. u wszystkich gąbek wapiennych- celoblastula:

- pływa za pomocą rzęsek

- w ciele larwy część komórek przemieszcza się do spongocelu i rozwija w choanocyty, a w pinakocyty

- po zmianie przylega do podłoża i przekształca w olyntus

13. stadium zarodkowe- stomoblastula

- przykryta otoczką- f. obronne

- tworzy się u niej otwór zwrócony do warstwy okrywającej organizmu

- po pewnym czasie zrasta się, zanika osłonka, larwa wydostaje się z

organizmu macierzystego

  1. stomoblastula przechodzi w amfiblastulę

  2. parenchymula jest larwą bez jamy, przekształca się w postać dojrzałą

3.Parzydełkowce

Stułbiowce:

  1. występują polipy rozrodcze- gonozoidy

  2. gonozoidy produkują przez pączkowanie meduzy

  3. meduzy mogą byś wolnopływające, albo zrośnięte z polipem

  4. tk. żywa gonozoidu- blastostyl

  5. gonoteka- otoczka

  6. gonangium- całość

  7. na szczycie gonoteki otwór, którym wydostają się meduzy

  8. tylko gatunki, u których nie występują meduzy, polipy mają zdolność do rozmnażania płciowego ( np. hydra)

  9. jaja i plemniki powstają z komórek interstycjalnych, które wysuwają się z ektodermy i tworzą czasowe skupienia- guzy

  10. guzy- choć nie są to gonady, określa się jako jajniki i jądra

  11. jądra- powstają bliżej stożka gębowego, jajniki pod nimi

  12. w pojedynczym jajniku rozwija się tylko jedna komórka jajowa

  13. plemniki wydostają się przeciskając się pomiędzy komórkami naskórkowymi

  14. zapłodnienie wewnętrzne

  15. zapłodnione jaja otaczają się chitynową osłonką

występuje larwa- planula

- kształt jajowaty

- przekształca się w polipa

Krążkopławy:

  1. Polipy rozmnażają się tylko przez pączkowanie, produkując polipy lub przez strobilizację, a wtedy powstają meduzy

  2. Meduzy- rozdzielnopłciowe

  3. Komórki rozrodcze powstają z interstycjalnych endodermy

  4. Gonady- powstają na kanałach układu chłonno - trawiącego

  5. Zapłodnienie zewn.

  6. Dojrzałe komórki rozrodcze dostają się przez rozstęp gonad do jamy chłonno- trawiącej, a prze otwór gębowy na zewn.

  7. Powstaje larwa- planula

  8. Planula osiada na dno i zmienia się w scyfistom- polipowate stadium

  9. Strobilizacja:

- zachodzi w okresie gorszych warunków

- tworzą się na polipie okrężne przewężenia lub krążki poukładane na sobie

- krążki odrywają się i przekształcają w efyrę - larwę

Koralowce :

  1. Rozmnażanie przez pączkowanie, podział podłużny lud płciowo

  2. Hermafrodytyczne i rozdzielnopłciowe

  3. Protogonia- u obojnaków, wcześniejsze dojrzewanie jaj od plemników, by nie doszło do samozapłodnienie

  4. Skupienia komórek rozrodczych powstają blisko rowka gardzielowego

  5. Z komórek jajowych powstają pęcherzyki jajowe

  6. Zapłodnienie wewn.

  7. Zapłodnione jaja rozwijają się poza osobnikiem macierzystym

  8. Larwa- planula

4. Płazińce

Wirki:

  1. Hermafrodytyzm- głównie, bardzo nieliczne są rozdzielnopłciowe

  2. U bezjelitowych- brak stałych gonad

  3. U wielojelitowych mogą występować tylko gonady albo gonady i drogi wyprowadzające

  4. U reszty wirków gonady i stałe drogi rodne

  5. Budowa układu żeńskiego:

- gonada może być pojedyncza, parzysta lub zwielokrotniona, tak samo jest z jajowodami

- jajowód zróżnicowany na pochwę i zbiornik na spermę

- jeśli plemniki przebywają krótko w zbiorniku jest to torebka kopulacyjna, jeżeli długo- torebka plemnikowa

- macica- jako rozszerzenie jajowodu

  1. Budowa układu męskiego:

- parzyste lub nieparzyste jądra

- do jąder dochodzą nasieniowody

- 1 lub 2 pęcherzyki nasienne lub kanał wytryskowy

  1. Rozmnażanie bezpłciowe

- podział poprzeczny

- prowadzi do powstania czasowych kolonii

- u niektórych fragmentacja

  1. Rozmnażanie płciowe:

- wewnętrzne u hermafrodytów

Motylica:

  1. Rozdzielnopłciowe

  2. Jajnik jest zawsze pojedynczy!

  3. Jajowód

  4. Ootyp- rozszerzenie jajowodu

  5. Żółtniki- uchodzą do ootypu, wytwarzają materiały zapasowe dla komórek jajowych, materiały dla osłon

  6. Przewód zbiorniczka nasiennego

  7. Gruczoły Mehlisa- produkują wydzielinę ułatwiającą przesuwanie się jaj

  8. Macica-u części gatunków jej koniec jest silnie umięśniony tworzy metatrem - do wydalania, albo jako pochwa

  9. Przedsionek płciowy, do którego uchodzą męskie przewody płciowe

  10. u niektórych z ootypem połączony jest kanał Laurrera- do magazynowania albo do usuwania nadmiaru żółtników i plemników

  11. 1,2 lub więcej jąder

  12. Jadra rozchodzą się w nasieniowodów pojedynczy

  13. Dwa pęcherzyki nasienne- rozszerzenia nasieniowodu

  14. Przewód wytryskowy

  15. Prącie osadzone w torebce

  16. Zapłodnienie wewnętrzne zachodzi w ootypie

  17. Larwy:

    1. Miracidium:

- wyrostek na przednim odcinku ciała

- kolec

- ciało pokryte nabłonkiem orzęsionym

- włókna mięśniowe okrężne, podłużne

- zawiązek jelita

- 4 oczka barwnikowe

- blastomery- komórki rozrodcze

- lokuje się w różnych narządach wewnętrznych i przekształca w sporocystę

    1. Sporocysta

- protonefrydia

- komórki rozrodcze

- pokryty „workiem”- naskórkiem

- mięśnie okrężne

- wnętrze wypełnia gonocel

- z niej powstają redie

    1. Redia

- podobnie zbudowana jak sporocysta

- ma otwór gębowy prowadzący do gardzieli

- gardziel łączy się z zawiązkiem jelita

- z komórek rozrodczych powstają cerkarie

    1. Cerkaria

- ciało pokryte worem powłokowym

- na przedzie przyssawka z otworem gębowym

- wyrostek ogonowy- narząd ruchu

- gardziel, przełyk, rozgałęzione jelito

- gruczoły przednie po bokach gardzieli ułatwiające przenikanie

- komórki płomykowe i kanały zbiorcze, pęcherzyk moczowy- układ wydalniczy

- gonocel zawiera komórki rozrodcze

    1. Metacerkrie

- zawiązkowa organizacja układu rozrodczego

Tasiemce:

  1. W większości to obojnaki

  2. Układ zwielokrotniony- powtarza się w każdym członie

  3. Przedsionek płciowy, otwierający się otworem płciowym

  4. Do przedsionka uchodzą przewody płciowe

  5. Część żeńska

- jajnik najczęściej dwupłatowy

- jajowód

- pochwa- poprzeczny zbiornik nasienny

- ootyp - krótki odc., do niego uchodzą żółtniki i gruczoły Melisa

- macica połączona z ootypem, kończy się najczęściej ślepo, u nielicznych otworem

  1. Część męska:

- jądra- kuliste, pęcherzykowate

- kanaliki nasienne połączone z nasieniowodem

- nasieniowód przechodzi do przedsionka płciowego

- prącie

  1. Zapłodnienie wewnętrzne

  2. Larwy:

    1. Onkosfera:

- wylęga się z jaja w organizmie pośrednim

- jest to zespół niezróżnicowanych komórek, objętych kom. nabłonkowymi

- 3 pary haków

- przedostaje się przez ścianę jelita do naczyń krwionośnych, dalej do wątroby, serca, płuc lub innego narządu

- zamienia się w drogie stadium

    1. Koracidium

- jest to onkosfera, która wydostała się z osłon jajowych

- do żywiciela pośredniego dostaje się przez połknięcie

- żywiciel- skorupiak

- przekształca się w 2 stadium larwalne

2 stadium larwalne

    1. Procerkoid

- 3 pary haków

- by dalej się rozwijać musi dostać się do 2 żywiciela (ryba)

    1. Cysticerkoid

- kulisty wydłużony pęcherzyk

- przydatek ogonowy- taka larwa nazywa się cerkocystus

e) cysticerkus

- pęcherzyk wypełniony płynem

- we wnętrzu zawiązek główki

f) cenurus

g) cysta hydatowa

3 stadium larwalne

h) plecerkoid

- przedostaje się do jelita

- osiedla się w mięśniach, wątrobie, śledzionie, gonadach

- robakowaty kształt z 2 przyssawkami

5. Wstężnice

  1. Rozdzielnopłciowe

  2. U bardzo nielicznych występują męskie narządy kopulacyjna- odc. nasieniowodów

  3. Gonady po bokach jelita

  4. U obojnaków jądra z przodu ciała- niekiedy w odc. głowowym

  5. Jajniki

6. Wrotki

  1. Partenogenetyczne- większość

  2. Jajniki nieparzyste

  3. Germowitellarium- germarium + witellarium

  4. Jajowód zakończony kloaką

  5. Jądra nieparzyste

  6. Nasieniowody otwierają się gonoporem

  7. Prącie wysuwane na zewn.

  8. Zapłodnienie zewn. lub wew. zależne od występowania prącia

  9. Jaja amiktyczne - letnie, maja diploidalna l. chromosomów

Jaja miktyczne - zimowe, haploidalne

7. Nicienie

  1. Rozdzielnopłciowa

  2. Narządy rozrodcze ( męskie i żeńskie) mają postać długich worków lub poskręcanych rur

  3. Hologonia- komórki powstają na całej pow. Nabłonka płciowego gonad

Telogonia- powstają tylko w strefach górnych

Damski:

  1. jajniki długie, cewkowate, parzyste

  2. długie jajowody przechodzące w macicę

  3. macice parzyste uchodzą do pochwy

  4. otwór płciowy- po środku ciała

  5. zbiorniki nasienne- końcowe części macic

Męski:

  1. jądra nieparzyste lub parzyste przechodzi w długi nasieniowód

  2. kanał wytryskowy

  3. Kloaka

  4. Szczeciny kopulacyjne- spikule, na zewn. do przyczepiania się

  5. U niektórych torebka kopulacyjna

  6. Samce giną po kopulacji

8. Pierścienice

Wieloszczety:

  1. Rozdzielnopłciowe

  2. Nie mają stałych gonad- powstają tylko w okresie rozrodu

  3. Komórki rozrodcze odrywają się z gonad, dostają się do celomy i tam dojrzeają

Skąposzczety:

  1. Obojnaki

  2. Jądra zajmują 2 segmenty, są parzyste w disseptimentach płciowych

  3. Jajniki zajmują 1 lub 2 segmenty, parzyste

  4. Komórki jajowe powstają w jajnikach

  5. Woreczki jajowe- miejsce dojrzewania

  6. Jajowody

  7. Zbiorniki plemników

  8. Dojrzałe plemniki wydostają się z jąder do celomy

  9. Następnie do zbiorników nasiennych

  10. Nasieniowody

  11. Kanaliki nasienne

9. Stawonogi

  1. Rozdzielnopłciowe

  2. Dymorfizm płciowy

  3. Larwy

Skorupiaki

  1. Gonady parzyste

  2. Jajowody/ nasieniowody- parzyste

  3. U niektórych nasieniowody przekształcone w prącia

  4. Rozwój

- rozwój anamorficzny- larwa wylęga się z niepełną liczbą l. segmentów

- rozwój metamorficzny

- epimorficzny- z mniejszymi przekształceniami

  1. Nauplius (pływik_- larwa

- jednolite ciało

- zawiązki czułków I i II oraz żuwaczek

- na końcu ciała widełkowate wyrostki

- dalsze odnóża- do pływania

- rośnie i linieje

Metanauplius- 2 stadium larwalne

Pajęczaki

  1. rozdzielnopłciowe

  2. gonady w odwłoku parzyste lub nieparzyste

Pająk:

    1. gonady parzyste

    2. jajniki przechodzą w jajowody

    3. pojedyncza macica

    4. pochwa

    5. do pochwy otwiera się zbiornik nasienny

Dwuparce

  1. parzyste lub nieparzyste gonady

  2. parzyste otwory płciowe na 3 segmencie tułowia

  3. drogi rodne zawsze parzyste

  4. rozdzielnopłciowe

  5. larwy

Pareczniki

  1. gonady żeńskie nieparzyste

  2. jądra parzyste lub nieparzyste

Owady:

  1. parzyste gonady i przewody wyprowadzające

  2. wspólny gonopor na odwłoku

  3. rozdzielnopłciowe przeważnie

  4. jajniki składają się z podjednostek zwanych- owariolami

  5. jajowody parzyste przechodzą w nieparzysty jajowód kończący się pochwą

  6. do pochwy uchodzi zbiornik nasienny i gruczoły dodatkowe (ich wydzieliny służą do przyklejania jaj i tworzenia kokonów

  7. jądra wydłużone i workowate

  8. parzyste nasieniowody łączące się w jeden wspólny

  9. zbiorniki nasienia, gruczoły dodatkowe oraz prącie

  10. rozmnażanie i rozwój

- rozmnażanie rozdzielnopłciowe powszechne

- częsta partenogeneza:

- jaja owadów bogate w żółtko

- poliembrionia­ - z jednej komórki jajowej powstaje więcej niż jeden osobnik

10. Mięczaki

  1. Rozmnażanie i rozwój:

- rozmnażają się płciowo

- rozdzielnopłciowe lub hermafrodytyczne

- u większości zapłodnienie wewn.

- występowanie larw- trochofory ( posiada gruczoł skorupkowy, celoma nie podlega segmentacji,)

- drugie stadium larwalne- żeglarek (lub weliger)

Jednopłytkowe:

  1. gonady parzyste, workowate

  2. rozdzielnopłciowe

  3. zapłodnienie zewn.

  4. larwa mająca muszle

Wielopłytkowe:

1) rozdzielnopłciowe

2) gonady nieparzyste

3) zapłodnienie zewnętrzne

4) samice jajorodne

5) larwa typu trochofory

Brzuchonogi:

  1. samice maja 2 drogi rodne i 2 otwory płciowe

- jeden składa się z pochwy i uchodzącego do niej zbiornika nasienia i przewodu łączącego zbiornik z macicą.

- drugi to jajowód wychodzący z jajnika i macica uchodzącą otworem do składania jaj

  1. u samców gonada połączona jest z nasieniowodem

- pęcherzyk nasienny rozszerzenie nasieniowodu

- końcowy odc. wnika do rynienki lub prącia ( na grzbiecie głowy w pobliżu lewego czułka)

  1. u gatunków hermafrodytycznych

- gonada jest obojnacza

- przewód wytryskowy prowadzący jaja i plemniki

- przewód męski i żeński mogą uchodzić wspólnym otworem

  1. u winniczków:

- gruczoł obojnaczy łączy się u nich przewodem obojnaczym wyprowadzającym jaja i plemniki

- dalej zbiornik nasienny

- nasieniowód

- do szczyty jajowodu uchodzi białkowy, prod. Substancje na otoczki jajowe

- macica

- do niej pęcherzyk nasienny

- końcowa część jajowodu to pochwa

- do pochwy uchodzi gruczoł palczasty ( produkuje wydzieliny śluzowe) worek strzałki miłosnej ( zawiera wapienny pręcik

- pęcherzyk magazynuje plemniki

- nasieniowód na końcu przechodzi w prącie

- gruczoły prostaty i długi gruczoł

- pochwa i prącie uchodzą do wspólnego przedsionka płciowego

- zapłodnienie krzyżowe, przy kopulacji osobnik odgrywa rolę i samca i samicy

  1. rozmnażanie i rozwój

- przemiana płci, może występować raz na całe życie lub wielokrotnie

- większość jest jajo rodna lub jajożyworodna

- larwy wolne, jak i zamknięte w kapsułach

- larwa- żeglarek ( ma zawiązki muszli i narządów wewn., nogi, czułki oraz narząd pływania- żagielek

3

1



Wyszukiwarka