Wykład IX 07.12.2009

Rola instytucji głównych w procesie IE i zarządzaniu UE

1. Podział instytucji wg wybranych kryteriów

2. Funkcje i rola w procesie decyzyjnym:

1. Rady Europejskiej,

2. Rady UE,

3. Komisji Europejskiej,

4. Parlamentu Europejskiego

5. Trybunału Sprawiedliwości

System instytucjonalny UE rozwijał się wraz z postępem procesów integracyjnych. Formalną podstawą powoływania instytucji były traktaty założycielskiej i one były najważniejsze , a więc traktat o EWWiS, o EWG i EWEA. Postanowienia tych traktatów odnosiły się do instytucji stanowiących strukturę organizacyjną powstających wspólnot, ich zadaniem było wyznaczanie zadań, podejmowanie decyzji i prowadzenie działalności. Ale traktaty założycielskie nie stanowiły jedynych podstaw prawnych systemu instytucjonalnego współczesnej UE.

Ad1. Ważnym aktem prawnym który odnosił się do instytucji wspólnotowych była Konwencja o niektórych instytucjach wspólnych- 26.03.1957 r. w Rzymie, czyli w tym samym dniu, co traktaty Rzymskie ,a była podpisana dla tego, że przyjmując zasady z EWWiS nie chciano mnożyć instytucji, czyli tworzyć odrębnych systemów instytucjonalnych dla każdej wspólnoty.

Na mocy tej konwencji 2 z instytucji powołane zostały dla 3 wspólnot : Europejski Trybunał Sprawiedliwości, Europejskie zgromadzenie Parlamentarne.

Zaczął rozwijać się system instytucjonalny (SI) dwu kierunkowo :

1. Instytucje wspólne

2. Instytucje odrębne dla każdej ze wspólnot.

Funkcjonowanie tego systemu w praktyce prowadziło do nieporozumień i braku przejrzystości w podejmowaniu decyzji. W 1965r. został podpisany traktat Fuzyjny, którego celem było ujednolicenie SI. Na mocy tego traktatu połączono 3 organy zarządzająco-wykonawcze, będące odrębnymi organami w jeden dla 3 wspólnot. Wysoka Władza, Komisja EWG, Komisja EWEA utworzono Komisję Wspólnot Europejskich. Połączone też 3 odrębne Rady szczebla ministerialnego w jedną Radę Ministrów instytucję dla 3 wspólnot. Traktat Fuzyjny wszedł w życie 1 lipca 1967r.

W jednolitym Akcie Europejskim- 1986r. wszedł w 87-była wzmianka na temat Rady Europejskiej, która zaczęła funkcjonować w formie instytucji od 1975r.

Do jednolitego Aktu Europejskiego nie było żadnych postanowień odnoszących się do Rady Europejskiej. Ale Aktu nie można uznać za formę podstawową funkcjonowania RE. Odpowiednie postanowienia znalazły się w traktacie o UE - 1992 w Maastricht.

Na podstawi jakiego modelu prawa administracyjnego budowane były instytucje wspólnotowe??

Największy wpływ na zasady funkcjonowania instytucji wspólnotowych miało prawo administracyjne, francuskie i niemieckie, oprócz tego nie można pominąć wpływu konkretnych osób, które stały na czele instytucji lub konkretnych organów wspólnotowych. W pierwszym okresie duży wpływ miał J. Monnet - przewodniczący wysokiej władzy -> którego charakteryzowało: elastyczne podejście do zarządzania, duża swoboda dla pracowników.

Połowa lat 50. Następca zmienił funkcjonowanie Wysokiej Władzy rozliczanie pracowników z wykonywanych obowiązków, odpowiedzialność finansowa.

Pierwszym przewodniczącym Komisji EWG był Walter Hallstein. W Komisji Wspólnot Europejskich również można dostrzec styl , jaki był wprowadzany przez kolejnych przewodniczących.

Administracja budowana była na podstawie prawa administracyjnego i doświadczeń Francji i Niemiec i w zależności od tego z którego kraju byli przywódcy taki styl przeważał. Model angielski nie przyjął się, gdyż WB wstąpiła do WE dopiero od lat 70'.

Podział instytucji ze względu na model podejmowania decyzji i ze względu na podejmowane funkcje :

1. Instytucje ponadnarodowe i międzyrządowe

• Międzyrządowe przedstawiciel kraju reprezentuje jego stanowisko, zbliżone stanowiska wypracowuje wspólnie Rada Europejska i Rada UE- instytucja szczebla ministerialnego

• Ponadnarodowe w swojej działalności jako cel przyjmują interes całej wspólnoty, oznacza to że w Komisji Europejskiej czy w Parlamencie Europejskiej nie powinny znajdować się sprawy, którymi szczególnie powinny zajmować się kraje lub jeden kraj.

2. Instytucje decyzyjne i nie decyzyjne

• Decyzyjne rada UE, natomiast instytucje uczestniczące w procesie decyzyjnym to Komisja Europejska i Parlament Europejski

• Europejski Trybunał Sprawiedliwości(ETS)- niezależna instytucja stojąca na straży prawa wspólnotowego i orzeka , gdy instytucja bądź państwo łamie prawo wspólnotowe i rozstrzyga spory pomiędzy państwami członkowskimi. Orzeczenia stanową już bardzo ważne źródło prawa wspólnotowego. ETS jest też ważną instytucją interpretującą prawo wspólnotowe, pełni funkcję doradczo- interpretacyjną przy podpisywaniu umów międzynarodowych.

• Instytucje wyspecjalizowane , czyli powołane do prowadzenia określonej działalności, najważniejszą instytucją jest Europejski Bank Centralny , Europejski Bank Inwestycyjny.

• Instytucje konsultacyjno-doradcze - Komitet Ekonomiczno-Społeczny powołany na podstawie Traktatu Rzymskiego o EWG jako organ doradczy Rady Ministrów, ale też Komisji. Komitet Regionów zajmujący stanowisko w sprawach dotyczących decyzji na poziomie lokalnym.

• Rada Europejska

Nie została powołana przez żaden traktat założycielski to że od 1957 taka instytucja jest w SI wspólnot zdecydowały potrzeby uzgadniania ważnych spraw, nieporozumień i konfliktów pomiędzy państwami członkowskimi na najwyższym szczeblu wśród przywódców Krajów Członkowskich. Przywódcy spotkali się kilkakrotnie w początkowym okresie funkcjonowania EWG. Ale pierwsze spotkanie było jeszcze przed podpisaniem Traktatów Rzymskich( luty 57). W tej formie spotkań, która została określona jako Konferencja Szefów Państw i Rządów obradowano dwukrotnie w 1961r. w lutym i lipcu inicjatorem spotkań był generał de Gaulle . Zainicjował spotkania na najwyższym szczeblu aby współpracować poza instytucjami wspólnotowymi.

• maj 1967 - w celu oceny dziesiątej rocznicy utworzenia EWG i EWEA.

• 1-2 grudnia 1967r. Haga- spotkanie na szczycie , inne, gdyż program obejmował strategiczne cele UE .W programie , była dyskusja o Unii Walutowej i pierwsze rozszerzenie wspólnot Europejskich.

• październik 1972 spotkanie poświęcone UGiW, wtedy było wiadomo że wszystkie sprawy dotyczące tego obszaru integracji będą wymagać uzgodnień w grupie przywódców państw członkowskich.

• grudzień1973 - poświęcone kryzysowi energetycznemu

• wrzesień 1974 - na którym prezydent Francji zgłosił propozycję regularnych spotkań

• grudzień 1974- uzgodniono bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego , utworzenie Europejskiego Funduszu Regionalnego, czyli zainicjowano politykę regionalną na poziomie wspólnoty.

• od 1775 - spotkania są regularne, przeważnie 3 razy w roku, ale w razie potrzeby częściej.

Jaka jest rola Rady Europejskiej??

Centrum dyspozycji Politycznej , jeśli przywódcy Krajów Członkowskich osiągają kompromis w sprawach strategicznych integracji europejskiej , czy odnoszą się do sposobu rozwiązywania bieżących trudności, a te problemy mogą mieć charakter wewnętrzny i zewnętrzny. Rada szczebla ministerialnego ma wyznaczony sposób pracy nad decyzjami formalnymi , trudno sobie wyobrazić sprawność procesu decyzyjnego, jeśli nie znane byłoby stanowisko przywódców krajów członkowskich, np. projekt Jednolity Rynek Europejski nie mógłby być zrealizowany gdyby nie zaakceptowały go wcześniej Państwa członkowskie.

Najważniejsze problemy na szczytach przywódców Państw członkowskich:

• Sprawy integracji walutowej- Plan Wernera

• Kryzys energetyczny i jego skutki dla procesu integracji europejskiej

• wspólna polityka rolna

• walka z bezrobociem

• funkcjonowanie rynku wewnętrznego

• budżet dochody i wydatki , podział środków

• podział środków w ramach Funduszy wspólnotowych

• sprawy polityki zagranicznej

• sprawy pomocy zewnętrznej i finansowej

• wszystkie sprawy , które powodują konflikty pomiędzy Państwami członkowskimi bądź takie co do których w procesie decyzyjnym na tym poziomie pojawiły się problemy.

Posiedzenie Rady Europejskiej organizowane są przez kraj aktualnie przewodniczący UE. Ministerstwo zagraniczne tego kraju jest odpowiedzialne za te spotkania. Kraje ten ma swój plan z uwzględnieniem kontynuacji przyjętych od poprzedników. Na koniec przewodnictwa tworzony jest raport o efektach tych działań.

Prezydencję Krajów członkowskich mogą przypadać na okres stabilny lub turbulentny od tego zależy ocena tej prezydencji.

• Komisja Europejska

Rola KE w systemie instytucjonalnym i jej funkcje:

Instytucje główne UE konkurują o zakres władczy dlatego, że uprawnienia jakie instytucje uzyskują dają im możliwość zarządzania unią, jest inny powód tej konkurencji, otóż w Traktacie Rzymskim o EWG sprawa instytucji została potraktowana ogólnie, w związku z tym że dokładnie te uprawnienia w pierwotnych aktach prawnych nie zostały określone to pozostał obszar w ramach którego można było domagać się większych uprawnień i konkurowanie z radą szczebla ministerialnego.

Główne funkcje Komisji Europejskiej:

1. komisja ma prawo inicjatywy ustawodawczy, przygotowuje projekty prawa i uczestniczy w tworzeniu prawa

2. komisja jest egzekutorem prawa, ma obowiązek monitorowania czy prawo jest wprowadzane w życie przez Państwa członkowskie i czy jest przestrzegane.

3. Komisja prowadzi bieżącą działalność, odpowiada za funkcjonowanie UE a więc opracowuje projekt budżetu i odpowiada za jego realizację, odpowiada za finansowanie UE, podział i ich wydatkowanie

4. Przygotowanie projektów wspólnotowej polityki i realizacja tej polityki

5. Komisja przygotowuje strategiczne plany rozwoju integracji europejskiej czyli jest instytucją inicjującą plany integracyjne i w tym celu przygotowuje dużo raportów, które mają charakter całościowy , dotyczy wybranych obszarów integracji i bardzo szczegółowych zadań w różnych dziedzinach integracji wydaje raport

6. Reprezentowanie UE i Krajów członkowskich aa zewnątrz. Jest negocjatorem umów międzynarodowych, mediatorem pomiędzy krajem członkowskim a innymi instytucjami UE.

RADA EUROPEJSKA

RADA UE

PARLAMENT EUROPEJSKI

KOMSJA EUROPEJSKA

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚĆI

---