Etiologia zaburzeń psychicznych

Czynniki etiologiczne:

1. endogenne - genetyczna predyspozycja determinująca zaburzenia czynności CUN

2. somatogenne - czynniki patogenne i choroby powodujące zaburzenia czynności CUN

3. psychogenne - nieprawidłowy rozwój psychiczny, społeczny, uczenie się, sytuacje powodujące stres psychiczny

Predyspozycje:

1. czynniki genetyczne związane z czynnością CUN

2. nabyte zmiany biologiczne w CUN

3. rozwój psychiczny osobowości

Czynniki biologiczne

Rola struktur mózgowych:

• kora skroniowa i czołowa: integracja i kontrola procesów poznawczych, emocjonalnych, motywacyjnych

• półkula lewa: procesy werbalne

• półkula prawa: procesy emocjonalne i przestrzenne

• układ limbiczny: regulacja procesów emocjonalnych, kontrola układu neuroendokrynnego (podwzgórze) i autonomicznego

• hipokamp: pamięć deklaratywna

• ciało migdałowate: procesy emocjonalne

• układ siatkowaty wstępujący: procesy wzbudzania i uwagi, generator energii niezbędnej do utrzymywania przytomności

• wzgórze: filtrowanie bodźców czuciowych i ruchowych

• jądra podkorowe: procesy ruchowe, niektóre funkcje poznawcze

Neuroprzekaźniki:

1. DA

2. NA

3. 5-HT

4. GABA (kw. gamma-aminomasłowy)

5. kw. glutaminowy

6. endorfiny

7. substancja P

8. neurohormony (ADH, OXY, kortykoliberyna)

Czynniki genetyczne

• choroba dwubiegunowa: chromosomy 4, 6, 13, 15, 18, 21, gen dla transportera serotoniny (5-HTT), receptora dopaminowego D₄

• schizofrenia: chromosomy 6, 8, 22, gen dla receptora 5-HT₂

• uzależnienie alkoholowe: chromosomy 1, 4, 7, 16, gen kodujący dehydrogenazę alkoholową, receptor D₂

• choroba Huntingtona: chromosom 4

• choroba Alzheimera: chromosom 21 (białko prekursorowe amyloidu), 19 (apolipoproteina E), 14 (presenilina 1), 1 (presenilina 2)

Czynniki somatogenne

• jakościowe zaburzenia świadomości - reakcja na nagle działający czynnik patogenny o dużym nasileniu

• padaczka

• uraz mózgu

• neuroinfekcja

• zaburzenia endokrynne

• niedotlenienie

• niewydolność krążenia

• ostra infekcja

• zaburzenie elektrolitowe

• działanie substancji psychoaktywnych (np. odstawienie alkoholu)

• leki

• toksyny (np. CO)

• stan pooperacyjny

• zespoły otępienne - powstają zwykle wskutek długotrwałego działania czynnika patogennego na mózg

• ch. Alzheimera

• alkohol

• guzy mózgu

• stany po urazach mózgu

• neuroinfekcje (np. HIV)

• zaburzenia metaboliczne

• zespoły psychopatologiczne: zmiany zlokalizowane w płacie czołowym, skroniowym lub w układzie limbicznym

• zespoły psychotyczne (urojeniowe lub omamowe)

• padaczka (gł. z ogniskiem w płacie skroniowym)

• guzy

• urazy

• zmiany naczyniowe

• choroby somatyczne: AIDS, porfiria, LE

• amfetamina, środki halucynogenne

• zespoły afektywne dwubiegunowe

• padaczka

• ch. Huntingtona

• infekcje mózgowe

• ch. Cushinga

• zaburzenia tarczycy

• ch. Alzheimera

• ch. Parkinsona

• leki: p-bólowe, p-zapalne, p-nadciśnieniowe, p-bakteryjne, p-nowotworowe, hormony, neuroleptyki, nasenne

• stany lękowe

• częstoskurcz napadowy

• guz chromochłonny nadnerczy

• hipoglikemia

• hipokalcemia

• niedotlenienie

• zatrucie kofeiną

• odstawienie leków uspokajających

Czynniki psychospołeczne

• obejmują ogół zjawisk związanych z przetwarzaniem informacji o sobie i otoczeniu

• dzięki plastyczności CUN prowadzą one do zmian w czynnościach mózgu

Zaburzenia:

• nieprawidłowości w zakresie społecznego warunkowania i uczenia się

• społeczne warunkowanie polega na przyswajanie myśli, emocji, zachowań

• w jego trakcie powstają struktury psychiczne: poznawcze, emocjonalne, behawioralne

• podstawowe relacje warunkujące późniejsze funkcjonowanie człowieka:

• relacja z sobą samym

• relacja z najbliższą osobą

• relacja z otoczeniem społecznym

• zmiany związane ze stresem psychicznym

• sytuacje i wydarzenia życiowe, niektóre są jednoznacznie oceniane przez większość ludzi (np. śmierć bliskiej osoby)

• istotne jest znaczenie wydarzenia dla danej osoby i ocena możliwości poradzenia sobie z nią przez ta osobę

• mechanizmy obronne i mechanizmy radzenia sobie - modyfikują treść, znaczenie i konsekwencje sytuacji

• reakcja na czynnik stresowy jest słabsza, gdy osoba odczuwa społeczne wsparcie (np. bliskiej osoby)

1/2

---