Międzynarodowe stosunki gospodarcze i finansowe
Finanse międzynarodowe
Podstawowe zagadnienia z podręcznika Bożyka, Misali i Puławskiego
Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE 2002
Rozdziały od 1 do 6 według wskazówek podanych na wykładzie
1.1.1.
- uzasadnienie wydzielenia międzynarodowych stosunków ekonomicznych (gospodarczych) jako odrębnej dyscypliny
- dwie podstawowe części mse (teoria i polityka)
1.1.2.
- prawa uniwersalne a prawa specyficzne
1.1.3.
- zagraniczna a międzynarodowa polityka ekonomiczna - co badają
1.2. i 1.3.
- można opuścić
2.1.
- definicja międzynarodowego podziału pracy
2.2.
- rola różnych czynników strukturalnych (bogactwa naturalne, praca, kapitał), technicznych (rewolucja i współpraca n-t), instytucjonalnych (ustrój polityczny, polityka gospodarcza, traktaty i umowy) oraz koniunkturalnych w międzynarodowym podziale pracy
2.3.1.
- komplementarność struktur gospodarczych statyczna a dynamiczna
- komplementarność jako skutek i jako przyczyna
2.3.2.
- komplementarność międzygałęziowa a wewnątrzgałęziowa
2.3.3.
- specjalizacja, kooperacja, produkcja na wielką skalę a produkcja wielkoseryjna
2.4.
- specyfika obecnej gospodarki światowej i cechy globalności
3.1.
Teorie przedklasyczne
- koncepcja psychozy lęku przed brakiem towarów - starożytność (rabunkowy podział pracy zwiększający zaspokojenie potrzeb produkcyjnych i konsumpcyjnych)
- dogmat słusznej ceny - pokrywającej koszty produkcji - XIII w. św. Tomasz z Akwinu
- merkantylizm - bogactwo narodu zależne od bilansu wymiany z zagranicą (cła na import, subsydia eksportu) - monetaryzm lub bulionizm - zasoby kruszcu, właściwy merkantylizm - zasoby dewiz
3.2.
Teoria kosztów absolutnych
- Adam Smith - dobrowolny handel motywowany wzajemnymi korzyściami
- motyw - występowanie między różnymi krajami bezwzględnych różnic kosztów wytwarzania mierzonych nakładami pracy (czas wytworzenia danej ilości towaru)
- a co gdy drugi kraj wszystko produkuje drożej (w tym sensie)
3.3.
Teoria kosztów względnych
3.3.1. Ujęcie klasyczne
- Ricardo i Torrens - rozszerzenie i uogólnienie teorii Smitha
- który z towarów produkuje się w kraju taniej względem innego towaru krajowego w porównaniu z zagranicą ten eksportować - stosunkowa przewaga w wydajności pracy
3.3.2.
Stosunek wymienny a korzyści komparatywne z handlu międzynarodowego
- J.St. Mill - stosunek wymienny między dwoma krajami kształtuje się w granicach określonych przez koszty komparatywne w zależności od stosunku wzajemnego popytu (wyższy popyt na towar importowany to mniejsza korzyść - prawo wzajemnego popytu)
- A. Marshall „reprezentatywne koszyki towarów” i zwrotne krzywe popytu i podaży (krzywa popytu A na koszyk B to zarazem krzywa podaży koszyka B dla A)
3.3.3.
Przewagi komparatywne w przypadku większej ilości dóbr - Dornbusch, Fischer i Samuelson
- powiązanie cen ze stawkami płac, stąd konieczność uwzględnienia współczynnika technicznego nakładu pracy, sprawności ekonomicznej czynnika oraz stawki płacy, czyli ceny pracy
- relatywna cena dóbr musi być równa relacji technicznych współczynników nakładów pracy - stąd związek relacji płac z relacjami wydajności przy produkcji danego dobra
- dla dwu krajów i wielu produktów można ułożyć łańcuch wg kosztów pracy i/lub wydajności
- rozwinięciem teoria kosztów realnych zastosowania pracy i innych czynników (Viner) i szkoła równowagi ogólnej (Pareto) konieczność powiązania strony podaży ze stroną popytu w jeden system ogólnej równowagi
3.4.
Teoria kosztów realnych
3.4.1.
Wieloczynnikowe ujęcie kosztów realnych
- względne różnice realnie ujmowanych i wyrażanych w pieniądzu kosztów zastosowania pracy i innych czynników produkcji - zasada kosztów realnych
3.4.2.
Subiektywne ujęcie kosztów realnych
- Viner - teoria użyteczności krańcowej - koszty bezpośrednio produkcyjne ale i koszty odroczenia konsumpcji, „przykrość” pracy i konsumpcyjna
- wspólny mianownik kosztów wykorzystania czynników produkcji to tylko forma pieniężna
3.5.
Teoria kosztów alternatywnych
3.5.1.
Alternatywne ujęcie nakładów czynników produkcji
- Haberler - koszty alternatywne - konieczność rezygnacji z produkcji określonej ilości towaru p po to, aby wytworzyć określoną ilość towaru s lub na odwrót - zależnie gdzie koszty alternatywne są niższe
- krzywe substytucji lub krzywe transformacji dwóch towarów - punkty to marginalna stopa transformacji lub inaczej alternatywne koszty krańcowe
3.5.2.
Ujęcie pieniężne kosztów alternatywnych
- założenie, że ceny odzwierciedlają koszty produkcji obu dóbr produkowanych przez oba kraje
- Haberler odrzucił teorię wartości opartej na pracy, stałość kosztów produkcji, prawo proporcjonalnych przychodów (względem wzrostu nakładów)
- przypadek rosnących kosztów transformacji (rolnictwo) - powiększanie produkcji sukna wymaga coraz większej redukcji produkcji pszenicy
malejących kosztów transformacji - rezygnacja z następnych jednostek sukna zwiększa coraz bardziej przyrost produkcji pszenicy
- można wg tego uszeregować produkty
3.6.
Teoria obfitości zasobów
3.6.1.
Założenia początkowe
- neoklasycy - teoria Heckschera-Ohlina-Samuelsona,
- katalizatorem handlu jest występowanie między dwoma krajami relatywnych różnic kosztów i cen wynikających z odmiennego wyposażenia w dwa czynniki produkcji, tj. kapitał i pracę
- założenia początkowe, technicznych warunków, funkcjonowania gospodarki narodowej i rynku mnar. (s. 59, 60)
- relatywnie obfitszy i przez to tańszy czynnik produkcji (w kraju) intensywniej wykorzystywany w produkcji na eksport
- zasobointensywność (zasobochłonność)
- definiowanie obfitości zasobów (def. fizyczna i cenowa % - różne wyniki)
3.6.2.
Kierunki specjalizacji międzynarodowej
- przy takiej samej sprawności technicznej (zasobochłonności) kapitału i pracy decyduje zasobność kraju w te czynniki
3.7.
Sformalizowana teoria obfitości zasobów
3.7.1.
Twierdzenie dotyczące wyrównywania się cen czynników produkcji
- Samuelson - handel przenosi za pośrednictwem towarów zasoby relatywnie obfite w danym kraju (regionie) do kraju (regionu), w którym ich ilość jest ograniczona
- mało realistyczne założenia, że handel międzynarodowy jest pełnym substytutem zupełnie niemobilnych w skali międzynarodowej zasobów produkcyjnych
- relatywne wyrównywanie się cen czynników produkcji - zmniejszenie się różnic kosztów zastosowania tych czynników
- absolutne - całkowite wyrównywanie się cen jednorodnego czynnika produkcji praca (stawka płacy) i kapitał (%%)
- warunki całkowitego wyrównania się cen czynników produkcji
3.7.2.
Twierdzenie Stolpera-Samuelsona
- redystrybucja dochodów - wymiana zwiększa dochody z czynnika w który kraj jest obficiej wyposażony i odwrotnie
- czynnik rzadki traci niejako mnożnikowo - efekt zwielokrotnienia
- model 2x2x2
- wymian podraża dobro eksportowane zachęcając do zwiększenia produkcji i czyni tańszym dobro importowane
- jeśli dobro pracochłonne ma lepszą cenę zwalniają się czynniki produkcji w sektorze dobra kapitałochłonnego ale kapitału relatywnie więcej niż pracy
- udział kwoty płac rośnie a kwoty stopy procentowej w PKB maleje
3.7.3.
Twierdzenie Rybczyńskiego
- wzrost zasobów danego czynnika daje absolutny przyrost produkcji wymagającego go towaru kosztem produktów opartych o zasoby nie ulegające zmianie
- wzrost zasobów czynnika a zmiana relacji wydajności
3.8.
Nowe teorie rozwoju handlu międzynarodowego
3.8.1.
Teorie neoczynnikowe
- rozwinięcie modelu Heckschera-Ohlina-Samuelsona
- uwzględnienie dodatkowo zasobów naturalnych oraz niejednorodności czynników pracy i kapitału
- praca prosta i złożona / kapitał rzeczowy i ludzki
- wspólny mianownik - uogólnienie zasady obfitości zasobów
3.8.2.
Teorie neotechnologiczne
- teoria luki technologicznej - różnica poziomów
- teoria cyklu życia produktu - innowacja, dojrzewanie, standaryzacja
- teoria korzyści skali - statycznych i dynamicznych (połączonych z postępem)
3.8.3.
Teorie popytowo-podażowe
- istotne jest lepsze zaspokojenie potrzeb konsumentów i inwestorów pod względem ilości, a zwłaszcza jakości
- teorie podobieństwa preferencji i zróżnicowania produktów oraz jak niżej
3.8.4.
Teoria handlu wewnątrzgałęziowego
- wewnątrzgałęziowy podział pracy - poziomy (horyzontalny - wymiana wewnatrzgałęziowa wg pracochłonności) i pionowy (wertykalny - import i eksport tego samego o innej jakości i użyteczności dla ostatecznego nabywcy)
- wiąże się to z korzyściami skali w sferze produkcji i zbytu
4.1.1.
- przyczyny rozwijania importu towarów
- import niezbędny (wyłączny)
4.1.2.
- przyczyny rozwijania eksportu towarów
- dysponowanie absolutne i względne
4.2.
- problem zdefiniowania usług
- usługi czyste
- podział handlu międzynarodowego usługami Sampsona i Snape'a
4.3.1.
- przypomnienie różnic między PKB i PNB
4.3.2.
- zwiększanie dochodu z handlu międzynarodowego przez nadwyżkę importu nad eksportem oraz przez poprawę efektywności gospodarowania
4.3.3., 4.3.4. oraz 4.3.5.
- można opuścić
4.4.
- podejść opisowo-definicyjnie a nie matematycznie (wzory i przykłady liczbowe nie będą wymagane)
- zwrócić uwagę na 4.4.3. Mnożnik inwestycyjny i eksportowy, supermnożnik (co na czym polega)
5.
rozdział bardzo obszerny - należy skupić się na:
- motywach (przyczynach), formach i skutkach międzynarodowego przepływu (odpowiednio) kapitału, zasobów pracy oraz wiedzy technicznej
- skutkach międzynarodowych przepływów gospodarczych dla środowiska naturalnego (typu naturalnego / typu de facto) i próbach ich optymalizacji
6.1.
- pojęcie, funkcje i rodzaje cen międzynarodowych
6.2.
- reakcje popytu i podaży na małe (punktowe) i duże (łukowe) zmiany cen
6.3.
- dochodowa elastyczność popytu i podaży - podstawowe mechanizmy
6.4.1.
- klasyfikacja rynków międzynarodowych wg różnych kryteriów (przedmiotowego, geograficznego i stopnia zorganizowania)
6.4.2.
- typy rynków zorganizowanych (giełdy, aukcje, targi i przetargi
- rynki nieformalne (obroty międzyfilialne, umowy i porozumienia
6.5.
- różnice w kształtowaniu się międzynarodowych cen w krótkim okresie dla towarów standaryzowanych i zindywidualizowanych
- różnice w kształtowaniu się międzynarodowych cen w krótkim okresie dla towarów standaryzowanych i zindywidualizowanych
7.1.
- funkcje pieniądza, postacie pieniądza
7.2.
- cechy systemu waluty złotej, punkty złota względem mint parity
- mechanizm dochodowy a mechanizm cenowy
7.3.
- cechy systemu waluty sztabowo-złotej
- cechy systemu waluty dewizowo- złotej
- ważniejsze konsekwencje funkcjonowania tych systemów
7.4.
- okoliczności przejścia od systemu waluty złotej do systemu pieniądza papierowego w okresie międzywojennym
7.5.1.
- cele i zasady działania systemu z Bretton Woods
7.5.2.
- rozwiązania po upadku systemu z Bretton Woods (Kingston 1976)
7.6.1.
- celowość tworzenia regionalnych stref walutowych
7.6.2.
- istota działania Europejskiej Unii Płatniczej
7.6.3.
- konstrukcja Europejskiego Systemu Walutowego i ECU
- etapy tworzenia europejskiej unii walutowej
- znaczenie Paktu Stabilności i Wzrostu
7.7.
- funkcje i zasoby MFW
- konstrukcja i rola SDR-ów
- główna rola i formy pomocy kredytowej MFW
7.8.
- rynek walutowy/dewizowy: krajowy, międzynarodowy, wolny reglamentowany, pośredni, nieformalny, formalny, ! kasowy, terminowy
7.9.
- obrót dewizowy giełdowy, pozagiełdowy
- segmenty narodowych rynków dewizowych
- rola market makera
- cechy współczesnego tradycyjnego rynku dewizowego
- pojęcie dewiz
7.10.
- handel kasowy i terminowy: spot, forward, report, deport, swap, outright
7.11.
- transakcje dewizowe banków usługowe, zabezpieczające, własne (arbitraż dewizowy i procentowy oraz transakcje spekulacyjne - istota bez szczegółowych rodzajów)
7.12.
- open long/short position (otwarta długa/krótka pozycja) w transakcjach dewizowych przedsiębiorstw handlu zagranicznego - patrz też 8.5. s. 253
8.1., 8.2., 8.3.
- opuścić, a w to miejsce przerobić załączony materiał z podręcznika „Bankowość”
8.4.
- rodzaje ryzyk kursu walutowego i ich istota (kursowe, formalne, ekonomiczne)
8.5.
- rodzaje postaw wobec ryzyka kursowego - pasywna, aktywna
8.6.
- metody zabezpieczania się przed ryzykiem - przezorności, ograniczenia, podziału, kompensaty, przeniesienia i przerzucenia ryzyka,
- metody wewnętrzne i zewnętrzne - ogólnie, 8.6.1. i 8.6.2. można opuścić
9.1.
- pojęcie i składowe bilansu płatniczego
9.2.
- rachunkowa a ekonomiczna równowaga bilansu płatniczego
- transakcje wyrównawcze a autonomiczne
- równowaga rzeczywista a pozorna
9.3., 9.4. - można opuścić
10.1.1.
- cele ilościowe i jakościowe zagranicznej polityki ekonomicznej
- bezpośrednie i pośrednie oddziaływanie państwa
- rodzaje narzędzi polityki
10.1.2.
- dewaluacja, rewaluacja a deprecjacja, aprecjacja
- pojęcie stopy procentowej
10.1.3.
- istota polityki wolnego handlu względem polityki protekcjonizmu
10.2.1.
- definicja i rodzaje cła
10.2.2. - można opuścić
10.2.3.
- istota efektu kreacji handlu i efektu przesunięcia handlu
10.3.
- pojęcie narzędzi parataryfowych
- istota rodzajów narzędzi parataryfowych - opłat wyrównawczych i innych, podatków, subsydiów eksportowych itp. (ze 3 przykłady)
10.4.
- pojęcie narzędzi pozataryfowych
- istota rodzajów narzędzi pozataryfowych - ograniczeń ilościowych, licencji importowych, ograniczeń dewizowych (ze 3 przykłady)
11.1.
- pojęcie międzynarodowej polityki ekonomicznej
- koordynacja ex post i ex ante
11.2.
- rodzaje podmiotów międzynarodowej polityki ekonomicznej
11.3.
- przykłady (nazwy) międzynarodowych porozumień towarowych - bez szczegółów
11.4.
- ONZ, MFW, BŚ, GATT, WTO, UNCTAD - co oznaczają te skróty i czym głównie zajmują się poszczególne organizacje
11.5.
- cechy charakterystyczne korporacji transnarodowych oraz ich przykładowe nazwy
12. - można opuścić
13.1.1.
- pojęcie międzynarodowej integracji gospodarczej
- różnice poglądów na horyzont, mechanizm i korzyści integracji
13.1.2.
- cel ogólny integracji a cele szczegółowe (przykładowo)
13.1.3.
- kategorie warunków rozwoju integracji
13.2.
- międzynarodowa a ponadnarodowa integracja gospodarcza - podstawowe cechy charakterystyczne
13.3.
- mechanizm wolnego rynku i handlu a mechanizm rynku regulowanego - cechy charakterystyczne
13.4.1.
- formy instytucjonalne integracji regionalnej (strefa, unie, rynek - na czym polegają)
13.4.2.
- przykłady ugrupowań integracyjnych - jakiego obszaru i działalności dotyczą - UE, EWWS, Euratom, EFTA, NAFTA
13.4.3
- j.w. CEFTA
13.4.4. - można opuścić
13.5.1.
- zasadnicze traktaty dla UE - nazwy i daty
- formy wspólnej polityki integracyjnej (jakie obszary gospodarki)
- część Układ o stowarzyszeniu... się zdezaktualizowała w związku z wejściem Polski do UE - opuscić
- jakie są oczekiwane potencjalne korzyści z integracji Polska-UE
13.5.2.
- CEFTA a UE
- korzyści z CEFTA
14.
- pojęcie (14.1.), skutki (14.4.), efekty uboczne (14.5.) globalizacji i możliwości sterowania nią (14.6.)
Wymienialność pieniądza. Kurs walutowy - 5 rozdział z „Bankowość. Podręcznik dla studentów” w miejsce 8.1., 8.2., 8.3. podręcznika
Bilans płatniczy: obroty w liczbach, Bilans płatniczy: jak go rozumieć - notatki uzupełniające podręcznik (9.1., 9.2.) o praktykę NBP
Artykuły
Wszystkie winy MFW
Skutki choroby jena
Kurs jena
Za słabi dla jena
Czebole (wydruk z Worda)
Czebole krachu
Wszystko dla czeboli oraz Plany restrukturyzacji czeboli
Przewlekła recesja (Rosja)
Ucz się po argentyńsku
Cztery lekcje dla reformatorów (Rosja, Brazylia)
Surowa rosyjska zima
Festiwal przyjaźni bankierów
Pominąć artykuły z serii „Euro w pigułce”
6