Ilościowe oznaczenie azotynów - odczynnik Griessa

1.Przeznaczenie
Zestaw odczynników do oznaczania azotynów w żywności, wodzie i ściekach metodą spektrofotometryczną według normy PN-92/A-75112 i PN-74/A-82114.

2. Zasada metody
Azotyny tworzą z odczynnikiem Griessa barwnik azowy. Intensywność zabarwienia jest proporcjonalna do stężenia azotynów.

3. Wykonanie oznaczenia

3.1. Przygotowanie krzywej wzorcowej

• Do siedmiu kolb miarowych o pojemności 50 ml odmierzyć kolejno: 0; 0.25; 1.0; 2.0;
  3.0; 4.0; 5.0 ml roztworu wzorcowego roboczego azotynów (co odpowiada 0; 2.5; 10;
  20; 30; 40 i 50 μg azotynów).

• Dodać odpowiednio: 30; 29.75; 29; 28; 27; 26; 25 ml wody destylowanej, wymieszać.

• Do każdej kolby dodać 5 ml roztworu roboczego odczynnika Griessa, wymieszać.

• Pozostawić bez dostępu światła na 30 minut.

Uzupełnić wodą destylowaną do kreski, dokładnie wymieszać.

• Zmierzyć na spektrofotometrze absorbancję roztworów przy długości fali λ=538
  nm w odniesieniu do roztworu zerowego.

• Na podstawie otrzymanych wyników sporządzić wykres kalibracyjny zależności
  absorbancji od stężenia azotynów.

3.2. Oznaczenia zawartości azotynów.

• Odmierzyć 1 ml roztworu badanej próby (V1 ) do kolby miarowej o pojemności
  50 ml.

• Rozcieńczyć wodą destylowaną do 30 ml, jeśli to konieczne wymieszać.

• Dodać 5 ml roztworu roboczego odczynnika Griessa, wymieszać.

• Pozostawić bez dostępu światła na 30 minut.

• Uzupełnić wodą destylowaną do kreski, dokładnie wymieszać.

• Zmierzyć na spektrofotometrze absorbancję roztworu przy długości fali
  λ=538 nm w odniesieniu do roztworu zerowego.

• Z krzywej wzorcowej odczytać zawartość azotynów w μg.

• 3.3. Obliczanie wyników

• Zawartość azotynów NO₂^- (X₁) w mg/L obliczyć według wzoru:

• X₁ = m₁ / V₁

• w którym:

• m₁ - masa azotynów zawarta w objętości V₁ odczytana z krzywej wzorcowej, μg

• V₁ - objętość próbki pobrana do oznaczenia fotometrycznego, ml

Zatrucie azotanami i azotynami

Występowanie, zastosowanie i narażenie:

- w przyrodzie jako produkt rozkładu organicznych substancji azotowych

- naturalne pokłady soli mineralnych i woda

-nawozy sztuczne (wypasanie na świeżo nawożonych terenach , zjadanie
niezabezpieczonych nawozów)

-odchody zwierzęce

-odpady miejskie, przemysłowe, związane z transportem

- leki rozszerzające naczynia wieńcowe i obniżające ciśnienie krwi np.
nitrogliceryna, azotyny: amylu, sodowy i azotan izosorbitolu

-konserwacja mięsa - azotan sodu i potasu

Do zatrucia zwierząt dochodzi w wyniku spożycia pasz o nadmiernej ilości azotanów i azotynów, przedawkowania leków, pomyłek (podanie saletry sodowej zamiast chlorku sodu), zjadanie niezabezpieczonych nawozów.

Losy w organizmie

- azotany i azotyny szybko wchłaniane są w przewodzie pokarmowym, część metabolizowana jest dzięki obecności mikroflory

- azotany pod wpływem mikroflory żwacza redukują się do azotynów, które są etapem pośrednim przejścia azotanów w amoniak

Mechanizm toksycznego działania

- wywołanie methemoglobinemii - utlenienie żelaza hemoglobiny do trójwartościowego przez jon azotynowy, powstały podczas redukcji azotanów - blokowanie transportu tlenu

Objawy niedotlenienia organizmu są widoczne gdy stężenie methemoglobiny przekracza 20%.

Stwierdzono także rakotwórczy charakter azotanów. W przewodzie pokarmowym w wyniku reakcji azotanów z aminami zawartymi w pożywieniu powstają N- nitrozoaminy, związki o bardzo silnej aktywności kancerogennej. Nowotwory wywołane przez tę grupę związków umiejscawiają się głównie w żołądku.

Reakcje organizmu zależne od stężenia methemoglobiny
we krwi

Zawartość methemoglobiny w % ogólnej zawartości Hb	objawy
Poniżej 2%	Stężenie fizjologiczne - bez objawów
+/- 10%	Mogą wystąpić objawy sinicy
20-50%	Wyraźna sinica, niedotlenienie krwi, osłabienie, trudności w oddychaniu, bóle głowy, często skurcze serca, utrata przytomności
Powyżej 50%	zgon

Objawy kliniczne

Przebieg ostry zatrucia

- objawy występują po 20-30 minutach po zjedzeniu związku chemicznego -
ślinotok, biegunka, wymioty i bóle,

- równocześnie występuje:
silne osłabienie, drżenie mięśni, drgawki, brak koordynacji ruchowej, chwiejny
chód, przyśpieszenie tętna i oddechów, sinica.

- śmierć może nastąpić w ciągu 1-2 h lub nagle bez poprzedzających objawów
klinicznych

- u ssaków zatrutych saletrą amonową przeważają objawy żołądkowe,
charakterystyczne dla działania azotanów

- u drobiu zatrutych saletrą amonową przeważają objawy charakterystyczne dla
działania azotynów - methemoglobinemia

Przewlekły przebieg zatruć

- ronienia i obniżenie mleczności u zwierząt spożywających pasze o nadmiernej
ilości azotanów

Zmiany anatomopatologiczne

silne przekrwienie narządów wewnętrznych i duża wybroczynowość

- przekrwienie błony śluzowej żwacza, czemu towarzyszy oddzielenie się jej od przekrwionego podłoża

- krwotoczne zapalenie trawieńca i żwacza - treść zmieszana z krwią

- naczynia krezowe wypełnione lakowatą, brunatną krwią

- płuca, nerki i wątroba zabarwione na kolor brunatny

- obrzęk płuc

- krwawy płyn w jamie brzusznej i worku osierdziowym

- liczne brunatne wybroczyny na otrzewnej, opłucnej, pod osierdziem i w
błonie śluzowej pęcherza moczowego

Podobne zmiany anatomopatologiczne obserwuje się w zatruciach innymi związkami wywołującymi methemoglobinemię !!!! - chlorany

Rozpoznanie opiera się na dokładnym wywiadzie toksykologicznym, objawach klinicznych, stwierdzeniu zmian charakterystycznych dla methemoglobinemii oraz analizach chemicznych treści przewodu pokarmowego oraz oznaczenia zawatości methemoglobiny we krwi.

Leczenie zatrucia o przebiegu ostrym

1płukanie żoładka

2.środki adsorpcyjne i osłaniające

3. 2-4% roztwór błękitu metylenowego - dożylnieoraz płyny zastępcze krwi

4. środków podtrzymujących krążenie i oddychanie

Początkowe stadium zatrucia:

- podskórne wstrzyknięcia adrenaliny i kardiotoniny

Rokowanie niepomyślne, przebieg gwałtowny, wysoka smiertelność.

---