Opracowania na egzamin z RPE, 3. Celtowie, CELTOWIE


C E L T O W I E

(opracowanie z. książki K.Banka)

INFO WSTĘPNE:

DOKTRYNA:

T E O L O G I A:

RHIANNON - żona i równocześnie matka Luga, walijska pani podziemi, utożsamiana niekiedy z Eponą.


a) panteon Celtów zachodnich - wyspiarskich (Brytania, Irlandia):


W mitach irlandzkich występują 2 generacje bóstw:

  1. starsza - „Fomóraig” / „Fomóiri” - związana z mitycznymi przodkami Celtów Irlandzkich zwanych Fir Bolg - ludzie Bolg.
    Były to uosobienia twórczych sił przyrody, później - demony ciemności, podziemia, uosobienia zła, nieszczęść i chorób. Podobno byli to najstarsi mieszkańcy Irlandii.
    Przedstawiani jako półludzie-półpotwory, z 1 ręką, 1 nogą i 3 rzędami zębów.

    Balor („błyszczący”) - ich przywódca, niszczył wszystko 1 okiem
    Elatha - bóg wiedzy, jego dzieci: Bres („piękny”) i Ogma (bóg poezji, myśliciel, wynalazca sakralnego pisma Ogam).
    Tethra - bóg łącząny z morzem i podziemiami
    Net + żona Nemhain - bóstwa wojny.
    Bogowie tej generacji wywołali wojnę z bogami drugiej grupy i zostali pokonani w 2 bitwach na Mag Tured („równina słupa”) - pn-zach Irlandia.

  2. młodsza - to róg Tuatha De Dannan („Plemię Boga Danu”). Przyprowadzeni przez druidów na wyspę, z innego świata - leżącego na północy. Pokonali rolniczy lud Fir Bolg i demony. Mieli cechy boskie, btyli biegli w magii i rzemiośle,

    Danu - ich przywódczyni i matka, Bogini-Matka, symbol płodności i obfitości, ale i zniszczenia, nędzy, śmierci. Jej odpowiednik w mitologii walijskiej: Don (siostra boga magii i prawa - Matha) uosobienie żyzności przyrody, występowała również jako bóstwo męskie.

    Dagda - „Dobry Bóg”, ojciec bogów, zwany też „Ojcem Wielu” lub „Cera” - Stwórca. Jako bóg najwyższej Mądrości zwany też Ruadh Rofhessa (Potężny Pan o Wielkiej Wiedzy). Bóg obfitości i wojny, patron druidów i rolnictwa. Przedstawiany: jako brodaty mężczyzna trzymający magiczny kocioł olla (wiecznej obfitości) i młot/topór lub siekierę do uśmiercania ludzi gdy nadszedł ich czas. Posiadał też magiczną laskę - 1 jej koniec uśmiercał, drugi ożywiał.

Oegnus (Aongus) - syn Dagdy, zdetronizował go (!). Bóg urodzaju i wszystkiego, co rośnie.

Brigit - jedna z najstarszych, o różnych formach tego imienia. Córka Dagdy i możliwe, że też matką „3 bogów wiedzy”: Briana, Iuchaira i Iucharbaira.
Opiekunka wiedzy, wróżb, kowalstwa, poezji, bogini urodzaju, lecznictwa i świętego ognia (w jej świątyniach płonął Wieczny Ogień). Patronka rolnictwa i zwierząt domowych. Brigit miała 2 siostry o tym samym imieniu - boginie medycyny i kowalstwa. Razem: 3 Brigity ~ 3 matki czczone w Galii zach.
Jej Kult: świątynia w Kildare - szkoła kapłanek. Przedstawiana: z 2 wołami i knurem, czasem w postaci ptaka z ludzką głową. Święto: „Oimelg” lub „Imbolg” w Irlandii - święto Oczyszczenia, obchodzone 1 lutego (ich 1 dzień wiosny). W Szkocji w wigilię tego święta palono kukłę Brigit, co miało zapewnić urodzaj. Jej kult przetrwał b.długo, przeszedł w kult św. Brygidy z Kildare.

Donn - irlandzki bóg śmierci, z siedzibą na wyspie Teach Duinn (Dom Donna). Zapraszał tam wszystkich zmarłych.

Arawn - walijski bóg zaświatów zwanych Annwn lub Annfwn i wyobrażanych albo jako ponura kraina albo jako pełna piękna i spokoju rajska wyspa.

Goibniu - (irl. gabha - kowal), wnuk bogini Danu. Należał do triady bogów rzemieślników. Był bogiem kowalstwa, (wytwarzał oręż bogom, np. włócznie), przygotowywał boskie uczty i posiadał zdolności lecznicze, magiczne i wiedzę tajemną. Nauczył ludzi obróbki żelaza i garncarstwa. Patron też rolnictwa i rybołówstwa, opiekun cudownej Szarej Krowy i jej boskiego mleka dającego wieczną młodość (przywiózł ją z Indii bóg morza). Jego imię w Walii: Gofannon, był identyfikowany z rzymskim Wulkanem.

Reszta triady bogów rzemieślników:

Creidne - syn Luga, zajmował się kotlarstwem i metalurgią. Robił okucia tarcz i rękojeści mieczy. Czczony gł. przez giserów i złotników.

Luchtaine - wnuk bogini Danu, irlandzki odpowiednik galijskiego Esusa. Cieśla, drwal, patron rzemiosła z drewna. Okuwał drewniane tarcze i robił drzewce do oszczepów.


Bóstwa wojny = boginie (cecha specyficzna panteonu irlandzkiego!). Triada:

Badb - („Wrona, Kruk”) - pod postaciami tych ptaków też się ukazywała, bogini pola bitwy. Najczęściej to postać negatywna.
Mórrigan - („Wielka Królowa, Królowa widm”) - bóstwo pola walki i rycerzy, jej przybycie oznaczało nieszczęście, krążyła jako kruk nad walką. Spotykano ją też nad brzegiem rzeki jako „praczkę u brodu” piorącą zakrwawiony strój wojownika, który miał polec w walce.
Nemhain - („Szał, Panika”) czasem utożsamiana z Badb czy Mórrigan.

+ czasami też: Macha

Boginie te nie stosowały broni męskiej (włocznia, oszczep), ale CZARY i broń PSYCHOLOGICZNĄ (zastraszenie), krzyk śmierci itp.
---

Brân - walijski bóg-olbrzym o ogromnej sile fizycznej. Syn Llyra, brat Branwen i Manawyddana. Król Brytanii i bohater 2 gałęzi Mabinogionu. Przydomek: „Błogosławiony” / „Syn Morza”. Jego żona była wróżka Tand. U Celtów wyspiarskich był władcą Oceanu i raju. Przebywał na wyspie Man. Miał magiczne zdolności tworzenia ułudy. Jeździł 2-kołowym wozem zaprzężonym w fale-rumaki. Wiązano z nim wiarę w powtórne narodziny.

b) panteon Celtów wschodnich - kontynentalnych (np. Galia, Niemcy, Austria):

0x08 graphic
1.TARANIS (Grom) (lub Taranucnus)
atrybuty: piorun, koło, spirala

2.ESUS (Dobry) bóg - drwal, opiekun
lasów i płodności, przedst. jako DZIK
Jako drwal ścinający drzewo (symbol
odradzającego się życia) widnieje
na ołtarzu celtyckim odkrytym pod
Notre Dame w Paryżu.
Wg Cezara- zajmował się też wojną.
Ślubowano mu złożyć w ofierze wszystkie GŁ. TRIADA!
zdobycze wojenne, spalano je np. na
wzgórzach, przy źródłach itp.

3.TEUTATES (Cały lud) bóg hippomorficzny,
męski odpowiednik Epony,
przedstawiany na monetach wsch-celtyckich, ofiary dla niego
zanurzano głową w kotle z wodą

(Wg Cezara: najważniejszy był „Merkury” [prawdop. Teutates]- ma najwięcej wizerunków, wynalazca wszelkich umiejętności, przewodnich na drogach i w podróży, wpływa na transakcje handlowe/zyski

Po nim dopiero są: Apollon [Belenos], Mars [Esus], Jowisz [Taranie] i Minewra [?].)

Inni Bogowie:

Cernunnos (Kernunnos) - „Rogaty”, podobny do Lugosa, panował nad światem żywych i umarłych i nad bóstwami niższej rangi, Również: bóg urodzaju, pasterzy i zwierząt. Atrybuty: rogi jelenia, wąż, torques - złota otwarta o broża/naszyjnik, przedstawiany pozycji lotosu, czasem z podniesioną ręką.
Ma wiele różnych wizerunków, na słupie (sypie zwierzętom ziarno/monety, towarzyszy mu ukośny krzyć - symbol słoneczny), na srebrnym kultowym kotle z Gundestrup (gdzie przewodzi innym bogom), na kamiennych ołtarzach, monetach, płaskorzeźbach, czasem w towarzystwie kobiety z rogiem obfitości.

Centrum jego kultu: świątynia w Lutetii = polityczn. i rel. Centrum Parisiów, późniejszy Paryż

Smertullos (Smertius) - bóg śmierci i płodności. Przedstawiany z maczugą służącą do walki z wężami.

Rosmerta - żona Smertullosa, bogini śmierci i zniszczenia, a zarazem płodności i obfitości. Być może była lokalnym wcieleniem Epony. Przy wizerunku jej i jej męża widnieją emblematy barana (ideogram ognia) i koguta (ptak słoneczny).

Belenos - „błyszczący” / „najjaśniejszy” , bóg słońca, utożsamiany z Lugiem lub z Grannosem. Wg Rzymian - z Apollem. Przedstawiany w formie koła, później: mężczyznę z kołem (symbol Słońca). Był też opiekunek dzieci, chorych, szpitali, lekarzy i gorących źródeł (leczniczych). Był gł. bogiem w Noricum i Akwilei. W wigilię 1 maja ku jego czci obchodzono w Irlandii święto BELTAINE (ogniska). Jeszcze w IV w. w Burdigali (Bordeaux) istniała jego świątynia.

Belisama - „najjaśniejsza”, partnerka Belenosa.

Borvo (Bormo) - jedno z gł. bóstw gorących źródeł o cechach zbliżonych do Belenosa. Chronił przed chorobami, jego sanktuarium znajdowało się przy gorących źródłach w dziś. Francji (wtedy nazwa miejscowości oznaczała: wody [boga] Borvo). Utożsamiany z greckim Apollonem

Silvanus - opiekun rolnictwa, strażnik lasów, związany też ze światem zmarłych. Jeog kult gł. w Lagwedocji, Belgii, Luksemburgu

Grannus - (grena - „gorąco”) bóg Słońca, opiekun gorących źródeł (szczeg. leczniczych), patron medycyny. Prawie tożsamy z Belenosem. Identyfikowany z Apollonem delfickim. Jego kult: dziś. Pd-zach Niemcy i Szkocja.

Greine - żeński odpowiednik Grannusa i zarazem jego partnerka

Sirona - inna partnerka Grannusa, opiekunka źródeł (leczniczych)

Sucellus - pan świata podziemnego, przedstawiany z młotem. Czczony na ziemiach plemienia Eduów. Jego towarzyszka: Nantosuelta - bogini ziemi.

Ważne BÓSTWA ŻEŃSKIE:

Epona - („Boska Klacz”) bogini urodzaju, płodności, władczyni świata podziemnego, opiekunka dusz zmarłych. Atrybuty: koń, róg obfitości, jabłko i dziecko.

Przedstawiana jako kobieta na koniu.
Pozostałością jej święta (gdy jadło się np. gęsie jaja - symbol odnowy) jest w Walii - marillwyd - noszenie końskiej maski lub czaszki na kiju / zimą lub wiosną.
Jej kult b.popularny był u Eduów (dziś: Burgundia), w Prowansji i Nadreni. Jej lokalną odmianą na terenie dziś. Holandii była Nehalennia („ta której imienia nie należy wymawiać”) - ze świątynią w Walcheren.

* Często bóstwa żeńskie występowały w formie TRIADY (macierzyństwo, urodzaj, dostatek). Znana galijska grupa:

Mathair (Metres/Matrony) - przedstawiane jako siedzące trzymające na łonie owoce i róg obfitości, Ew. karmią dziecko. Ich wizerunki znamy z Dervo k. Mediolanu, z Nimes, z Mersen k. Maastrichtu i z Yorku.

A N T R O P O L O G I A :

Oczekujące na nowe wcielenie dusze mogły przybywać na ziemię podczas większych świąt, tam gdzie je obchodzono i nawiązywały kontakt z żywymi. SIDHY - stare groby na wzgórzach i kurhany otwierały się i dusze te mogły ucztować z żywymi członkami klanu.

RAJSKA WYSPA na zachodnim Oceanie o nazwach:

Była to kraina wszelkich dóbr, obfitości (np. szynki na drzewach :D:D serio!), pieśni, tańce pięknych dziewcząt itp

Sposoby dostania się tam:

  1. zmarły (lub żywi bohaterowie) musiał popłynąć statkiem, często pod przewodnictwem boga Manannán.

  2. wtajemniczenie - zjedzenie owoców Jarzębiny Wiedzy i Natchnienia. Stosowane przez druidów i fildów.

Mieszkały tam: bóstwa i duchy zmarłych królów i bohaterów.

Pobyt tam był przejściowy - dusza oczekiwała tam na kolejne wcielenie (=powrót na ziemię).

Inne zaświaty:

PAŁACE WRÓŻEK dla dusz wybranych śmiertelników, wg Celtów Irlandzkich - znajdowały się w okolicy rzeki Boyne.

„czcić bogów, nie czynić złego i zachowywać się mężnie”. - gdy się tak nie żyje, mogą spotkać człowieka liczne nieszczęścia.

K O S M O L O G I A:

  1. kraina zaświatów (należąca do bogów) - mityczne wyspy zachodniego Oceanu, nazywane Avallon („wyspa jabłoni” - na środku Równika Rozkoszy miała rosnąć cudowna jabłoń z jabłkami dającymi wieczną młodość). To miejsce dla bogów, herosów i pięknych czarodziejek, kraj wiecznego szczęścia i beztroski, bez chorób i śmierci. Cały rok kwitną jabłonie, mieszkańcy są wiecznie młodzi, ucztują, robią turnieje, muzykują w towarzystwie młodych kobiet. (patrz też: antropologia-zaświaty )

W Irlandii to siedziba boga śmierci (Donn) - na wyspie Teach Duinn - „Dom Donna”. Zapraszał on tam wszystkich zmarłych.

  1. ziemia

  2. wody

Ziemia i woda to pewne potęgi:

woda - pierwiastek żeński i symbol życia. Wszystkie święte rzeki Irlandii czerpały wodę z cudownego pozaziemskiego świętego źródła (Well of Segais)

ziemia - bogini i matka ludzi, przez stały kontakt z nią powstało wiele świętych miejsc

Przejście do podziemnej krainy duchów stanowiły je stare groby (sidhy) i cmentarzyska lub jaskinie.

Podział historyczny na 5 prowincji miał swe odwzorowanie w postrzeganiu pewnych aspektów rzeczywistości. I tak:

Strona prawa - DOBRA, lewa - ZŁA

Używali tego do organizacji przestrzeni sakralnej, świątyń i obrzędów:

Stawano twarzą do wsch słońca i wtedy to co mieli po lewej ręce (pn) uważano za złą stronę świata, a to co po prawej (Pd) dobrą.

Przy okrążaniu jakiegoś miejsca (zwykle 3x) robiono to od lewej do prawej. Odwrotny kierunek miał dawać negatywne skutki.


KULT

Ofiara z ludzi była tak ważna, że składano ją zazwyczaj tylko najważniejszym bogom: Triadzie Taranis-Esus-Teutates i Danu.

To b. istotne miejsca do czynności kultowych. Z niektórych gatunków drzew wróżono lub wytwarzano różdżki.
Najświętsze drzewa:

- DĄB i rosnąca na nim JEMIOŁA

- Jabłoń - symbol urodzaju i obfitości.

- drzewo klanowe - (dąb, cis lub jabłoń) otoczone wielkim szacunkiem, rosło na cairn, czyli kamiennym kurhanie stanowiącym sanktuarium rodowe.

a 5 m-cy tylko 29 dni (niepomyślne m-ce)

Celtowie stosowali amulety, fetysze, do obrony przed złymi mocami i chorobami. Magiczne właściwości miały kamienie półszlachetne (agat, steatyt, nefryt) i bursztyn (=moc uzdrawiająca).

ORGANIZACJA

1.druidzi, 2.fildowie (w Irlandii, w Galii: vates - prorocy), 3.bardowie

Zostanie jednym z nich:

wymagało przejścia specjalnego szkolenia. Zdobywając kolejne stopnie (od barda do druida) otrzymywało się gałązki z dzwonkami (brązową srebrną złotą) o magicznych właściwościach

  1. DRUIDZI:

obok arystokracji - najważniejsi w plemieniu. Wg Cezara druidzi z Brytanii do Galii.

W Irlandii druid(k)ami mogły być KOBIETY.

Funkcje:

Kapłanów, mędrców, teologów, wróżbiarzy, czarowników, nauczycieli, medyków, sędziów, pośredników między niebem, a ziemią oraz DORADCÓW króli.
Główna rola w czynnościach kultowych, składanie ofiar publicznych i prywatnych, wyjaśnianie zagadnień religijnych. Podsum. = elita intelektualna

Umiejętności/prawa:

Wierzono w ich nadludzki umiejętności (np. kontrolowanie pogody, wskrzeszanie itp).

Irlandzcy druidzi umieli zapadać w trans - związane to z obrzędem wyboru nowego króla w Tarze, gdy druid jadł mięso byka ofiarniczego, zasypiał, a po przebudzeniu podejmował decyzję. (ale mi to trans…)

Posiadali prawo geasa/geis = zakazów lub nakazów narzucanych na ludzi. Pogwałcenie tego prawa ściągało zemstę sił nadprzyrodzonych.

Dodatkowo: znali przekleństwa, zaklęcia, błogosławieństwa, mogli ingerować w sprawy boskie.

Nie musieli płacić podatków, pełnić służby wojskowej, ale mogli pomagać w walce np. zaklęciami.

Organizacja i nauka:

Zorganizowani w bractwa posiadające kilka stopni wtajemniczenia.
Na ich czele: 1 przywódca (galijskie „gutuater”, irl. „righ druadh”) o największym prestiżu. Po jego śmierci wybiera się nowego - o największym poważaniu/zasługach lub w przypadku sporu - losuje się (ewentualnie kandydaci walczą).
Niezbędną wiedzę zdobywali w spec. szkołach (często przy ośrodkach kultowych, nemetonach - św. polanach lub przy drunemetonach - św. gajach druidów lub św. dąbrów).

Uczenie się trwało wiele lat (ok. 20). Uczono się na pamięć! Brak tekstów pisanych, by zachować tajemnice i szkolić umysł. (czyli robili to, co my musimy zrobić z książką banka na egzamin^^).

Nauki m.in.: astrologia, historia, geografia, etyka, teologia, meteorologia, prowadzenie kalendarza.
Prawdopodobnie to oni wymyslili pismo ogam.

Raz do roku druidzi zbierali się w 1 „poświęconym miejscu dla sądów” (w kraju Karnutów) by rozstrzygać sprawy sporne, decydować o dobrych dniach na walki, śluby, żniwa, ofiary itp. Te międzyplemienne stowarzyszenia druidów były b.ważne dla spraw politycznych, społecznych i religijnych Celtów, zwłaszcza w okresie II w pne - II w ne

Wygląd/atrybuty:

Białe szaty + złota lub brązowa opaska na czole + laska + złota gałązka z dzwonkiem.

Symbol: święty dzik ścięty siekierą [?!] i biały dzik. Kolor: czerwony (kolor wtajemniczenia)

Źródła wiedzy o nich:

Więcej wiemy o druidach irlandzkich - z licznych tekstów średniowiecznych niż o druidach francuskich - z tekstów zewnętrznych, greckich i rzymskich i wykopalisk.

Znani/sławni:

Zapewne mityczny Cathbad - nauczyciel w szkole wojowników, bohater eposów oraz druidzi- pustelniczki w Kildare

  1. FILDOWIE (w Irlandii, w Galii: VATES - PROROCY)
    Inaczej: bractwo euhagenów

Funkcje:

Wróżenie, badanie przyrody, składanie ofiar (oprócz ofiar z ludzi, którymi zajmowali się tylko druidzi), magia, nauczanie.

Umiejętności:

Rzucanie zaklęć (klątw), wywoływanie duchów, wskrzeszanie zmarłych za pomocą śpiewu

Organizacja:

W V wieku w Irlandii wraz z rozpoczęciem chrystianizacji ich pozycja umocniła się, stworzyli silną zamkniętą grupę o 7-stopniowej hierarchii i DZIEDZICZNYM członkostwie.

Edukacja:

Cykl trwał 12 lat. Od 4 stopnia wtajemniczenia fild mógł nosić magiczną różdżkę (symbol gałązki z grzewa wiedzy).
Naczelny fild: - irl. ardollamh.

Stosunek do innych warstw:

Początkowo druidzi dominowali nad nimi, cieszyli się wyższym prestiżem, udzielali im zgód na składanie ofiar lub wróżenie, jednak koniec końców to fildowie przetrwali najdłużej i wybili się na czołówkę wartw ok. VI w)

  1. BARDOWIE
    Poeci, pieśniarze

Funkcje:

Pilnowali i przechowywali dziedzictwo historyczne Celtów w postaci POEZJI
+ zagrzewali wojsko do boju podczas bitwy

Edukacja:

Krócej niż druidów. Śpiewając - improwizowali lub wykonywali utwory stworzone przez druidów lub fildów. Gł tematy: bohaterskie czyny herosów, króli

Instrument: harfa o 3 strunach (1-struna: śmiechu i młodości, 2-struna: jęku i starości, 3-struna: snu i śmierci)
Sławni/znani:

Bard walijski Myrddin (późniejszy Merlin z opowieści arturiańskich) i szkocki Lailoken - jasnowidz.
(No i oczywiście Jaskier z Wiedźmina :P)

Posiadały moc magiczną: sprowadzały choroby, burze, uzdrawiały + przepowiadały przyszłość. Możliwe, że na podstawie krwi jeńców mogły wywróżyć wynik bitwy.

Oparte na obserwacji lotu ptaków, badaniu wnętrzności zwierząt ofiarnych, obserwacji krwi ściekającej z gardeł ofiar ludzkich. W Irlandii: fildzi po zjedzeniu specyficznej potrawy zasypiali, a po przebudzeniu ogłaszali sen jako wróżba objaśniająca przyszłość

Często poświęcone danym bóstwom. Zazwyczaj miały kształt świętego kręgu, głównie na wyżynach, otoczone rowem i wałem kamiennym lub ziemnym. Wejścia gł. od strony wsch.
W Galii gł. w lasach (dru-nemeton). Początkowo obrzędy odbywały się pod gołym niebem. W sanktuariach wnoszono drewniane słupy lub z grubsza ociosane wizerunki bogów. Np. koło dzisiejszej Marsylii.

Pierwsze pojawiają się w III-II w pne (np. w dziś. Paryżu, pod katedrą Notre Dame lub pod bazyliką Sacré-ceur). W Niemczech odkopano prostokątny budynek 10,5x11m, ale były też owalne/okrągłe.

To np. kamienne aleje, kręgi kamienne, cromlechy (wielkie koła pionowo ustawionych głazów) i pojedyncze menhiry. Znane Stonehenge (koło Salisbury) oraz Avebury (k.Malborough) zostały wzniesione w epoce neolitu, ale Celtowie używali ich do celów sakralnych. Dotknięcie menhiru mogło spowodować zajście w ciążę lub leczyć z chorób, składano przy nich przysięgi narzeczeńskie oraz kładziono niemowlęta by stały się pełnoprawnymi członkami rodu. Słynny Kamień Przeznaczenia w Temuir - kamień płodności i „pępek świata” krzyczał gdy zasiadał na nim prawowity król Irlandii i mógł też ocenić czy siadająca na nim kobieta jest godna być matką.

W Galii - na terenie plemienia Karnutów, wraz z sanktuarium druidycznym. Miejsce zebrań druidów w calach odbycia sądów i przechowywalnia znaków bojowych na które przysięgano

Sanktuarium Źródeł Sekwany - na terenia plemienia Eduów, pielgrzymowano tam, by modlić się o uzdrowienie. Znaleziono tam ok. 200 drewnianych rzeźb kultowych, a z dna jeziora wydobyto wiele drewnianych odwzorowań części ludzkiego ciała

Anglesey - (wyspa Mona), gł centrum druidyczne Celtów zachodnich

Polska - za celtyckie sanktuaria uważa się te na górze Ślęży k. Wrocławia oraz na Łysej Górze (Góry Świętokrzyskie)

W niektórych sanktuariach znaleziono przybite do słupów czaszki = dowód na ofiary z ludzi i kult czaszek. Były tam też ołtarze na ofiary

Poszczególne rody-klany mogły mieć własne centra kultowe. Mogły być nimi już wspomniane kurhany kamienne lub sidhy-groby. Zazwyczaj były pod gołym niebem, otoczone jakimś niskim kamiennym murkiem lub wałem, a w środku było święte źródełko, św. ognisko, św. drzewo rodu (usychając zapowiadało śmierć członka rodu), menhir, skrzynia ze ściętymi głowami i kocioł obfitości.

[ostatnie 2 strony to głównie miejscowości, nazwy własne sanktuariów i daty. Myślę, że nie będzie aż tak szczegółowy i nie będzie kazał wymieniać każdego sanktuarium z osobna… Tak więc, miłego czytania Przepraszam, że to tak obszernie i dosyć szczegółowo wyszło, ale pamiętając mój poprzedni egzamin - a właściwie 2 podejścia do niego - to wiem, że on zna swoją książkę na pamięć i lubi jak jest wszystko po kolei i w miarę dokładnie. Tak, że … powodzenia!

Btw, Celtowie są całkiem ciekawi i myślę, że jak przeczytacie to opracowanie 2 razy zamiast wkuwać wszystko dokładnie to wystarczy na 4.

Luna]

0x01 graphic

6


Wyszukiwarka