Chirurgia plastyczna
Skóra:
powłoka ciała
największy narząd
Właściwości skóry:
→ sprężystość - włókna kolagenowe - odpowiadają za napięcie skóry, z wiekiem zmarszczki
→ podatność na rozciąganie (rozciągliwość)
→ wytrzymałość - odporność na urazy mechaniczne i zakażenia
1) naskórek - epidermis nabłonek wielowarstwowy płaski
turnover time = czas przejścia keratynocytu = czas złuszczania naskórka = 28 - 30 dni.
warstwa podstawna - rozrodcza
warstwa kolczysta - wytwarza keratynę
warstwa ziarnista
stadium przejściowe (warstwa eleidynowa)
warstwa rogowa
2) strefa błony podstawnej - pod naskórkiem łączy ze skórą dwie blaszki
→ blaszka jasna (kolageny) - od zewn.
→ blaszka ciemna (j.w.) - od wew.
- choroby pęcherzowe
- wiele substancji białkowych z właściwościami antygenowymi
3) skóra właściwa - mezodermalne pochodzenie; włókna tkanki łącznej, naczynia , zakończenia nn.
warstwa brodawkowata - naczynia krwionośne, substancje białkowe
warstwa siateczkowata - włókna kolagenowe, podskórne sploty naczyniowe, przydatki skóry
komórki tkanki łącznej : fibrocyty , fibroblasty
podścielisko łącznotkankowe :
włókna kolagenowe - podstawa
włókna sprężyste - sprężystość i elastyczność
włókna retikulinowe
4) tkanka podskórna ( subcutis) - zraziki tłuszczowe poprzedzielane warstwą włóknistą
Unaczynienie:
naskórek odżywiany za pomocą dyfuzji - nie ma własnych naczyń [odżywiany przez krążenie limfy][ w otoczeniu przydatków odrębne naczynia
splot głęboki naczyniowy tworzony przez naczynia skórne na granicy skóry właściwej i tkanki podskórnej
(→ termoregulacja)
splot naczyniówkowy powierzchowny (podbrodawkowy) - zaopatruje brodawki skóry.
Unerwienie:
czaszkowe - mózgowe
autonomiczne
receptory
Błony śluzowe:
budowa analogiczna do budowy skóry
brak przydatków
mniejsza liczba komórek barwnikowych
okres przejścia keratynocytu - 5 dni
Dwie grupy technik chirurgii plastycznej:
przeszczepy skórne
techniki płatowe
ad 1)
→ przeniesienie fragmentu odizolowanego od podłoża
Wolny przeszczep skóry (WPS)
obszar skóry całkowicie odcięty od tkanki macierzystej i służący pokryciu ubytku w skórze.
I przeszczep w II połowie XIX w.
Aparaty od XX w.
Mash-grafty - pokrycie obszarów siatką skórną nawet z wydzieliną (zakażonych); u osób oparzonych
Nóż Blera, dermatom elektryczny, klejowy, przeszczep siatkowaty Tanera do pokryci niezbyt czystych ran, które jeszcze wydzielają lepszy odpływ
Podział przeszczepów ze względu na immunologię:
autogenne (własne)
allogenne (ten sam gatunek)
xenogenne ( np. od świni)
Próby hodowli skóry z tkanki naskórka ludzkiego
Podział wg Blaira (ze względu na grubość przeszczepu)
pełnej grubości - do granicy z tkanką podskórną
pośredniej grubości:
cienkie - płatek naskórka + troszkę skóry
grube - 2/3-3/4 grubości skóry
dermatom klejony - przeszczep pełnej grubości
dermatom elektryczny - średni grubość
nóż Humby'ego
okolica zamałżowinowa - pobiera się przeszczep pełnej grubości , nożem
ograniczenia wielkość , rana musi być zszyta koniec do końca, bez napięcia
ad 1)
nożem; ograniczeniem jest wielkość; musi to być mała rana którą można zszyć.
|
1 |
2a |
2b |
Prostota pobrania |
+ |
+++ |
+++ |
Łatwość wygajania |
+ |
+++ |
++ |
Kurczliwość przy wgajaniu |
+ |
+++ |
++ |
Zachowanie barwy podczas wgajania |
+++ |
+ |
++ |
Wytrzymałość na uszkodzenie |
+++ |
+ |
+++ |
Przeszczep skóry pełnej grubości:
Jest to odcinek tkanek zwierający naskórek i skórę właściwą całkowicie oddzielony od tkanki tłuszczowej i przeniesiony w inne miejsce na ciele bez szypuły naczyniowej [odżywczej]
Wskazania: do przeszczepu pełnej grubości:
małe i średnie ubytki pooperacyjne i pourazowe
dno ubytku musi być dobrze ukrwione, nie może być tam kości, nerwu, chrząstki ( może być mięsień, powięź, tkanka podskórna)
odtworzenie ubytku homologiczną tkanką o tym samym zabarwieniu
goją się dobrze
Wada: ograniczenie małą wielkością
Przygotowanie rany:
odcisk na płótnie ubytku potem wycinek płótna na małżowinę uszną - odpreparowuje się od tkanki tłuszczowej; wszycie w ubytek
Miejsce pobierania przeszczepu pełnej grubości:
w zależności od potrzebnej właściwości i wielkości okolice mało widoczne, bez bliznowacenia
okolica zamałżowinowa
okolica powiek górnych ( u osób starszych) - nadmiar skóry
okolica nadobojczykowa
okolica pachwinowa - bardzo często
bruzda pośladkowa
powierzchnia przyśrodkowa ramienia
Po wszyciu przeszczepu:
→ opatrunek uciskowy wiązany Kochea (tiul, płytka naczyniowa)
→ neomycyna
→ kwas borny (dla odżywiania)
→ wata z parafiną
→ opatrunek wiązany puszcza się w 1-2 dobie, stabilizuje, zabezpiecza przed krwiakiem
Mechanizm wgajania przeszczepu:
w ciągu pierwszych 48 godz. podwaja swoją objętość wchłanianie (→ dyfuzja, imbibicja plazmatyczna)
wrastanie naczyń z podłoża ( w III dobie → od 3 doby powstaje splot naczyniowy)
w 6-7 dobie różnicowanie naczyń na tt , żż , naczynia włosowate
reinnerwacja do kilku miesięcy
(do 2 tyg. więcej naczyń niż otoczenie; po 2 tyg stopniowe zmniejszanie liczby naczyń, normalizacja)
Przeszczepy skóry pośredniej grubości:
Naskórek + część skóry właściwej całkowicie oddzielonej od podłoża
mniej → cienkie
więcej - 2/3-3/4 → grube
Wskazania:
pokrycie ran ziarninujących różnego pochodzenia
grube-pooperacyjne, pourazowe
cienkie - wydzielające przy infekcji
Zaleta: znaczna powierzchnia w porównaniu z przeszczepami.
Miejsce pobrania:
z pośladków lub z uda
z podudzi (okolicy goleniowej)
z kończyn górnych, tułowia
Nie wolno:
z twarzy
okolicy zgięciowych stawów
ręki
okolicy podeszwowej stopy
Miejsce pobrania goi się samoistnie!! Poprzez wynaskórkowanie z przydatków skórnych
Po pobraniu:
→ gaza z wazeliną [coś tłustego]
→ kompresy 4-5 cm
→ bardzo mocno bandażem elastycznym - działanie hemostatyczne
W I dobie :
zdejmujemy 3 cm kompresu
wysuszenie pozostałych kompresów [ gdy nie ma krwawienia następują procesy naskórkowania]
Po wysuszeniu 10-14 dni.
W 14 dniu:
kąpiel w Mennsonie
oddzielenie strupa
Po dwóch tyg. znów może być pobrany w tym miejscu
Powikłania po przeszczepie:
zbyt głębokie ustawienie dermatomu ( wówczas należy zszyć) [ nie ziarninuje]
niedostateczne ukrwienie łoża rany, które może zostać pokryte (kość, mm., naczynie)
zakażenie miejsca >105 /1g tkanki w podłożu
niedostateczne przyleganie przeszczepu do podłoża rany: krwiak, wysięk.
niedostateczne uruchomienie → przykurcze. [opatrunek gipsowy - ustabilizowanie)
Przeszczepy skóry właściwej i tkanki tłuszczowej
* bez naskórka cała grubość skóry i warstwy tłuszczowej
Wskazania:
- większe ubytki tkanki podskórnej
- niewielki niedorozwój piersi
Podczas wgajania ↓ objawów o 50%
Gojenie wolniej - duże ryzyko krwiaka
Przeszczepy kostne:
- najczęściej przeszczepy kości własnej:
- grzebień kości biodrowej bardzo często duża masa kości gąbczastej
- żebro - grube, kość zbita
- kość piszczelowa ( gł. kość zbita)
- kość łokciowa - wyrostek łokciowy
- blaszka zewnętrzna kości pokrywy czaszki
Cel:
- uzupełnienie ubytków kostnych w obrębie twarzy ( sklepienie czaszki, kości nosa, ubytki w szczęce i żuchwie)
- w kończynach celem jest odtworzenie stabilności kończyny.
- w rekonstrukcji → najpierw odtwarzanie tkanek miękkich, potem rusztowanie szkieletowe
Mechanizm wgajania:
im bardziej bogatokomórkowy przeszczep tym ↑ szansa na wrastanie naczyń do przeszczepu
łatwiej ulegają przebudowie
bardzo odporne na zakażenie
Wgajanie polega na przebudowie:
→ rewaskularyzacji przeszczepu
→ demineralizacji
→ odnowa tkanki kostnej
głównie kości obciążone
w tkankach miękkich powolna przebudowa w tkankę łączną
Powikłania:
- krwiak
- zakażenie
- złe ukrwienie
- złe położenie
- nadmierna resorpcja
Przeszczep chrząstki:
Wskazania:
- rekonstrukcje w obrębie grzbietu
- rekonstrukcje w obrębie skrzydełek nosa
- rekonstrukcje w obrębie małżowiny usznej
- odtworzenie rusztowania dla tkanek miękkich, np. tarczki powieki dolnej
→ allogenne
→ autogenne
Chrząstka ma niskie działanie antygenowe jest uprzywilejowana immunologicznie
* odżywianie za pomocą dyfuzji
* dobre wgajanie
Pobiera się z:
ucha (elastyczna)
przegrody nosa (hialinowa)
żebra (hialinowa) [przymostkowo] - VI, VII, VIII żebro
operacja wieloetapowa
Powikłania:
- zakażenia
- krwiak
- przemieszczenie
- uszkodzenie chondrocytów
Expander = implant
- silikonowy - trwałe umodelowanie
- solny - stopniowe dopełnianie
Wszywa się w miejsce:
- blizny
- przykurczu
- ↑ powierzchni
- odprowadzenie przykurczu.
Technika płatowa:
MIEJSCOWA
Zalety:
→ jednoetapowe postępowanie chirurgiczne
→ skrócenie czasu leczenia
→ tkanki całkowicie podobne
→ ↓ kosztów leczenia
Wady:
blizny i zniekształcenia w okolicy ubytku
napięcie w okolicach rekonstruowanych tkanek
PŁAT:
odcinek skóry z tkanką podskórną połączony z otoczeniem szypułą, przez którą krąży krew odżywiająca tkanki płata
Wskazania:
do zamykania ran i ubytków których nie można pokryć przeszczepem
w dnie naczynia, ścięgna, kości, nerwy, chrząstki.
częściowe lub całkowite ubytki w obrębie wargi, nosa, policzka.
okolice ręki z odsłonięciem ścięgien.
Podział płatów:
skórno - tłuszczowy
skórno - powięziowy (najlepiej się wygajają)
skórno - mięśniowy
złożone (mogą zawierać jeszcze, np. kość, żebro, strzałkę)
ad a)
Odcinek skóry z tkanki podskórnej połączony z otoczeniem szypułą przez którą krąży krew (naczyniowa szypuła naczyniowo-nerwowa szypuła)
Unaczynienie skóry:
* tt mięśniowo - skórne przebiegają przez warstwę mięśniową dzielą się na mniejsze tętnice, dochodzą do splotu na granicy skóry właściwej i tkanki podskórnej
* tt skórne - przebiegają równolegle do skóry, w głębokich warstwach nad powięź oddają naczynia perforujące
* w okolicy pachwinowej - t okalająca biodro powierzchowna
* w okolicy piersiowo-barkowej - tt perforujące od t. sutkowej wew.
* w dolnej części powłok brzusznych - t. nabrzuszna powierzchowna
* okolicy czołowej - t. skroniowa powierzchowna
zaopatrzenie w krew przez tt skórne
płaty półwyspowe (zawierają skórę, tkankę podskórną, tętnicę i żyłę) np. płat pachwinowy, płat piersiowo-barkowy
płaty wyspowe - zawierają tętnicę, żyłę i często nerw z tkankami otaczającymi np. płat oparty na tętnicy skroniowej powierzchownej służący do pokrycia ubytków twarzy
płaty wolne - zawierają tętnicę, żyłę, nerw; zawsze przenoszone za pomocą specjalnych technik mikrochirurgicznych pod mikroskopem.
Podział:
z bezpośredniego sąsiedztwa
przesuwane ku bokowi wokół tzw. punktu Pivota, np. płat rotacyjny; płat czworokątny; transponowany, trójkątne Z-plastyka ( w przykurczach pasmowatych blizn)
przesuwane ku przodowi: czworokątny , trójkątny (V zamieniamy na Y ) (do korekcji powiek górnych i dolnych)
z odległych okolic ciała:
jednoszypułowe skórno - tłuszczowe, np. na twarz z ramienia, część dolna i środkowa twarzy z okolicy piersiowo-barkowej
płaty krzyżowe
Płaty wolne:
↑ różnorodność miejsc dawczych
dają możliwość przenoszenia tkanek bardziej złożonych
możliwość zachowania czucia
możliwość przeszczepiania mięśnia z zachowaniem jego funkcji
1-etapowe przeszczepianie
oparte na własnej szypule co daje zupełną niezależność od otoczenia
krótszy czas leczenia
nie trzeba unieruchamiać opatrunkiem gipsowym na długi czas
leczenie tylko w ośrodkach wyspecjalizowanych
P/wskazania:
miażdżyca
znaczna otyłość
palenie papierosów
uprzednio wykonane operacje w miejscu pobrania
0,1 mm - można wszyć płaty w naczynia o takiej średnicy
szybciej się wgajają płaty lepiej ukrwione, np. skórno-powięziowe
Płaty mięśniowe:
→ do pokrycia odsłoniętej kości potem uzupełnienie ubytku skóry
rekonstrukcyjne zabiegi kończyn dolnych
Unaczynienie - t. biegnąca anatomicznie - zabiegi rekonstrukcyjne kończyn dolnych i obszarów o słabszym ukrwieniu (obwód źle ukrwiony)
uszkodzenie tk popromiennych
pokrycie ran odleżynowych
Płat tram - z mięśnia prostego brzucha do rekonstrukcji sutka po mastektomii
Płaty skórno-powięziowe:
skóra z powięzią
z wyróżnioną anatomicznie tętnicą
np. płat chiński z przedramienia: powięź powierzchowna przedramienia, tętnica i żyły promieniowe, nerwy skórne przedramienia
Znamię Spitza - niezłośliwe
Znamię brzeżne - płaskie gładkie
Znamię złożone średnica <1 cm
Znamię barwnikowe - owłosienie raczej nie jest złośliwe
Plama Avina? - najczęściej na twarzy, dobrze reaguje na laseroterapię.
Blizna:
zaburzona elastyczność
tkanka niepełnowartościowa skóry
zaburzona struktura kolagenu
tworzenie zależy od skłonności osobniczej pacjenta
↑ tendencja na plecach , barkach , udach
Metody leczenia blizn:
natłuszczanie
masaż
ucisk , messoterapia
jonoforeza
sterydy
Chirurgiczne:
dermaablazja - powierzchniowe ścieranie
plastyka ze zmiana kierunku blizny
plastyka w przy bliznach długich
rozciąganie ekspenolerem skóry w sąsiedztwie
Oparzenia:
35-40% całkowitej powierzchni ciała TBSA wstrząs oparzeniowy
Chemiczne oparzenia to ogólnoustrojowe następstwo urazu termicznego (?)
Rana oparzeniowa to miejscowy skutek urazu termicznego
Wstrząs hipowolemiczny:
↓ objętości osocza krwi
↓ rzutu serca
↓ objętości wydalanego moczu
↓ systemowego oporu naczyniowego ze ↓ obwodowego ciśnienia krwi
szybkie narastanie obrzęków uogólnionych
aktywacja mediatorów stanu zapalnego SIRS
SIRS: uogólniona odpowiedź zapalna
HR >90 /min
Oddech > 20 /min
pCO2 < 32 mmHg
temp > 38 C' lub < 36 C'
leukocytoza > 12 tys. lub leukopenia < 4tys
→ uszkodzenie transportu Na-K przez błonę komórkową
Pierwsza pomoc:
usunąć z wypadku
opatrzyć ranę
wkłucie iv.
anafilatoksyna p/tężcowa
cewnik
heparyna 500-800 µg /kg/min
resuscytacja tlenowa
Reguła Perkla - iloczyn - 4x m.c. [kg] x% TBSA
½ w ciągu pierwszych 8 h.
¼ w ciągu następnych 8 h.
¼ w ciągu następnych 8 h.
Formuła Parklanda (przetaczanie płynu Ringera przy oparzeniu) - 4 ml x 1 kg m.c. x 1% TBSA / 24 h
Głowa + szyja - 9 %
Kończyny dolne - po 18%
Tułów - przód 18%, - tył 18%
Krocze - 1%
Etapy choroby oparzeniowej
faza wstrząsowa (24 - 48 godz.) zagrożenie wystąpienia wstrząsu
faza kataboliczna - samoistny rozpad tkanki w razie oparzenia i ogólnoustrojowa mobilizuje energetycznie do samooczyszczenia rany (5-6 tyg.)
faza anaboliczna - odbudowa przebieg, aż do wyrównania wszelkich zaburzeń i wygojenia rany
Leczenie miejscowe rany oparzeniowej:
- I doba - wczesne nacięcie, odbarczenie; powstanie obrzęków - ucisk - zburzenia ukrwienia
- od III doby - eksharectomia - wycięcie martwicy, potem przeszczepy skórne zamykające ranę oparzeniową
Rozszczep wargi, podniebienia
1-2/1000
I etap - zamknięcie rozszczepu wargi ( 6 m.ż.)
II etap - zamknięcie rozszczepu podniebienia (2 r.ż.)
III etap - przeszczep kostny w wyrostek zębodołowy (7-8 r.ż.)
Craniostenozy:
- zarastanie szwów
- operacje w 3-4 m.ż.
6
6