EWOLUCJONIZM - wykład nr 13 30.05.2006
S y s t e m a t y k a n a c z e l n y c h
Obecnie uważa się że naczelne pochodzą od ssaków spokrewnionych z owadożernymi (Wiewióreczniki). Jest to 1 z 4 podrzędów naczelnych, uważany za najbardziej prymitywny. Historia naczelnych związana jest z III rzędem (głównie paleocenem - 60 mln lat temu).
Plezjadapidy (Plesiadapiformes) - bardzo zróżnicowana grupa (rząd) naczelnokształtnych, przypominających wiewiórki ssaków
Rozwój naczelnych nastąpił w eocenie (55 mln lat temu)
Wyraki Tarsiidae- wyrak upiór - kiedyś należały do małpiatek.
Wyróżnia się 2 grupy (nadrodziny) eoceńskich naczelnych powstałych z rodzaju Adapis : lemurokształtne adapidy i wyrakokształtne omomyidy
U obu grup na które wydywergowały Adapis nastąpiła redukcja zębów przedczłonowych. [przednaczelne miały 4 zęby]
I2 C1 P4 M4 u pierwotnych naczelnych
I2 C2 P2 M4 u rozwiniętych naczelnych (małpiatki)
Oligocen (38 mln lat temu) rozwój małp - powstała cała masa rodzajów. Badacze dzielili się na rozszczepiaczy (tworzyli nowe rodzaje) i zlepiaczy ( redukcja liczby rodzajów)
Oligopithecus - najstarszy rodzaj naczelnych zaliczany do małp (2 zęby przedczłonowe)
Parapithecus
Ediopitekus ?? przodek Gibonów
Propliopithecus ??
Radiacja małp właściwych - duże zróżnicowanie. Kto jest przodkiem Hominidów wśród najstarszych form = Oligopithecus
Miocen - 25 mln lat temu - rozwój małp. Dzielimy je na dwie grupy:
Driopiteki - rodzaj związany z Edopitekus (Europa) - charakteryzują się małym kłem, wśród nich są grupy o znacznym i małym dymorfizmie płciowym. W linii ewolucyjnej prowadzącej do człowieka dymorfizm coraz bardziej się uwidacznia.
Ramapiteki (Kenia)
Siwapiteki - przodkowie Orangutanów
Gigantopiteki - największy z kiedykolwiek żyjących naczelnych
Nie ma materiałów z pliocenu (4 mln trwał) nie ma osadów, pliocen = czarna dziura
Przejście od małp do Hominidów nie jest jeszcze do końca wyjaśnione.
Kiedyś uważano, ze człowiek powstał w Afryce wschodniej ale najstarsze okazy znaleziono na zachodzie Afryki, w pobliżu jeziora Czad, na północ od Nigerii.
Hominidy formy:
1) NEANDERTALCZYK (Homo neanderthalensis)
Odkryto go za Darwina i dziś jest odrębnym gatunkiem kiedyś jako Homo sapiens neanderthalensis.
2) CZŁOWIEK WYPROSTOWANY (Homo erectus)
poszukiwano stadia pośredniego między człowiekiem a małpami człekokształtnymi (Hegel wskazał cechy jakie powinien mieć właśnie taki osobnik. Znaleziono ząb w Afryce, który odpowiadał właśnie takiemu pierwotnemu Hominidowi (pitekantropus - praczłowiek)
3) AUSTRALOPITEK (Australopithecinae)
Małpa w Afryce południowej. Występowały tam dwie formy
Australopithecus africanus, mniejszy, o drobniejszej budowie i uzębieniu wskazującym na wszystkożerność, posiada więcej cech Hominidów (4 mln lat temu)
Australopithecus robustus, o masywnej budowie i charakterystycznych, silnie rozwiniętych zębach trzonowych, cechujących istoty roślinożerne, posiada więcej cech małp (2,5 mln lat temu) trwały dość długo jak na Hominidy bo 1,5 mln lat.
W jaskiniach odnajdywano wiele szczątków nie tylko Hominidów ale i innych zwierząt, szczątki te były poniszczone. Z początku sądzono, że to wynik polowań ale potem okazało się że szczątki Hominidów są tak samo poniszczone i odeszło się od wizerunku Australopithecus africanus jako drapieżnika zabójcy. Prowadzili oni zbiorowy tryb życia, mieli ok. 1m wzrostu, 430 - 530 cm3 pojemności mózgu (jak współczesne goryle). Sawanna miała wtedy ok. 2m a mikrorzeźba uszkodzeń ludzi i zwierząt w jaskiniach odpowiadała uzębieniu dużych drapieżników. Z tego wynika, że nie byli zabójcami a ofiarami i upadła koncepcja drapieżnego Australopiteka. Teraz się uważa, że nie polował aktywnie tylko żywił się padliną lub małymi zwierzętami. Australopiteki wydawały się być grupą wyjściową dla rodzaju Homo. Najsławniejszym przedstawicielem Australopiteków jest „lucy” szkielet znaleziony w Etiopii. Teraz uważa się że Australopiteki były oddzielną linią ewolucyjną.
Australopiteki posiadały kulturę pierwotną: świadczą o tym kamienie znajdowane w pobliżu ich grup. Nie mogły się tam znaleźć w sposób naturalny bo rzeka nie była by w stanie tam ich przetransportować. Musieli sami je tam przenieść do wyrobu narzędzi (kultura Oldurai)
Dwunożność
Przejście cztero do dwunożności nie może być stopniowe jak typowa ewolucja bo ciężko sobie wyobrazić, żeby się poruszać np. pod kątem 45º. Jest spór w którym momencie to się stało: sądzi się, że musiało na to mieć wpływ wylesienie Afryki centralnej (powstały tereny otwarte). Niestety przykładowo pawiany żyją na terenach otwartych a i tak są czteronożne! Heackel twierdził, że dwunożność pojawiła się już na drzewach i że powstała od Gibonów. Teraz już wiemy, że teoria ta opierała się o homoplazje czyli jest bzdurą. Gibony są dwunożne ale są boczną linią ewolucyjną a nie należą do Hominidów.
Założenia powstania dwunożności:
nie było impulsu środowiskowego bo już na drzewach były organizmy dwunożne
uwalnianie kończyn przednich było bardzo ważne bo nastąpił rozwój mózgu (narzędzia, komunikacja) szkielet „lucy” - inna miednica, śródstopie, Australopiteki były dwunożne.
4) CZŁOWIEK ZRĘCZNY (Homo habilis)
Najstarsza forma z kręgu Homo. Większa puszka mózgowa (650 - 750 cm3), posiadał kulturę czyli była to forma wyspecjalizowana (świadczą o tym ogniska i kamienie). Obrabiał kamienie w sposób nieuporządkowany. Różnica między:
Homo habilis Homo erectus
Budowa narzędzi metodą prób i błędów ślady świadomej obróbki
(bardzo dużo kamieni łupanych przy szczątkach) (bardzo mało kamieni, obróbka
narzędzi z wielu stron)
ogień naturalny - umiał go podtrzymać umiał krzesać ogień
duża miąższość popiołu ognisk małe ogniska
nie ma jednak jasnej granicy między Homo habilis a Homo erectus
dwie teorie ewolucji:
ewolucja anagenetyczna -
Australopithecus africanus
Homo habilis
Homo erectus
Homo neanderthalensis
Homo sapiens
Część form musiała by występować w tym samym czasie więc dlatego jest nie możliwa
dywergencja - radiacja
nie zawsze forma o cechach najbardziej pierwotnych jest najstarsza
gatunków z rodzaju Homo jest już ok. 10 wśród których centralne to:
Homo erectus Homo neanderthalensis Homo sapiens
Niesłychanie rozpowszechniony
W Afryce, płd. Europie, Azji płd-wsch w większości z Afryki
Spór o pochodzenie Homo neanderthalensis i Homo sapiens
Homo erectus przodek Homo sapiens!!!!
Ewolucja monocentryczna czy policentryczna??
Ewolucja monocentryczna - małą grupa wyszłą z Afryki i opanował świat |
Ewolucja policentryczna - regionalne zróżnicowanie w budowie czaszki |
♦ dowody molekularne - historia jednej płci bo plemniki nie mają mitochondrium. Jeśli badamy inne DNA to wychodzi że samice człowieka były kiedyś partenogenetyczne - jest to błąd metodyczny ♦ ewolucja ukł. Immunologicznego - najpierwotniejsza forma jest w Afryce a wyspecjalizowane są najmłodsze w sensie rozprzestrzeniania się
|
♦ szczątki kostne - zmienność Homo erectus w Azji inny wygląd niż w Afryce - w Afryce cechy negroidalne (rasa czarna) |
1) NEANDERTALCZYK (Homo neanderthalensis)
najwcześniej znaleziony, źle oceniono jego szczątki kostne i przedstawiono go jako przygarbionego, krótkonogiego dziwoląga a populacja ta była zniekształcona przez choroby kości.
niscy - mało który przekraczał 1.60 m
grube kości, krępa budowa, wygrzbiecenie klatki piersiowej
małpi wygląd czaszki, wały nadoczodołowe
mózg 1100 - 1150 cm3 (tyle co obecnie)
Forma bardzo wyspecjalizowana, przystosowana do zimnego i suchego klimatu. Migrował wraz z klimatem,
zbiorowy tryb życia ale nie było rodzin, kobiety pół osiadły tryb, faceci wędrowali
niska liczebność - regulowana przez zabijanie dzieci (kiedyś sądzono, że duża ilość zwłok dzieci to wynik dużej głowy i trudności przy porodzie i 12 miesięcznej ciąży ale to nie prawda)
wymarcie - kiedyś myślano że Homo sapiens go wytępił ale obecnie wiemy że oni nigdy się nie spotkali. Wiemy to dzięki mikropaleontologii (pyłki w czaszce H.N. były gatunków zimnolubnych a z H.S. ciepłolubnych), teraz wiemy, że wymarł z przyczyn naturalnych.
Neandertalczycy lubili zimno (szczątki w wysokich górach, jak się klimat ocieplał to wędrowali w góry za wielkimi ssakami)
nieodporni na uwilgotnienie ale odporni na zimno - duże nosy a w nich urządzenia do ogrzewania powietrza
życie zbiorowe zorganizowane (komunikacja, polowania, gat. wędrowny)
Mowa: co jest potrzebne aby mówić:
obecność ośrodków mowy w mózgu (Homo erectus już miał)
budowa krtani, jamy gębowej i języka (Homo erectus i Homo neanderthalensis)
położenie krtani - musi być bardzo nisko aby mowa była artykułowana, dziecko ma bardzo wysoko dlatego nie mówi ale może jeść i pić leżąc
Homo neanderthalensis - miał krtań wysoko ale miał nagłośnie bardzo dobrze rozbudowaną wiec ich język był oparty na spółgłoskach (coś jak turecki)
Życie duchowe:
nawet szympans ma ego jak mu przylepisz brodę i pokażesz lustro to się wkurwi
Homo neanderthalensis - zostawił ślady sztuki z rogów I kości ale możliwe że po prostu mu się nudziło, obskubał kawałek drewienka i wyrzucił
Pochówek Homo neanderthalensis ze wschodu z dużą liczbą kwiatów - pochówki nie były przypadkowe u Homo neanderthalensis. U Homo erectus były przypadkowe. Dużą ilość pyłków kwiatowych w grobie Homo neanderthalensis niektórzy jednak tłumaczą przepływem powietrza, które je przywiało
Introgresja - Homo neanderthalensis - uważano że Homo neanderthalensis krzyżował się z Homo Sapiens bo pojawiają się atawizmy czyli rodzą się ludzie z czaszką neandertalczyka!
Wyszukiwarka