PERCEPCJA SŁUCHOWA
Nauka czytania i pisania jest połączona z umiejętnością poprawnego wypowiadania się, rozuminiem wypowiedzi innych ludzi. Błędy popełniane przez dzieci w mówieniu utrudniają im komunikację, powodują również błędny zapis tekstu. Dlatego ważne są ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej mowy. W procesie czytania i pisania istotnymi funkcjami dla percepcji słuchowej jest:
# słuch fizjologiczny czyli słyszalność dzwięku
# słuch fonematyczny czyli umiejętnośc róznicowania głosek danego języka
# analiza i synteza słuchowa czyli zdolność wydzielania i scalania składników mowy: zdań, wyrazów, sylab, głosek
# pamięć słuchowa czyli kojarzenie wzorów słuchowych z odpowiednimi desygnatami i pojęciami
# umiejętność kojarzenia zależności występujących między wyrazami w zdaniu, wynikającymi z kontekstu i struktur gramatyczno - logicznych
Percepcja mowy opiera się przede wszystkim na zidentyfikowaniu usłyszanych dźwięków i powiązaniu ich z określoną treścią. Aby zrozumieć zdanie, uczeń musi zapamiętać znaczenie wyrazów, które usłyszał i połączyć ze znaczeniem kolejnych wyrazów, aby zrozumieć cały tekst.
ZABURZENIA PERCEPCJI SŁUCHOWEJ
W zaburzeniach tych pojawiają się błędy w:
# wypowiadaniu się - mały zasób słów, częste wady mowy, niegramatyczne wypowiedzi, przekręcanie mniej znanych wyrazów
# w pisaniu - np. zniekształcenie pisowni, łączeni przyimków z rzeczownikami (np. „wklasie” ), trudności w analizie zdań na wyrazy, przestawianie szyków dyktowanych wyrazów, zlepki wyrazów, gubienie liter
# w czytaniu - np. długo utrzymujące się literowanie utrudniające syntezę wyrazową i sylabową, trudności ze zrozumieniem przeczytanego tekstu wynikające z błędów w czytaniu, mylenie znaczenia wyrazów o podobnym brzmieniu, czytanie niepewne, wolne tempo czytania
METODY BADANIA POZIOMU PERCEPCJI SŁUCHOWEJ
# wywiad z rodzicami - dowiadujemy się, jak przebiegał dotychczasowy rozwój mowy dziecka (opóźnione pojawienie się pierwszych słów , zdań nieprawidłowa wymowa może
być skutkiem zaburzeń percepcji słuchowej ).Uzyskujemy informacje nt., czy dziecko zna wierszyki, jak szybko się uczy i od jak dawna, czy jest muzykalne i czy ma trudności w rozpoznawaniu melodii w zabawach i ćwiczeniach rytmicznych
# obserwacja wymowy dziecka
# próby eksperymentalne stosowane indywidualnie - tu i wyodrębnienia z niego wyrazów, głosek oraz ćw syntezy tekstu, budowanie zdań, ćw w porównywaniu głosek i wyrazów szczególnie różnicowanie głosek zbliżonych pod względem fonetycznym
W badaniach percepcji słuchowej i pamięci słuchowej psychologowie stosują także testy. Test M. Stambak polega na odtwarzaniu struktur rytmicznych . Badający wystukuje ołówkiem (za zasłoną) strukturę złożoną np. z trzech uderzeń przerywanych pauzami , a dz. powinno to samo powtórzyć. Test ten służy do oceny poziomu rozwoju percepcji słuchowej , ponieważ przyjęto założenie że słowa stanowią struktury rytmiczno - czasowe .