slowniczek podstawowych pojęć (5 str), S˙OWNICZEK PODSTAWOWYCH POJ˙˙


SOWNICZEK PODSTAWOWYCH POJ


AKCJA Papier wartociowy reprezentujcy cz kapitau akcyjnego, przynoszcy niestae dochody.

CENA ZIEMI Obecna warto, zrónicowana w zalenoci od urodzajnoci ziemi, lokalizacji gruntów i ilo bogactw naturalnych. CZYNNIK CZA­SU W EKONO­MII Prowa­dze­nie analizy zjawisk go­spodarczych w dwóch podstawo­wych okresach:­ krótkim i dugim. W ekonomii rozró­­nie­nie to nie jest zwizane z upywem­ czasu ka­len­da­­rzowego.

DEALER Osoba kupujca i sprzedajca papiery wartociowe we wasnym imieniu i na wasny rachunek.

DOBRA Produkty lub usugi wy­t­wo­­rzone przez­ lu­­dzi­ i suce za­s­po­­kaja­niu ich po­trzeb. Ro­­­z­­­rónia­ si: DOBRA FI­NA­LNE, czyli do­­­­bra na­byte przez uytko­w­ni­­ka; czyli s to do­bra ko­n­sumpcy­­jne nabyte przez­­­ gospodars­twa­ do­mo­we; DO­­BRA KAPI­TA­OWE (inwe­s­ty­cy­j­ne) nabywa­ne przez prze­dsibiorstwo; DOBRA CZ­CIO­WO PRZE­­­TWO­RZO­NE (pore­dnie) s na­ka­dem w proce­sie pro­dukcji in­nych­ przedsibiorstw.

DUOPOL Szczególny przypadek oligopolu, gdy rynek opanowany zosta przez dwa przedsibiorstwa o podobnej sile ekonomicznej. DYWIDENDA Wypata w gotówce lub w udziaach czci zysku do podziau, której wysoko ustala walne zgromadzenie akcjonariuszy.

EKONOMIA-nauka po­dejmuj­ca prób od­po­­wie­­dzi na pytanie,­ w jaki sposób­ spoeczes­two wykorzy­stuje ogra­niczone za­so­by do wyt­wo­­rze­nia dóbr materialnych oraz usug w­ celu za­spokoje­­nia ludzkich po­trzeb.

EKONOMIA NO­R­MA­TY­WNA Badanie zja­wisk go­­­spodarczych po­le­gajce na formu­o­wa­niu sdów (zda)­ wartociujcych w ro­dza­­ju: jaki powinien by poziom cen, po­­­­­­­­­ziom­ pro­dukcji, za­trudnienie lub jak po­­winny by kszta­­­­­­towane gów­ne kierunki polityki gospodarczej.

EKONOMIA PO­ZYTYWNA Bada­nie wiata zja­wisk gospoda­r­czych ta­kim, ja­kim on jest a nie jakim by po­winien. Ana­lizuje sku­tki zmian waru­nków eko­no­­mi­­cz­nych lub te ró­nych wariantów upra­wia­nej polityki gospodarczej, bez fo­rmuo­wa­nia s­dów (zda) warto­ciujcych.

ELASTYCZNO Mia­ra reakcji (wraliwo­ci) popytu lub innej zmiennej (poday, dochodu) na zmian ceny.

ELASTYCZNO CE­NOWA POPYTU Wzgldna zmiana wilelkoci popytu, wywoana przez wzgldn zmian ceny o jednostk.

ELASTYCZNO­ CE­NOWA POPYTU MIE­SZANA Wzgldna zmiana wielkoci popytu na jedno dobro, wywoana przez wzgldn zmian ceny na drugie dobro.

ELASTYCZNO CENOWA PODAY Wzgldna zmiana wielkoci poday, wywoana przez wzgldn zmia­n ceny o jednostk.

GIEDA Instytucja zajmujca si dokonywaniem transakcji okrelonymi wartociami w okrelonym czasie i miejscu. S giedy pienine, towarowe i inne, np. ubezpieczeniowe, frachtowe.

GOSPODAROWANIE Proces do­ko­nywania wy­­bo­ru przez lu­dzi w za­kresie wy­­ko­rzy­stania ograniczonych za­sobów w celu wytworzenia dóbr­­ i usug oraz ich po­dzia­u midzy czonków spo­eczestwa.

GRANICA MO­­LIWOCI PRO­­DUKCYJ­NYCH Alterna­ty­wne mo­liwoci wy­­­t­wa­rza­nia dwóch grup pro­­duktów, które spo­eczestwo jest zdol­ne wyt­wo­rzy w cigu danego okre­­su, wyko- ­­­­­­rzy­­stujc do tego w ca­oci i w jak naj­le­pszy spo­sób zaso­by oraz technologie produkcji.

INWESTORZY RYNKU KAPITAOWEGO Podmioty kupujce lub sprzedajce walory kapitaowe.

INWESTYCJE NA RY­­N­KU KAPITAOWYM Lokowanie pienidzy w papiery wartociowe, gównie w celu uzyskania korzystnego dochodu pyncego z rónicy cen: midzy cen zakupu a cen sprzeday.

KAPITA Warto, która przynosi okrelone dochody, np. zyski, procenty itp.

KONKURENCJA DO­SKONAA Teoretyczny obraz penej konkurencji, wynikajcej z przy­­jcia mniej lub bar­dziej realistycznych za­o­e. Nikt z pojedynczych kupujcych i sprze­­dajcych nie ma wpywu na cen, która ksztatuje si na rynku, jako wypadkowa starcia si popytu z poda.

KONKURENCJA MO­­­NOPOLISTY­CZNA Sytuacja, kiedy na rynku wystpuje niewiele przedsibiorstw, które podzieliy midzy siebie rynek okrelonych produktów.

KONKURENCJA NIE­DOSKONAA Teoretyczny obraz rynku, kiedy nie s spenio­ne niektóre warunki ko­n­kurencji doskonaej. Prze­jawia si w czterech formach: monopolu pe­ne­go, duopolu, oligopolu i konkurencji monopolistycznej.

KONKURENCJA RY­N­KOWA cieranie si si uczestników rynku, d­cych do osignicia swoich celów. S trzy ro­­dzaje konkurencji: mi­dzy sprzedajcymi, ku­pujcymi oraz midzy­ sprzedajcymi i kupujcymi.

KONSUMENT Suwerenny podmiot gospoda­rczy, podejmujcy decy­zje dotyczce konsu­mpcji na podstawie wa­s­­nych preferencji oraz istniejcych ogranicze obiektywnych (poziomu dochodów wasnych i cen rynkowych nabywa­nych dóbr i usug).

KORZYCI SKALI PRODUKCJI Obnienie kosztu jednostkowego, wywoane zwiksze­niem rozmiarów produk­cji, powodujce efekty­wniejsze wykorzystanie istniejcych moliwoci produkcyjnych.

KOSZT ALTE­R­­NA­TYWNY (Koszt utraco­­nych korzyci) Utrata wartoci, ja­k mo­­na byo uzy­­­­ska w wyniku zastosowania za­so­bów do produkcji innych dóbr i usug­. Ka­­demu wy­borowi eko­no­­mi­cznemu towa­­rzy­sz dwa czynniki: koszty i ko­rzy­ci. Wzrost korzy­ci z podjtej decyzji wi­­e si z konieznoci poniesienia kosztu alternatywnego.

KOSZT CAKOWITY Kc Ogólny nakad niezb­­dny do wytworzenia okrelonej wielkoci pro­­­dukcji, powodujce efektywniejsze wykorzy­stanie istniejcych mo­­liwoci produkcyjnych.

KOSZT KRACOWY (marginalny) KK Zmiana kosztu cakowitego, wywoana wytworzeniem kolejnej jednostki produktu lub usugi.

KOSZT PRZECITNY (jednostkowy) Kp Iloraz cakowitego kosztu przez liczb wyproduko­wanych jednostek produ­któw. Moe by odnie­siony do kosztów sta­ych i kosztów zmiennych.

KOSZT STAY Ks Nakad niezaleny od wielkoci produkcji w danym czasie, np. amortyzacja urzdze.

KOSZT ZMIENNY Kz Nakad zmieniajcy si wraz z wielkoci produkcji, np. nakady na surowce, pace.

KRZYWA ENGLA Graficzny obraz zmian wielkoci popytu na dobro X zwizane ze zmianami dochodów konsumenta.

KRZYWA OBOJTNOCI KONSUMENTA Graficzny obraz wszystkich kombinacji konsumpcji dóbr, które s dla konsumenta obojtne. Kada z tych kombinacji daje konsumentowi takie samo zadowolenie, czyli dana krzywa obojtnoci charakteryzuje si staym poziomem zadowolenia.

MAKLER (broker) Osoba poredniczca midzy kupujcymi a sprzedajcymi papiery wartociowe, pobierajca za porednictwo prowizj.

MAKROEKONOMIA Dzia eko­­nomii, który zaj­muje si badaniem spo­sobu dzia­ania gospo­darki, ja­ko ca­oci lub te znaczcych czci. Bada ona agregato­we zmie­n­ne eko­nomiczne, np. produkcj, za­­trud­nie­­nie, inwestycje, po­­pyt­ globalny, wzrost go­s­podarczy oraz analizuje „zacho­wania si” tych wielkoci.

MARGINALNA STOPA SUBSTYTUCJI Ilo dobra Y, jak naley powici w celu zwikszenia konsumpcji dobra X o jednostk, w sytuacji, kiedy, konsument pozostaje na tej samej krzywej obojtnoci, czyli nie zmienia si poziom jego zadowolenia z konsumpcji.

MECHANIZM RÓWNOWAGI RYNKOWEJ Siy wyznaczajce cen i poziom równowagi. Dopóki rynek ich nie ustali, dopóty cena, wielko popytu i poday bd podlega wahaniom w zalenoci od wzajemnych reakcji sprzedajcych i kupujcych. Zachodz procesy przystosowawcze, które doprowadzaj rynek do stanu równowagi, tzn. do ceny, przy której poda jest równa popytowi, czyli ceny równowagi rynkowej.

METODA DEDUKCJI Rozumo­wanie polegajce na wyprowadza­niu z pewnych zda­ (prze­sa­nek) wynikajcego z nich lo­gicznie nast­ps­twa. Jest jednym z mo­­­li­wych podej do analizy zjawisk go­spo­darczych.

METODA INDU­KCJI Analiza zja­wisk gospodar­czych­, polegajca na wyprowadzaniu wnio­s­­ków ogólnych­­ z prze­sa­nek (zda) bdcych ich po­sz­­czególnymi przy­­pa­d­kami. Zgo­dnie ze sto- so­wan me­tod indu- kcji, za­sa­dniczym zada­niem ekonomii jest opis obserwowanych faktów i zwi­zków midzy ni­mi, nie za wyjanianie przyczyn.

MIKROEKONOMIA Dzia ekono­mii, który ba­da pro­­­cesy podejmo­wa­nia de­cyzji przez­ po­szcze­gólne podmioty go­s­poda­r­cze (przedsi­bio­r­stwa i gospodarstwa do­mo­we). Gó­wn metod bada mikroeko­no­mii jest analiza ma­r­gi­nalna, czyli po­su­giwanie si ka­­­­te­goriami kracowy­mi.

MODEL EKONO­­­­MI­CZNY wiado­me upro­szczenie rze­czywistoci gospodarczej, dziki któ­­­remu mona wyodr­bni podstawowe eleme­­­nty problemu i myle o nich w uporzdkowany sposób; suy do stwo­rze­nia syntetycznego obra­zu zjawisk gospodarczych.

MONOPOL PENY (absolutny) Cakowita kontrola danego rynku przez jedno przedsibiorstwo, wykluczajca wszelk konkurencj.

MONOPSON Monopol po stronie popytu.

NADWYKA (renta) KONSUMENTA Rónica midzy najwysz cen, któr konsument skonny jest zapaci za pewn ilo dobra A, w przypadku pilnej potrzeby nabycia tego dobra, a cen rzeczywicie zapacon.

NADWYKA RYNKOWA Sytuacja rynkowa, gdy rozmiary poday przewyszaj wielko popytu, a cena jest wysza od ceny równowagi.

NIEDOBÓR NA RYNKU Sytuacja rynkowa, gdy rozmiary popytu s wysze od wielkoci poday, a cena jest nisza od ceny równowagi.

OBLIGACJA Papier wartociowy, zawierajcy zobowizanie dune, o ustalonym (staym - cho nie tylko) oprocentowaniu, które wystawca (emitent) zobowizuje si wypaca poyczkodawcy w ustalonym terminie.

OGRANICZENIA WYROBU KONSUMENTA Ograniczenia obiektywne, zwizane z istnieniem rzadkoci zasobów. Do najwaniejszych ogranicze nale: zasoby pienine, którymi w danym momencie dysponuje konsument, czyli tzw. ograniczenia budetowe oraz ceny produktów i usug obowizujcych na rynku.

OKRES DUGI Nastpuj zmiany w te­ch­nologiach produkcji, wynikajce z postpu te­­chnicznego. Zastoso­wa­­nie nowej te­chnologii wymaga nakadów inwe­stycyjnych na nowe urzdzenia, maszy­ny, in­­stalacje oraz uwzgldnia warunek, e postp te­chni­czny jest pro­ce­sem cigym.

OKRES KRÓTKI Okres, w którym nie zmie­­nia si te­chno­logia produkcji. Przedsibiorstwo wytwarza da­ny pro­­dukt t sam techni­k, niezalenie od tego, czy b­dzie to trwa mie­sic, rok, czy te kilka lat.­ W okre­sie krótkim technologia produkcji jest dana.

OLIGOPOL Forma monopolu czciowego, kiedy rynek opanowany jest przez kilka wielkich, konkurujcych ze sob przedsibiorstw.

PAPIERY WARTOCIOWE Wszelkie dokumenty stwierdzajce istnienie okrelonego prawa majtkowego, jakie przysuguje ich wacicielowi.

PIENIDZ Ekwiwalent wyraajcy warto towarów i usug.

PACA MINIMALNA Paca o ustalonej ustawowo wysokoci, gwarantujca podstawow konsumpcj pracownika i jego rodziny, której zadaniem jest zapewnienie reprodukcji siy roboczej.

PACA NOMINALNA Kwota pienina otrzymywana, jako wynagrodzenie za prac, któr pracownik otrzymuje w cigu tygodnia lub miesica na podstawie umowy o prac.

PACA REALNA Suma dóbr i usug, które mona kupi za dane wy­nagrodzenie pienine (pac nominaln) przy danym poziomie cen.

PACA ROBOCZA Dochód wyraony w pienidzu, uzyskiwany z tytuu wykonywanej pracy, bdcy podstawowym ródem dochodu osobistego. PACA BRUTTO skada si z pacy podstawowej, premii oraz ewentualnego wynagrodzenia za godziny nadliczbowe.

PA­CA NETTO jest sum rodków pieninych po uwzgldnieniu potrce, np. podatku dochodowego.

PODA PIENIDZA Cakowity zasób pienidza znajdujcy si w go­s­podarce, mierzony spe­cjalnymi wskanikami zrónicowanymi dla poszczególnych krajów.

PODA PRACY Liczba godzin pracy oferowana na rynku pracy, zalena od decyzji ekonomicznych konsumenta, który dzieli swój zasób czasu na czas pracy i czas wolny.

PODA RYNKOWA Ilo dóbr i usug oferowanych do sprzeday przy danej cenie i w danym czasie.

PODA ZIEMII Staa ilo ziemi okrelona przez warunki naturalne. Poda ziemi nie reaguje na cen, czyli jest cakowicie nieelastyczna w dugim okresie.

POPYT NA PIENIDZ Ilo pienidza, któr podmoioty gospodarcze pragn posiada w danym momencie. Wy­­­rónia si popyt tra­n­sakcyjny, przezornociowy i spekulacyjny. POPYT NA PRAC Zapotrzebowanie na prac, okrelane przez poziom pacy realnej w porównaniu z wielkoci zatrudnienia (przy wyszym poziomie pac pracodawcy zatrudniaj mniej pracowników, przy niszym - wicej.

POPYT RYNKOWY Zapotrzebowanie na dobra i usugi, zgaszane przez nabywców przy danej cenie i w danym czasie.

POPYT NA ZIEMI Zapotrzebowanie na ziemi, uwarunkowane popytem na produkty z niej uzyskiwane.

PORTFEL INWESTO­RA Zestaw rónych­ in­strumentów finansowych, majcych zmnie­j­szy ryzyko poprzez ich zrónicowanie.

POREDNICY RYNKU KAPITAOWEGO Osoby lub instytucje zajmujce si przetwarzaniem czasowo wolnych rodków pieninych w celu zaspokojenia potrzeb inwestorów rzeczowych.

PRACA (sia robocza) Sposób, w jaki ludzka energia fizyczna lub umysowa moe by celowo i wiadomie wydatkowana.

PRAWO ENGLA Prawidowo, w myl której w miar wzrostu dochodów konsumenta udzia (procentowy) wydatków na ywno maleje w ogólnych wydatkach konsumenta.

PRAWO MALEJCEJ UYTECZNOCI KRACOWEJ ( I prawo Gossena) Zjawisko, zgodnie z którym w miar wzrostu spoycia jednego dobra jego uyteczno kracowa zmniejsza si.

PRAWO PODAY Prosta (dodatnia) zaleno midzy wysoko­ci ceny a wielkoci po­day, jeli inne warunki nie ulegaj zmianie.

PRAWO POPYTU Odwrotna ( ujemna) zaleno midzy wysokoci ceny a wielkoci popytu, jeli inne warunki nie ulegaj zmianie.

PROCENT Patno za odoon konsumpcj, wyraona w formie odsetek od poyczonej kwoty pieninej, która na konkurencyjnym rynku funduszów (kapitaów) poyczkowychodzwierciedla produkcyjno kapitau.

PRODUKCYJNO Miara efektywnoci, z jak dobra i usugi s wytwarzane. Wskazuje ona na relacje midzy nakadami a wynikami i zwizana jest z wydajnoci nakadów: pracy ziemii i kapitau.

PRODUKCYJNO KRACOWA Zmiana efektywnoci spowodowana nieproporcjonalnym przyrostem produ­kcji w nastpstwie angaowania kolejnej jedno­stki zmiennego czynnika produkcji (np. pracy). Pocztkowo produkcja ronie wicej ni proporcjonalnie, by po przekroczeniu punktu optimum przynosi mniejsze przyrosty produkcjini przyrosty zmiennego czynnika produkcji (pracy). Kolejne nakady, np. pracy, przynosz coraz mniejszy efekt, czyli zmniejszajcy si produkt kracowy, spowodowany zwikszeniem czynnika produkcji (pracy) o jednostk, przy zaoeniu, e pozostae czynniki s stae.

PRODUKT KRACOWY Zmiana rozmiarów produktu cakowitego wynikajca z uycia dodatkowej (kolej­nej) jednostki zmiennego czynnika produkcji.

PRODUKT PRZECITNY Stosunek produktu cakowitego do wielkoci okrelonego czynnika sucego do jego wytworzenia, np. pracy.

PRZEDSIBIORCA Osoba o kreatywnych waciwociach, odkrywajca i wprowadzajca nowe kombinacje czynników produkcji, zapewniajce potencjalny zysk.

RENTA EKONOMICZNA Patno za uycie zasobu lub czynnika produkcji, która przekracza koszt alternatywny. Renta ekonomiczna pojawia si w sytuacji, gdy niektóre czynniki produkcji s nieodnawialne lub niemoliwe do powikszenia, a popyt na nie jest cigy. ich wynagrodzenie (talent muzyka) musi by wysze ni normalna paca.

RENTA GRUNTOWA Cena pacona wacicielowi za wynajcie (dzieraw) ziemii, której wysokoc zaley od urodzajnoci gleby i odlegoci od rynków zbytu.

RÓWNOWAGA KONSUMENTA Zaistniay stan, jeeli konsument postpuje racjonalnie oraz jeeli ceny dwóch lub wicej iloci nabywanych dóbr s takie same, a uytecznoci kracowe dóbr s sobie równe. Konsument przy zaoeniu niezmiennoci dochodów, cen oraz gustów nie jest zainteresowany w zmianie struktury dokonywanych zakupów.

RÓWNOWAGA NA RYNKU PRACY Stan, w którym poda na rynku pracy i popyt na prac pozostaj w równowadze.

RÓWNOWAGA PRZE­­DSIBIOR­S­TWA Stan, w którym przedsibiorca maksymalizuje zysk. Równowaga przedsibiorstwa dotyczy krótkiego lub dugiego okresu oraz warunków konkurencji doakonaej i konkurencji niedoskonaej.

RYNEK Zespó warunków, w których odbywa si akt kupna i sprzeday, czyli wymiana dóbr i usug.

RYNEK FINANSOWY Miejsce zawierania tran­sakcji, których przedmio­­tem s pienidze i ka­­pita. Dzieli si na ry­nek pieniny i kapitao­wy.

RYNEK KAPITAOWY Cz rynku finansowego, na którym przedmiotem obrotu jest kapita o terminie zwrotu ponad rok.

RYNEK PIENINY Cz rynku finansowego, na którym przedmiotem obrotu jest pienidz o nieprzekraczalnym terminie zwrotu do jednego roku.

RYNEK PIERWOTNY Cz rynku kapitaowego, na którym lokuje si nowe emisje papierów wartociowych, czyli dokonuje si pierwszej transakcji sprzeday pierwszym inwestorom.

RYNEK WTÓRNY Cz rynku kapitaowego, na którym obrót papierami wartocowymi odbywa si midzy inwestorami. Emitent na nim nie wystpuje.

RZADKO DÓBR Stan roz­bienoci mi­dzy za­potrzebowa­niem­ lu­dzi na dobra a ogra­­ni­czonymi zdolnociami wy­two­rzenia tych dóbr. Ograniczono dóbr oraz nie­o­gra­niczono po­trzeb­ warunkuj ko­­nie­czno do­konywania wyboru co i jak produ­ko­­wa.

SPÓKA Przedsiwzi­cie gospodarcze prowadzo­ne przez dwie lub wi­­­cej osób i przez nie za­rzdzane. Gówne ­ ro­dza­je spóek: jawna, z o.o, akcyjna. Wspóczesn form spóki ak­cy­j­nej jest korporacja kie­rowana przez patnych menederów.

STOPA PROCENTOWA roczna patno wyraona, jako stosunek dochodu do sumy poyczonej kwoty pieninej. Wyrónia si rynkow (nominaln) stop procentow i realn stop procentow.

STRUMIENIE Wa­r­to rónych wie­lkoci ekonomicznych w pewnym okresie, np. roku. Przy­ka­dem zasobu moe by kapita, strumienia natomiast inwestycje pro­wadzone przy uyciu tego kapitau. Posugiwa­nie si kategori stru­mieni zwizane jest z ko­niecznoci uwzgl­d­nienia czynnika czasu w analizie zjawisk gospo­darczych.

SYSTEM GOSPODA­RCZY Sposób gospodarowania, czcy elementy gospodarki nakazowej i rynkowej. SYSTEM NAKAZOWY (nakazowo-rozdzielczy) Sposób go­s­po­darowania, charaktery­zujcy si spoeczn wasnoci rodków pro­dukcji w jej dwóch formach (pastwowej i spódzielczej), likwidacj rynkowego charakte­ru gospodarki, zerwaniem rynkowych wizi midzy poszczególnymi jej czciami, zastpieniem rachunku ekonomi­cznego czynnikiem administracyjnym.

SYSTEM RYNKOWY Sposób gospodarowania charakteryzuje si wystpowaniem prywatnej wasnoci rodków produkcji i alokacj rynko­w, tj. rozmieszczaniem zasobów przy uwzgldnieniu parametrów rynkowych (cen, rentownoci, stopy procentowej).

SZEREG OBOJTNOCI Zestawienie ilociowe kombinacji obu dóbr, przedstawiajcych dla konsumenta jednakow uyteczno.

TEORIA EKONOMII Zestaw abstrakcji dotyczcych rzeczywistoci; uproszczone wyjanienie funkcjonowania go­spodarki jako caoci lub­ jej fragmentu w okre­lonych warunkach.

UTARG (przychód) CAKOWITY

Ogó­­l­­­­ny wpyw pieniny ze sprzeday; iloczyn ceny i wielkoci sprzeday.

UTARG (przychód) KRACOWY Zmiana utargu cakowitego wywoana zmian sprzeday o najmniejsz jednostk.

UTARG (przychód) PRZECI­TNY Cena produktu; iloraz utargu cakowitego przez wielko sprze­day.

UYTECZNO Suma zadowolenia, jakie osiga indywidualny konsument ze spoycia lub posiadania danego dobra. Uyteczno ma charakter obiektywny i jest kategori abstrakcyjn.

UYTECZNO CAKOWITA Suma uytecznoci konsumowanej iloci produktu lub usug.

si z konie­czno­ci poniesienia kosztu alternatywnego.

UYTECZNO KRA­­COWA (mar­gi­nalna) Stan zadowolenia konsumenta ze zwiksze­nia (zmniejszenia) kon­sumpcji danego dobra o kolejn, dodatkow jednostk.

WASNO Pojcie to ma bardzo duo aspektów i moe by uywane w szerokim bd w­szym znaczeniu. Wasno, odniesiona do rodków produkcji, jest zbiorem obiektywnie wy­­korzystywanych upra­wnie (praw wasnoci), jakimi dany waciciel dysponuje w odniesieniu do przedmiotu wasnoci. W skad zbioru uprawnie wchodz: moliwoci korzystania z tego przedmiotu i udzia (bezporedni lub poredni) w zarzdzaniu nim, tj. podejmowaniu decyzji.

WASNO W SENSIE EKONOMICZNYM Zbiór stosunków midzy ludmi, powstajcych w zwizku z ko­rzystaniem przez nich z rezultatów dziaalnoci gospodarczej (prze­my­sowej, handlowej, rolnej, finansowej itp.). Wy­ró­­nia si zwy­kle wasno prywatn i publiczn.

WASNO W SENSIE PRAWNYM Stosunek midzy osob a rzecz z tytuu wycznoci posiadania, uytkowania i rozporzdzania rzecz. Przedmiotem wasnoci jest rzecz a po­dmiotem osoba, zwana osob prawn (pa­stwo, przedsibiorstwo, miasto, gmina).

ZASADA WYRÓWNYWANIA UYTECZNOCI KRACOWYCH ( II prawo Gossena) jeeli dwa do­bra maj t sam cen, ko­n­sument bdzie swo­im dochodem tak rozporzdza, by uytecznoci kracowe ostatniej jedno­stki kadego z dóbr by­y równe.

ZASOBY Okrelona ilo produktów, pienidzy, pracowników itp. Zasoby s z istoty swej ograniczone, natomiast moliwoci ich zastosowania liczne i rónorodne, std gospodarowanie nimi polega na alokacji (rozdysponowaniu) mi­dzy rónorakie moliwe ich zastosowania w procesach produkcji. Zasoby przedstawiaj warto­ pewnych wielkoci eko­nomicznych w danym czasie (np. na koniec kwartau).

ZASOBY KAPITAOWE Kapita rzeczowy i finansowy. Do rze­czowych zasoby kapita. nale rodki pracy (tj. ma­szyny, narzdzia, in­stalacje, urzdzenia itp.)

Kapita finansowy obejmuje rodki pienine wystpujce w rónych postaciach: gotówki, kredytu, papierów wartociowych.

ZASOBY LUDZKIE (kapita ludzki) Ludzie, ich umiejtnoci i dowia­dczenia. Cech ka­pi­tau ludzkiego s zdolnoci czowieka do ucze­­nia si i cigego roz­wijania wiedzy. Roz­wój wiedzy czowieka jest gównym czynnikiem po­­stpu technicznego i organizacyjnego. Czowiek jest innowatorem, tzn. odkrywa i stosuje no­­we narzdzia pracy, two­rzy nowe systemy or­ganizacji pracy.

ZASOBY NATURALNE Dobra dane przez na­tur (przyrod), nie wy­­tworzone przez czo­wieka np. ziemia, suro­wce, woda. S produkta­mi podstawowymi do wytwarzania dóbr fi­nal­nych i póproduktów. Zasoby naturalne dziel si na od­nawialne i nieodnawia­­lne. Niektóre z nich mo­na zastpi w proce­sie produkcji surowcami chemicznymi (np. wókna naturalne - syntety­cz­ny­mi).

ZYSK CAKOWITY Zc Rónica midzy cakowitym utargiem (przy­­­­chodem) ze sprzeday produkcji a poniesionym na jej wytworze­nie kosztem cakowitym.

ZYSK EKONOMICZNY Kwota, jaka zostaje po odjciu od przychodów przedsibiorstwa (firmy) wszystkich kosztów, cznie z kosztami alternatywnymi kapitau i kosztem ryzyka utraty pienidzy.

ZYSK KRACOWY ZK Zmiana zysku cakowiego w wyniku zmiany sprzeday o jednostk.

ZYSK PRZECITNY ZP Stosunek (iloraz) zysku cakowitego do wielkoci sprzeday.



Wyszukiwarka