1.Tyczenie linii prostych
-wyznacz na pow gruntu pkt które wspólnie z pocz i koncem tworza jedna pionową płaszczyzne.met.bezpośr. stos do prostych bez przeszkód,miedzy tyczk poczatk a koncowa jest dobra widoczność, odl nie przekracza 200m a teren nie jest pofaldowany.obserwator stoi 5-7m za pierwsza tycz,pomocnik uzywajac wskazowek obserw ustawia tyczki w lini prostej zaczynajac od konca do poczatku prostej. Obserwtor musi widziec jedna tyczke gdyz inne musza się pokrywac.met pośr. (ze srodka) gdy brak dobrej widoczn,odl przekracza 200m do 600m,teren z przeszkodami, pagorkami, nie można ustawic się za tyczka.Przy tyczeniu przes wzgórza uzywamy wiekszej ilosci tyczek dodatkowych.Przy tyczeniu przez przeszkode wyznaczamy prosta pomocnicza AB'.pkt B' otrzymamy rzutujac na prosta pomocn pkt B., w obranych pkt C',D' wyznacz prostopadle do prostej AB'mierzymy powstale odcinki i wg zależności geometrycznych obliczamy długości odcinków prostopadłych CC' DD'
2.Długość, metody, warunki, dalm Raichenbacha
Długość- odległ między 2 pkt na pow ziemi zrzutowana na płaszcz pozioma.met:a) bezpor-przy użyciu przymiarów(taśmy wstegowe, drutowe, sztywne),B) pośr. Wykonyw dalmierzami(optyczne, świetlne, laserowe) warunki popr pomiaru:1 dwukrotny pom w przec kier, 2 tasma układana w poziomie,3 taśma układ dokł na lini tyczek, 4 taśma naciągnieta, 5 taśm dokł dokładać do szpilek i dokł wbijać szpilki, 6 pomiar po jednej stronie tyczekDalm Raichenbacha-przyrz do pom diług który stanowia 2 kreski umieszcz na płaszcz krzyża nitek Odl określ wg wzoru L=k*l gdzie k- stała mnoż dalmierza najcz k=100 a przy celowej pochyłej L=k*l*cos2 fi fi-kąt pochylcelowej lunety,ktor wart odczyt na kole pionowym instrumentu.
3.Tyczenie kąta prostego
a)met prymitywna czyli za pomocą sznurka lub taśmy odmierzamy równe długości w dwuch kierunkach od pkt S znajd się na prostej AB od której chcemy wyznaczyć prostopadłą.Od powstałych pkt Ci C' zakreślamy łuki o jednak promieniu , na przecięciu łuków otrzym pkt P który w połacz z pkt S da prostopadła. B) met trójkąta prostok.- na prost AB wyznacz 3 jedn długości uzyskując prostą CD, nast. Na prostej prostopadłej odkreśl 4 te same jedn dł co da nam pkt E uzyskując na przeciwprostokątnej 5 jedn. Długosci powstanie prostokątna CE, c)zastow. Węgielnicy wykorzystująca pryzmato przekroju pięciokąta ( pentagonalna)- ustawiając się na prostej AB w przybliżeniu na kierunku prostej prostopadłej i przesuwając się tak by uzyskać obraz tyczek w wegielnicy w jednej lini prostej.
4. Osnowy geodezyjne-defin i podział
Osnowa geod to zbiór pkt utrwalonych w terenie których wzaj poloż zostalo określ na podst pomiarów geodez.a) sytuacyjne (poziome)dla określ pkt sytuacyjnych bez wysokości b) wysokościowe(pionowe)-ukazanie pkt o określ wysok Poziome i pion dziela się na a)podstawowena bardzo duzych obszarach, pkt jest niewiele.rzezn do celow ogólnokrajowychoraz do zwiazania w jednolita calosc pomiarów szczegółowych.To osn I klasy- pkt maja ustalone położ na współrz geogr, jeden pkt na pow 60 km2, 20 km od pkt do pkt.b)szczegółowa wiążą w sposób bezpośr szczeg sytuac terenu, sa to osnowy liniowo-kątowe, do sporzadz map wielkoskalowych,II III klasa, 1 pkt na 0.8 lub 1.5 lub 12 km2 c)pomiarowe stanowią rozwiniecie osn szczególowej , osnowy liniowe
5 Znaki geodezyjne
służa do oznaczania punktów geodezyjnych, mogą byc trwałe: podziemne-kostka, kamień,butelka,rurka drenarska, naziemne-słupek z kamienia lub betonu lub tymczasowe-których trwalosc jest niezbedna tylko do pomiaru-paliki drewniane,rurki żelazne, bolce.mogą być też znaki wysokościowe czyli repery (gruntowe lub ścienne) Dla odnalezienia punktu geodez sporzadza się opis topograficzny
6. Metody pomiaru szczeg. sytuacyjnych
a)met domiarów prostok( rzednych i odcietych) polega na zrzutowaniu wegielnica elementu sytuacji na bok osnowy pomiarowej i odczytaniu odcietej ( taśma geodezyjna) i rzednej(ruletką) b) met przedłużeń pol na przedłuż prostych odcinków mierzonych szczeg sytuacyjnych aż do przecięcia z linią pomiarową c) met wcięć liniowych pol na pomiarze odległ od szczeg sytuacyjn do dwóch pkt lini pomiarowej których położenie jest już znane d) met biegunowa pol na określeniu położ pkt względem lini pomiarowej na podstawiae zmierzonego kątamiedzy kier boku osnowy a kier wzdluz którego mierzona jest odległ od punktu oraz na podst odległości e)met wcięć kątowych mierzy się kąty jakie tworzy bok osnowy z kierunkami na pkt wysnaczany. Wierzchołkami kątów są dwa pkt o znanym położeniu.
7.Kąt poziomy -jest miarą kąta przestrzennego utworzony przez 2 płaszcz.pionowe przechodzące przez wierzchołek kąta oraz pkty wyznaczajace ramionatego kąta.
Kąt pionowy- jest miarą kąta płaskiego w płaszcz pionowej zawarty między kier prostej(osi celowej) a jej rzutem prostok.na płaszcz poziomą.
Warunki poprawn pomiaru kątów poziomych 1 sprawny instrument 2 centryczne ustawienie nad pkt 3 dokładne spoziomowanie instr. 4 Precyzyjne wycelowanie na punkt(najniższy pkt tyczki ustawionej na kierunek) 5 dokładny odczyt z właściwej skali 6 dwukrotny pomiar katów( w 2 położeniach lunety)
8 Elementy Teodolitu 1 spodarka ze śrubami do poziomowania 2 limbus z podziałem na 360 ° lub 400g 3 alidada obraccajaca się wokół wlasnej osi a na niej luneta ,libella i urządzenie do odczytywania Oraz śruby zaciskowe,leniwki, busole i w budowany w lunete dalmierz Raichenbacha.Luneta- układ opt umożliw celowanie do odległych przedmiotów.Oś celową lunety wyznacza środek obiektywu i środek krzyża nitek, okulat oraz soczewka ogniskujaca ze śruba umożliwiająca przesuwanie jej wzdłuż osi celowej.
9 Orientacja pomiarów Aby zorientować na mapie układy wspórz względem których wyznaczamy osnowy geod oraz wyniki pomiarów szczegól przyjmujemy jedna z osi ukł współrzednych w płaszcz południka przechodzącego przez początek układu Oś ta i linie do niej równoległe służ do orientacji pomiarów i map
W terenie mierzymy kąt zawarty miedzy pólnocna czescia południka a danym kierunkiem,przy czym kąt mierzymy w prawo
Azymut- kąt poziomy zawarty między pólnocnym kierunkiem południka a kierunkiem danym,mierzony zgodnie z ruchem zegara.Czwartak-kąt zawarty międzydanym kierunkiem a najblizszym południkiem
10 Układy współrzednych stosowane w geodezji
Ukł wspólrzednych prostokątnych na płaszcz poziomej
Ukł wsp prost przestrzennych
Ukł wsp biegunowych na płaszcz poziomej
Ukł wsp biegunowych przestrzennych
Ukł wsp geograficznych
11 Oblicz współrz prostokątnych
Zaczynamy od obliczenia sumy kątów pomierzonych, różnicę między sumą kątów a sumą teoretyczną nazywamy odchyłką kątową, rozkładamy ją równo na wszystkie kąty ze znakiem przeciwnym do odchyłki,co daje nam kąty wyrównane.Suma kątów wyrównanych powinna się równać teoretycznej.Obliczamy azymuty wszystkich boków wg wzoru An=An-1 + 200g -αn. Sprawdzeniem prawidłowości obliczeń jest obliczenie po raz drugi wartości azymutu poczatk.Muszą być takie same.Kolejnym etapem jest oblicz przyrostów wspólrzednych wg wzorów Δx= d*cosA, Δy=d*sinA Sumy teoretyczne przyrostów są równe zero zatem obliczone praktyne warości będą odchyłkami przyrostów współrzednych.W celu wyrównania przyrostów wprowadzamy do obliczonych warości poprawki proporcjonalne do długości boków ze znakiem odwrotnym do znaku odchyłki.Obliczanie wsólrz rozpoczynamy od danych wg wzoru Xn=Xn-1+Δx Yn=Yn-1+Δy gzie Xn,Yn to współrz pkt nastepnego, Xn-1,Yn-1 to współrz pkt poprzedniego, Δx,Δy to przyrosty współrz wyrównanych.
12 Rodzaje osnów polig. -
13 Pomiary busolowe-Polegają na mierzeniu azymutów magnetycznych i odległości , stosuje się je przy prowadzeniu ciagów busolowych lub pomiarze szczeg sytuac. Techniki: pomiar w przód-ustawiac instrum kolejno nad kazdym pkt ciągu z kazdorazowym pomiarem azymutu.2 wstecz i w przód- ustawiajac instrument jak wyzej 3 wstecz i w przód z co drugiego stanowiska. Graficzne wyrówn ciągu Ciągi nanosi się na papier milimetr. Jeden z kier linii przyjmuje się jako N-S. punkty nanosimy kolejno od jednego do drugiego pkt nawiazaniaPowstała odchyłkę rozkłada się równomiernie na oba punkty.Jeżeli odchyłka jest duża ale nie przekracza dopuszczalnej to należy wszystkie pkt. Ciągu przesunąć wzdłuż prostych równoległych do kier.odchyłki. Wartość poszcz.przesunięć x1,x2...proporcjonalnych do odległ. Punktów należy wyznaczyć kreśląc trójkąt gdzie jedna przyprostokątna to suma boków ciągu a druga to odchyłka oznaczona np. f
14 Metody oblicz powierzchni 1 analityczna-na podst budowania figur geometr 2 graficzna- obliczenia powierz na rysunku 3 mechaniczna -przy uzyciu planimetru biegunowego 4 kombinowana- część pow obliczamy z pomiarów w terenie a część z mapy 5 automatyczna -za pomoca komputera, digitalizator Pow obrębu -wyznaczamy ją metodą podwójnego wyznaczania powierzchni: te same dane dla dwóch wzorów lub 2 różne dane dla jednego wzoru)Pow kompleksów -sume pow kompleksów przyrównujemy do pow obrębu, granica błedu to 0,5% Pow działek obliczamy tylko raz ale starannie by suma działek była równa pow kompleksu
15 Rodzaje niwelacji
1 geometryczna-umożliwia określenie różnicy wysok pktów dzieki zastosowaniu instrum o poziomej osi celowania Różn wysok obliczamy ze wzoru Δh=w-p natomiast wysokość pkt B ze wzoru Hb=Ha+Δdla niwelacji ze srodka ,natomiast przy niwelacji w przód różnice wys między dwoma pkt określimy na podstwie różnicy wysok instrumentu oraz odczytu na łacie „p”, wysokość pkt B określimy ze wzoru b=Ha+i-p gdzie i to wys instrumentu. 2 trygonometryczna- pozwala wyznaczyć różnice wysok h za pomoca pomiaru poziomej odległ między punktami l oraz kąta pochylenia celowej odczytanego na limbusie pionowym teodolitu.Δh= l * tgφ, 3 barometryczna, 4 hydrostatyczna
16 Niwel geometryczna
niw w przód- stosowana przy wyznacz wysok pojedyn punktow oraz w przypadkach przejscia przez rzeki, wawozy lub inne przeszkody.Różnice wysok pkt Ai B wyznacz ustaw niwel nad jednym z pkt, nast. Mierzymy łata lub taśma wys osi celowej nad pktem i dokonuj odczytu na lacie w pkt drugim. Obliczenia Δh=i-w Hb=Ha+Δh Różnica wysok przyjmuje wart dodatnie gdy B jest wyżej od A i odwrotnie.niwel ze środka stanowisko niwelat powinno znajdowac się w jednak odległ od pkt a dług celowych powinna wynosic 50-80m.Po spoziomowaniu instrumentu dokonujemy odczytu wstecz z łaty na pkcie o znanej wysok oraz drugi odczyt w przów z łaty w drugim pkcie Δh= w-p Hb=Ha-Δh. W praktyce częstsze zastosowanie gdyż pozwala na większy zasięg niwelatora z jednego stanowiska od100 do 160 m, nie ma błedu przy pomiarze wysokości osi celowej w metodzie w przód, warunkiem jest jednak brak przeszkody terenowej w centralnej odległości miedzy pktami gdzie powinien być ustawiony niwelator.
Ciagi niwelacyjne- Gdy trzeba wyznaczyć wysok pktpoloż w dużej odleg od siebie trzeba założyć ciąg niwelacyjny Ciągi mogą być: a) zamknięte-ciąg rozpoczyna się i kończy w punkcie o znanej wys.Warunkiem zamkniecia się ciagu jest suma przyrostów wysok która powinna =0 Błąd niezamkniecia ciagu = sumie przyrostów b) obustronnie nawiązany- znamy wysokości pkt poczatkowego i koncowego a całkowity przyrost wysok jest równy różnicy wysok pkt końcow i początk. C) jednostronnie nawiaz.- znamy wys okt poczatk , prowadzimy pomiar do pkt koncowego i oblicz jego wys a nastepnie powtarzamy pomiar w tym samym kier. Jako wysok pktu przyjmujemy srednia arytmet z obu pomiarów.
17 Niwel trygonometryczna
niwelat ustawiamy dokł w pkcie względem którego wyznacz różnice wys,wyznacz wys instrumentu.Wykonuj odczyt w przód.Zeskali koła pionowego odczyt kąt φ , wyznaczamy kąt α ( kąt zawarty między osią celowa a horyzontem) za pomoca wzoru h= d*tg α wyznaczamy przewyzszenie h. Do przewyższenia dodajemy wys instrumentu i otrzymuj różnice wysok między pkt nad którym ustawiony jest niwelator a pkt B' (zawierającym wysok pkt oraz odczt na łacie na nin stojącej) Od otrzymanej wartości odejmujemy odczyt z łaty i otrzymujemy Δh
18 Tachimetria i inne met.pom.sytuacyjno-wysok.
Tach.-pomiar syt-wysok poleg na równocz zastos met biegunowej do określ.położ punkt sytuacyjnych lub wysokościowych oraz met.trygonometrycznej do określ wysok.tych punktów.Można je stosowac w terenie o większych ró żnicach wys.dlatego są bardzo uniwersalne.Inne metody : 1.Niwelacja terenowa: a) met. Pkt rozproszonych-w terenie o niewielkich spadkach,podst.pomiaru jest osnowa poligonowa,pkt poligon sa wykorzyst jako stanowiska niwelatora.b) niw. Siatkowa- podst pomiaru jest osnowa w postaci kwadratów,siatke wyznacza się w terenie płaskim.Polega na wyznacz wysok wierzchołków kwadratów.2.pomiary stolikowe,3.pom.fotogrametryczne.
19 Podział map: Geogragiczne: a)ogólnogeogragiczne: topograficzne wielkoskalowe(1: 5000, 1:10000), top średnioskalowe( 1:25 000, 1: 50000), top małoskalowe( 1: 100 000, 1: 200 000, 1: 500 000) b)tematyczne: społecznogospodarcze ; przyrodnicze
Ze wzgl na treść Mapy topograficzne zawieraja wszystkie elementy krajobrau i pow Ziemi jak : hydrografie,rzeżbe terenu, osiedla, drogi, lasy itd. Przedstawione z jednakowym stopniem szczegółowości, Mapy tematyczne eksponują jeden lub kilka wybranych elementów treści mapy ogólnogeograficznej .
20 Mapa zasadnicza- stanowi źródłowe opracowanie kartograf do sporzadz map tematycznych, w tym m.in. leśnych. Sporządza się ja w skali 1:500,1:1000,1:2000,1:5000, kryteriami doboru skali są : stop.zagęszcz terenu szczegółami sytuacyjnymi.Treść m.zas.stanowią: pkty osnowy geodez,granice(państwa,podziału administr,działek, oddz na ter leśnych), ogrodzenia trwałe, budynki, drogi, koleje, wody, pomniki, cmentarze, tereny rekreacji.
21 Rodzaje map leśnych- gospodarcza 1:5000, gospodarczo-przeglądowa 1:10 000, przeglądowa 1:20 000, obszaru terytorialnego zasięgu działań n-ctwa 1: 50 000, mapy tematyczne: drzewostanu, glebowosiedliskowa,projektowanych cięć rębnych.
22 Godło mapy -to kod cyfrowy którego 1 cyfra to suma strefy odwzorowawczej, 2-suma słupów, 3- numer pasa.Po tych trzech cyfrach jest kropka a dalsze cyfry to bardziej szczegół podział czyli tzw sekcja podziałowa.Godło posiadaja mapy średnie, małoskalowe.Polska jest podzielpna na 5 stref odwzorowania.