metody, Poszukiwania metodyczne, 9

9. Twórca oryginalnej koncepcji metody katechetycznej.

9.1. Analiza treści przekazu katechetycznego jako produktu, który na rynku ideologicznym należałoby sprzedać. Marketing ideologii chrześcijańskiej.

Co sprzedajemy?: wiedzę, przekonania, doświadczenia, światopogląd, styl życia, zasady, postawy, wartości.

* W jaki sposób ukazać, bez zniekształcania ewangelii, że treści wiary są korzystne dla odbiorców

9.2. PARADYGMATY (osie symulacyjne) scenariuszów

*) PARADYGMAT SYMBOLI BIBLIJNYCH NP. STUDNIA, OWOC, DRZEWO ITP.

1) paradygmat rozprawy sądowej (trybunał)

Powinny być następujące postacie stałe:

SĘDZIA (prowadzi rozprawę ale nie wydaje wyroku)

OSKARŻYCIEL (wynajduje argumenty obciążające)

OBROŃCA (patrzy z drugiej strony na oskarżonego, usprawiedliwia, broni, dąży do uniewinnienia)

ŁAWA PRZYSIĘGŁYCH (ocenia i wydaje wyrok)

ŚWIADKOWIE

I - PROCESY NPDST. BIBLII

TEMATY:

- Jezus - zachowanie w Świątyni (gwałt, brak kultury, nietolerancja)

- Jezus - relacje rodzinne - rozwala

- Jezus - niszczenie tradycji

Celem metody jest doprowadzenie do wnikliwego rozumienia prawdziwych przyczyn skazania Jezusa. Wydaje się, że problem ten ma znaczenie podstawowe.

II - PROCESY "z życia wzięte" - oceniające różne sytuacje życiowe

2) rynek, targ, giełda

Podział na grupy. Grupy tworzą coś a potem sprzedają. Albo pojedyncze osoby coś sprzedają. Co to znaczy: "sprzedają"? Co jest walutą? Oceny? Punkty?

* ćw. do dopracowania: "HANDEL WYMIENNY": tworzymy coś (pomysły) na karteczkach a następnie "wymieniamy", "handlujemy nimi". Te pomysły muszą być tworzone z myślą o tym, by dało się je "sprzedać". Trwa "giełda pomysłów. Ktoś może się zwracać do całej grupy i krzykiem reklamować swój produkt, inny wymieniać od osoby do osoby itp. Czas ograniczony i potem konfrontacja: co udało mi się zyskać. Mogą na kartkach być nie koniecznie pomysły ale np. dobra materialne, które ktoś produkuje itp. Wersja kontrolowana tej zabawy polegała by na tym, że po kolei każdy prezentuje swoje dobra i na forum je sprzedaje "na licytacji". Wówczas wszyscy to słyszą i widzą.

3) "kancelaria notarialna" - testament

W ramach nauki o postaciach np. biblijnych. Formą aplikacji i zrozumienia doświadczenia tych postaci jest ich testament. Co dany człowiek chciałby aby ludzie po nim odziedziczyli. Chodzi o duchowy testament. Znajdujemy się w kancelarii notarialnej, gdzie..

4) korespondencja

Pisanie listów do różnych postaci i otrzymywanie od nich odpowiedzi.

5) "sympozjum naukowe"

Wygłaszanie referatów i dyskusja na dany temat. Na jednej jednostce lekcyjnej kilka referatów powinno zostać wygłoszonych.

6) homilia wygłaszana na temat

Jest to forma pracy twórczej danej osoby. Stawia ją w sytuacji działania i konieczności zachęty. Można tą formę włączyć w szerszy blok "wyprawy misyjnej", w ramach którego np. wygłaszamy homilię do murzynów afrykańskich.

7) bezludna wyspa

Sytuacja bezludnej wyspy skłania do doświadczenia budowania czegoś od początku.

Jesteśmy na bezludnej wyspie i mamy za zadanie np. ułożyć po chrześcijańsku stosunki społeczne.

8) gra z wariantami (tak jak w komputerze)

9) symulacja wyprawy misyjnej

Może być ciekawa gdy poruszamy temat innych religii. Wybieramy się np. na tereny gdzie panują religie animistyczne. Naszym zadaniem jest oczywiście przekazać dobrą nowinę tym ludziom. Aby to uczynić rzecz jasna musimy co nieco wiedzieć o danej religii no i.. oczywiście o chrześcijaństwie.

10) turniej, quiz

11) co by było gdyby... (fantazjowanie) (rozważanie alternatywnych scenariuszów różnych wydarzeń

12) redakcja gazety

- wymyślam tytuły artykułów i zadaję do domu a następnie zbieram i drukuję

13) symulacja pracy sejmu

Sejm uchwala ustawy

14) Paradygmat firmy detektywistycznej. Dochodzenie - śledztwo na temat... Zakończone może być sądem. Można łączyć z metodami trybunałowymi.

15) wojna o coś z kimś lub z czymś

Planowanie, strategia, obliczanie sił. Starcia, pokonywanie problemów. Wykonywanie zadań bojowych.

16) wywiad z ...

17) paradygmat "u stóp Jezusa" - wędrówka po miejscach, wydarzeniach z życia Jezusa w charakterze jego ucznia

18) pytania do Jezusa

19) paradygmat fotografii (jestem osobistym fotografem np. Jezusa, św. Pawła, Jeremiasza itp.

20) paradygmat kronikarza: jestem osobistym kronikarzem np. króla Dawida

21) rzeźbiarz

22) symulacja pracy redakcji encyklopedii katol.

23) projektowanie planu, statutu itp. różnych instytucji np. wychowawczych

24) pisanie konstytucji

25) poradnia zdrowia duchowego (recepty, przepisy, kuracje itp.)

26) pomysł na system oceniania w formie giełdy

- uczniowie pracują w formie spółek, które mają za zadanie przynosić dochód bo jeśli tego nie czynią - ich notowania spadają. "pieniądze" czyli punkty są okresowo zamieniane na stopnie

27) paradygmat sztuki teatralnej

28) galeria sztuk pięknych

29) przewodnik po Ziemi Świętej.

Jesteś przewodnikiem po ziemi Świętej

Wersja: masz ułożyć album o Ziemi Świętej. Potrzebujesz 3 rzeczy: zdjęć miejsc, opisu ich i nazw, a także wydarzeń biblijnych z nimi związanych. Do Ciebie należy właściwe ich podobieranie. Może to być forma pomocy katechetycznej - rodzaj domina.

30) Paradygmat ligi (sportowy paradygmat)

31) pomysł: klasa staje się wnętrzem czegoś. Uczniowie zajmują miejsce wewnątrz, co ukazuje ich pozycję względem problemu np. wnętrze świątyni itp

32) paradygmat lekarza (poradni)

33) paradygmat firmy: jesteśmy firmą produkującą coś lub sprzedającą

34) paradygmat kancelarii adwokackiej ( mamy sprawy w których bronimy kogoś lub czegoś )

35) jesteś dyrektorem muzeum poświęconego np. powstaniu i dziejom Kościoła pierwotnego. Co byś do niego zgromadził ? Jak byś zachęcił odwiedzających. Jak byś utrzymał to muzeum itp.

36) olimpiada sprawności chrześcijańskich

37) dziennik szkolny - wypełnianie (paradygmat)

38) sprawdzanie listy obecności

39) złota rybka: spełnia życzenia:

a) trzy życzenia (np. dla katechezy w Polsce ) wypowiadamy (twórcze myślenie)

b) żegnamy się z rybką i przenosimy się na salę sympozjum, na którym znajdują się wszyscy oficjele od których zależy rozwiązanie tego problemu (umiejętność przekonywania)

c) formułujemy modlitwę o rozwiązanie tego problemu (pokora i uznanie niewystarczalności własnej)

40) scenariusze alternatywne (wydarzenie biblijne i wyobrażamy sobie, że ma inne scenariusze zakończeniowe, badamy konsekwencje

41) linia specjalna (dzielimy całość na dwie grupy; stawiamy problem, który ma dwa rozwiązania; grupy tworzą argumenty i linie wskazują która grupa w danym momencie ma więcej argumentów, linie tworzą się z dwóch kolorów kartek) przy czym są bezstronni sędziowie, którzy oceniają, czy dany arg. się kwalifikuje

42) zadanie: przybliżyć daną sprawę czy pojęcie tak by zrozumiał je np. przybysz z innej planety itp.

43) przegląd prasy katol. jakiś uczeń omawia jakąś gazetę np. tygodnik i poleca uwadze (na stopień) klasy poszczególne artykuły itp.

44) robimy telewizyjne wiadomości katol. w tym wywiady, informacje, felietony, przegląd prasy itp.

45) do przemyślenia: pomysł ustanowienia w klasie pewnych terytoriów

46) kapsuła czasu (zamykanie jakicś informacji by przetrwały wybuch jądrowy

* śledztwo w sprawie: pytasz świadków, przesłuchujesz ich i wykrywasz kłamstwa a masz rozwiązać zagadkę kryminalną, dylemat, zagadkę teologiczną itp.

* "Burza pytań" - tworzymy pytania do tekstu np. przypowieści o synu marnotrawnym - np. w grupach. I gdybyśmy mieli na jedno tylko pytanie otrzymać odpowiedź, to które byśmy postawili ?

* Burza tytułów - maksymalna liczba tytułów do jednej perykopy

* metafora: np. "sól ziemi" przenieść to na język abstrakcyjny a potem na inną metaforę - współczesną

* przypowieść przełożyć na myśl abstrakcyjną a potem przerzucić w inną dziedzinę np. techniki komputerowej i ułożyć przypowieść

* nakleić na duży arkusz szarego papieru teksty czytań i połączyć linijkami wspólne myśli je łączące

* Metody związane z tworzeniem różnego rodzaju map. Łączenie np różnych imion biblijnych postaci przy pomocy linii z określeniem relacji, które łączą te osoby, mogą też być rzeczy np. Jezioro Galilejskie - Jezus (relacja: Jezus nauczał nad jeziorem galilejskim) Jezus - Piotr ( relacja: uczeń a w drugą stronę nauczyciel)

* Idea metodyczna: wejść do Biblii

* idee metodyczne: analizujemy scenę ewangeliczną i rozdzielamy uczucia, słowa, działania, motywy ( na kartkach przypinamy do poszczególnych postaci )

* zebrać pytania, które zadawał Jezus

* zebrać prośby do Jezusa

* zebrać pytania do Jezusa

* zebrać uczucia Jezusa

* pomysł na metody oparte o "paradygmaty komunikacyjne" (np. list, telefon, pociąg, środki transportu

9.3.

Pomysł na ustawienie treści i metod katechezy pod kątem formacji liderów chrześcijańskich.

- stawianie ich przed zadaniami stymulującymi odpowiedzialność

9.4. Idea metodyczna: "wejść do Biblii".

9.5. Katecheza jako teatr.

- aktorstwo katechety

- język

- stopniowanie napięcia

- przeniesienie tego wszystkiego co wiąże się z częściami i elementami teatru na grunt katechetyczny.

POMYSŁ: Połączyć bibliodramę z prezentacją poszczególnych dokumentów Kościoła - głównie Jana Pawła II opartych o poszczególne przypowieści np. Christifideles laici w oparciu o dramę przypowieści o robotnikach w winnicy.

POMYSŁ: Stworzyć własny autorski program katechetyczny dla szkoły średniej oparty o ideę symulacji. Można np. dać do wyboru albo samemu zaproponować rodzaj symulacji długotrwałej ( to znaczy takiej w której role odgrywane będą nie tylko na jednej katechezie ale na większej liczbie) przy pomocy której będzie się realizować z klasą program. Narzędziem ustalenia rodzaju symulacji mogą być np. ankiety dotyczące zainteresowań klasy, wskazówki płynące z dominacji poszczególnych płci w klasie itp. Rodzaje symulacji można również dostosowywać do materiału przerabianego. Może też tak być, że to klasa decyduje o wyborze symulacji i może ją zmieniać w trakcie roku szkolnego gdy np. im się znudzi.

POMYSŁ: Program katechetyczny ustawić wariantowo i w wybór wariantów wciągnąć klasę. W zależności od tego jakie decyzje podejmie w danym momencie grupa, tak można „przekształcać i przegrupowywać” plan. Trzeba by przygotować modele, warianty, sposoby przegrupowań itp. (idea będąca rozwinięciem programu: „decyzja należy do ciebie”)

POMYSŁ PODSTAW TEORETYCZNYCH: Jednym z pojęć kluczowych - osiowych metody symulacyjnej może być pojęcie „przestrzeni realizacyjnej”. Dla każdego pojęcia, idei, treści dydaktycznej potrzebna jest taka „przestrzeń realizacyjna” czyli środowisko w którym uczeń obecnie lub w przyszłości taką ideę będzie realizował. Zanim to się stanie w rzeczywistości trzeba mu tę „przestrzeń” zasymulować tak by sytuacja symulacji wymuszała na nim podejmowanie decyzji zbliżonych do decyzji w rzeczywistości realnej.

POMYSŁ: Struktura katechezy prowadzonej metodą symulacyjną: I etap: dostrzeżenie problemu i przekaz treści dydaktycznej w formach podających lub poszukujących II etap: symulacja: trening, zastosowanie. Może nie tyle struktura katechezy co sposób jej planowania czyli „katecheza widziana od strony prowadzącego”.

POMYSŁ GENERALNY: metody oparte o ideę uczestnictwa w pracy różnych instytucji lub organizacji lub rzeczywistości lub wspólnot oazowych, kościelnych ruchów itp. synod (można tu np. realizować tematy, które były w rzeczywistości tematami poszczególnych synodów zaś wyniki pracy można porównywać z rzeczywiście powstałymi dokumentami; prowadzący musi mieć materiały, które przekaże klasie, raporty, doniesienia, wyniki badań itp.), parafia (sakramenty, udział w radzie parafialnej, budżet parafii, w klasie np. są ruchy, które reprezentują różne typy katolików itp. używać tu można autentycznych dokumentów, danych z autentycznych parafii i problemy brać z życia. Np. na spotkaniu rady parafialnej rozwiązywać problemy, które faktycznie miały miejsce)

Pomysł: PARTYCJA TWÓRCZA: Zestaw kości tak jak w Boglach tylko zamiast liter jakieś idee, myśli, pomysły, kategorie. Pozwala to zastosować kombinatoryczne zasady generowania pomysłów.

IDEA SYMULACJI C.D: FUNKCJE SYMULACJI:

Funkcja dydaktyczna: symulacja jest metaforą w której w sposób przyjemny przyswajasz wiedzę
Funkcja formacyjna: uczniowie uczą się (trenują) zachowania w różnych sytuacjach, by w przyszłości podobne sytuacje ich nie zaskakiwały, by oni tworzyli sytuacje a nie sytuacje tworzyły ich. Warto zanalizować teoretycznie wpływ sytuacji na zachowanie człowieka. Dlaczego tak jest i jak to się dzieje, że człowiek w różnych sytuacjach zachowuje się różnie chociaż jest to jeden i ten sam człowiek ?

Funkcja diagnostyczna: badanie zachowań uczniów w określonych sytuacjach i ich reakcji emocjonalnych, sposobów wartościowań itp.

Pytanie: Jak wykorzystać specyfikę środowiska szkolnego dla celów wychowawczych ? Jest to niewątpliwie środowisko sztuczne. Ma to plusy bo uczeń znajduje się non stop pod władzą nauczyciela i może się na chwilę wyzwolić spod władzy swoich codziennych przywódców. Jest też niebezpieczeństwo takiego środowiska takie mianowicie, że człowiek po wyjściu ze szkoły zapomina co było w szkole. Jak sprawić by nie zapomniał, jak spowodować wytworzenie odruchów, które pozostaną trwałe mimo zmiany sytuacji ? Oczywiście przez symulację. Chodzi o to, by w momencie pojawienia się sytuacji życiowej przypominającej uprzednio zasymulowaną, pojawił się równocześnie odruch właściwego zareagowania na sytuację (tak jak na symulacji).

Metody symulacji:

przez dramę (najbardziej powszechna)
przez rozwiązywanie problemów drogą dyskusji
przez ćwiczenia polegające na rozwiązywaniu zadań tekstowych (opis danej sytuacji i możliwe warianty reakcji)
„symulacja trwała” (kompilacyjna) z wykorzystaniem wielu technik

POMYSŁ: warto się zastanowić jak wykorzystać inspiracje płynące z gier komputerowych w dydaktyce katechetycznej. Np. gry strategiczne, labirynty itp.

Jedna z inspiracji to gra polegająca na BUDOWANIU LOSÓW BOHATERA. Klasa buduje najpierw a potem prowadzi bohatera. Tworzy jego charakter, temperament itp. Następnie prowadzi go od najbardziej podstawowych decyzji typu wstać z łóżka o 9 czy 10 do bardziej skomplikowanych wynikających z perypetii życiowych. Każda decyzja, będąca wyborem jednej z kilku rodzi określone konsekwencje. Te konsekwencje powodują następne dylematy do rozwiązania i tak dalej. Sterowanie zachowaniem bohatera może odbywać się przez wybór określonych opcji lub tworzenie autorskich projektów zachowań lub działań.

ZAPAMIĘTYWANIE OPERACJI: Działania bohatera będące wynikiem ciągu decyzji i ich konsekwencji są zapisywane na „mapie” wyborów. Graficznie może to wyglądać tak:

decyzja A = konsekwencja X = dylemat 84 -------- a

--------- b

---------- c ------ decyzja C = konsekwencja Y = dylemat kolejny lub projekt i tak dalej. Nauczyciel ma przed sobą już gotowy schemat według którego wyczytuje kolejne alternatywy i konsekwencje decyzji.

WARIANT PODEJMOWANIA DECYZJI PRZEZ LOSOWANIE: Wariantem gry w decyzje mogłoby być wymyślanie ekstensywne wariantów decyzji jaką bohater mógłby podjąć. Spośród tych decyzji mogłaby być drogą losowania wybierana jedna, która prowadziłaby do określonej konsekwencji, która to konsekwencja również mogłaby być wymyślana przez uczestników. W tym momencie prowadzący musiałby się wykazać elastycznością a uczestnicy twórczością. Decyzje nie byłyby już tylko oferowane w pakiecie alternatyw ale generowane przez uczestników.

TWORZENIE NOWYCH BOHATERÓW. W trakcie gry możliwe jest kreowanie nowych postaci. Np. w pewnym momencie znaczna część klasy nie zgadza się na wybór większości będący rozwiązaniem jakiegoś dylematu. Wówczas mają możliwość odłączenia się i utworzenia nowego bohatera od początku. Wówczas w wyniku nauczki z poprzedniej sekwencji dają mu być może nowe cechy charakteru i inaczej decydują o jego losach. W ten sposób niejako młodzież uczy się prawd życiowych poprzez eksperymentowanie na życiu swojego bohatera. Jest to taki jakby „symulator życia”. W życiu nie można cofnąć czasu, chociażby się tego chciało. W tej grze będzie możliwe podjęcie innych decyzji aby wyciągać wnioski z porażek poprzednich wariantów.

INTERAKCJE BOHATERÓW: Możliwymi są zdarzenia interakcyjne poszczególnych bohaterów. Gdzieś się ze sobą spotykają, konkurują, stają przed takimi samymi dylematami itp.

Nazwa gry: SYMULATOR ŻYCIA. Generalnie gra oparta jest o zasady towarzyszące grom przygodowym.

ZAPIS DO ZESZYTU. W takcie gry decyzje przed którymi staje bohater wymagają pewnej wiedzy dla ich właściwego podjęcia. Wówczas tą wiedzę „dostarcza” prowadzący lub wskazuje sposoby jej zdobycia. Zdobywanie wiedzy w grach katechetycznych może się dokonywać analogicznie do gromadzenia określonej technologii i zasobów przez postacie w grach komputerowych. Każdy z „strzelców” „fighterów” czy „morderców” ma przecież określoną liczbę różnorakiego wyposażenia. Można również wprowadzić „parametry” zużywające się w określonym czasie z możliwością ich odnowy czy uzupełnienia.

Można by też stworzyć gry oparte o schematy gier strategicznych w wersjach: dwóch lub wielu graczy grupowych; oraz gra klasa „z komputerem” to znaczy, że ruchy przeciwnika są przewidziane przez „program - scenariusz” lub „losowane” spośród kilku możliwych. Te gry mogą toczyć się też w czasie rzeczywistym, gdzie w trakcie jednostek lekcyjnej grupa musi rozwiązać dany problem, który przeciwnik „programowo” rozwiązuje w tym samym czasie.

ZESPÓŁ GIER SYMULACYJNYCH W KTÓRYCH PEŁNISZ OREŚLONE ROLE, KTÓRE WYMAGAJĄ OKREŚLONEJ WIEDZY. Te role muszą być tak obmyślane by dla efektywnego rozwiązywania zadań, które przed tobą stają potrzebne były zasoby wiedzy.

UWAGA: Gry symulacyjne muszą mieć jak najefektowniejszą oprawę graficzną. Potrzebne będą jakieś filmiki, audio - prezentacje, kolorowe plansze, slajdy itp.

UWAGA: Niezłe zaplecze metodyczne dla gier symulacyjnych znajdziesz w E. De Bono. Naucz się myśleć kreatywnie S. 108 - 120)

PRZYKŁADOWE SYMULACJE:

Wyprawa misyjna

Trybunał

W kl. I L.O.: bogaty młodzieniec: jego życie, uwspółcześniony, jak spotyka Jezusa?, co się potem z nim stało? Jakie są problemy współczesnego młodego człowieka?

W klasie II: Kościół i jego instytucje.

Wyszukiwarka