Entomologia koło 1
Wybrane owady foliofagiczne drzew iglastych (te któ®e dyktował na zajęciach):
Brudnica Mniszka Lymantria monacha
Rójka od połowy lipca do września. Samica składa jaja na pniach po kilkadziesiąt sztuk (w złożu około 2000 łącznie). Mała larwa nie opuszcza osłonki jajowej i zimuje w niej. Wylęg następuje wiosną w końcu kwietnia. W okresie 2-7 dni larwy tworzą tzw. lusterka (skupienia larw), następnie wędrują w korony drzew gdzie zjadają pączki i korę młodych pędów. Larwy przechodzą od 4 do 5 wylinek. Przepoczwarczenie następuje w koronach drzew.
Może występować gradacyjnie, głównie w drzewostanach powyżej 50 roku życia. Gradacje występują co 10-11 lat i obejmują bardzo duże obszary, gołożery w przypadku świerka kończą się zamieraniem, sosny mają szansę przeżycia.
Barczatka Sosnówka Dendrolimus pini
Młoda larwa do późnej jesieni żeruje jedynie na igłach sosny, rzadziej świerka(zjada kilka igieł) jest odporna na spadki temperatur, na okres zimowy schodzi do ściółki i zimuje w okolicy pnia. Po zejściu pokrywy śnieżnej (czasem w końcu lutego) larwa wchodzi po pniu w konary drzew, tam intensywnie żeruje zjadając igły, pączki i korę młodych pędów (do 900 igieł).
Szkodnik fizjologiczny, pierwotny, monofag, dotykający drzewostanów sosnowych lub mieszano-sosnowych, z możliwością występowania w formie gradacyjnej. Największe znaczenie w regionie Polski północnej i płn-zach. Gołożery doprowadzać mogą do wydzielania się posuszu.
Strzygonia Choinówka Panolis flammea
Imago pojawia się od marca do czerwca. Rójka rozpoczyna się w kwietniu i trwa do maja. Samice składają bochenkowate, jasnozielone jaja na igłach i młodych pędach sosny (Pinus silvestris). Młode gąsienice ogryzają igły, stare zjadają je całkowicie oraz nagryzają pączki i korę młodych pędów. Na przezimowanie schodzą do ściółki. Zimuje poczwarka. Przepoczwarczenie następuje w ziemi.
Poproch Cetyniak Bupalus piniarius, B. piniaria
Wylęg gąsienic następuje po 2-4 tygodniach. Gąsienica po wyjściu z jaja ma długość ok. 3 mm, trzy pary nóg tułowiowych oraz dwie pary odwłokowych. Jest jasnozielona z brunatną głową. Przechodzi 4 linienia. Larwy odżywiają się wyłącznie igłami, żerują do późnej jesieni nocą, za dnia gąsienice siedzą w pozie maskującej wzdłuż igły. W końcu października gąsienice opuszczają się na przędzy z drzew, sporządzają kolebkę w warstwie próchnicznej gleby, rzadziej w glebie mineralnej, i tam się przepoczwarzają. Poczwarka jest początkowo oliwkowozielona, następnie rdzawobrunatna z oliwkowym odcieniem skrzydeł. Kremaster zakończony pojedynczym kolcem. Długość poczwarki jest zmienna waha się od 7-15 mm. Generacja poprocha jest jednoroczna.
Szczególnie w leśnictwie duże. Poproch jest monofagiem. Największe nasilenie żeru przypada na jesień, jednak jednorazowy żer zupełny nie prowadzi do zabicia drzewostanu. Korony drzew regenerują się szybko, wierzchołki ulegają deformacji, mogą powstać suchoczuby, zmniejsza się przyrost wysokości i przyrost masy. Osłabione sosny atakowane są przez szkodniki wtórne. Powtórny żer w roku następnym jest dla drzew śmiertelny.
Borecznik Sosnowiec Diprion pini
Owad ma dwie rójki w ciągu roku. Pierwsza przypada na okres kwietnia i maja. Druga odbywa się od połowy lipca do połowy sierpnia. Okresy te mogą się nieco przesuwać w zależności od warunków atmosferycznych (przede wszystkim temperatury). Rójka przebiega za dnia. Ociężałe samice latają niezgrabnie przy nasłonecznionej pogodzie. Imago nie pobierają pokarmu, w związku z czym rójka trwa 8 (samice) - 10 dni (samce).
Żeruje na sośnie pospolitej, rzadziej na innych gatunkach sosny. Pokarm larw stanowią igły.
Znacznie obniża przyrost drzewa. Nie uszkadza pączków - a więc daje możliwość regeneracji. W latach suchych może doprowadzić do silnego wydzielania się posuszu i doprowadzić do masowego pojawu szkodników wtórnych.
Wybrane owady foliofagiczne drzew liściastych:
Brudnica Nieparka Lymantria dispar
Zimują jaja na pniu i konarach. Wyląg gąsienic rozpoczyna się przeważnie w kwietniu i trwa bardzo długo. Początkowo gąsienice żerują gromadnie, później pojedynczo, zżerając blaszki liściowe. Przepoczwarczają się pod koniec czerwca, wylot motyli następuje w lipcu 1 sierpniu.
Szkodliwość. Przy masowym pojawię, który jednak zdarza się rzadko i trwał krótko, szkodnik powoduje gołożer. Zwalczanie. Jak pierścienicy nadrzewki.
Kuprówka Rudnica Euproctis chrysorrhoea syn. Sphrageidus chrysorrhoea
Owady dorosłe można spotkać w lipcu i sierpniu. Samice składają jaja na spodniej stronie liścia i przykrywają włoskami wyskubanymi z odwłoka. W jednym złożu składane jest do 300 jaj. Gąsienice kuprówki rudnicy żywią się liśćmi dębu, Arbores fructiferae, wiśni, jabłoni i gruszy. Gąsienice żerujące na liściach budują z nich gniazda spowite przędzą. W takich samych gniazdach gąsienice zimują. Na przedwiośniu gąsienice zaczynają żerowanie na pączkach liści. Na przełomie czerwca i lipca przepoczwarczają się. (Poczwarki najczęściej znajdowane są w spękaniach kory, rzadziej pomiędzy liśćmi). Imago opuszcza poczwarkę po dwóch tygodniach.
Gąsienice kuprówki rudnicy pokryte są włoskami, kontakt z którymi powoduje stany zapalne skóry. Jest to przystosowanie ochronne zapobiegające przed atakami drapieżników.
Białka Wierzbówka Leucoma salicis syn. Stilpnotia salicis
Owady dorosłe można spotkać w drugiej połowie czerwca i lipcu. Samice składają jaja na pniach lub spodniej stronie liści i przykrywają pianową wydzieliną tężejącą na powietrzu. Gąsienice białki wierzbówki są silnie owłosione, na grzbiecie widoczny jest rząd żółtobiałych plam. Żywią się liśćmi wierzby i topoli. Zimują gąsienice i jaja. Na przedwiośniu zimujące gąsienice zaczynają żerowanie na pączkach liści. Po zakończeniu żerowania gąsienica otacza się delikatnym oprzędem, poczwarka rozwija się w szczelinach kory, na gałązkach lub między liśćmi.
Piędzik przedzimek Operophtera brumata
Zimują jaja złożone na pędach. Wyląg gąsienic następuje wczesną wiosną po pęknięciu pąków. Niszczą one pąki, liście i kwiaty, później mogą uszkadzać zawiązki. Przepoczwarczają się w glebie pod koniec maja lub na początku czerwca. Motyle pojawiają się od połowy października do połowy listopada. Bezskrzydłe samice wchodzą po pniu do górnych partii korony, gdzie po kopulacji składają jaja.
Szkodliwość. W latach masowego pojawu, który zdarza się co kilka lat, gatunek ten powoduje gołożery. Często niszczy kwiaty i zawiązki. Uważany jest za jednego z najgroźniejszych szkodników sadów.
Szczotecznica Szarawka Calliteara pudibunda syn. Dasychira pudibunda
Gąsienice wylęgają się mniej więcej po 3 tygodniach, tj. w końcu czerwca. Po wylęgu jakiś czas pozostają razem w lusterku, następnie wędrują na żerw korony drzew. Do jesieni żerują tutaj rozrzutnie, tak że nie wykorzystane części liści opadają na ziemię. Niepokojone młode larwy osnuwają się przędzą, starsze zaś opadają na ziemię, po czym szybko znów wspinają się na drzewa, gdy mija zagrożenie. Przepoczwarczają się w październiku, po zejściu do ściółki. Motyle lęgną się w maju. Generacja roczna. Zimuje poczwarka.
Największe nasilenie żeru gąsienic przypada na późne lato, więc szkody wyrządzane wtedy przez tego owada są minimalne.
Hurmak olchowiec Agerastica alni
Owad ten ogryza liście młodych Ol, Brz, Tp i Wrz. Rójka w V i VI, samica składa ciemnożółte jaja na spodniej stronie liści przez ok. 5 tyg. Larwy lęgną się w VI i VII, żerują początkowo gromadnie, później w mniejszych grupach i pojedyńczo. Przepoczwarzenie w VII i VIII w glebie. Kilka tygodni później pojawiają sie młode chrząszcze, które żerują do przymrozków. Zimują w glebie. Żer może być groźny w młodnikach i na uprawach. Generacja 2-3 letnia.
Rynnice:
. Objawy: W liściach powygryzane różnego kształtu dziury, szkieletowanie liści, czasem również gołożer. Silnie uszkodzone rośliny mogą brązowieć i zasychać.
Atakowane rośliny: wierzba, topola, osika, olsza.
Przyczyna: Rynnice to roślinożerne chrząszcze z rodziny stonkowatych. Najczęściej spotykane są: rynnica topolowa (Chrysomela populi) - posiada ciało metalicznie granatowe i czerwone pokrywy; rynnica olszowa (Plagiosterna aenea) - posiada ciało wraz z pokrywami metalicznie zielone z połyskiem niebieskim; rynnica osikowa (Chrysomela tremula) - podobna do rynnicy topolowej, lecz znacznie mniejsza; rynnica wierzbowa (Chrysomela collaris) - posiada przedplecze przy brzegu żółtawe, reszta ciała z pokrywami metalicznie zielona; rynnica dwudziestokropkowa (Chrysomela vigintipunctata) - posiada ciało słomkowożółte lub jasnoochrowe z czarnymi plamami. Liście mogą być uszkadzane przez larwy i dorosłe chrząszcze w okresie od maja do końca sierpnia.