wyklad25, Wykład 25


Wykład 25

  1. Równania Maxwella

    1. Podstawowe równania elektromagnetyzmu

Poszukiwaliśmy zawsze podstawowego (najmniejszego) zestawu równań pozwalającego na pełne opisanie przedmiotu zainteresowań.

W mechanice - trzy zasady dynamiki

W termodynamice - trzy zasady termodynamiki

Teraz chcemy zrobić to samo dla elektromagnetyzmu.

Zacznijmy od poznanych już równań.

Nazwa

Równanie

1

2

3

4

prawo Gaussa dla elektryczności

prawo Gaussa dla magnetyzmu

prawo indukcji Faradaya

prawo Ampera

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

Te równania jak się okaże są niekompletne Konieczne jest wprowadzenie jeszcze jednego dodatkowego wyrazu do równania 4.

Pozwala on w szczególności na udowodnienie, że prędkość światła w próżni c, jest związana z czysto elektrycznymi i magnetycznymi wielkościami.

Prześledźmy powyższą tabelę z punktu widzenia symetrii.

Zwróćmy uwagę, że w tych rozważaniach stałe μ0 i ε0 nie są istotne bo możemy wybrać układ jednostek, w którym będą te stałe równe 1.

Wtedy zauważamy pełną symetrię lewych stron równań.

Prawe strony NIE są symetryczne.

Przyczynę niesymetrii dla równań 1 i 2 znamy. Wiemy, że istnieją izolowane centra ładunku (np. elektron, proton) ale nie istnieją izolowane centra magnetyczne (pojedyncze bieguny magnetyczne - monopole). Dlatego w równaniu 1 pojawia się q, a w 2 zero.

Z tego powodu mamy w równaniu 4 prąd I = dq/dt, a nie mamy prądu monopoli (ładunków magnetycznych) w równaniu 3.

Drugi rodzaj asymetrii wiąże się z wyrazem -dφB/dt w równaniu 3. Sens tego prawa jest następujący

zmieniające się pole magnetyczne wytwarza pole elektryczne.

Korzystając z zasad symetrii można przypuszczać, że obowiązuje zależność odwrotna

zmieniając pole elektryczne (dφE/dt) wytwarzamy pole magnetyczne 0x01 graphic
.

    1. Indukowane pole magnetyczne

Oczywiście doświadczenie daje przykłady

W kondensatorze (cylindrycznym) pole elektryczne wzrasta (kondensator ładuje się) z prędkością dE/dt co oznacza, że do okładek dopływa ładunek.

0x08 graphic
Doświadczenie pokazuje, że powstaje tam pole magnetyczne wytworzone przez zmieniające się pole elektryczne.

Trzeba to uwzględnić w naszych równaniach.

0x08 graphic
Jeszcze raz rozpatrzmy nasz cylindryczny kondensator obliczmy z prawa Ampera pole magnetyczne w punkcie P (rysunek poniżej).

Wybieramy kontur obejmujący płaską powierzchnię S, która zawiera prąd I oraz przechodzi przez punkt P (w odległości r). (0x01 graphic
)

Z prawa Ampera otrzymujemy

0x01 graphic

Stąd

B2πr=μ0I

czyli

0x01 graphic

Prawo Ampera obowiązuje dla dowolnego konturu. Wybieramy więc kontur kołowy na którym rozpięta jest zakrzywiona powierzchnia S'. Żaden prąd nie przechodzi przez tę powierzchnię więc tym razem kontur nie obejmuje prądu i mamy 0x01 graphic
co jest sprzeczne z poprzednim wynikiem. Wynika to z nieciągłości prądu, który nie płynie pomiędzy okładkami kondensatora. Żeby usunąć tę niespójność Maxwell zaproponował dodanie nowego członu do prawa Ampera.

Przez analogię do prawa indukcji Faradaya możemy napisać

0x01 graphic

(25.1)

Tak więc prawo Ampera po modyfikacji ma postać

0x01 graphic

(25.2)

Tak więc pole magnetyczne jest wytwarzane przez przepływ prądu ale też przez zmieniające się pole elektryczne.

Sprawdźmy czy stosując tę modyfikację uzyskamy teraz poprawny wynik na pole B w punkcie P (przykład powyżej).

W części powierzchni krzywoliniowej S' pomiędzy okładkami kondensatora z prawa Gaussa wynika

ESC = q/ε0

gdzie SC jest powierzchnią okładek kondensatora.

Czyli

φE = q/ε0

Różniczkując po dt mamy

0x01 graphic

Przypomnijmy, że

0x01 graphic

Podstawiając za I otrzymujemy

0x01 graphic

czyli dodany wyraz do prawa Ampera.

    1. Prąd przesunięcia

Z poprzedniego równania widać, że wyraz ε0dφE/dt ma wymiar prądu. Mimo, że nie mamy tu do czynienia z ruchem ładunków, to wyraz ten nazywamy prądem przesunięcia. Mówimy, że pole B może być wytworzone przez prąd przewodzenia I lub przez prąd przesunięcia IP.

0x01 graphic

(25.3)

Koncepcja prądu przesunięcia pozwala na zachowanie ciągłości prądu w przestrzeni gdzie nie jest przenoszony ładunek (np. między okładkami kondensatora).

Przykład 1:

Obliczyć indukowane pole magnetyczne w ładowanym kondensatorze cylindrycznym w odległości r od osi (rysunek 1).

Z równania

0x01 graphic

otrzymujemy

0x01 graphic

Stąd

0x01 graphic

dla r = R = 5cm oraz dE/dt = 1012 V/ms otrzymujemy B = 0.0028 Gs czyli o dwa rzędy mniej niż pole ziemskie.

Natomiast prąd przesunięcia

0x01 graphic

ma całkiem sporą wartość IP = 70 mA. Powodem, że B jest tak małe jest to, że ten prąd (umowny) jest rozłożony na bardzo dużej powierzchni okładki kondensatora podczas gdy prąd przewodzenia jest "skupiony" w przewodniku.

    1. Równania Maxwella

Prawo

Równanie

Czego dotyczy

Doświadczenie

1

Gaussa dla elektryczności

0x01 graphic

ładunek i pole elektryczne

Przyciąganie, odpychanie ładunków (1/r2).

Ładunki gromadzą się na powierzchni metalu

2

Gaussa dla magnetyzmu

0x01 graphic

pole magnetyczne

nie stwierdzono istnienia monopola magnetycznego

3

indukcji Faradaya

0x01 graphic

efekt elektryczny zmieniającego się pola magnetycznego

indukowanie SEM w obwodzie przez przesuwany magnes

4

Ampera (rozszerzone przez Maxwella)

0x01 graphic
0x01 graphic

0x01 graphic

efekt magnetyczny zmieniającego się pola elektrycznego

prąd w przewodniku wytwarza wokół pole magnetyczne

prędkość światła można wyliczyć z pomiarów EM

Z. Kąkol-Notatki do Wykładu z Fizyki

24-6

25-5

P

r

i

i

E

S'

S

0x01 graphic



Wyszukiwarka