REFERATY Z NASIENNICTWA, Tematy referatów (semestr V)


REFERATY Z NASIENNICTWA (SEMESTR V)

1.PRODUKCJA W WARUNKACH KONTROLOWANYCH-RODZAJE I

ZNACZENIE W LEŚNICTWIE.

  1. PODŁOŻA JEDNORODNE DO PRODUKCJI W WARUNKACH KONTROLOWANYCH.

  2. PODŁOŻA MIESZANE DO PRODUKCJI W WARUNKACH KONTROLOWANYCH.

  3. REGULACJA PODSTAWOWYCH WŁAŚCIWOŚCI PODŁOŻY.

  4. CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW MIKROKLIMATYCZNYCH POD OSŁONAMI.

  5. WIELKOŚĆ, KONSTRUKCJA I MONTAŻ NAMIOTÓW FOLIOWYCH.

  6. TECHNOLOGIA SIEWÓW W NAMIOTACH FOLIOWYCH.

  7. PIELĘGNACJA I OCHRONA SADZONEK W NAMIOTACH FOLIOWYCH.

  8. REGULACJA WILGOTNOŚCI ORAZ NAWOŻENIE MINERALNE W NAMIOTACH FOLIOWYCH.

  9. HARTOWANIE, WYJMOWANIE ORAZ PRZECHOWYWANIE SADZONEK W NAMIOTACH FOLIOWYCH.

11.PRODUKCJA SADZONEK METODĄ DUNEMANNA I NAUBACHERA.

12. PRODUKCJA SADZONEK W INSPEKTACH I SZKLARNIACH.

  1. PRODUKCJA HYDROPONICZNA I JEJ PRZYDATNOŚĆ W LEŚNICTWIE..

  2. ZNACZNIE W LEŚNICTWIE PRODUKCJI SADZONEK Z ZAKRYTYM SYSTEMEM KORZENIOWYM.

  3. METODY PAPERPOT, FINPOT I GM.

  4. PRODUKCJA W DONICZKACH CELULOZOWYCH I TOREBKACH FOLIOWYCH.

  5. METODA NISULI I BRIKA.

  6. INNE POJEMNIKI DO PRODUKCJI SADZONEK Z ZAKRYTYM SYSTEMEM KORZENIOWYM.

  7. RODZAJE ORAZ ZNACZENIE ROZMNAŻANIA WEGETATYWNEGO W LEŚNICTWIE.

  8. WARUNKI MIKROKLIMATYCZNE PODCZAS UKORZENIANIA ZRZEZÓW (PODŁOŻE, TEMPERATURA, WILGOTNOŚĆ, ŚWIATŁO, TLEN, PH)

  9. CZYNNIKI WEWNĘTRZNE DECYDUJĄCE O PROCESIE UKORZENIANIA SIĘ ZRZEZÓW (WIEK DRZEWA MATECZNEGO, MIEJSCE POZYSKANIA ZRZEZÓW, ZAWARTOŚĆ AUKSYN, FAZA ROZWOJOWO SPOCZYNKOWA ROŚLINY MATECZNEJ.

  10. CHARAKTERYSTYKA ZRZEZÓW, SPOSÓB ICH PRZYGOTOWANIA ORAZ UKORZENIANIA (SADZONKOWANIA)

  11. PIELĘGNACJA I OCHRONA ZRZEZÓW PODCZAS UKORZENIANIA ORAZ HARTOWANIE I PRZECHOWYWANIE W OKRESIE ZIMY.

  12. UKORZENIANIE ŚW I MD.

  13. UKORZENIANIE Brz I Os ORAZ INNYCH GATUNKÓW

  14. ROZMNAŻANIE WEGETATYWNE METODĄ KULTUR TKANKOWYCH „IN VITRO” ORAZ ZNACZENIE TEJ METODY W LEŚNICTWIE.

  15. LEŚNE SZKÓŁKI KONTENEROWE -CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA OBIEKTU

  16. TECHNOLOGIA PRODUKCJI ( SIEW, CYKLE PRODUKCYJNE, NAWOŻENIE, HARTOWANIE W SZKÓŁKACH KONTEROWYCH

  17. MIKORYZACJA SADZONEK PRODUKOWANYCH W POJEMNIKACH

  18. DEFORMACJA KORZENI I SPOSOBY ICH LIKWIDACJI.

  1. PRODUKCJA W WARUNKACH KONTROLOWANYCH-RODZAJE I ZNACZENIE W LEŚNICTWIE.

Warunki kontrolowane- pod tym pojęciem w szkółkarstwie leśnym rozumie się przede wszystkim metody produkcji sadzonek w środowisku w pewnym stopniu zmienionym przez człowieka. Jest to środowisko zmienione poprzez zastosowanie specjalnie przygotowanych substratów (podłoży, odpowiednio dobranych do jednego lub grupy gatunków) lub poprzez zastosowanie osłon z folii, czy szkła.

W wielu krajach sadzonki produkowane w warunkach kontrolowanych stanowią znaczną część produkcji szkółkarskiej (USA, Kanada, Skandynawia). Według danych z 1990 roku w Polsce wyprodukowano 1,5 mld sadzonek, w tym w warunkach kontrolowanych- 3%.Z danych na rok 1995 udział w produkcji sadzonek wyprodukowanych w warunkach kontrolowanych z zakrytym systemem korzeniowym wyniósł 4,3% (Fonder, Berft, 1995; Prace IBL 1995). Na udział w ogólnej produkcji wpłynęły dwie duże kontenerowe szkółki w Kostrzycy i Nędzy.

Metody produkcji w warunkach kontrolowanych bardzo często są w pełni lub po części zautomatyzowane, zapewniają stabilne warunki świetlne, cieplne i wilgotnościowe, a także pokarmowe. Możliwość wpływania na warunki wzrostu sadzonek pozwala na intensyfikację produkcji- przyspieszenie wzrostu, zwiększenie wydajności siewów.

W warunkach kontrolowanych prowadzi się produkcję sadzonek:

zarówno o pochodzeniu generatywnym i wegetatywnym.

Produkcja sadzonek może odbywać się na odkrytej przestrzeni, a także pod sztucznymi osłonami. Wśród tych dwóch grup produkcji wyróżnić można szereg metod:

Produkcja siewek na podlożach na odkrytej powierzchni:

Produkcja sadzonek pod sztucznymi osłonami

Pojęcie warunki kontrolowane odnosi się zatem do środowiska, w jakim w młodości rozwijają się młode drzewka. W sztucznie stworzonym środowisku można wyprodukować materiał lepszy, silniejszy, zdrowszy, ale także inny, o cechach dla przyszłego rozwoju młodego pokolenia nie pozytywnych (zachwiany stosunek części nadziemnej do podziemnej, zniekształcenia korzeni, itp.). Istotną rolę w produkcji sadzonek określonego gatunku w takim środowisku mają:

Aby spełnić powyższe wymagania, niezbędne jest wykonanie szeregu badań określających stopień przydatności wybranej metody, a także duży nakład środków finansowych na zakup technologii. W 1991 roku rozpoczęto w GDLP prace mające na celu wyłonienie sprawdzonej za granicą, a przydatnej dla leśnictwa polskiego metody produkcji. Wybór padł na realizowany w skali gospodarczej i z dobrymi wynikami- głównie w krajach skandynawskich i w Kanadzie- sposób produkcji sadzonek w warunkach kontrolowanych(namioty foliowe z regulowana temperaturą i wilgotnością, zaopatrzone w system automatycznego nawożenia i deszczowania), w pojemnikach zblokowanych w kasety (kontenery). System ten dalece niezawodny i wydajny (przy zastosowanie kontenerów Hiko wydajność sadzenia na 1 pracownika wynosi 2500 sadz./ 8godz., zaś dla sadzonek z odkrytym systemem korzeniowym 750 szt./ 8godz.) zastosowano w dwóch polskich szkółkach- w Kostrzycy i Nędzy.

Ze względu na wystąpienie w ostatnich latach wielu zjawisk klęskowych i konieczność odnowienia lasu na dużych wylesionych powierzchniach, na których panują skrajnie trudne warunki (Sudety Zachodnie, Rudy Raciborskie) spowodowała wzrosło zapotrzebowanie na wysokiej jakości materiał odnowieniowy.

Nad przydatnością różnego typu pojemników na sadzonki produkowane w warunkach kontrolowanych badania prowadzi m.in. Sudecka Stacja Doświadczalna IBL w Szklarskiej Porębie.

Znaczenie produkcji sadzonek w warunkach kontrolowanych

Stworzenie lepszych warunków rozwoju sadzonek;

Wyprodukowanie dobrej jakości, silnego i zdrowego materiału sadzeniowego;

Intensyfikacja produkcji szkółkarskiej;

W wielu przypadkach lepszy bilans ekonomiczny;

Zachowanie w szkółce prawidłowego układu ekologicznego, o minimalnie zachwianym obiegu materii i niewielkim ubytku substancji odżywczych

Korzystniejsze warunki utrzymania wysokiego mikrotrofizmu sadzonek;

Ułatwione zabezpieczanie sadzonek przed chorobami grzybowymi, owadami i chwastami;

Zapewnienie odpowiedniego mikroklimatu dla właśnie produkowanych gatunków;

Zastosowanie sadzonek produkowanych w warunkach kontrolowanych.

Metody produkcji sadzonek w środowisku kontrolowanym, ze względów ekonomicznych dotychczas w Polsce stosowane na niewielką skalę (dane sprzed kilku lat podane na początku), przede wszystkim na obszarach poklęskowych- Sudety Zachodnie. Rudy Raciborskie.

  1. PODŁOŻA JEDNORODNE DO PRODUKCJI W WARUNKACH KONTROLOWANYCH.

Podłoża do produkcji sadzonek leśnych mają na ogół znacznie lepsze właściwości fizyczna i chemiczne niż gleba naturalna, dzięki czemu stwarzają lepsze warunki do rozwoju systemów korzeniowych, a więc i nadziemnych części sadzonek.

Podłoże powinno charakteryzować się :

Podłoża możemy podzielić na jednorodne gdy zbudowane jest ono z jednego komponenta lub mieszane powstałe przez zmieszanie dwu lub więcej komponentów w odpowiedniej proporcji.

Obecnie stosuje się do sporządzania podłoży różnych materiałów pochodzenia organicznego, mineralnego i sztucznego.

  1. Podłoża torfowe.

Ze względu na swoje właściwości są one najczęściej wykorzystywane w produkcji sadzonek. Na podłoża można wykorzystać różne typy torfu: wysoki, niski, przejściowy. Torf wolny od nasion chwastów pozyskuje się z głębokości co najmniej 50cm na 6 miesięcy przed użyciem i składuje się je w pryzmach wysokości do 1,5m. Przed użyciem należy go przesiać przez sita o średnicy oczek 15-20mm co polepsza jego fizyczne właściwości.

  1. torf wysoki,

Powstaje pod wpływem ubogiej w składniki pokarmowe wody opadowej, ma niskie ph około 3-3,5 i jest ubogi w związki pokarmowe.

Zalety:

Wady:

  1. torf niski,

Powstaje pod wpływem wody gruntowej bogatej w składniki pokarmowe.

Są one bardzo zróżnicowane pod względem zawartości składników mineralnych N=2,5-3,5%, P=0,08-0,26%, K=0,04-0,17%, Ca=0,21-0,36%, Mg=0,19-0,31%.

Jest znacznie mniej przydatny jako podłoże do produkcji sadzonek niż torf wysoki. Wprawdzie jest bardziej zasobny w związki pokarmowe, ale odznacza się mniejszą chłonnością wody i powietrza, jest mało sterylny i łatwo się zachwaszcza.

  1. torf przejściowy,

Powstaje w warunkach przejściowych gdy wody zasilające torfowisko stają się zbyt ubogie i torfowisko zaczynają porastać mchy sfagnowe. Właściwości ma pośrednie między wysokim a przejściowym. Jest lepszym podłożem niż torf niski, ale gorszy niż torf wysoki.

2.Podłoża korowe.

Dużą przydatność jako podłoża do uprawy sadzonek wykazuje gruba kora sosnowa, a nieco mniejszą kora świerkowa. Nie potrzeba jej kompostować. Można stosować ją po około 6 miesiącach od czasu pozyskania po rozdrobnieniu do cząstek o średnicy 3-5mm. W czasie składowania następuje utleniania garbników. Podłoże z kory ma podobne właściwości jak podłoże torfowe.

Zalety:

Wady:

3.Podłoża ściółkowe.

Na podłoża ściółkowe nadaje się przede wszystkim nie rozłożona ściółka świerkowa, jodłowa, a następnie modrzewiowa i jedlicowa.

Ściółkę do tych celów pozyskuje się w zwartych drzewostanach starszych klas wieku na lepszych siedliskach i tylko tam gdzie nagromadziła się jej grubsza warstwa. Pozyskuje się 2-3cm górną warstwę prawie nie rozłożonej ściółki wraz z butwiną. Głębiej leżący materiał jest mniej przydatny ze względu na wypłukanie składników pokarmowych. Ze względu na rolę ściółki w obiegu substancji pokarmowych w lesie oraz wpływ na żyzność gleby pozyskiwanie ściółki musi być ograniczone do miejsc gdzie usunięcie jej nadmiaru stworzy warunki lepszego rozkładu i uaktywnienia nagromadzonej substancji organicznej. Do produkcji siewek danego gatunku podłoże powinno być ze ściółki innego gatunku.

Zalety:

Wada:

4.Podłoża pochodzenia mineralnego.

Stosuje się je w niektórych metodach produkcji sadzonek ( przy uprawie hydroponicznej, rozmnażaniu wegetatywnym). Głównie są to piasek (głównie gruboziarnisty) żwir i glina. Materiały te pozyskuje się z głębszych warstw dzięki czemu są wolne od chwastów i różnych zanieczyszczeń. Piasek i żwir rzeczny są mniej przydatne ze względu na duże zanieczyszczenie wód.

Wartości tych materiałów zależą od składu mineralogicznego, wielkości ziaren, udziału części ilastych i wapna.

Piasek i żwir mają wyjątkowo małą pojemność sorpcyjną , glina natomiast dość znaczną. Glinę cechują za to mało korzystne warunki powietrzno-wodne.

5.Podłoża wytworzone sztucznie.

Obecnie coraz częściej do uprawy sadzonek w warunkach kontrolowanych używane są w postaci czystej lub częściej jako domieszki materiały wytworzone z tworzyw sztucznych lub minerałów. Do najczęściej używanych należą: perlit, wermikulit, wełna mineralna i styromull. Są to materiały sterylne, obojętne, odznaczające się brakiem zdolności sorpcyjnej. Dlatego do czystych podłoży sztucznych konieczne jest sukcesywne dostarczanie składników pokarmowych w roztworach wodnych.

  1. perlit - jest to ziarnisty produkt barwy białej otrzymywany przez ogrzanie szklistej lawy wulkanicznej. Woda zawarta w skale w niewielkiej ilości, parując rozrywa się na ziarna. Perlit można po przemyciu wielokrotnie używać.

b) wermikulit - powstaje przez podgrzanie miki magnezowej. Materiał ten rozpada się na płytki i staje się porowaty zwiększając swoją objętość 10-15 krotnie. Dzięki porowatości może wchłonąć 5-8 krotnie większą ilość wody niż wynosi jego masa. Po sterylizacji może być wielokrotnie używany.Ma odczyn alkaiczny, 7,4-10,6.

c) wełna mineralna - przygotowywana jest w formie granulatu i jest materiałem o dużej porowatości i małej gęstości.

  1. styromull - są to drobne kulki styropianowe o bardzo małej gęstości. Nie pobiera on praktycznie wody, często stosuje się go jako domieszkę do innego materiału. Zabezpiecza on podłoże przed nadmiernym uwilgotnieniem i polepsza stosunki cieplne.

Obecnie coraz częściej stosuje się podłoża pochodzenia sztucznego.

Reasumując, podłoża jednorodne do produkcji sadzonek w warunkach kontrolowanych stosowane są znacznie rzadziej niż podłoża mieszane. Główną przyczyną tego jest duża cena oraz kłopoty z pozyskaniem materiału na podłoża.

  1. PODŁOŻA MIESZANE DO PRODUKCJI W WARUNKACH KONTROLOWANYCH.

  2. REGULACJA PODSTAWOWYCH WŁAŚCIWOŚCI PODŁOŻY.

  3. CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW MIKROKLIMATYCZNYCH POD OSŁONAMI.

  1. WIELKOŚĆ, KONSTRUKCJA I MONTAŻ NAMIOTÓW FOLIOWYCH.

  1. Wybór terenu.

W przypadku produkcji sadzonek w namio­tach wybór terenu pod namioty foliowe powinien, w miarę możliwości, uwzględniać ukształtowanie powierzchni i wielkość działki, rodzaj podłoża, po­ziom wód gruntowych, źródło wody, zachwaszcze­nie oraz usytuowanie namiotów względem stron świata.

2. Lokalizacja

Teren pod budowę obiektu powinien być równy lub stanowić jednostronny skłon południowy. Na­mioty powinny stać na odkrytej powierzchni śródle­śnej lub otwartej, osłonięte od strony panujących wiatrów drzewostanem lub pasem zadrzewień wia­trochronnych położonych w odległości 30-50 m. Ze względu na konieczność częstego zraszania po­wierzchni w namiotach, właściwe jest ustawianie ich na przepuszczalnych glebach lekkich, które z domieszką innych komponentów mogą stanowić podłoże do produkcji sadzonek. Na glebach cięż­kich konieczne jest przed wyłożeniem właściwego podłoża nasypanie 10-20 cm warstwy gruboziarni­stego piasku lub żwiru, a także zastosowanie me­lioracyjnych urządzeń odwadniających. W przypad­ku stosowania substratów ściółkowych, pod właści­we podłoże warto wyłożyć ocynkowaną siatkę me­talową dla ochrony sadzonek przed drobnymi gry­zoniami. Z powierzchni, na której ma stać namiot, należy usunąć chwasty, zwracając uwagę na znaj­dujące się w glebie korzenie i kłącza. Poziom wód gruntowych nie powinien być wyższy niż 1 m. W po­bliżu namiotów powinno się znajdować źródło czy­stej wody otwartej (rzeka, staw, jezioro) lub studnia głębinowa. Konieczne jest też zapewnienie dojazdu drogą bitą oraz dopływ prądu elektrycznego.

Namioty powinny być ustawione dłuższa osią w kierunku wschód-zachód, zgodnie z panującymi wiatrami. Ułatwia to wietrzenie, a także zmniejsza niebezpieczeństwo uszkodzenia namiotów przez wiatr, gdyż stawiają mniejszy opór. Przy ustawieniu w kierunku północ-południe uzyskuje się z kolei ko­rzystniejsze rozłożenie światła i temperatury w cią­gu dnia.

3. Zakładanie namiotów.

Za najbardziej odpowiednie uznaje się namioty foliowe o kształcie półkolistym. Kształt ten jest ae­rodynamiczny i stwarza warunki optymalnego roz­łożenia promieni słonecznych. Namioty z dachami dwuspadowymi są mniej odporne na działanie wia­tru i opadów atmosferycznych, trudniej też na nie zakładać folię oraz ją zdejmować. Konstrukcję no­śną należy przygotować jesienią, aby zaraz lub wczesną wiosną można było na wyłożonym podło­żu wysiać nasiona. Części nośne, do których przy­mocowuje się folię plastykową, mają najczęściej kształt łuków i wykonane są zwykle z rur metalo­wych lub plastykowych bądź też z klejonego drew­na impregnowanego. Rury, jak i wszelkie inne połą­czenia powinny być gładkie, aby nie powodowały przecinania folii. Łuki łączą się z rurą spoczywają­cą na glebie lub na słupkach drewnianych bądź be­tonowych wpuszczonych w glebę lub na murkach fundamentowych. W ścianach szczytowych znaj­dują się drzwi przez które odbywa się przewietrza­nie i można wprowadzić do wnętrza odpowiednie maszyny. Szerokość produkowanych u nas namio­tów wynosi 4, 5, 6 i 9 m, a długość 30 m. Namioty szerokości 9 m mogą mieć także długość 50 m. Namioty większe stwarzają korzystniejsze warunki uprawy roślin.

Konstrukcję namiotową kupuje się zwykle wraz z odpowiednio przygotowanym pokryciem folio­wym. W sprzedaży są również rulony folii szeroko­ści i długości odpowiadającej wymiarom produko­wanych u nas konstrukcji namiotowych.

Zakładanie i zdejmowanie osłon foliowych wyko­nuje się z rusztowania zamocowanego bezpośre­dnio na ciągniku lub przyczepie. Zrolowany uprze­dnio płat folii rozciąga się wzdłuż dłuższej osi kon­strukcji namiotu. Mniej wydajne jest zakładanie folii złożonej w harmonijkę i rozciągniętej wzdłuż jedne­go boku przez pałąki w poprzek do dłuższej osi konstrukcji namiotu.

Nałożoną na konstrukcję folię trzeba tak przesu­nąć, aby z obydwu boków namiotu pozostały takie same pasy folii, które układa się w przygotowa­nych uprzednio rowkach i przysypuje glebą). Jeżeli konstrukcja namiotu spoczywa na podmurówce, pasy folii nawija się na rury dłu­gości namiotu i przytwierdza specjalnymi uchwyta­mi

  1. TECHNOLOGIA SIEWÓW W NAMIOTACH FOLIOWYCH.

Zastosowanie namiotów foliowych uniezależnia w dużym stopniu uprawę szkółkarską od zmiennych czynników atmosferycznych , co dodatkowo umożliwia uzyskanie znacznie większej wydajności wschodów na podłożach organicznych, o dobrych właściwościach fizycznych, niż w glebach mineralnych w szkółce. W namiocie należy wysiewać nasiona możliwie jak najwcześniej po zejściu śniegu, gdy temperatura dzienna ustali się powyżej 0*C, najlepiej w połowie marca, a nie później niż w połowie kwietnia. Przeprowadzono badania, które wykazały, że większe wahania temperatury w dzień i w nocy, które występują w namiotach przy wcześniejszym wysiewie, wpływają u szeregu gatunków ( np. świerka) stymulująco na kiełkowanie nasion.. Natomiast przy późniejszym wysiewie zbyt wysokie temperatury są przyczyną słabego i nierównomiernego i nierównomiernego kiełkowania. Duży nacisk należy położyć na równomierny wysiew nasion, zapewniający każdej siewce jednakowe warunki wzrostu i rozwoju. Podłoża uformowane w grzędy lub wypełniające skrzynki obsiewa się z reguły siewem pełnym, który zapewnia maksymalne wykorzystanie powierzchni. Gdy zachodzi konieczność oddzielnego wysiewu niewielkich partii nasion, np. pozyskanych z drzew doborowych w celu założenia plantacyjnej uprawy nasiennej stosuje się siew rzędowy. Doświadczenia porównawcze ze świerkiem pospolitym, sosną zwyczajną, modrzewiem europejskim, jedlicą zieloną i olszą czarną, w których zastosowano różne normy wysiewu, wykazały, że jakość siewek uzależniona jest istotnie od ich zagęszczenia. U wszystkich wymienionych gatunków wraz ze wzrostem zagęszczenia zwiększa się do określonych granic wysokość siewek, zmniejsza natomiast ich grubość w szyjce korzeniowej. Normę wysiewu nasion należy dostosować do właściwego w danej metodzie produkcji zagęszczenia siewek, jakości nasion i przewidywanej ze względu na warunki wydajności wschodów. Można ją obliczyć posługując się następującym wzorem:

N- masa nasion w g/m2 powierzchni lub g/m rządka siewnego

L - pożądana liczba siewek w sz/m2 lub szt/m

t - masa 1000 sztuk nasion w g

c - czystość nasion wyrażona w %

k - zdolność kiełkowania lub zdrowotność w %

w - współczynnik wydajności wschodów wyrażony w ułamkiem dziesiętnym

Należy pamiętać, że siewki rosnące w nadmiernym zagęszczeniu są bardziej podatne na choroby grzybowe i mają zbyt wybujałą w stosunku do korzeni, część nadziemną. Przykładowo siewki sosnowe przy zagęszczeniu ponad 1200 szt/m2 i modrzewiowe ponad 1000 szt/m2 ulegały z reguły zgorzeli grzybowej. Stąd wynika konieczność kontroli ilości siewek na powierzchni, dodatkowo nasiona przed wysiewem powinny być zaprawione preparatami grzybobójczymi. Nasiona wysiewa się zwykle ręcznie lub za pomocą prostych urządzeń. Przy większych zadaniach produkcyjnych można posłużyć się na grzędach siewnikami stosowanymi w szkółkach do siewu pełnego. Do ewentualnego ręcznego lub mechanicznego przykrywania nasion powinien być używany tylko materiał luźny, nie zlepiający się i wolny od nasion chwastów, zarodników grzybów oraz szkodników owadzich ( najlepiej nadaje się piasek o średnicy ziaren 0,2 - 2 mm. , pozbawiony części spławialnych. Można również stosować przesiany torf i próchnicę ze zwartych drzewostanów lub perlit. Grubość warstwy uzależniona jest od właściwości nasion oraz warunków wilgotnościowych w podłożu i powietrzu. W korzystnych i stałych warunkach pod osłonami drobne nasiona mogą być wysiewane bez przykrycia Namioty foliowe są dotychczas w praktyce wykorzystywane przeważnie do produkcji siewek. Szkółkowanie odbywa się zasadniczo w otwartej szkółce. Problem szkółkowania pod namiotami polega na konieczności uzyskania możliwie dużego zagęszczenia wyrośniętych sadzonek, aby ekonomicznie wykorzystać kosztowne urządzenia i powierzchnię.

  1. PIELĘGNACJA I OCHRONA SADZONEK W NAMIOTACH FOLIOWYCH.

  2. REGULACJA WILGOTNOŚCI ORAZ NAWOŻENIE MINERALNE W NAMIOTACH FOLIOWYCH.

  3. HARTOWANIE, WYJMOWANIE ORAZ PRZECHOWYWANIE SADZONEK W NAMIOTACH FOLIOWYCH.

  4. PRODUKCJA SADZONEK METODĄ DUNEMANNA I NAUBACHERA.

  1. PRODUKCJA SADZONEK W INSPEKTACH I SZKLARNIACH.

Polska nazwa inspekt pochodzi od łacińskiego słowa „inspicere” tzn. doglądać, nadzorować. Określa się je również jako przyśpieszniki, nazwa ta jednak nie przyjęła się.

Inspekt składa się z okna i skrzyni inspektowej. Elementy te mają na celu udostępnienie światła roślinom rozwijającym się w skrzyni inspektowej oraz zabezpieczenie ich przed chłodem zewnętrznym.

Światło słoneczne wnikające do środka inspektu stanowi również poważne źródło ciepła dla rosnących tam roślin, niekiedy w inspekcie zakłada się dodatkowe źródła ciepła np.: fermentująca materia organiczna lub ogrzewanie techniczne.

Teren na, którym ustawia się inspekty powinien być równy, gleba zaś przepuszczalna, dobrze odchwaszczona.

Do momentu wyłożenia pod podłożem ściółka powinna być przechowywana w stanie suchym, a zwilżona po wyłożeniu do inspektu. Po zagrzaniu jej temperatura dochodzi do 37°C. Dla przedłużenia efektu grzania można dodać obornika końskiego lub bydlęcego. Obornika nie należy stosować, gdy w inspekcie produkuje się sadzonki iglaste. Warunkiem dobrego zagrzania się materiału organicznego jest dostateczny dostęp tlenu i odpowiednia wilgotność, wynosząca około 65-70%.

Skrzynie przeznaczone na inspekt ciepły wypełnia się na przedwiośniu, nie zamarzniętym materiałem grzejnym. Boki skrzyni okłada się materiałem ochraniającym przed utratą ciepła oraz przykrywa oknami i matami. Po zagrzaniu okna zdejmuje się, a materiał grzejny dokładnie udeptuje, na to sypie się warstwę 25cm podłoża dla uprawy siewek iglastych lub 35cm dla iglastych. Inspekt nakrywa się ponownie oknami i matami.

Inspekty można wykorzystać nie tylko do produkcji siewek, ale także do produkcji siewek, ale także do ukorzeniania i przyspieszania procesów rozwoju umieszczonych w doniczkach podkładek do szczepienia.

Inspektów można używać do:

wiosną

możliwość zachowania odpowiedniej wilgotności )

Inspekty dzielimy na podstawie skrzyni, z których są zbudowane.

Podział inspektów

  1. Zależnie od materiału budowlanego:

  1. Zależnie od temperatury

  1. Zależnie od sposobu ogrzewania:

  1. Zależnie od konstrukcji

Są wygodniejsze w obsłudze, posiadają nieco lepsze naświetlenie, jednak są one mniej ekonomiczne jeżeli chodzi o nakład materiałów budowlanych na jednostkę powierzchni użytkowej. Ustawia się je w rzędach o kierunku wschód - zachód., pozostawiając czterdziesto centymetrowe ścieżki między nimi.

Ich zaletą jest to, że są ekonomiczniejsze od jednospadkowych, mają mniejsze straty ciepła. Należy je ustawiać w kierunku północ - południe

Wyróżniamy również inspekty :

Skrzynie są ustawione na powierzchni terenu

może być stały lub wędrowny nagrzewa się promieniami słonecznymi, najczęściej nie posiada żadnego podkładu

Wykorzystuje się tu ciepło uzyskane w sposób sztuczny za pomocą urządzeń technicznych lub powstające przy rozkładzie materii organicznej (przede wszystkim ściółki drzew liściastych z wyjątkiem dębu)

Szklarnie

  1. Zależnie od ustawienia

  1. Zależnie od wielkości :

  1. Zależnie od przeznaczenia :

Budowa szklarni jest bardzo kosztowna. Pozwalają one na produkcję sadzonek w ciągu całego roku. W ogrzewanych szklarniach uzyskuje się znacznie lepsze wyniki szczepienia niż w namiotach foliowych. Obecnie najczęściej buduje się szklarnie dwuspadowe pojedyncze wolnostojące lub szklarnie zblokowane. W szklarniach pojedynczych łatwiej prowadzić uprawę sadzonek różnych gatunków, zwalczać choroby, szkodniki i chwasty.

Uprawa w szklarniach odbywa się przeważnie na stałych lub przenośnych stołach. Podłoża wypełniające obudowę stołów mają wyższą temperaturę dzięki rurom grzejnym umieszczonym pod nimi. Sprzyja to wzrostowi korzeni sadzonek i szybszemu ukorzenianiu się zrzezów.

W szklarniach łatwiej niż w namiotach można zwiększyć zawartość CO2 w powietrzu w sposób sztuczny.

Uprawiane siewki iglaste przechodzą następujące fazy : kiełkowania, wzrostu juwenilnego, wzrostu nieograniczonego, przygotowania do spoczynku i spoczynku.

Faza kiełkowania trwa zwykle 1-2 tygodnie i odbywa się w stałej temperaturze, około 20-25°C, przy zachowaniu stałej wilgotności podłoża, 16-godzinnym dniu i oświetleniu.

Faza wzrostu juwenilnego trwa 3-5 tygodni, a wzrostu nieograniczonego 5-6 tygodni. Siewki korzystają wtedy z 55-70% światła słonecznego. Temperatura powietrza ma wynosić w dzień około 25°C, a w nocy 20°C.

Faza przygotowania do spoczynku trwa 6-8 tygodni w stałej temperaturze 20°C oraz 8-godzinnym.

Faza spoczynku twa 4-6 tygodni. Nawożenie zostaje przerwane, a utrzymana tylko dotychczasowa wilgotność. Siewki przebywają bez żadnego oświetlenia w temperaturze od 2 do 5°C.

Po przejściu tych faz siewki odpowiadają parametrom 2-letniego materiału ze szkółek otwartych i nadają się do wysadzenia na odkrytej powierzchni, gdzie ich wzrost jest w pełni zadowalający.

  1. PRODUKCJA HYDROPONICZNA I JEJ PRZYDATNOŚĆ W LEŚNICTWIE.

  2. ZNACZNIE W LEŚNICTWIE PRODUKCJI SADZONEK Z ZAKRYTYM SYSTEMEM KORZENIOWYM.

  3. METODY PAPERPOT, FINPOT I GM.

  1. PRODUKCJA W DONICZKACH CELULOZOWYCH I TOREBKACH FOLIOWYCH.

  1. Cel produkcji sadzonek z zakrytym systemem korzeniowym.

Sadzonki z zakrytym systemem korzeniowym przeznaczone są do zalesiania i odnawiania w warunkach trudnych; np. w warunkach górskich, powierzchni silnie zachwaszczonych, treny poprzemysłowe, oraz do wykonania poprawek i uzupełnień.

  1. DONICZKI CELULOZOWO TORFOWE

Produkcję doniczek celulozowo torfowych rozpoczęto w Norwegii w 1956roku. Norweg Boressen zastosował je do produkcji drzew leśnych. Doniczki celulozowo- torfowe produkowane są w różnych krajach pod różnymi nazwami: Jiffypots- Norwegia, Finnpots - Finlandia, Fertilpots - Francja. W Polsce rozpoczęto produkcie doniczek tego typu w latach osiemdziesiątych w Drezdenku ( zestawy doniczek) i w latach dziewiedziesiąstych w Nowej Wsi Lęborskiej (doniczki pojedyncze o objętości 0,065, 0,27 i 0,65 litra.).

Masę z której wytwarza się doniczki, stanowi w głównej części torf sfagnowy(72%) oraz celuloza(25%) i substancja wiążąca (3%). Ponadto dodaje się do nich mocznika, który zwiększa aktywność mikroorganizmów rozkładających celulozę, co ułatwia łatwiejsze przerastanie korzeni. Doniczki celulozowo - torfowe nie zawierają rządnych substancji toksycznych dla sadzonki. Masa tworząca doniczki może wchłonąć duże ilości wody. - do 350% ciężaru doniczki w stanie suchym, a po wysadzeniu rozkład doniczki następuje w ciągu 1 do 1,5 roku, zależnie od wilgotności środowiska i biologicznej aktywności podłoża, którym są napełniane. Doniczki celulozowo torfowe są powszechnie uznawane za odpowiednie dla prawidłowego rozwoju korzeni. Stosowane są w szkółkarstwie wielu krajów, a firmy oferują je w dużym wyborze kształtów i rozmiarów.

Do napełniania obsiewu służą linie technologiczne o dużej wydajności. Okres hodowania siewek i sadzonek trwa stosunkowo kurtko, bowiem około 3 -mc., to jest do momętu przerastania korzeni.

Szkółkowanie siewek do doniczek można wykonywać w okresie spoczynku wegetacyjnego, to jest wczesną wiosną , jesienią lub zimą. Szczególnie korzystna jest zima, gdyż pozwala na równomierne rozłożenie pracy. Szkółkowanie zimą wymaga jednak odpowiednich pomieszczeń roboczych pozwalających na utrzymanie tem. Około 10 0C(w pomieszczeniach tych składuje się także podłoże do napełniania doniczek), oraz dołów - chłodni do przechowywani a sadzonek przeznaczonych do szkółkowania i zaszkółkowanych. Zaszkółkowane sadzonki po przeniesieniu do dołu - chłodni trzeba zwilżać, aby nie dopuścić do przesychania podłoża. Szkółkowanie w doniczkach wykonuje się najczęściej ręcznie.

Produkcja sadzonek w doniczkach celulozowo - torfowych odbywa się na grzędach o szerokości 1 do 1,5 m., w namiotach foliowych lub na otwarte przestrzeni. Każdą grzędę obramowuje się deskami lub krawężnikami betonowymi. Przed ustawieniem doniczek powierzchnie grzędy wykłada się warstwą perforowanej folii zabezpieczającej przed przerastaniem korzeni. Powierzchnię podłoża w doniczkach należy posypać warstwą trocin o grubości do 1 cm, aby zmniejszyć parowanie i zabezpieczyć przed zachwaszczeniem. Potrzebne jest częste podlewanie, tak aby doniczki były stale wilgotne do ¾ wysokości .

Sadzenie w roku doniczkowania należy rozpocząć wówczas, gdy sadzonka w doniczce dostatecznie się już ukorzeniła, co można poznać po stopniu przerośnięcia korzeni przez ścianki doniczki. Sadzonki wyprodukowane w doniczkach sadzi się przeważnie ręcznie, w jamkę. Najczęściej będzie to okres około 2 mc. po doniczkowaniu.

  1. POJEMNIKI Z MATERIAŁÓW SYNTETYCZNYCH

Naciski ekologów powodują, że odchodzi się w szkółkarstwie leśnym od PCV. Obecnie stosowane technologie wytwarzania doniczek pojedynczych i zblokowanych bazują na polistyrenie (PS), polipropylenie (PP) , lub polietylen(PE), które charakteryzują się lepszymi paramerytrami technicznymi. Można z nich produkować pojemniki o cienkich ściankach, w wyniku czego zmniejsza się ogólna masa odpadów z tworzyw sztucznych.

Wykonuje się je ze sztywnego tworzywa, ale na tyle elastycznego, aby można było łatwo uformować cylinder. Na obu końcach paska nacięte sa otwory, po założeniu zachodzące na siebie, przez które przewleka się wąski paseczek z tego samego tworzywa. Powstaje w ten sposób cylindryczna doniczka otwarta od góry i od dołu. Doniczki napełnia się substratem do około 1/3 jego wysokości, mocno ubija, a następnie szkółkuje sadzonki. Pierścienie powinno się ustawić na twardym podłożu(np. beton ,asfalt) albo stosować podkładki z folii lub grubej włókniny, co powinno zapobiegać przed przerastaniem korzeniami miękkiego podłoża.

Wykonane są z miękkiej folii ,co jest ich dużym plusem - nie pękają tak szybko jak otoczki. W przeciwieństwie do doniczek opaskowych posiadają dno, w którym są wykonane otwory umożliwiające odpływ nadmiaru wody znajdującej się w podłożu. Dużym plusem torebek jest ich niewielka cena, wadą natomiast kłopotliwe, ręczne napełnianie podłożem.

Torebki z folii odpadowej do hodowli wielolatek wykonuje się z dwóch pasów folii, które łączy się zszywaczami biurowymi. Z jednego pasa powstaje obwód, drugi zaś tworzy dno torebki. Szczeliny w dnie umożliwiają nałożenie torebki na specjalny stelaż o przekroju 10x10cm, przy wysokości 15-20cm, a także stanowią otwory do wyjścia korzeni na zewnątrz. Stelaż ułatwia napełnianie torebek substratem i szkółkowanie sadzonek. Na torebki można przeznaczyć odpowiednią folie z worków po torfie, nawozach i okryć namiotów foliowych. Stosować można tu także zwykłe torebki foliowe z odpowiednio przyciętymi rogami. Następnie torebki przenosi się na miejsce hodowli i ustawia na folii lub betonie. Po przywiezieniu na powierzchnię uprawy przycina się wyrośnięte korzenie poza torebkę, aby ułatwić wyjęcie sadzonki, a tuż przed sadzeniem usuwa się folię i sadzi sadzonkę w jamkę. Obok torebek foliowych coraz częściej spotyka się torebki włókninowe. Wykorzystany jest tu jasny lub ciemny Wigofil 30 i 60 g/m2. zaletą torebek włókninowych jest przerastanie systemów korzeniowych przez nie, jeśli torebki są ustawione jedna przy drugiej.

  1. Plusy produkcji sadzonek z zakrytym systemem korzeniowym.

5. Produkcji materiału sadzeniowego w pojemnikach przewiduje się następujące gat. Drzew: świerk pospolity , świerk czarny, świerk kłujący, sosna zwyczajna, sosna czarna, modrzew europejski i polski, jedlica zielona, jodła olbrzymia, buk zwyczajny, brzoza brodawkowata,

olsza czarna i szara, lipa drobnolistna.

  1. METODA NISULI I BRIKA.

  1. INNE POJEMNIKI DO PRODUKCJI SADZONEK Z ZAKRYTYM SYSTEMEM KORZENIOWYM.

„Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci”- wbrew pozorom to powiedzenie ma wiele sensu także w odniesieniu do produkcji materiału sadzeniowego w leśnictwie. Jak wiemy błędy popełnione w młodości drzewa mogą mieć niekorzystny wpływ na całe jego późniejsze życie, na jego wzrost i rozwój. Dlatego tak ważna jest szczególna troska o młode sadzonki. Wybór odpowiednich pojemników do produkcji sadzonek z zakrytym systemem korzeniowym wymaga wiedzy o sposobie wzrostu sadzonek danego gatunku, o jego wymaganiach oraz tego jak długi będzie cykl produkcyjny i przeznaczenie materiału sadzeniowego. Wybór złego pojemnika może sprawić, że sadzonka będzie miała zdeformowany system korzeniowy. Problem ten jest często ignorowany, a jak wiemy pozawijane korzenie w czasie wzrostu i grubienia zaciskają się i „duszą się” powodując bezpośrednio śmierć drzewka, lub też pośrednio tzn. w miejscu styku korzeni następuje zainfekowanie fitopatogenami (grzybami powodującymi obniżenie wartości surowca drzewnego lub śmierć drzewa).

Do produkcji sadzonek z zakrytym systemem korzeniowym stosuje się różnego typu pojemniki, które różnią się wielkością, kształtem, materiałem z którego zostały wykonane. Oprócz wymienionych przez moich przedmówców typów pojemników stosuje się także następujące: otoczki (pierścienie) z folii PVC , aluminiowej lub forniru, krążki prasowanego torfu, brykiety torfowe( metoda Brika), doniczki papierowe, Bio-Container, osłonki siatkowe, tace, baloty foliowe, torebki (woreczki) foliowe lub włókninowe, pojemniki Spancer-Lamaiera (Rootrainers), pojemniki MM (WM-Antichgnon), pojemniki Plantek, pojemniki zblokowane Hiko, pojemniki zblokowane firmy Nordpas, pojemniki Enso, pojemniki ZHN.

Pierścienie z twardej folii - stosuje się pierścienie o wymiarach:18-22cm wysokości i 16-20cm średnicy. Służą one do produkcji wielolatek różnych gatunków drzew leśnych (sosna, świerk, jodła, modrzew, buk, lipa i inne). Stosuje się też pierścienie o większych wymiarach (wysokość 25cm, średnica 30cm) jeśli sadzonki są przeznaczone na plantację nasienną. Pierścienie ustawia się na twardym podłożu wyłożonym folią lub na asfalcie, czy betonie, następnie wypełnia się substratem do 1/3 wysokości, ustawia się sadzonki i uzupełnia substratem jednocześnie go ugniatając. Przed wysadzeniem sadzonek należy przyciąć korzenie, które silnie przerastają dołem. Pierścienie ściąga się przed wysadzeniem, ale dopiero po przewiezieniu ich na powierzchnię obsadzaną. Wadą tych pojemników jest silne przerastanie korzeni dołem.

Krążki prasowanego torfu-technologia ta została zastosowana przez Norweską firmę Jiffy. Torf w czasie procesu technologicznego podlega preparowaniu, przez poddanie go rozdrabnianiu, suszeniu, sterylizacji i nawożeniu. Tak spreparowany torf formuje się pod ciśnieniem w krążki o grubości 7,9 i 12 mm i średnicy 30,35lub 42 mm. Dodatkowo krążki mogą być zabezpieczane cienką elastyczną siateczką. Następnie krążki układa się na tackach lub na taśmach foliowych. W krążkach wycięte są otwory, w których umieszcza się nasionko lub zrzez, a następnie zwilża się. W czasie nasiąkania krążek pęcznieje, przy czym jego średnica powiększa się nieznacznie, natomiast wysokość zwiększa się kilkakrotnie. Cykl produkcji siewek lub ukorzeniania zrzezów powinien trwać 3 miesiące. Po tym okresie sadzonki można wysadzić do gruntu lub przesadzić do większych pojemników.

Brykiety torfowe (metoda Brika)- metoda ta została opracowana na Łotwie. Metoda ta polega na umieszczeniu korzeni sadzonki pomiędzy dwoma sprasowanymi brykietami torfu, które następnie łączy się ze sobą perforowaną folią. 40 tak przygotowanych sadzonek spaja się w pakiet. Metoda Brika zalecana jest do szkółkowania 1-rocznych siewek sosny i świerka. Wymiary pojedynczego brykietu dla sosny wynoszą 160•50•15 mm, a dla świerka 160•100•15 mm. Okres hodowli powinien trwać 7-10 tygodni. Sadzonki mają stosunkowo dużą pojemność i chłonność bryłki korzeniowej i dlatego nadają się przede wszystkim do odnawiania powierzchni na glebach suchych i kamienistych.

Doniczki papierowe-wykonane są z makulatury, dlatego uważane są za ekologiczne. Produkuje się je w różnych wymiarach tak, że ich objętość jest wystarczająca do produkcji sadzonek świerka, brzozy, olszy i jarzębiny.

Bio-Container- doniczki wykonane są z kartonu impregnowanego bituminami, które rozkładają się w trakcie hodowania sadzonek. Dlatego trwałość doniczek określa dwoma przedziałami czasowymi 10-12 tygodni i 8-10 miesięcy. Sadzonki powinno się wysadzić na uprawie przed upływem okresu trwałości osłon.

Osłonki siatkowe-stosuje się je głównie przy produkcji gatunków tworzących duży system korzeniowy. Bryłę korzeniową formuje się na systemie korzeniowym. Sadzonki wysadza się do gruntu wraz z osłonkami, a korzenie przerastają przez oczka siatki. Bardzo ważną zaletą tego systemu jest to, że korzenie nie ulegają deformacji.

Tace-metoda ta została opracowana w celu zmniejszenia ryzyka deformacji systemu korzeniowego sadzonek. Została opracowana w Nowej Zelandii pod nazwą „box pruning”, następnie została rozwinięta w Finlandii (Vapo), a w Polsce jest znana pod nazwą „metoda tac”. Sadzonki wysiewa się w regularnej więźbie do skrzynek z plastyku, styropianu lub drewna (bez podziału na klatki). Jako substratu używa się prasowanego torfu. Przed wysadzeniem sadzonek substrat dzieli się na kostki przez wykonanie cięcia w wyznaczonej odległości od strzałki. W Polsce stosuje się skrzynki o wymiarach 40•50 cm, i wysokości 10-15cm. Dno jest perforowane i boki otwierane. Ponieważ brak jest przegródek, substrat należy ciąć dwukrotnie w czasie cyklu produkcyjnego. U dwulatek cięcie wykonuje się w pierwszym i drugim roku. Przy produkcji jednolatek formowanie bryłek następuje 2-3 miesiące przed transportem i połączone jest z wystawieniem siewek na otwartą przestrzeń.

Produkcja na tackach nadaje się przede wszystkim do hodowania sadzonek z płaskim systemem korzeniowym np. świerka 2/1 o wymiarach kostki 10•10•15 cm.

Baloty foliowe-metoda ta jest pośrednią pomiędzy produkcją sadzonek z odkrytym i zakrytym systemem korzeniowym opracowana przez fińskiego leśnika Pentti Nisulę w 1965roku. Do przygotowania balotów należy używać pasy folii o szerokości 30-50cm i długości

3-5m . Na taśmę wykłada się warstwę torfu o grubości 5-8cm, jeśli produkcja ma trwać 1 rok. Następnie folia jest rolowana do momentu osiągnięcia średnicy 25 cm, wtedy balot jest klejony, następnie balot jest rozcinany na pół . Sadzonki układa się co 15cm. Proces produkcji w balotach trwa od 1roku do 2 lat. Sadzonki wysadza się jesienią lub wiosną. Przed przewiezieniem sadzonek na powierzchnię wysadzenia baloty rozwija się i rozcina się folię w połowie odległości pomiędzy sąsiednimi sadzonkami za pomocą noża lub nożyczek, ale trzeba robić to delikatnie, aby nie rozkruszyć bryłek. W Polskim leśnictwie metodę tę uważa się za szczególnie przydatną do produkcji wielolatek do prac odnowieniowo-zalesieniowych w warunkach górskich. Metodę tę zaleca się także wykorzystywać do produkcji sadzonek przeznaczonych na tereny silnie zachwaszczające się oraz do poprawek i uzupełnień w trudnych warunkach siedliskowych.

W balotach możemy produkować następujące gatunki drzew: świerk pospolity, sosna zwyczajna i czarna, modrzew europejski i polski, jedlica zielona, jodła olbrzymia, brzoza brodawkowata i omszona oraz buk zwyczajny.

Zaletami tej metody są:

-łatwość formowania balotów

-mniejsza objętość transportowanego materiału na powierzchnię zalesianą

-możliwość otrzymania materiału z odpowiednio długim systemem korzeniowym

Torebki foliowe (lub włókninowe)-pojemniki wykonuje się zszywając zszywaczami biurowymi dwóch pasów folii odpadowej. Z jednego pasa powstaje dno torebki, a z drugiego zaś obwód. Tak wykonaną torebkę nakłada się na stelaż o przekroju 10•10cm, przy wysokości 15-20cm . Stosowanie stelaża ułatwia napełnianie torebki substratem, a także szkółkowanie sadzonek. Następnie torebki ustawia się na betonie lub folii. Przed wyjęciem sadzonek przycina się korzenie, które utrudniają wyjmowanie ich z torebek.

Czasem zamiast torebek z folii stosuje się włókninę (Wigofil 30 i 60g/mc2. Zaletą stosowania włóknin jest to, że korzenie mogą przez nią swobodnie przerastać jeśli torebki są ustawione obok siebie.

Pojemniki Spancer-Lamaiera (Rootrainers)-metoda została opracowana w Kanadzie. Pojemniki wykonane są z plastiku i umożliwiają produkcję sadzonek bez spiralnych deformacji systemów korzeniowych. Pojemniki rozkłada się na pół jak książka, co umożliwia poziome układanie korzeni szkółkowanych siewek między dwoma , kolejno nasypanymi warstwami podłoża. Pojemniki mają na kąty proste, a na ściankach mają wytłoczone rowki służące jako prowadnice dla korzeni. Pojemniki zwężają się ku dołowi, a w dnie mają prostokątny otwór. Metoda ta nadaje się do siewów i szkółkowania sadzonek.

Pojemniki MM (WM-Antichgnon)- opracowano je we Francji (Nancy) w Instytucie Badań Leśnych. Pojemnik składa się z dwóch części w kształcie liter M lub W , w pojemnikach tego typu występują same kąty ostre, co przeciwdziała spiralnym skręceniom systemów korzeniowych i sprawia, że korzenie są kierowane ku dołowi. Zależnie od wymiarów pojemników możemy używać ich do siewu lub szkółkowania sadzonek .

Pojemniki Plantek- produkuje się je w Finlandii w kilku wersjach, z których dwie (63f oraz 25) wykorzystuje się w leśnictwie. Pojemniki te można stosować wielokrotnie, gdyż są wykonane z czarnego trwałego plastiku. Wersję 63f stosuje się do produkcji jednolatek iglastych, głównie sosny. Pojemniki tworzą zestaw składający się z 63 klatek o wymiarach 30•40•9 cm. Pomiędzy klatkami są otwory wentylacyjne zabezpieczające sadzonki przed szarą pleśnią. Pionowe ścianki pojemnika są perforowane, dzięki temu powietrze dostaje się do zewnętrznej części bryły korzeniowej stymulując rozwój korzeni i zabezpieczając je przed zniekształceniami. Pojemniki typu 25 tworzą zestaw składający się z 25 klatek o wymiarach 39,6•39,6•9 cm . Pojemniki te stosuje się do produkcji jednolatek brzozy.

Pjemniki zblokowane Hiko- pojemniki produkowane są w blokach o wymiarach 350•215 cm . Pojemnik na przekroju poprzecznym jest okrągły i ma cztery wypustki, które mają zapobiec deformacjom korzeni. Metoda ta została opracowana w Szwecji i zgodnie z zaleceniami producentów produkcję sadzonek prowadzi się w dwóch cyklach, tj. marzec-maj i czerwiec-sierpień. Cykl produkcji sosny trwa jeden rok , a świerka dwa lata (w drugim roku sadzonki pozostają na otwartej powierzchni). W czasie produkcji materiału sadzeniowego kontenery ustawia się na stelażach, co sprawia, że system korzeniowy zatrzymuje swój wzrost na dnie pojemnika lub nieco poniżej. Ze względu na znaczne zwężenie pojemnika przy dole nie nadają się one do produkcji siewek gatunków wytwarzających palowy system korzeniowy.

Pojemniki zblokowane firmy Nordpas- pojemniki produkowane są w blokach o wymiarach 350•215 mm i wysokości od 5 do 15 cm . Pojemniki na przekroju poprzecznym tworzą kwadrat z zaokrąglonymi rogami, co u niektórych gatunków może powodować deformację korzeni. Nasiona do pojemników wysiewa na początku maja . Po wysianiu nasion pojemniki ustawia się na podwójnej siatce o szerokości 130 cm na żwirze lub tłuczniu. Korzenie siewek przycina się sierpnia przeciągając stalowy drut pomiędzy siatkami. Jeśli produkujemy sadzonki dwuletnie , następne cięcia wykonuje się w kwietniu, czerwcu i sierpniu. Ostatnie cięcie wykonuje się na 2-3tygodnie wysadzeniem sadzonek na uprawę.

Pojemniki Enso- są to pojemniki produkcji fińskiej. W pierwotnej formie były produkowane w postaci pojedynczych osłon z grubego papieru. Potem papier zastąpiono plastikiem i połączono w bloki. Pojemniki na przekroju poprzecznym miały kształt kropli, który miał zapobiegać spiralnym deformacjom korzeni. Obecnie nie produkuje się już pojemników tego typu.

Pojemniki ZHL- są zbudowane z elementów o długości 50 cm i wysokości 10-20 cm wykonanych przeważnie z plastiku. Każdy element dzielony jest na 5 klatek o wymiarach 10•10 cm jeśli jest przeznaczony do szkółkowania lub na 10-12 klatek(4•4 lub 5•5cm ) jeśli jest przeznaczony do siewu. Zestawionych 4 do 10 elementów przykrytych płytką tworzy pojemnik. Pojemnik jest przydatny do szkółkowania wszystkich gatunków iglastych, a do siewu dla jednolatek sosny i jedlicy. Pojemniki uzupełnia się do połowy substratem i ugniata się, następnie wkłada się sadzonkę i dosypuje się substratu ciągle ugniatając. Szkółkujemy w położeniu poziomym, co pozwala uniknąć zawijania systemy korzeniowego. Napełnione elementy układa się poziomo, jeden na drugim, a ostatni przykrywa się płytką. Tak utworzony zestaw wiąże się bednarką lub taśmą z tworzyw sztucznych i w takim ułożeniu przenosi się na grzędy produkcyjne. Sadzonki mogą rosnąć przez 1-2 lata. W celu wyjęcia sadzonek należy obciąć korzenie, które przerosły na zewnątrz pojemnika oraz usunąć wiązanie. Sadzonki wyjmujemy za pomocą plastikowej łyżki lub deszczułki.

  1. RODZAJE ORAZ ZNACZENIE ROZMNAŻANIA WEGETATYWNEGO W LEŚNICTWIE.

  1. WARUNKI MIKROKLIMATYCZNE PODCZAS UKORZENIANIA ZRZEZÓW (PODŁOŻE, TEMPERATURA, WILGOTNOŚĆ, ŚWIATŁO, TLEN, PH)

1.Rozmnażanie wegetatywne -polega na uzyskaniu nowego organizmu roślinnego z części rośliny matecznej, która wytwarza brakujące organy.

Zrzez - część pędu rośliny pozyskana w celu otrzymania organizmu potomnego)

2. Zrzezy pędowe dzielimy na zielne i zdrewniałe.

Zielne są to niezdrewniałe części pędów z liśćmi lub pędami pobrane z rośliny matecznej w okresie wegetacji. Zrzezy zdrewniałe są to części pędu z odpowiednią liczbą pączków, pozyskane w okresie spoczynku roślin.

Zrzezami korzeniowym nazywamy części korzeni, które po wysadzeniu regenerują brakujące organy i tworzą nowe rośliny.

3. Przechowywanie zrzezów.

Po ścięciu wkłada się zrzezy do torebek foliowych lub koszyczków (łubianek) wyłożonych warstwą wilgotnego mchu albo wilgotną tkaniną i umieszcza się w cieniu . Torebek nie należy związywać ponieważ w wyższych temperaturach powietrza może nastąpić przegrzanie zrzezów. Aby zapobiec więdnięciu zrzezów, spryskuje się je wodą, a koszyczki nakrywa luźno folią. Do 1-2 dniowego przechowywania zrzezów zielnych odpowiednie są wilgotne i sterylne pomieszczenia o temperaturze 10-12 0C. Zrzezy i piwnice powinny być opryskane fungicydami. Do dłuższego przechowywania zrzezów gatunków iglastych w okresie zimowym i wiosennym potrzebne są chłodnie o temperaturze od 0 do 30C. Przechowywanie zrzezów w wyższych temperaturach jest szkodliwe. Zrzezy zielne gatunków liściastych i iglastych cięte w okresie letnim sadzi się bezpośrednio po pozyskaniu.

4. Podłoże

Powinno spełniać następujące warunki:

W podłożu możemy wyróżnić dwie warstwy:

- warstwę górną jałową i ubogą w składniki pokarmowe służącą głównie do wytwarzania korzeni przez wysadzone zrzezy

- warstwę dolną odżywczą, z której młode korzenie będą czerpać potrzebne sadzonkom pokarmy

Najodpowiedniejszym materiałem na warstwę górną jest czysty, gruboziarnisty

piasek rzeczny o pH 4-4,5. Grubość wierzchniej warstwy powinna wynosić 2-5cm. Zbyt gruba warstwa nie jest wskazana, gdyż młode korzonki z piasku nie czerpią żadnych pokarmów.

Warstwę dolną przygotowuje się z torfu , gruboziarnistego piasku lub drobnego żwiru zmieszanych w odpowiednich proporcjach. Substraty powinny zawierać tylko niewielką ilość przyswajalnych składników mineralnych ponieważ większe dawki nawozów mogą oddziaływać niekorzystnie na ukorzenianie zrzezów. Szkodliwe jest dodawanie nawozów organicznych, do rozłożenia których drobnoustroje zużywają zawarty w substracie tlen.

5. Stymulatory ukorzeniania.

Stosowanie regulatorów wzrostu, stymulujących ukorzenianie roślin, opiera się na zjawisku pobudzania procesów podziału i wydłużania się komórek, regulowanym przez hormony roślinne o charakterze auksyn. Stymulatory są dostępne w różnej postaci: roztworów, preparatów talkowych i past.

6. Ukorzenianie zrzezów.

Do wegetatywnego ukorzeniania odpowiednie są małe szklarnie lub namioty foliowe, w których wietrzenie umożliwia regulację temperatury. Temperaturę w szklarni lub namiocie obniża częste impulsowe zraszanie w czasie upałów w godzinach południowych. Najbardziej korzystna dla ukorzeniania i wzrostu sadzonek jest temperatura 26-280C. Odpowiednie sterowanie zamgławianiem szklarni lub namiotu foliowego z uwzględnieniem warunków pogodowych zapewnia utrzymanie właściwych temperatur. Przy ukorzenianiu zrzezów powinno być stosowane zamgławianie; zrzezy nie mogą być polewane.

Świeżo posadzone zrzezy należy zaraz cieniować, zdejmując cieniówki tylko w okresie słabszej działalności słońca i w dni pochmurne. Dla zrzezów zielnych i asymilujących konieczne jest światło, ale wystarczające jest światło rozproszone. Gdy pojawią się korzenie, cieniowanie stopniowo należy zmniejszać i przyzwyczajać sadzonki do coraz silniejszego słońca, aż do całkowitego usunięcia cieniówek.

Do ukorzenienia się zrzezów potrzebna jest duża wilgotność powietrza, którą można utrzymać nakrywając zrzezy folią rozłożoną na dodatkowej konstrukcji, na wysokości 30-50 cm na zrzezami. Do takiego okrywania zrzezów stosuje się przezroczystą folię o grubości 0,015mm.

Zrzezy sadzi się w skrzynkach, mnożarkach, na grządkach oraz w inspektach.

Można je sadzić również w skrzynkach drewnianych lub plastykowych o dnie ażurowym i wysokości 8-10cm, szer.30cm, długości 40cm. Skrzynki ze zrzezami nakrywa się kapturami o wysokości co najmniej 20cm, wykonanymi ze sztywnej, mlecznej folii. Najbardziej tradycyjne jest ukorzenianie zrzezów w inspektach. Gleba pod inspektem powinna być przepuszczalna, a dno inspektu zabezpieczone przed kretami.

Przed sadzeniem powierzchnię substratu należy wyrównać obficie zwilżyć wodą, następnie przystąpić do znaczenia miejsc, w których będą wsadzane zrzezy. Do robienia otworów używa się znaczników ramowych z przybitymi trójkątnymi kołeczkami w określonych odległościach, co ułatwia i przyspiesza pracę. Zrzezy sadzi się na głębokość równą mniej więcej ¼ ich długości. Płytkie sadzenie ma na celu umożliwienie dopływu powietrza, które jest konieczne do tworzenia się kallusa i korzeni. Po wysadzeniu należy zrzezy zrosić wodą , aby substrat zapełnił szczeliny wokół nich. Świeżo wysadzone zrzezy nakrywa się folią i cieniuje. Optymalna wilgotność względna powietrza przy ukorzenianiu zrzezów wynosi 90-100 %. Odpowiednią wilgotność powietrza i podłoża utrzymuje się przez częste spryskiwanie , które nie powinno być zbyt obfite, gdyż nadmiar wody w podłożu przyczynia się do rozwoju glonów, co objawia się zazielenieniem piasku i zmniejsza aeryzację powietrza oraz hamuje rozwój korzeni. Temperatura wyższa od 35 0C powoduje niszczenie zrzezów. W okresie upałów obniża się temperaturę przez wietrzenie, cieniowanie i podlewanie. Już po tygodniu od wysadzenia należy rośliny zasilać co 7-10 dni przez zraszanie 0,2 -1,0% roztworem wodnym soli mineralnych tak makro jak i mikroelementów. Ukorzenianie zrzezy można dokarmiać dolistnie lub przez podłoże. Do nawożenia substratów najlepsze są nawozy wolno działające. Uwalniają one stopniowo składniki mineralne i nie powodują gwałtownego zwiększenia się stężenia soli w substracie w pierwszej fazie ukorzeniania. Nawożenie ma dodatni wpływ na jakość systemu korzeniowego roślin iglastych , zwiększa liczbę korzeni I i II rzędu, ich długość, a także wytrzymałość na niskie temperatury. Obfite nawożenie gatunków liściastych powoduje łamliwość korzeni, co utrudnia szkółkowanie.

Zrzezy zależnie od gatunku ukorzeniają się po upływie paru tygodni do kilku miesięcy. Na kilka tygodni przed przystąpieniem do ukorzeniania należy zdezynfekować szklarnie, skrzynie inspektowe i skrzynki do sadzenia. Przygotowany substrat powinien być sterylny. Wskazana jest termiczna dezynfekcja substratu. Po wysadzaniu zrzezów pojawia się na nich bardzo często szara pleśń. Do zwalczania stosuje się fungicydy ( Benomyl, Euparen, Cynkotox, Ronilan, Rovral)

7. Najważniejsze różnice podczas ukorzeniani zrzezów zdrewniałych w stosunku do postępowania ze zrzezami zielnymi.

Do zrzezów zdrewniałych zalicza się wszystkie zrzezy pozyskane z pędów znajdujących się w stanie spoczynku zimowego.

8. Zrzezy korzeniowe.

Zrzezami korzeniowym nazywamy części korzeni, które po wysadzeniu regenerują brakujące organy i tworzą nowe rośliny.

Korzenie na zrzezy pozyskuje się w szkółce z 1-2 letnich sadzonek przeznaczonych do uprawy lub w mateczniku ze specjalnie hodowanych do tego celu roślin.

Przez zrzezy korzniowe można rozmnażać topolę osikę, topolę białą, szarą oraz mieszańce osiki z amerykańską. Na zrzezy pobiera się tylko jednoroczne korzenie o grubości 1-10 mm, ale najlepsze są o grubości 2-6mm. Cięcie korzeni na zrzezy wykonuje się przeważnie bezpośrednio przed ich sadzeniem. Zrzezy korzeniowe sadzi się na grządce lub w inspekcie. Wybiera się miejsce o przepuszczalnym podłożu aby uniknąć nadmiernego nawilgocenia gleby w przypadku długotrwałych opadów. W inspekcie uzyskuje się lepsze ukorzenianie i większa wydajność sadzonek ponieważ zrzezy mają korzystniejsze warunki temperatury, wilgotności gleby i powietrza. Gleba do której sadzi się zrzezy powinna być żyzna. Przed wysadzeniem zrzezów rozsiewa się na powierzchni nawóz „Mikro” lub inny wieloskładnikowy. Aby uchronić zrzezy przed wysychaniem w czasie sadzenia nakrywa się je wilgotnym mchem lub przetrzymuje w torebce z folii. Gdy liczba zrzezów jest niewielka, sadzimy je w skrzynkach. Do skrzynek dodaje się żyzny substrat, a na dno materiał drenujący (np.żwir). Jako substrat stosuje się ziemię darniową, kompost lub glebę z domieszką torfu wzbogaconego nawozami. Jeżeli zrzezy sadzi się jesienią lub zimą, to skrzynki umieszcza się w chłodnej szklarni, aby uniknąć zbyt wczesnego rozwoju pędów. Warunki takie sprzyjają powstawaniu przybyszowych korzeni, co jest bardzo istotne dla uzyskania dużej wydajności sadzonek. Substrat utrzymuje się przez całą zimę w stanie umiarkowanie wilgotnym. W marcu przenosi się skrzynki do zimnych inspektów, zabezpieczonych przed mrozem.

  1. CZYNNIKI WEWNĘTRZNE DECYDUJĄCE O PROCESIE UKORZENIANIA SIĘ ZRZEZÓW (WIEK DRZEWA MATECZNEGO, MIEJSCE POZYSKANIA ZRZEZÓW, ZAWARTOŚĆ AUKSYN, FAZA ROZWOJOWO SPOCZYNKOWA ROŚLINY MATECZNEJ.

Kompleksowy proces tworzenia się i wzrostu korzeni przybyszowych nazywamy rizogenezą. Proces ten znalazł szerokie zastosowanie w wegetatywnym rozmnażaniu drzew i krzewów. Dobre ukorzenienie się zrzezu jest podstawowym warunkiem do osiągnięciu sukcesu w wegetatywnym rozmnażaniu gatunków. Na proces rizogenezy ma wpływ wiele czynników zarówno wewnętrznych jak i wewnętrznych. Bliższe poznanie procesu rizogenezy może mieć istotne znaczenie w przełamaniu bariery ukorzeniania się roślin.

Do czynników wewnętrznych wpływających na procesy rizogenezy, czyli na ukorzenianie się zrzezów zaliczymy:

Faza rozwojowa rośliny

Każdy zrzez jako integralna część rośliny przechodzi różne fazy rozwojowe. Po fali aktywnego wzrostu przechodzi w okres spoczynku. Spoczynek letni wywołany jest korelacyjnym hamowaniem przez liście wierzchołka pędu, rozpoczyna się w momencie zakończenia wzrostu elongacyjnego i kończy się pod koniec lata w terminach zależnych od właściwości gatunkowych. Następnie rozpoczyna się spoczynek głęboki, który przy spełnieniu określonych warunków temperaturowych trwa do listopada. Wówczas zrzez przechodzi w spoczynek wymuszony, który spowodowany jest niesprzyjającymi warunkami środowiskowymi hamującymi wzrost. W czasie głębokiego spoczynku zdolność do ukorzeniania się pędów spada prawie do zera. Po ustąpieniu spoczynku głębokiego pędy odzyskują zdolność do ukorzeniania się. Liczne badania potwierdzają fakt, że każdy gatunek ma ściśle określony w cyklu rocznym termin optymalnego ukorzeniania się pędów. Istnieją sposoby przerwanie spoczynku letniego poprzez przycinanie aparatu asymilacyjnego który jest czynnikiem wpływającym na rozpoczęcie się tego spoczynku. Zależność zakorzeniania się od faz rozwojowych bardzo dobrze widoczne jest u gruszy. Najlepszą zdolność ukorzeniania pędy zdrewniane wykazują wczesną jesienią, gdy roślina mateczna zaczyna zapadać w stan spoczynku wymuszonego. Innym przykładem mogą być sadzonki brzoskwiń, które zakorzeniały się dobrze w październiku, ale także w listopadzie i w grudniu kiedy spoczynek ich był już częściowo przezwyciężony.

Wiek drzewa matecznego

W rozwoju osobniczym każdego drzewa można wyróżnić dwa stadia: młodociane i dojrzałości. Stadium młodociane trwa przez kilka najmłodszych lat drzewa. Pędy odroślowe wyrastają z szyjki korzeniowej lub bezpośrednio z pnia starszego drzewa wykazują cechy młodociane, natomiast peryferyjne części korony są w stanie dojrzałości. Pędy stadium młodocianego wykazują znacznie lepsze zdolności do ukorzeniania się niż pędy ze stadium dojrzałego. Klasyczny przykład zależności ukorzeniania się od stadium życiowego rośliny jest bluszcz pospolity. Forma młodociana tej rośliny z pięcioklapowymi liśćmi łatwo tworzy korzenie w przeciwieństwie do formy dojrzałej z liśćmi owalnymi. Mimo to, że obie formy nie różnią się budową anatomiczną w liściach formy młodocianej znajduje się więcej stymulatorów ukorzeniania. Stwierdzono również, że sadzonki pozyskane z części młodocianej w porównaniu z sadzonkami pozyskanymi z form dojrzałych tworzą mniej kallusa i mniej nowych warstw kory, natomiast bardzo wcześnie pojawiły się zawiązki korzeni, które 1,5 - 2 razy szybciej przebijały się przez warstwę kory. Właściwości młodociane mają również odrośla korzeniowe. Często zauważa się, że poziomy wzrost wegetatywnych sadzonek gatunków iglastych zwłaszcza ze zrzezów pochodzących ze starszych drzew nawet przez 8 lat, czego nie notuje się u zrzezów z form młodocianych. U niektórych roślin części znajdujące się blisko szyi korzeniowej zachowują formę młodocianą mimo to, że peryferyczne części korony są dojrzałe lub nawet zestarzałe. Mówi nam to o tym, że położenie pędów z których pozyskane zrzezy jest również bardzo ważne w procesie rizogenezy.

Położenie pędu na drzewie matecznym

Cała roślina jak i poszczególne jej pędy charakteryzują się zmiennością fizjologiczną, szczególnie stopniem zdrewnienia . Zmienność ta zależy od intensywności wzrostu rośliny. Dotyczy to również zawartości regulatorów wzrostu i substancji zapasowych w różnych częściach pędu. W wyniku występujących w pędzie różnic fizjologicznych różna jest jakość zrzezów z dolnej , środkowej i wierzchołkowej części pędu.

Występuje tu istotna zależność położenia pędu w określonym miejscu na drzewie a tym czy pęd przeznaczony na zrzez jest już zdrewniały czy jeszcze zielony.

Liczne badania potwierdziły fakt, że lepiej ukorzeniają się pędy zdrewniałe pozyskane z gałęzi bocznych niż pędy z gałęzi wierzchołkowych i pędów głównych, jednak zrzezy nie mogą być pozyskiwane ze skrajnie dolnych gałęzi ponieważ zawierają one mało substancji zapasowych. Również lepiej ukorzeniają się te zrzezy które są pozyskane z dolnej części pędów. Wynika to z kilku różnych czynników, mianowicie: u nasady pędów zdrewniałych występuje więcej substancji korzeniotwórczych niż w wierzchołkowych częściach a u niektórych gatunków występują nawet zawiązki korzeni, np. u Tp. Zrzezy z części górnych pędu ukorzeniają się gorzej ponieważ w tej części pędu występuje mniej zaczątków korzeni oraz substancji zapasowych które podczas spoczynku zgromadziły się w dolnej części pędu.

Sadzonki z wierzchołkowych partii pędów zielnych ukorzeniają się lepiej niż z podstawy. Może to wynikać z faktu, że w wierzchołkach pędów zielnych wyższa jest koncentracja endogennych substancji korzeniotwórczych wytwarzanych w pąkach. Jednak zależność ta w dużym stopniu zależy od okresu w którym pobieramy zrzezy. Nawet miesięczne odstępstwo od terminu może spowodować, że niewielki procent zrzezów ukorzeni się.

Porównując intensywność i jakość ukorzeniania się pędów zielnych i zdrewniałych wyraźnie dużo właściwości wykazują te drugie.

Stwierdzono również ujemny wpływ obecności pąków kwiatowych na proces ukorzeniania się .Usunięcie pąków kwiatowych nie poprawiło procesu ukorzeniania się więc świadczy to o tym, że same pąki nie hamują tego procesu lecz istnieje jakiś czynnik fizjologiczny . Czynnikiem antagonizującym może być mechanizm auksynowy, który pobudza inicjacje korzeni, ale hamuje proces kwitnienia.

Zdrowotność i stan odżywiania rośliny matecznej

Jest rzeczą oczywistą, że sadzonki pozyskane ze zdrowych roślin matecznych lepiej się ukorzeniają i rozbudowują większy system korzeniowy niż sadzonki pozyskane z roślin zarażonych chorobami. Istotne jest nawożenie roślin matecznych co w sposób istotny wpływa na ukorzenianie się zrzezów pozyskanych z tej rośliny. Zaleca się umiarkowane nawożenie azotem. Wpływa on na skrócenie przyrostów co jest korzystne w procesie rizogenezy. Również korzystne jest nawożenie cynkiem, który jest prekursorem produkcji auksyny. Duże znaczenie ma również bor bez którego nie może zaistnieć żaden merystem wierzchołkowy.

Oczywiście dużo lepsze jest wiosenne nawożenie, które korzystniej wpływa na ukorzenianie się zrzezów z rośliny matecznej, jednak zbyt intensywne nawożenie może osłabić ten proces. Również substancji zapasowych jest bardzo istotna w procesie rizogenezy ponieważ im więcej substancji zapasowych w pędzie tym lepszych można się spodziewać efektów ukorzenienia.

Zakażenia rośliny matecznej chorobami wirusowymi może mieć wielki wpływ na zakorzenienie się sadzonek. W wyniku badań wiemy, że sadzonki wzięte ze zdrowych roślin zakorzeniły się w znacznie większym procencie oraz miały przeciętnie 3-krotnie więcej korzeni niż sadzonki z roślin zakażonych jednocześnie pięcioma chorobami wirusowymi, z których żadna nie dawały widocznych objawów.

Endogenne i egzogenne struktury ukorzenienia

Liczne badania wykazały, że występują różne grupy endogennych regulatorów wzrostu takie jak : auksyny, cytokininy, gibereliny, kwas abscysynowy, które w określony sposób wpływają na tworzenie się korzeni przybyszowych.

Najważniejszymi stymulatorami wzrostu i procesu rizogenezy w pędach jest auksyna oraz heteroauksyna. Wrażliwość różnych gatunków drzew i krzewów na działanie poszczególnych auksyn jest bardzo różna. W roślinie auksyna produkowana jest przez rozwijające się paki, rosnące pędy i liście, a następnie produkowana jest golarnie do korzeni. W sadzonce grupowana jest u podstawy. Komórki kallusa lub tkanek dolnej strefy sadzonki reagują na auksynę tworzeniem zawiązków korzeni. Inne regulatory wzrostu i substancje chemiczne czynne przy inicjowaniu rozwoju korzeni są aktywne najczęściej tylko w obecności auksyny Zespół auksyny i związku fenolowego nazwano ryzokaliną, która w sposób zasadniczy wpływa na zwiększenie intensywności rizogenezy.

Spośród innych fitohormonów pewną rolę odgrywają cytokininy. Potęgują one efekt auksyn na tworzenie się korzeni przybyszowych.

Pewien wpływ na rizogeneze mają giberyliny, przy wyższym stężeni hamują działanie auksyn, co z kolei zmniejsza ten proces.

Natomiast kwas abscysynowy w niskich stężeniach wykazuje stymulujący wpływ na ukorzenianie się pędów, zwłaszcza podany łącznie z auksyną. Również etylen wykazuje działanie stymulujące na ukorzenianie się zrzezów w obecności auksyny.

Bardzo ważna jest również obecność witamin, których niedobór może w znacznym stopniu ograniczyć proces rizogenezy.

Podsumowując brak zdolności rizogennych w pędach drzew może być spowodowany:

  1. CHARAKTERYSTYKA ZRZEZÓW, SPOSÓB ICH PRZYGOTOWANIA ORAZ UKORZENIANIA (SADZONKOWANIA)

  2. PIELĘGNACJA I OCHRONA ZRZEZÓW PODCZAS UKORZENIANIA ORAZ HARTOWANIE I PRZECHOWYWANIE W OKRESIE ZIMY.

  1. UKORZENIANIE ŚW I MD.

Sadzonkowanie jest bardzo powszechnym sposobem rozmnażania wegetatywnego. Na powszechność tego sposobu wpłynęły czynniki:

  1. wiele gatunków i odmian łatwo rozmnaża się z sadzonek

  2. technika rozmnażania jest stosunkowo łatwa i mało kosztowna

  3. pozwala na szybkie nagromadzenie materiału roślinnego przy niewielkiej liczbie roślin matecznych

  4. w przypadku niektórych gat. wolnorosnących (np. cisa) pozwala na uzyskanie w momencie ukorzenienia sadzonki dużych rozmiarów

Większość gat. iglastych ma dużą zdolność regeneracji i daje się rozmnażać wegetatywnie. Hodujemy bardzo dużo odmian drzew i krzewów ozdobnych, które rozmnażane z nasion dziedziczą charakterystyczne cechy w niewielkim stopniu. Rozmnażanie wegetatywne stosujemy nie tylko w przypadku drzew ozdobnych, ale także w szkółkach leśnych gdy napotykamy na trudności związane z brakiem nasion i ich przelegiwania, a także słabej siły kiełkowania. Oprócz tego wegetatywne rozmnażanie skraca okres produkcji.

Sadzonki letnie robimy tylko z pędów zdrewniałych, zazwyczaj robi się to z pędów tegorocznych, ale można z dwu-, a nawet trzyletnich . Stosowanie jednak wieloletnich pędów do ukorzenienia jest nieekonomiczne ponieważ z kilkuletniego rozgałęzionego pędu można otrzymać kilka pędów jednorocznych. Pędy główne i boczne u iglastych ®różnią się charakterem wzrostu i dlatego nie jest obojętne z jakie pędy ukorzeniamy, ponieważ świerk i modrzew ukorzenione z pędów bocznych zatracają naturalny charakterystyczny osiowy wzrost. Sadzonki świerka i md. rozmnażany w odróżnieniu od gat. liściastych z wierzchołka pędu. Są 2 sposoby cięcia pędów do ukorzeniania. Pierwszy polega na oderwaniu pędu od rośliny matecznej wzdłuż jej osi tak aby został u podstawy sadzonki kawałek starszego pędu tzw. piętka. Powierzchnię piętki wygładzamy usuwamy igły. Drugi sposób polega na przycięciu pędu prostopadle do osi drzewa macierzystego i usunięciu igieł na odległość 1-2 cm od dolnego końca, co ułatwia umieszczenie pędu w glebie. Sposób ukorzeniania „z piętką” jest bardziej skuteczny gdyż substancje wzrostowe gromadzą się w miejscu złączenia pędu bocznego z głównym.

Powszechnie przyjętą porą ukorzeniania jest koniec lata (sierpień, wrzesień), gdy tegoroczne pędy zakończyły już wzrost i dostatecznie zdrewniały. Obserwacje jednak wykazały, że sadzonki przygotowane zimą ukorzeniają się lepiej niż sadzonki ukorzeniane jesienią. Bardzo ważne jest to, że pędy pozyskiwane wiosną ukorzeniają się tylko 3 miesiące, co znacznie obniża koszty produkcji. Pozyskiwanie pędów powinno odbywać się rano lub po południu. Używa się do tego bardzo ostrego noża, po to aby powierzchnia rany była jak najmniejsza gdyż na ranę działa nie tylko powietrze, które powoduje obsychanie rany, ale także zarodniki grzybów. Im większa rana i więcej pomiażdżonych komórek przez tępy nóż tym trudniej rana się zasklepia. Po ścięciu pędu należy odczekać 1-2 godziny , aż żywica wypłynie i przewody żywiczne ulegną zamknięciu. Po upływie 2 godzin od wypłynięcia żywicy końce należy przemyć zimną wodą (lub z dodatkiem 3% alkoholu lub amoniaku 1%) i podsuszyć rany zanurzając pęd w proszku stymulującym ukorzenianie lub w środku biostatycznym i grzybobójczym (Kaptan, Benlate, Ronilan). Następnie przystępuje się do sadzonkowania w podłoże. Sadzonkowanie polega na wykonaniu otworu patykiem a następnie umieszczeniu w nim sadzonki. Ziemię wokół sadzonki należy obcisnąć. Nie należy zbyt silnie wykonywać czynności obciskania, gdyż sadzonka potrzebuje powietrza i wody do życia i może dojść do zagniwania jej końca. Zwykle sadzonkę umieszcza się na głębokość 1 cm. Jeżeli jest zbyt ciężka to umocowuje się ją za pomocą cienkiej warstwy gruboziarnistego żwiru, perlitu lub tłucznia.

Optymalną temperaturą jest temp. 18-22 st. C, substancje stymulujące ukorzenianie działają tak jakby temp. Była wyższa o 4 st. Sadzonki do póki nie wytworzą korzeni nie mogą pobierać z gleby substancji odżywczych dlatego należy je dokarmiać dolistnie. Dokarmianie należy rozpocząć od 1 tygodnia do 10 dni od wysadzenia stosując raz na tydzień opryskiwanie 0,1-0,2% roztworem Florowitu, Florogamy, Syntaflonu. Opryskuje się rośliny zwracając uwagę aby nawóz nie spływał na podłoże, gdyż wywołuje się w podłożu rozwój grzybów i bakterii. Stosowanie dolistnego nawożenia stosuje się do momentu ukorzenienia sadzonki. Co tydzień powinno się opryskiwać sadzonki Środkami biostatycznymi, hamującymi rozwój grzybów i bakterii (0,1-0,2% roztwór Kaptanu, Ronilan, Funaben). Środki biostatyczne muszą zraszać podłoże, nie mogą go nasycać, gdyż mogłyby odciąć dopływ powietrza do ukorzeniających się sadzonek.

Podłoża do sadzonkowania powinny być przepuszczalne - raczej jałowe (nie nawożone) o kwasowości odpowiedniej dla danego gat. Podłoże powinno być stale umiarkowanie wilgotne (nigdy mokre zwłaszcza w niskich temp.). zwykle po okresie 4 tygodni zaczynają wyrastać korzenie (czasem później). Po wytworzeniu korzeni sadzonki przeważnie zaczynają rosnąć (często sadzonki zaczynają rosnąć przed wytworzeniem korzeni). Gdy sadzonki się ukorzenią można je przesadzać do żyźniejszych podłoży. Jeśli ukorzenianie zachodzi jesienią należy sadzonki przezimować w skrzynkach i przesadzić na wiosnę. Świeżo wysadzone sadzonki należy umieszczać w miejscu półcienistym i dopiero po przyjęciu dostarczać roślinom więcej światła. Sadzonki najlepiej rozwijają się pod podwójnym okryciem. Pierwsza folia może znajdować się ponad wierzchołkami i można ją zdjąć po ukorzenieniu się sadzonek. Zwykle nie wszystkie sadzonki ukorzeniają się w jednym czasie dlatego po wyjęciu sadzonek ukorzenionych można sadzonkować ponownie sadzonki które są zdrowe, a nie posiadają korzeni, nie trzeba stosować dodatkowej hormonizacji. Jeśli wytworzył się zbyt obfity kallus należy go usunąć aby nie utrudniał przebijania się korzeni. Istnieje zasada, że im młodsze są komórki pędów używanych do ukorzeniania tym łatwiej jest je ukorzenić. Jest to związane z występowaniem auksyn, których w młodych częściach roślin jest najwięcej. Im sadzonki są bardziej zdrewniałe tym stężenie dostarczonych auksyn musi być większe. Im mniej auksyn roślina ma z natury tym więcej trzeba ich dostarczyć. U roślin mających mniejszą ilość auksyn uzupełnianie ich może być poprzez hormonizowanie czyli dodawanie substancji stymulujących tworzenie się korzeni.

Obecnie stosuje się 2 metody hormonizacji: 1) przez moczenie sadzonek w płynnych roztworach substancji stymulujących, 2) przez zanurzanie zranionych końców sadzonek w pylistym środku (talku) w którym znajdują się środki stymulujące ukorzenianie. Środki pyliste działają przez długi czas i są stopniowo pobierane przez roślinę, płynne zaś działają od razu. Przy stosowaniu środków płynnych stosuje się moczenie przez długi czas w roztworze o niskim stężeniu, lub przez kilka sekund w roztworze o wysokim stężeniu. Zarówno związki stymulujące płynne jak i pyliste łączy się ze związkami biostatycznymi, (głównie fungicydami), ale także z witaminami , fenolami i innymi tzw. konfaktorami (związki wspomagające ukorzenianie). Stymulatorami są: kwas alfa naftaleno octowy- NAA, indolylo-octowy IAA, beta indylo masłowy- IBA (stosowany najczęściej do ukorzeniania św. i md.), dodatkowo Kaptan, który jest fungicydem ma właściwości stymulujące. Z konfaktorów stosuje się najczęściej: a) fungicydy- Kaptan, Benlate, Topsin N b) pochodne fenoli: witaminy z grupy B, kwas askorbinowy, kw. nikotynowy, kw. salicylowy, pirydoksyna. Związki te chronią auksyny głównie przed utlenianiem. Na ukorzenianie mają również wpływ preparaty stosowane do nawożenia dolistnego.

ŚWIERK

Sadzonki świerków bardzo wolno i trudno się ukorzeniają, dlatego ten sposób stosuje się dla rozmnażania form karłowatych, płożących się, nisko rosnących, które szczepione wybijają się lecz po pewnym czasie tracą charakterystyczny dla odmiany kształt. Na sadzonki ścina się możliwie wierzchołkowe pędy, niezbyt silne i niezupełnie zdrewniałe w okresie od połowy sierpnia do połowy września- rzadko do stycznia. U niektórych odmian ładne sadzonki wyrastają z bocznych pędów. Ukorzenianie sadzonek trwa zwykle 1-2 sezony wegetacyjne (wyjątkowo 3-4 m-ce). Sadzonki wysadza się do perlitu lub piasku znajdującego się na nieprzepuszczalnej warstwie ziemi liściowo-ogrodowej w skrzyneczkach. Łatwo ukorzenia się świerk biały, skrzyneczki ustawia się w miejscu ocienionym, pod dodatkowym okryciem z folii i regularnie podlewa i spryskuje. Zwykle korzenie wyrastają na wiosnę 2 roku, tak że sadzonki mogą być wysadzane do rozsadnika w sierpniu po dwóch latach od daty sadzonkowania. W rozsadniku sadzonki powinny być umieszczone w ocienionym miejscu i codziennie podlewane aż do jesieni, nie pielęgnowane sadzonki w dużym % giną. Dopiero po 2 latach od sadzonkowania przesadza się dość silne krzaczki bez przycinania do szkółki.

Po jednym roku ukorzeniają się odmiany Picea glauca oraz P. abies Nidiformis. Pozostałe ukorzeniają się zwykle po dwóch sezonach. Jedną z najtrudniej ukorzeniających się odmian jest P. abies Remoti. Prowadzono wiele badań nad ukorzenianiem świerka, wynika z nich:

- sadzonki należy pozyskiwać z młodych drzew matecznych w wieku 2-20 lat

- sadzonkować należy w inspektach od kwietnia do sierpnia włącznie, w szklarni również w okresie póżnojesiennym i zimowym (list. grudz. stycz.)

- jako stymulatory wzrostu stosować sole kwasów: indolilooctowego, indolilo-masłowego, naftylooctowego oraz talk techniczny w formie pudru

- sadzonki pobrane z 2-3 letnich siewek można ukorzeniać z pozytywnym wynikiem bez stosowania stymulatorów

Modrzew

Modrzewie nie tworzą wielu odmian bardzo atrakcyjnych, a przy tym zmienność wewnątrz gatunkowa jest u wszystkich podobna. Wszystkie gatunki są w uprawie prawie całkowicie zaaklimatyzowane i mogą być uprawiane na terenie całego kraju.

Rozmnażanie za pomocą sadzonek możliwe jest dla wszystkich gatunków i odmian jednak najczęściej stosuje się w przypadku odmian karłowatych np. L. gmelinii i jego odmiany - jest to karłowaty krzew rosnący na północno- wschodnich obszarach Syberii. Sadzonki należy pobierać w drugiej połowie lata- przed zakończeniem wegetacji. Długość sadzonek powinna wynosić 10-12 cm, sadzonki powinny mieć pąk wierzchołkowy i nacięcie z boku na 1 cm, mogą być również z krótkich pędów. Wysadza się je do namiotów inspektów lub szklarni. Cięte w lipcu ukorzeniają się jesienią tego roku. Najlepiej ukorzenia się L. dahurica- 80%, najgorzej. occidentalis- 4%. Najlepiej jest sadzonkować do podłoża z czystym piaskiem, lepiej ukorzeniają się sadzonki drzew młodych 3-13 letnich, niż starszych (21-32letnich), lepiej mieszańce niż gat. czyste. Według Isikawa dobrze ukorzeniają się sadzonki krótkie (3 cm) o nie ukończonym wzroście (koniec lipca) potraktowane 1% roztworem IAA. Ukorzenia się sadzonki głównych, gdyż ukorzeniają się lepiej niż sadzonki z pędów bocznych, oraz z wierzchołków koron gdyż ukorzeniają się lepiej niż z dolnych części drzewa. Do ukorzeniania można stosować sadzonki przechowywane w lodzie w temperaturze od -5 do - 15oC.

  1. UKORZENIANIE Brz I Os ORAZ INNYCH GATUNKÓW

Sadzonki zielne

Zdolność sadzonek zielnych do ukorzeniania się jest cechą uwarunkowaną genetycznie i fizjologicznie. Dosser i Hicks ( 1975) wykazali, że zdolność ta jest w wysokim stopniu związana z drzewem matecznym klonu. Oznacza to że istnieją drzewa wyrosłe z nasion, których sadzonki ukorzeniają się w wyższym lub niższym procesie w tych samych warunkach.

Według Wróblewskiego ( 1931 ) wszystkie gatunki brzóz niskich do których należą występujące w Polsce gatunki B. Nana i B. Humilis, można doskonale rozmnażać wegetatywnie przez sadzonki zielne. Porą sadzonkowania jest połowa czerwca, sadzonki należy ukorzeniać w mnożarkach szklarniowych lub w inspektach pod szkłem.

Ukorzenianie się sadzonek brzozy brodawkowatej udało się znacznie polepszyć przez zastosowanie regulatorów wzrostu. Pierwsze badania z tego zakresu przeprowadził Afanasiev ( 1939 ) który umieszczał sadzonki zielne brzóz dolnymi końcami w roztworach kwasu indolomasłowego ( IBA ). Uzyskał on ukorzenienie się B . papyrifera w 50 %. Przez traktowanie sadzonek brzozy brodawkowatej roztworem preparatu hormonalnego Belvitan przez 1 dobę uzyskano ukorzenienie się 92 % sadzonek, pozyskanych z silnych odrośli z pnia.

Lattke ( 1967 ) osiągnął w NRD w latach 1963 - 65 dzięki zamgławianiu w szklarni ukorzenienie się sadzonek zielnych średnio w 70,4%. Wyprodukował on tym sposobem 380 sadzonek. Autor ten zaleca cięcie sadzonek wierzchołkowych długości 12 - 15 cm, sadzenie ich wprost w doniczki wiórowe wypełnione podłożem piaskowo - torfowo - kompostowym ( 5:5:1 ), ustawione na tacach na podłożu podgrzewanym od dołu do 20 - 25 st. C. W tych warunkach sadzonki ukorzeniały się w ciągu 3 - 4 tygodni, po czym można było doniczki z sadzonkami sadzić wprost na zagony w szkółce. Najlepsze wyniki zapewnia według Lattkiego połączenie zamgławiania z zastosowaniem korzeniotwórczych regulatorów wzrostu.

Sadzonki zdrewniałe ( zrzezy )

Sadzonki zdrewniałe brzóz długości 20 cm wytwarzają w pewnym procencie korzenie przybyszowe po potraktowaniu dolnych końców przez dobę roztworem stymulatora wzrostu. Sadzonki B. Pendula traktowane w ten sposób roztworem IAA ( 0,01% ) ukorzeniły się w ciągu 5 tyg.

W Szwajcarii Schmid ( 1972 ) stwierdził, że podobne wyniki zapewnia zastosowanie IBA. Warunkiem sukcesu jest jednak usunięcie pąków, w których jest zlokalizowany czynnik uniemożliwiający rizogenezę ( wytwarzanie korzeni przybyszowych )

Betula nana można rozmnażać z sadzonek pół zdrewniałych w czerwcu - lipcu. Szczepienie nie daje dobrych wyników, gdyż podkładki po dwóch latach zrzucają zrazy.

Do rozmnażania brzozy przez zrzezy zielne zakłada się mateczniki z sadzonek o wysokości co najmniej 1 m ( jednoroczne lub dwuletnie ), które ścina się na bezpieńki. Pozyskiwanie zrzezów zielnych z odrośli powoduje liczne ich rozgałęzienia, co zwiększa wydajność matecznika. Matecznik może być użytkowany do 5 lat. Zrzezy zielne pozyskuje się w czerwcu do połowy lipca, gdy pędy są już częściowo zdrewniałe. Jako stymulator stosuje się wodny roztwór kwasu indolilooctowego ( IAA ) o stężeniu 50 mg / l, którym traktuje się zrzezy przez 4-12 godz oraz 0,1-0,25 IAA w talku lub 0,1% IBA w talku. Zarówno sadzonki mateczne, jak i zrzezy zielne należy chronić fungicydami przed porażeniem przez grzyby.

Rozmnażanie przez siew jest stosowane dla gatunków trudno ukorzeniających się sadzonek. Nasiona po dojrzeniu tracą szybko zdolność kiełkowania, co należy mieć na uwadze. Nasiona wszystkich gatunków topoli, także osiki normalnie nie przechowuje się, lecz wysiewa wkrótce po zbiorze. Nasiona przechowywane w suchym pomieszczeniu zachowują swą żywotność do 1 miesiąca. Nasiona dojrzałe zaraz po zbiorze mają siłę kiełkowania przez kilka dni do 90%. Przypuszczone i przetrzymane w pojemnikach w temperaturze 2-4 stopniach C w rozrzedzonym powietrzu mogą być przechowane przez rok przy małych stosunkowo stratach

Przy rozmnażaniu za pomocą sadzonek zdrewniałych, należy je pozyskiwać późną zimą w czasie odwilży lub bardzo wczesną wiosną. Pozyskane pędy tnie się sekatorem na 20 cm odcinki. Sadzonki powinny mieć po 4 pączki, w tym dobrze wykształcony górny pączek. Sadzonki powinny mieć przynajmniej grubość ołówka 6-13 mm . sadzonki o grubości do 4 cm również dobrze się ukorzeniają. Sadzonki najlepiej ciąć bezpośrednio przed wysadzeniem, ponieważ powierzchnia cięcia szybko się goi i w tym miejscu tworzy się kalus i korzenie.

Sadzonki zielne pozyskane z drzew

Topolę szarą i osikę rozmnażał przez sadzonki zielne Schrock ( 1962 ), przy czym sadzonki te pozyskiwał on z rozwijających się pędów bocznych ( krótkopędów ) po osiągnięciu przez nie długości ok. 5 cm. Takie sadzonki zielne wycięte wraz z „ piętką” i posadzone w mnożarce pod szkłem ukorzeniały się w zadawalającym stopniu.

Według Bojarczuka ( dane nieopublikowane z roku 1971, pochodzące z Zakładu Dendrologii PAN w Kórniku ) sadzonki zielne pozyskuje się z długopędów topoli aktualnego przyrostu. Mogą to być długopędy, pędy szczepów, pędy rosnących w warunkach naturalnych lub szkółkowanych odrośli korzeniowych, ukorzenione wcześniej i już silnie rosnące sadzonki zielne, sadzonki rosnące w szkółce, a pozyskane ze zrzezów czy zrzezów korzeniowych itp. Po odcięciu górnej części długopędu przeznaczonej na sadzonki, z pączków niżej położonych wyrastają nowe pędy, które z kolei można znów wykorzystać jeszcze w tym samym sezonie na sadzonki zielne. Po odrzuceniu wierzchołka resztę długopędu aż do miejsca, w którym pęd łamie się w ręku, można pociąć na kilka ( zwykle 2-3 ) 3-pączkowych sadzonek zielnych. Liść przy pączku dolnym należy usunąć wraz z pączkiem, pozostałe liście, dużych zazwyczaj rozmiarów, można skrócić. Tak pozyskane sadzonki zielne są sadzone w szklarni wyposażonej w automatyczne sterowane dysze mgławicowe, uzyskując wysoki procent korzenienia.

Sadzonki zielne pozyskane ze zrzezów korzeniowych

Zagadnienie mnożenia topoli z sekcji Leuce metodą kombinowaną łączącą dwa stosowane po sobie sposoby ( tu zrzezy korzeniowe i sadzonki zielne ) podjął i rozwiązał Janson ( 1967 ) w sposób inny niż Schrock. Metoda Jansona obejmuje wstępne rozmnożenie drzew doborowych przez zrzezy korzeniowe. Z sadzonek z nich uzyskanych pozyskuje się po wykopaniu ze szkółki zrzezy korzeniowe ( grubość dopuszczalna 1-10mm, grubość optymalna 2-6mm, długość 5 cm ) przeznaczone podobnie jak poprzednie do pionowego sadzenia w inspekcie. Sadzonki uzyskane z tych rozmnożeń wykopane po roku lub dwu latach pobytu w szkółce dostarczają dużych ilości korzeni, które należy na zimę zadołować w piasku. Wczesną wiosną korzenie te cięte są na zrzezy korzeniowe (dolne cięcie ukośne, górne prostopadłe do osi zrzezów ) rozmiary jak wyżej. Zrzezy te należy sadzić do inspektu lub na zagony specjalnie przygotowane. Podłożem jest bowiem ziemia kompostowa, a na niej leży 3 - 4 centymetrowa warstwa piasku lub mieszanina ziemi kompostowej i piasku (2:1). Zrzezy korzeniowe sadzi się w wilgotny piasek tak, aby ich dolny koniec dotykał podłoża, a górny wystawał do 1 cm ponad piasek, co ma szczególne znaczenie dla dalszego rozwoju zrzezów. Inspekty nakrywa się oknami, a zagony cieniuje matami. Utrzymanie wilgotności podłoża i powietrza ( w inspektach lub mnożarkach ) na odpowiednim poziomie decyduje o zdrowotności sadzonek. Po pojawieniu się pędów u około 50% zrzezów rozpoczyna się stopniowe przyzwyczajanie sadzonek do pełnego oświetlenia. Usuwanie okien inspektowych można rozpocząć po osiągnięciu przez zdrowe pędy wysokość 1-2 cm . W około dwa miesiące po wysadzeniu zrzezów pędy wyrastające ze zrzezów korzeniowych osiągających wysokość 10-20 cm i wtedy można z nich wyciąć sadzonki zielne przeznaczone do ukorzeniania, co przypada zazwyczaj na miesiąc czerwiec i trwa do połowy lipca. Na sadzonki wykorzystuje się dolną część pędu z co najmniej dwoma liśćmi, ścięte wierzchołki sadzonek są szybko regenenerowane. Wg Jansona do ukorzeniania i nieprzerwanego dalszego wzrostu sadzonek zielnych na tym samym miejscu aż do jesieni lub wiosny przyszłego roku nadają się inspekty. Sadzonki wysadza się w więźbie 5 x 5 cm w 2-centymetrowej grubości warstwę piasku, pod którą znajduje się podłoże dla rosnących sadzonek. Wszystkie pozostałe zabiegi wykonuje się wg zasad normalnej techniki ukorzeniania sadzonek zielnych. Na wiosnę sadzonki przesadza się do szkółki na dwa dalsze lata, przy tej okazji można obciąć część korzeni sadzonek i wykorzystać je do cięcia nowych zrzezów korzeniowych dla dalszego mnożenia.

Sadzonki zielne ukorzeniane w szklarni przy użyciu dysz mgławicowych

Ukorzenianie sadzonek zielnych w szklarni lub tunelach z folii polietylenowej przy zastosowaniu dysz mgławicowych jest obecnie najbardziej wydajną metodą masowego rozmnażania topoli z sekcji Leuce. Metodą mnożenia tych topoli przy użyciu omawianej tu metody opracował LATTKE (1965,1969). Sadzonki zielne mogą być stosunkowo długie

(15-18 cm), ze względu na lepszy pokrój roślin należy stosować wyłącznie sadzonki wierzchołkowe. Topola szara i białodrzew ukorzenia się po 2,5-3 tygodniach, osika po 3-4 tygodniach, po czym sadzonki nadają się do posadzenia wprost do szkółki. Materiał ukorzeniany wcześnie i posadzony w szkółce do połowy lipca można jesienią tego samego roku posadzić na miejsce stałe. W szklarni można w ciągu jednego sezonu mnożyć kolejne serie sadzonek zielnych wielokrotnie po sobie: osikę 4 razy w szklarni ogrzewanej i nieogrzewanej, topolę szarą 7 razy w szklarni nieogrzewanej.

Ważnym czynnikiem usprawniającym produkcję ukorzenianych sadzonek jest sadzonkowanie indywidualne wprost w standardowe doniczki wiórowe o średnicy 6 cm, w ujednolicone podłoże ukorzeniania ( piasek, torf, ziemia kompostowa 50: 40: 10 ).

Szklarnie do mnożenia przy użyciu dysz mgławicowych można montować ze zwykłych okien inspektowych.

System produkcji własnokorzeniowego materiału roślinnego przy użyciu dysz mgławicowych stanowi przewrót w dziedzinie mnożenia topoli z sekcji Leuce. Przy niewielkich stosunkowo nakładach pozwala on rzeczywiście na masową produkcję doborowego materiału wyjściowego.

Wierzba - Salix

Najbardziej właściwym sposobem rozmnażania wierzb jest sadzenie sadzonek zdrewniałych, co daje prawie 100% wyniki, podobne jak u topoli. Sadzonki wierzb tnie się w zimie i wysadza wcześnie wiosną na otwartym gruncie w wilgotnej glebie, gdzie ukorzeniają się bardzo dobrze. W pierwszym roku niektóre gat. osiągają wysokość do 1,5 m. Salix caprea nie da się rozmnażać z sadzonek zdrewniałych. Można ją rozmnażać przez wysiew nasion, lub z sadzonek zielnych.

Uwarunkowaniom procesu ukorzeniania się sadzonek wierzb drzewiastych poświęca się sporo uwagi i temat ten jest przedmiotem szeregu prac badawczych. W badaniach duże usługi oddaje tu metoda kultur wodnych, polegająca na umieszczaniu sadzonek zdrewniałych z słojach z przeźroczystego szkła w wodzie lub pożywkach. Można w nich dowolnie dobierać położenie i ustawienie sadzonek w płynnym środowisku ukorzeniania, które można napowietrzać, zmieniać jego skład chemiczny czy odczyn, dobierać odpowiednią temperaturę, a w razie potrzeby umieszczać na stałe lub na część doby w ciemności. Umożliwia to łatwą obserwację umiejscowienia, intensywności i pory pojawienia się korzeni na sadzonkach oraz wzrostu pędów. Przydatność każdej metody dla warunków praktycznych musi oczywiście być sprawdzana w tych samych okolicznościach, w których przebiega ukorzenianie ( gleba, piasek, na wolnym powietrzu czy pod osłoną itp. ).

Wierzby biała i krucha występują na siedliskach okresowo zalewanych wodą, chociaż spotyka się je też, zwłaszcza wierzbę białą, w miejscach stosunkowo słabo zaopatrzonych w wodę. Znoszą one bez uszkodzeń już po ukorzenieniu, również jako starsze drzewa, stan zanurzenia do znacznej nawet wysokości w stojącej czy płynącej wodzie przez kilka tygodni, a nawet dłużej. W postaci żywokołów czy jako sadzonki znoszą pomyślnie całkowite zanurzenie w wodzie przez szereg dni, zwłaszcza gdy woda jest zimna.

Sadzonki wierzby białej, pod osłoną i w odpowiedniej temperaturze, ukorzeniają się według Tyce (1957 ) po ścięciu i posadzeniu w okresie od stycznia do czerwca, a max. Natężenie tego zjawiska przypada na marzec, a więc na okres gotowości do podjęcia aktywności wzrostowej w odpowiednich warunkach. W okresie od października do grudnia włącznie ukorzenianie przebiega słabo, w czym odzwierciedla się stan spoczynku roślin matecznych, z których pozyskano w danym miesiącu sadzonki.

Pędy wierzb ukorzeniają się bez względu na to czy przycina się je na dolnym końcu ( sadzonki wierzchołkowe ), czy z obydwu końców, w poprzek, czy skośnie. Nie jest istotne czy do cięcia używa się noża, sekatora, siekiery czy piły, ukorzeniają się nawet sadzonki łamane ręką. Dawniej zalecano czyste przycinanie sadzonek po obydwu końcach nożem lub sekatorem. Obecnie zaleca się cięcie całych pęków gilotyną ( Białobok 1950 ) lub, co jeszcze lepsze, piłą taśmową, po odrzuceniu pędów zbyt cienkich, przy zachowaniu długości jako jedynego kryterium jakości sadzonek. Jest wprawdzie korzystne, gdy pod górnym cięciem znajduje się na sadzonce pąk boczny, obecność pąka przy dolnym cięciu nie jest jednak istotna. w wilgotnym środowisku glebowym i kulturach wodnych sadzonki zdrewniałe wierzby kruchej i białej ukorzeniają się bowiem na całej swej długości.

W glebach wilgotnych sadzonki ukorzeniają się bardzo dobrze, a wyrastający z nich pęd może już w pierwszym roku osiągnąć wysokość 1,5 m. po wykopaniu rośliny takie wiąże się w pęki i przechowuje się w dołowniku, a w dogodnej porze wiosną po wyjęciu z dołownika można je przyciąć na krótki czop i wysadzić w szkółce na następny jeszcze sezon wegetacyjny. Pędy pozostałe po cięciu można wykorzystać na nowe sadzonki, podobnie jak pędy, pozostające po przycięciu w szkółce ukorzenionych sadzonek na bezpieńki.

Podczas pozyskiwania pędów, cięcia i przechowywania sadzonek nie wolno dopuścić do przeschnięcia materiału roślinnego, to samo dotyczy wszelkich prac związanych z sadzeniem sadzonek

Alnus - olsza

Rozmnażanie wegetatywne za pomocą odkładów zwykłych wykonanych w marcu- kwietniu daje dobre wyniki. Stosuje się ją przy gatunkach rosnących krzaczasto i przy odmianach kolorowych i ozdobnych formach liści. Młode pędy należy podwiązać do palików.

Do wegetatywnego rozmnażania olszy zakłada się mateczniki. Jednoroczne lub dwuletnie sadzonki ścina się na bezpieńki i z odrośli kształtuje się wielopędowy krzew. Olszę czarną i szarą rozmnaża się przez zrzezy zielne oraz przez odkłady zwykłe lub kopczykowane.

Zrzezy zielne pozyskuje się w połowie czerwca i przed wysadzeniem traktuje się 0,1-0,2% IBA w talku.

Odkłady lub kopczykowanie wykonuje się bardzo wczesną wiosną lub póżną jesienią. Pędy ukorzeniają się w ciągu roku, a szczególnie dobrze na glebach przewiwnych i wilgotnych.

Corylus - leszczyna

Różne formy leszczyny rozmnaża się wegetatywnie przez odkłady. Przy tej metodzie rozmnażania krzewy mateczne należy wysadzać w mateczniku w więźbie 2-3 m. ukorzenione odkłady odcina się od krzewów matecznych jako 2-3 letnie, a nawet jednoroczne sadzonki, jeżeli są dobrze wyrośnięte i tworzą prawidłową koronę. Sadzonki odcina się od krzewów matycznych od listopada do stycznia, gdy proces ukorzeniania został ukończony. W tym czasie przygina się młode pędy jako odkłady. Należy pamiętać, że stare pędy bardzo źle się ukorzeniają. Odkłady należy na zimę okryć mierzwą i liśćmi opadniętymi z krzaków matecznych. Mateczniki utrzymuje się przez okres 30-40 lat. Stare krzewy mateczne mogą dawać do 100 odkładów rocznie. Gdy krzewy mateczne osiągają wiek 10-12 lat, należ środek wypełnić 10 cm celem wytworzenia większej ilości młodych pędów na odkłady.

.

Fagus sylvatica - buk zwyczajny

Ukorzenianie pędów

Do niedawna uważano, że rozmnażanie buka przez ukorzenianie pędów nie jest możliwe, w czym miał się buk upodabniać do wielu innych gatunków liściastych drzew leśnych. Obecnie wiadomo już, że przekonanie to nie było zgodne z rzeczywistością. Od czasu zastosowania w rozmnażaniu wegetatywnym korzeniotwórczych regulatorów wzrostu dokonuje się na tym polu stały postęp i coraz to nowe gatunki można skutecznie ukorzeniać w odpowiednich warunkach. Warunki te są stwarzane przez stosowanie w rozmnażaniu roślin nieznanych dawniej środków i technik pomocniczych, takich jak osłony z folii polietylenowej zraszanie wodą przez automatycznie sterowane zamgławiacze i umieszczanie sadzonek przeznaczonych do ukorzeniania w podłożu o wiadomym i standardowym składzie.

Za możliwością ukorzeniania pędów buka przez odkłady przemawia obserwowane niekiedy w naturze ukorzenianie się leżących na ziemi gałęzi ( Bednarz 1971 ). Zjawisko to notowano do tej pory w przypadku buków nie starszych niż 10 lat, kture rosły w trudnych warunkach, a ich dolne gałązki były przysypane ziemią i ściółką

Sadzonki cięte z pędów

Zdolność pędów buka do ukorzeniania się jest uzależniona od stanu fizjologicznego drzew matecznych. Przyjmuje się, że faza młodociana buka, którą cechuje m. in. Zatrzymywanie zwiędłych liści przez zimę na drzewach, trwa przez pierwsze 30-40 lat życia. Uzyskanie pędów o wysokim potencjale ukorzeniania się wymaga odmłodzenia drzew starszych, co można osiągnąć przez silne cięcie, zastosowanie kwasu giberelowego.

Quercus - dąb

Dąb wegetatywnie rozmnaża się trudno; zrzezy pozyskuje się z 2-4 letnich sadzonek, a można je pozyskiwać także z odrośli po ścięciu sadzonek na bezpieńki. Zrzezy zielne tnie się w końcu czerwca lub na początku lipca w zależności od stopnia ich zdrewnienia. Zrzez powinien mieć 2-4 liście, z kturych jedyn lub dwa najniższe się redukuje. Substrat stanowi mieszankę torfu ze żwirem do której dodaje się 2 kg wapna magnezowego oraz 1 kg nawozu wieloskładnikowego na 1 m3 torfu. Na ukorzenienie zrzezów korzystnie wpływa dodanie do talku 10% Benomylu. Zrzezy sadzi się na głębokość 2 cm, a gdy są krótkie, to do takiej głębokości, aby pierwszy liść opierał się na powierzchni podłoza. W pierwszych dniach po wysadzeniu pożądane jest utrzymanie temperatury ok. 25 st. C przez ocienienie szklarni, aby zapewnić roślinom odpowiedni turgor. Zrzezy zielne silnie transpiruja, dlatego niezbędne jest utrzymanie względnej wilgotności powietrza 90- 100%. Porażeniu zrzezów przez grzyby zapobiega się przez częste opryskiwanie fungicydami.

Zrzezy ukorzeniają się w ciągu 2 miesięcy w 60-80%. Sadzonki wyjmuje się po opadnięciu liści, dołuje w piasku i nakrywa torfem ogrodniczym. Szkółkuje się je wiosną przed rozpoczęciem wegetacji. W podobny sposób rozmnaza się dąb bezszypułkowy i czerwony

Ulmus - wiąz

Najbardziej efektywne jest rozmnażanie wiązów przez zrzezy zielne lub odkłady zwykłe. Sadzonki mateczne można uzyskać z odrostów korzeniowych lub ze zrzezów korzeniowych. Zrzezy zielne pozyskuje się w czerwcu i na początku lipca. Przed sadzeniem traktuje się je 0,2-0,5% IBA w talku. Odkłady wykonuje się w czerwcu.

Rozmnażanie przez zrzezy zdrewniałe jest mało efektywne ( ukorzenia się ok. 30% ). Zrzezy zdrewniałe traktuje się wodnym roztworem IAA o stężeniu 50 mg / l

Fraxinus exelsior - Jesion wyniosły

Sadzonki pędowe

Zależnie od pory pozyskania dzieli się je na zdrewniałe ( cięte w okresie spoczynku wygetacyjnego ) oraz zielne i półzdrewniałe ( cięte w okresie wegetacyjnym, gdy mają aparat asymilacyjny). Stosuje się więc dla nich różne techniki rozmnażania. Podział ten nie jest zbyt klarowny, gdyż dla sadzonek zdrewniałych roślin zimozielonych trzeba stosować techniki przeznaczone dla sadzonek zielnych. Dlatego lepiej jest używać podziału zapropowanego przez Sękowskiego (Śląski i Sękowski 1988 ) na sadzonki asymilujące i nieasymilujące.

W umiarkowanej strefie klimatycznej sadzonki asymilujące wymagają ukorzeniania w pomieszczeniach wegetacyjnych, zaopatrzonych w system nawadniania i chociaż w namiastkę klimatyzacji. Przy rozmnażaniu jesionów jak i drzew innych gatunków, istotny wpływ na wyniki ma efekt wieku rośliny matecznej (cyklofiza) oraz efekt położenia sadzonkowanego pędu (peryfiza). Znaczenie ma też pora pozyskania sadzonek, ic wielkości, wiek pędów, warunki termiczne i wilgotność pomieszczeń wegetacyjnych oraz traktowanie sadzonek stymulatorami ukorzeniania.

Jesion rozmnaża się przeważnie z nasion, ale można również stosować szczepienie oraz rozmnażanie przez zrzezy zielne i zdrewniałe. Najlepszymi sposobami szczepienia są: okulizacja w lipcu i na początku sierpnia oraz szczepienie w klin w kwietniu i na początku maja. Zrzezy pozyskuje się z 2 i 3 letnich sadzonek- zdrewniałe w połowie kwietnia, a zielne w drugiej połowie czerwca i na początku lipca w zależności od stopnia zdrewnienia. Bezpośrednio przed sadzeniem traktuje się zrzezy 0,2-0,5% IBA w talku z domieszką 10% Benomylu lub roztworem IBA- 100 mg/l przez 24 godz. Wydajność ukorzenienia podobna jak u dębu

Tilia - Lipy

Sadzonki zielne

Rozmnażanie niektórych gatunków i wielu odmian lip przy pomocy sadzonek zielnych, może wkrótce okazać się najpewniejszą i bardzo wydajną metodą. Przy tym lipy na własnych korzeniach nie będą nigdy dawały odrostów z podkładek, a niektóre będą znacznie lepiej przystosowane do póżniejszych warunków uprawy.

Zasadniczymi warunkami ukorzeniania się sadzonek lipy są:

  1. Bardzo wczesne sadzonkowanie- najlepiej w pierwszej połowie czerwca. Sadzonki cięte w końcu czerwca ukorzeniają się już zwykle słabo lub ich korzenie nie dojrzewają i nie są zdolne do przezimowania.

  2. Pobieranie sadzonek ze zdrowych i dostatecznie silnych rosnących drzew matecznych. Sadzonki nie powinny jednak znajdować się w pełni wzrostu elongacyjnego ( na długość ), ale też nie mogą być zbyt cienkie i wypełnione - o długich międzywęźlach. W momencie pobierania sadzonek, wzrost na długość powinien być lekko przyhamowany, a liście szczytowe sadzonki dobrze rozwinięte. W razie konieczności, wierzchołek sadzonki należy nieco skrócić. Sadzonki tnie się zawsze prostopadle ostrym nożem - u nasady zeszłorocznego przyrostu. Na dole, u podstawy sadzonki, można ściąć około 1 cm długincienki pasek kory (skórki) - aż do miazgi. Sadzonka powinna mieć przynajmniej 3—4 międzywięźla. Długość sadzonki zależy od gatunku i będzie podana poniżej.

  3. Dolne ( 1—2 ) liście sadzonki należy całkowicie usunąć.

  4. Zbyt miękkie i zbyt duże liście sadzonek ( zwłaszcza u niektórych gatunków i odmian ) skraca się do połowy.

  5. Dolny odcinek sadzonki, o długości 1 - 1,5 cm należy hormonizować środkiem ułatwiającym ukorzenianie ( Seradix nr 2 +Kaptan ).

  6. Podłoże do ukorzeniania sadzonek nie powinno nigdy mokre, ani nigdy suche. Sadzonki, które przewiędły, nie ukorzeniają się, sadzonki nadmiernie podlane gniją lub gniją ich korzenie.

  7. Podłoże do ukorzeniania sadzonek powinno być jałowe, dla lip trudno ukorzeniających się, o składzie : torf wyoski, piasek rzeczny, skompostowa kora o ziarnistości 1- 2 cm, zmieszane w stosunku 1 : 1 : 1. Zasolenie podłoża powinno być niskie, najlepiej około 200 mg/dcm3 . pod podłożem powinien być dobry drenaż. Sadzonki trudno i powoli ukorzeniające się, najlepiej wysadzać do skrzyneczek około 6 cm wysokich albo do ażurowych koszyczków, bądź składanych pierścieni układanych w skrzyneczkach, czy też do doniczek o średnicy 8 - 10 cm ( można w nich umieścić po 2 sztuki ). W wielu przypadkach lepszym jeszcze podłożem jest torf + piasek +korazmieszana w stosunku 1 : 1 : 1 : 1 - o zasoleniu do 500 mg / dcm3 i z dodatkiem mieszanki nawozów nineralnych w ilości 1—2 g/dcm3 . Wartość pH (kwasowość) jest podana dla każdego gatunku poniżej. Podłoże dwuwarstwowre układa się zwykle na grubej warstwie drenażu - zagonach.

  8. Lipy sadzonkuje się zawsze w namiocie foliowym ( nieogrzewanym ). Sadzonki umieszcza się zwykle co 3 - 4 cm w rzędzie, a międzyrzędzia co 6 - 7 cm, jednak zawsze w takiej odległośc, by rośliny nigdy nie stykały się liśćmi. Umieszcza się je płytko ( 1 - 1,5 cm ) a podłoża nie ugniata się, lecz tylko nieco przyciska. Podłoże na początku sadzonkowania może byćbardziej eilgotne. Po sadzonkowaniu cała zagony z sadzonkami lub rzędami skrzynek czy doniczek przykrywa się szczelnie folią ( folia może leżeć na sadzonkach ) i cieniuje całkowicie na 2 - 3 dni.potem zdejmuje się zasłony silnie cieniujące i zakłada się cieniówki ażurowe (juta) zabierające około 50 % światła. Do 10 dni od sadzonkowania unika się zreszania roślin. Można rośliny zamgławiać tylko wtedy, gdy zauważamy choć ślady więdnięcia. Po 10 dniach cieniówki się usuwa, a rośliny w miarę potrzeby zamgławia. U lip o nagich lub nieznaczie owłosionych liściach można można nawet rośliny zraszać, ale unikamy zraszania a tyn bardziej zmoczenia podłoży. Temperatura w tunelu foliowym powinna w tym czasie wynosić 20 - 25 0 C. W przypadku stosowana urządzeń do automatycznego zamgławiania nawet całkowicie usunąć folię. Jeśli temperatura w namiocie foliowym podniesie się powyżej 300 C , należy namiot wietrzyć.

  9. Od 10- dnia po sadzonkowaniu aż do około 20 sierpnia trzeba co tydzień zraszać rośliny 0,25 % roztworem Florovitu lub innego podobnego płynnego nawozu wieloskładnikowego i także co tydzień, 3 - 4 dni po nawożeniu, opryskiwać rośliny środkami grzybobujczymi takimi jak Euparen, Benlate,Ronilan i inne, zwykłe o stężeniu około 0,2 % dla zapobiegania chorobom roślin. W przypadku nawożenia i opryskiwania przeciw chorobom nie powinno się zraszać podłożą. Po 20 sierpnia rośliny traktuje się indywidualnie, w zależności od wtmagań poszczególnych gatunków.

]

Klon - Acer

Oprócz szczepienia stosuje się rozmnażanie klonów przez zrzezy zielne, które pozyskuje się w czerwcu i na początku lipca. Jako stymulator ukorzenienia stosuje się 0,2-0,5 IBA w talku. Korzystnie wpływa 10% dodatek Benomylu. Zrzezy zielne można traktować także przez 10-20 godzin wodnymi roztworami IBA o stężeniu 100 mg/ l. Do ukorzeniania stosuje się takie same podłoża i warunki, jak dla innych gatunków liściastych. Dotyczy to również zimowania sadzonek

Do rozmnazania przez odkłady lub kopczykowanie ścina się sadzonki na bezpieńki i hoduje w formie krzewiastej.

Sosna - Pinus

Sosna należy do gatunków trudno ukorzeniających się. Rozmnaża się wegetatywnie wtedy, gdy czynniki szkodliwe, np. emisje przemysłowe, powodują, że cenne populacje zamierają bez obradzania nasion. Najlepiej ukorzeniają się zrzezy pozyskane z 2-3 letnich sadzonek.

Rozmnażanie przez zrzezy zdrewniałe przeprowadza się w końcu zimy lub wczesną wiosną. Zrzezy zielne ukorzeniają się bardzo słabo. Tnie się pędy o długości 6-9 cm i nie usuwa z nich igieł. Zrzezy traktuje się talkowym preparatem IBA o stężeniu 0,2-0,5% lub IAA o stężeniu 1%. Stymulatory ukorzeniania w roztworach wodnych są bardzo mało skuteczne ze względu na ich krótkotrwałe oddziaływanie. Ukorzenianie się sosny trwa od 2-5 miesięcy. Jako substratu używa się mieszaniny torfu wysokiego z drobnoziarnistym żwirem lub gruboziarnistym piaskiem w stosunku objętościowym 1:2.

Z innych gatunków można przez zrzezy zdrewniałe rozmnażać sosnę górską, limbę i wejmutkę. Sosnę górską najlepiej rozmnażać przez odkłady zwykłe

Jodła pospolita - Abies alba

Zrzezy zdrewniałe o długości 5-10 cm pozyskuje się z 3-5 letnich sadzonek w marcu-kwietniu, a zrzezy zielne (półzdrewniałe)w końcu sierpnia i na początku września. Rozmnażanie przez zrzezy zielne jest mniej efektowne niż przez zrzezy zdrewniałe. Podłoże do ukorzeniania - mieszanina torfu wysokiego ze żwirem lub piaskiem - musi być wzbogacone w wapń i magnez ( jak dla modrzewia).

Przed wysadzaniem traktuje się zrzezy 0,2-0,5% IBA w talku. Skuteczne jest także zanurzenie dolnych końców zrzezów przez 5s w roztworze 0,5% IBA. Ukorzenia się w szklarni lub namiocie foliowym w temperaturze ok. 25 st. C. Ukorzenianie wiosną i nawożenie po ukorzenianiu można szkółkować w połowie sierpnia tego samego roku. Ukorzenianie póżną jesienią przetrzymuje się przez zimę w temperaturze 0-5 st. C oraz dużej wilgotności w piwnicy lub dole.

Cis pospolity - Taxus baccata

Do wygetatywnego rozmnażania cisa należy założyć matecznik. Częste ścinanie pędów sadzonek na zrzezy spowoduje wykształcenie się krzewów, z których będzie można pozyskiwać wiele zrzezów dobrej jakości.

W lutym i marcu pozyskuje się 1-2 letnie pędy na zrzezy o długości 5-15 cm i wysadza się w skrzynkach lub mnożarkach w szklarni lub namiocie foliowym. Zrzezy zielne pozyskuje się we wrześniu, kiedy są już dobrze zdrewniałe i wysadza w szklarni. Substrat przygotowuje się z mieszaniny torfu z piaskiem lub żwirem. Zrzezy traktuje się 0,1-0,2% IBA w talku. Ukorzeniają się po 3-4 miesiącach. Sadzonki szkółkuje się w końcu maja po okresie przymrozków. Hoduje się je w szkółce przez 4-6 lat, aż osiągną wysokość 30 - 50 cm. W tym okresie wykształcą bardzo obfity system korzeniowy, a po przesadzeniu dobrze się przyjmują.

2000

Strona 37 z 37


Wyszukiwarka