Zasada równowagi budżetowej

Zasada równowagi budżetowej to zasada, którą należy wywodzić z przepisów prawa budżetowego , które wprowadziły kardynalną zasadę równoważenia się dochodów i wydatków. Na mocy obowiązujących przepisów zasadę tę należy traktować wyłącznie jako postulat umowny co wynika z faktu, że obecnie w miejsce obowiązku równoważenia dochodów i wydatków ustawa dopuszcza wystąpienie nadwyżki lub deficytu budżetowego. Ten deficyt budżetowy ,który należy traktować jako deficyt planowany na okres roku budżetowego może być pokrywany przychodami pochodzącymi m.innymi z zaciąganych pożyczek i kredytów, sprzedaży papierów wartościowych, prywatyzacji majątku ,Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, z nadwyżek z lat poprzednich.

Zasada szczegółowości budżetu

To taka zasada budżetowa, która przewiduje konieczność uporządkowania środków budżetowych w taki sposób, aby każda jednostka sektora finansów publicznych w oparciu o budżet państwa lub budżet samorządowy znała kwotę , którą ma dysponować w danym roku budżetowym. Za przejaw zasady szczegółowości budżetu, należy uznać te przepisy ustawy, które wskazują na budowę budżetu państwa lub budżetu samorządowego. Zgodnie z nimi budżet państwa składa się z tzw. części budżetowych .Rodzaje tych części określa Minister Finansów. Budżet państwa składa się z tzw. części budżetowych. Rodzaje tych części określa Minister Finansów. Na czele każdej części stoją tzw. dysponenci części budżetowych czyli podmioty uprawnione do gromadzenia wydatkowania środków budżetowych danej części budżetowej.

Dysponentami są właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych , Wojewodowie. Dochody i wydatki oraz przychody i rozchody , które występują w poszczególnych częściach budżetowych podlegają uporządkowaniu w postaci tzw. klasyfikacji budżetowej. Klasyfikacja budżetowa to uporządkowanie środków na podstawie działów , rozdziałów i paragrafów wskazanych rozporządzeniem Ministra Finansów. Zasada szczegółowości znajduje potwierdzenie także w przypadku budżetu samorządowego, w którym jednak nie występują części budżetowe ,a jedynie uporządkowanie w ramach działów, rozdziałów i paragrafów analogicznych jak w przypadku budżetu państwa.

Zasada powszechności budżetu

Nazywana także zasadą zupełności lub budżetowania brutto to zasada , która wskazuje sposób finansowania działania jednostek sektora finansów publicznych. Każda jednostka sektora finansów publicznych funkcjonuje dzięki środkom budżetowym, jednakże jednostki sektora finansów publicznych otrzymują różną ilość środków budżetowych. Finansowanie działalności jednostek sektora finansów publicznych przez budżet przyjmuje postać budżetowania. Na gruncie obowiązujących przepisów można wyróżnić dwie metody finansowania czyli budżetowania działalności jednostek sektora finansów publicznych, a mianowicie metodą budżetowania brutto i metodą budżetowania netto. Metoda budżetowania brutto oznacza, że jednostka sektora finansów publicznych działa w bezpośrednim związku z budżetem, czyli środki finansowe na jej działalność określa w całości budżet państwa lub budżet jednostek samorządu terytorialnego. Jednostki sektora finansów publicznych, które działają w oparciu o metodę budżetowania brutto działają zgodnie z zasadą powszechności budżetu i wtedy przyjmują postać jednostek budżetowych.

Natomiast metoda budżetowania netto oznacza pośredni związek jednostek sektora finansów publicznych z budżetem, bowiem w tym przypadku jednostka nie otrzymuje w całości środków finansowych z budżetu, lecz działa w oparciu o środki finansowe, które samodzielnie wypracuje wykonując odpłatnie zadania. Związek takich jednostek z budżetem polega na tym, że mogą one uzyskiwać dotacje z budżetu. Działając w taki sposób jednostki sektora finansów publicznych funkcjonują na zasadzie wyjątków w stosunku do powszechności budżetu. Przyjmują one wtedy jedną z następujących form: samorządowego zakładu budżetowego, agencji wykonawczej, instytucji gospodarki budżetowej, państwowej samorządowej osoby prawnej, państwowego funduszu celowego. Jednostkami budżetowymi są jednostki sektora finansów publicznych , które nie posiadają osobowości prawnej. Ich wydatki są pokrywane bezpośrednio z budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Jednostki sektora finansów publicznych działając jako jednostki budżetowe przyjmują postać państwowych lub samorządowych. Państwowe jednostki budżetowe tworzone są przez właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych lub wojewodów, natomiast samorządowe jednostki budżetowe przez organy stanowiące. Państwowe lub samorządowe jednostki budżetowe funkcjonują na podstawie planu finansowego, który obejmuje ich dochody i wydatki.

Samorządowy zakład budżetowy jest to taka jednostka sektora finansów publicznych , która odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania, a koszty swojej działalności pokrywa z przychodów własnych. Obowiązujące przepisy ograniczają ilość samorządowych zakładów budżetowych ze względu na to, że wskazują kilka zadań własnych, które jednostka samorządu terytorialnego może realizować w postaci samorządowego zakładu budżetowego. Do takich zadań należą m.innymi zadania z zakresu gospodarki mieszkaniowej, w zakresie dróg,

ulic, wodociągów. Samorządowy zakład budżetowy jest tworzony przez organ stanowiący .Działa na podstawie planu finansowego , który obejmuje jego przychody, dotacje uzyskane z budżetu jednostek samorządu terytorialnego, a także koszty prowadzonej działalności .Samorządowy zakład budżetowy w przypadku wypracowania nadwyżki ma obowiązek wpłacić ją do budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

Za wyjątek w stosunku do funkcjonowania jednostek sektora finansów publicznych w postaci państwowych jednostek budżetowych należy uznać funkcjonowania agencji

wykonawczych

. Agencje wykonawcze to jednostki sektora finansów publicznych , które są państwowymi osobami prawnymi realizującymi określone zadania państwa. Agencja funkcjonuje podobnie jak samorządowy zakład budżetowy czyli uzyskuje przychody z prowadzonej przez siebie działalności. Dotacje z budżetu państwa które mają pokryć koszty jej działalności Inaczej jednak jak samorządowy zakład budżetowy. Aby agencja mogła funkcjonować muszą ją powołać do życia przepisy odrębnej ustawy. Ta ustawa określi także rodzaje zadań realizowanych przez agencję, źródła jej przychodów, a także rodzaje kosztów. Na gruncie obowiązujących przepisów status agencji wykonawczej od 1 stycznia 2012r. uzyskają :

Agencja Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa,

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,

Agencja Rynku Rolnego,

Wojskowa Agencja Mieszkaniowa,

Agencja Mienia Wojskowego,

Agencja Rezerw Materiałowych,

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.

Instytucja gospodarki budżetowej

Obok agencji wykonawczych za alternatywne wobec działalności państwowych jednostek budżetowych należy uznać instytucje gospodarki budżetowej. Instytucja odpłatnie wykonuje wyodrębnione zdania publiczne może otrzymywać dotacje z budżetu państwa a koszty swojej działalności pokrywa z uzyskanych przychodów. Instytucja gospodarki budżetowej jest tworzona przez właściwego ministra albo organy kierowników m.innymi kancelarii Prezydenta, Sejmu, Senatu .Do jej utworzenia nie jest potrzebna odrębna ustawa. Warunkiem funkcjonowania instytucji gospodarki budżetowej jest dokonanie wpisu do KRS z chwilą wpisu bowiem uzyskuje osobowość prawną.

---