ERICH VON STROHEIM [1885 - 1957]
za życia otoczył się legendą - prawdziwa okazała się tylko data urodzenia - nie pochodził z austriackiej rodziny arystokratycznej (jego żydowska rodzina wywodziła się z Gliwic); nie uczył się w szkole kadetów (do wojska wstąpił jako ochotnik); przedrostek „von” dodał sobie sam
obwołano go najbardziej ekstrawaganckim z geniuszy
STYL
dla jednych jest realistą, dla innych naturalistą, jeszcze inni dostrzegają w jego twórczości inspiracje ekspresjonizmu, postawę romantyczną bądź skłonności do surrealizmu w typie Bunuela (przykładem „Chciwość”)
realista: 1. wybór tematów i pewne postawy twórcy; kopiował wzory naturalistycznej prozy; tematy z życia, jego ciemne strony, odrażające, pokraczne = kontrast z ówczesną produkcją hollywoodzką obracającą się w bajkowym świecie, olśniewającą przepychem dekoracji i urodą gwiazd; 2. posługiwał się techniką dokumentalną; 3. realizm środków
widziano w nim rozczarowanego romantyka, reagującego cynizmem i okrucieństwem wobec faktu, iż osiągnięcie ideału czystości nie jest możliwe, a więc nie ma na świecie niczego, co mogłoby skłaniać do afirmacji i entuzjazmu; interpretacje psychoanalityczne przypisywały twórcy wybujałe skłonności sado-masochistyczne, wyrażane wprost lub poprzez ujęcia symboliczne;
odmiana realizmu wyjątkowo bogata w ekspresję; w swoich wyborach zawsze jest skrajny, pasjonuje go tylko ostateczność; z jednej strony nieosiągalny, niedostępny ideał piękna i czystości, który jawi się w jego filmach jako złudzenie lub wręcz jako nieobecność, wykluczenie; z drugiej strony to, co jest zaprzeczeniem, negacją ideału: ciemne str. życia i natury ludzkiej, brzydota, makabra, katastrofa fizyczna lub moralna, zwyrodnienie, deprawacja;
nie odtwarza rzeczywistości, wybiera i obserwuje tylko niektóre jej aspekty, które poddaje argumentacji, czyli nienaturalnemu wyolbrzymieniu; argumentacja ta jest często karykaturą, a zawsze ma charakter ironiczny, kostyczny, sardoniczny i okrutny; ułomność natury ludzkiej jest przeznaczeniem człowieka, nieuchronnie tragicznym
tworzenie filmu było dla niego zdzieraniem maski, za którą współczesna cywilizacja kryje swą dekadencje, zgniliznę, symptomy nadchodzącego końca
odnajdywał w rzeczywistości, w bycie ludzkim formy monstrualne i odrażające, z których budował świat swoich dzieł, poddając je wyjaskrawieniu i powiększeniu
posługuje się rzeczywistością bliską układom naturalnym, nie upozowanym; wyjmuje z niej zarówno drobne detale, jak i całe, rozległe ogromne bloki
operuje formami monstrualnymi, stanowiącymi rezultat specyficznego widzenia i wyboru, podporządkowanymi regułom poetyki, w której bohaterowie, rekwizyty, gesty, sytuacje, zachowując swoje realistyczne upostaciowienie stają się figurami umownego kodu; rodzi się świat kreowany, rezultat czysto subiektywnego widzenia i odczytywania realności
podobnie jak Bunuel, unikał piękna, a poszukiwał brzydoty
Chciwość / Złoto (adaptacja powieści Franka Norrisa „Mc Teague”) 1924
wybrał tzw. temat z życia, odmalowując drobiazgowo i dokładnie egzystencję niższych klas ze środowiska emigracyjnego (nowość); bohaterka wywodzi się z rodziny niemieckiej, bohater - z polskiej
przywiązywał wagę do prawdy psychologicznej postaci, ukazując poprzez losy Mc Teague'a - historię upadku moralnego czł; poprzez losy Triny - kliniczną analizę chorobliwego skąpstwa; poprzez losy Marcusa - przemianę wiernej przyjaźni w zaciekłą nienawiść
starał się dochować wierności topografii książki Norrisa - Polk Street (gabinet dentystyczny); Dolina Śmierci (kazał aktorom godzinami czołgać się po piachu, pod palącym słońcem, by przystąpić do zdjęć dopiero wtedy, gdy doprowadził ich do skrajnego wyczerpania) => autenztyzm; wierność rzeczywistości, bez idealizowania, bez efektów stylizujących
zasadniczą wagę przykładał do inscenizacji w głąb, koncentrując się na poszczególnych scenach = film jest rodzajem fresku, dość luźnym następstwem epizodów łączonych napisami odnotowującymi psychologiczne i moralne przemiany bohaterów
Chciwość zbudowana jest z uwzględnieniem ciągłości funkcjonalnej detalu: brudne talerze, nie pościelone łóżko, zmięta chustka - same w sobie mało znaczące, a w tym filmie grają na równi z aktorami
sposób realizacji filmu, przypominający technikę dokumentalną (szokujące); wybierał z rzeczywistości to, co uwierzytelniało powieść Norrisa - nie poddawał się inspiracji potoku życia, lecz go organizował, pedantycznie i skrupulatnie obserwując i przedstawiając z jednego, ściśle określonego punktu widzenia
realizm środków - przeważały środki (głębia ostrości, montaż wewnątrzkadrowy, niewielka zmienność planów, punkty widzenia, technika oświetlenia itd.) pozwalające widzieć w nim twórcę „wierzącego w rzeczywistość”, ale rezultatem ich stosowania nie był obiektywny opis wieloznacznego oblicza świata;
upadek, zwyrodnienie przejawia się fizycznie, namacalnie, konkretnie
historię moralnej katastrofy ukazuje poprzez dewastację i niszczenie czysto fizyczne - wraz z bohaterami „rozkłada się” i brzydnie, potwornieje ich otoczenie (drobnomieszczańskie gospodarstwo zamienia się w brudną norę, pełną poniszczonych sprzętów, śmieci)
pojawia się tradycyjna, nie używana dziś syntaktyka, charakterystyczna dla pierwszej poł. lat 20: otwarcie i zamknięcie epizodu diafragmą iris, rolety, przesłony itp.; jej obecność sugeruje myślenie typu „językowego”, metaforycznego, każąc domyślać się psychologicznego bądź symbolicznego znaczenia poszczególnych chwytów, będących czymś więcej niż prostym spos. prezentacji; np. zbliżenie - podkreśla znaczący charakter pokazanego detalu; plan ogólny - obciążony funkcją psych., podkreśla alienację i małość bohaterów (Mc Teague umierający na bezkresnej pustyni)
Szalone żony (Foolish Wives) 1922
Przepych scenerii Monte Carlo jako tło rozprawy z moralnością elity burżuazyjnej. Oto szakal na forum bezmyślnej próżności: rzekomy carski oficer-emigrant, przebywający w Monaco w towarzystwie swoich dwóch fałszywych kuzynek, krąży pomiędzy kasynem gry, a sypialniami dam z wyższych sfer, nie przepuszczajac zadnej okazji do kolejnego łajdactwa, którym mógłby posiąść pieniądze lub kobietę. Zostaje wyeliminowany ze społeczeństwa dopiero wówczas, gdy gwałci niedorozwiniętą córkę swojego wspólnika- fałszerza pieniędzy: zabity, znajduje grób w otworze wlotu kanalizacyjnego.
o filmie mówiono, że jest skandalem narodowym; bardzo zmysłowe, perwersyjne sceny
wielki budżet; realizacja trwała ponad rok; ogromna ilość materiału filmowego
nie podobał się krytyce
reżyser:
1933: Hello, Sister
1929: Wielki Gabbo (Great Gabbo, The)
1929: Królowa Kelly (Queen Kelly)
1928: Honeymoon, The
1928: Marsz weselny (Wedding March, The)
1925: Wesoła wdowa (Merry Widow, The)
1924: Chciwość (Greed)
1922: Małżeńska karuzela (Merry-Go-Round)
1922: Szalone żony (Foolish Wives)
1920: Devil's Passkey, The
1919: Ślepi mężowie (Blind Husbands)