Zestaw 4
1) Polemika postmodernistów i Habermasa o kulturę światową
Postmodernizm (postnowoczesność) - spora ilość zmian, próba ujęcia czasów postnowoczesnych. Habermasa krytyczny wobec wszelkiej moderniści - uważa, że należy zerwać związki z nowoczesnością.
Habermas, główny opozycjonista Lyotarda twierdzi, że projekt nowoczesności, czyli to wypełnienie postulatów "Wielkich Narracji" jest jeszcze projektem niedokończonym. Twierdzi on, że zadaniem postmodernizmu jest urzeczywistnienie tego projektu. Lyotard twierdzi, że owo urzeczywistnienie uniwersalności nie zostało zapomniane czy zarzucone. Jego unicestwienie nastąpiło w sposób celowy. Bo czy można, jak pisze francuski filozof, wierzyć jeszcze w wielkie narracje i wielkie pomysły po tym, co dokonało się podczas II wojny światowej.
„Krytyka zasad” - J. F. Lyotard
- heterogeniczność i różnorodność form życia - sprzeciw Habermasa, siła napędowa twki w rozbieżnościach
- każda forma życia ma postać językową, daje się opisać - czyny, rezultaty ich, analiza zdań (tekstu)
- mówiąc o formie życia mówimy o tekście - analizując formy życia analizujemy język
- postkulturalizm francuski zakłada analizę tekstu
- istnieje konflikt różnych form mowy
- racjonalne argumentowanie
- każda mowa zawiera w sobie niesprawiedliwości, każdy wybór dyskursu zamyka drogę innej artykulacji stąd jest niesprawiedliwy.
2) Związek ducha kapitalizmu z etyką protestancką
Etyka protestancka reguluje zachowania człowieka. Została ona wywalczona przez ruchy fundamentalistyczne. Upowszechniła się z powodów:
- zajmowania się sferą gospodarczą człowieka, która dotychczas nie została spenetrowana
- mogły ją łatwo przejąć mniejszości narodowe, nie robiła różnicy między wierzącymi, a różnowiercami
- etyka protestancka jest zbliżona do etyki judaistycznej (starotestamentowej)
Etyka ta zostaje wdrożona w życie gosp. w erze nowożytnej. W oświeceniu skutkami stosowania tej etyki było:
a) zaświadczenie - uczciwe robienie zysku wykształcające się z etyki protestanckiej, duch kapitalizmu zaświadczona forma tej etyki.
- idea światopoglądowa wspomaga system, korzenie religijne etyki upadają
- legitymizacja: wyjaśnienie chęci zysku właściwie tylko jednostce
- działalność gosp. nie potrzebuje wsparcia religii
- człowiek wewnątrz sterowany - sam sobą kieruje.
b) pluralizacja światopoglądowa - wyłonienie się ducha kapitalizmu
c) odczarowanie sfery gospodarczej
d) obecność Boga w życiu prywatnym i publicznym: nowa organizacja pracy w manufakturach, prototyp taśmy - każdy rzemieślnik wykonuje tylko cześć pracy i przygotowuje miejsce drugiemu. Racjonalizacja pracy wymusiła odczarowanie, bo pewne przekonania wydłużają czas pracy. Podział ten wymusił zmianę myślenia ludzkiego. Wyłania się sfera działalności przyczynowo - skutkowych - proces zaświadczenia który wprowadza kapitalizm.
3) Opisz 3 dowolne pojęcia kultur
- Edward Tylor - „Cywilizacja pierwotna” - Kultura, cywilizacja w najszerszym znaczeniu etnograficznym jest to złożona całość obejmująca sztukę, moralność, prawa, wiedzę oraz obyczaje, wierzenia i wszystkie inne.
- Stefan Czarnowski - Kultura to całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społecznego, wspólnych wytworów ludzkich, z racji swojej obiektywności ustalonych i zdolnych rozszerzać się przestrzennie. Kultura jest całokształtem
- Malinowski - Kultura jest integralną całością składająca się z narzędzi i dóbr konsumpcyjnych, twórczych zasad różnych grup społecznych, ludzkich idei, umiejętności i zwyczajów.
- Goodenough - Na kulturę danej społeczności składa się wszystko to, co trzeba wiedzieć i w co trzeba wierzyć, aby postępować w sposób akceptowany dla jej członków w ramach jakiejś roli zaakceptowanej przez każdego z nich
4) Społeczeństwo, a charakter Fromma
Fromm jest przekonany, że specyficznej przejawy tych potrzeb, rzeczywiste sposoby realizowania możliwości człowieka są zdeterminowane przez „układy społeczne, w których on żyje.” Osobowość człowieka rozwija się stosownie do warunków, jakie stwarza mu określone społeczeństwo. Inaczej mówiąc: przystosowanie danej jednostki do społeczeństwa stanowi zwykle kompromis pomiędzy potrzebami wewnętrznymi a wymaganiami zewnętrznymi. Dana osoba rozwija w sobie charakter społeczny stosownie do wymagań społeczeństwa.
Fromm zidentyfikował i opisał także pięć typów charakteru społecznego, które występują we współczesnym społeczeństwie: receptywny, eksploatatorski, gromadzący, handlowy i produktywny. Typy te reprezentują różne sposoby odnoszenia się ludzi do świata i do siebie nawzajem. Tylko ostatni z tych typów Fromm uważa za „zdrowy” i wyrażający „swobodną, świadomą działalność.” Później Fromm opisał szósty dwubiegunowy wymiar charakteru, a mianowicie typ nekrofiliczny, dla którego pociągająca jest śmierć, oraz typ biofiliczny, który jest zakochany w życiu. Fromm podkreśla, że to, co można by uważać za analogie między tą koncepcją a instynktami życia i śmierci u Freuda, w rzeczywistości nie jest analogią. Wg Freuda zarówno instynkt życia jak i śmierci są nieodłącznymi elementami biologii człowieka, podczas gdy dla Fromma życie jest jedynym pierwotnym potencjałem. Śmierć jest tylko czymś wtórnym i pojawia się na scenie dopiero wtedy, gdy siły życiowe poniosą porażkę.