8 kraina V, ŚLĄSKA nova


2.5. Kraina Śląska

      1. CHARAKTERYSTYKA PRZYRODNICZA

Kraina Śląska znajduje się w południowo-zachodniej części Polski; od północy graniczy z krainą Wielkopolsko-Pomorską, od wschodu z krainą Małopolską a od południowego zachodu z krainą Sudecką. Podzielona została na 20 mezoregionów przyrodniczoleśnych, zgrupowanych w 6 dzielnic.

Większość obszaru znajduje się na terenie dwóch podprowincji fizycznogeograficznych: Nizin Środkowopolskich (makroregiony: Wał Trzebnicki, Nizina Śląska) oraz Niziny Sasko-Łużyckiej (makroregiony: Obniżenie Dolnołużyckie, Wzniesienia Łużyckie, Nizina Śląsko-Łużycka). Południowe i południowo-zachodnie tereny położone są w podprowincji Sudetów (makroregiony: Przedgórze Sudeckie, część północna Pogórza Zachodniosudeckiego), natomiast niewielki fragment na wschodzie - w podprowincji Wyżyny Śląsko-Krakowskiej (makroregion Wyżyna Śląska - część zachodnia). Mała, południowo-wschodnia część krainy znajduje się w zasięgu podprowincji Północnego Podkarpacia (makroregiony: Kotlina Ostrawska, część zachodnia Kotliny Oświęcimskiej) i Zewnętrznych Karpat Zachodnich (makroregion Pogórze Zachodniobeskidzkie część zachodnia).

Kraina Śląska należy do obszarów ciepłych, o długim okresie wegetacyjnym. Charakteryzuje się łagodną zimą (średnia temperatura stycznia ok. 1,1oC) i ciepłym latem (20.0oC). Średnia roczna temperatura powietrza wynosi w niej od 8,4oC do 9,2oC. Na obszarze krainy występuje znaczne zróżnicowanie warunków pluwialnych, średnia suma opadów waha się od 508 - 843 mm. Obszar Przedgórza Sudeckiego charakteryzuje się wyższą roczną sumą opadów i znacznie niższymi temperaturami lipca niż pozostała część krainy Śląskiej.

Na obszarze krainy dominują krajobrazy staroglacjalne, w części południowej (dzielnica Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego oraz dzielnica Kędzierzyńsko-Rybnicka) - wyżynne, a wśród nich - lessowy. Dość często spotykane są też krajobrazy dolin i równin akumulacyjnych - den dolinnych i tarasów z wydmami (głównie w dzielnicy Wrocławskiej).

Obszar krainy znajdował się w zasięgu zlodowacenia środkowopolskiego i na całym niemal terenie występują gliny zwałowe oraz piaski i żwiry lodowcowe z tego okresu. W wielu punktach obszaru, w mocno zredukowanej, szczątkowej postaci, spotykane są piaski, żwiry i głazy moren czołowych, stanowiące resztki dawnego łańcucha moren czołowych, wyznaczającego maksymalny zasięg nasunięcia lądolodu w czasie zlodowacenia środkowopolskiego. Obecnie tworzą one niewielkie wzgórza, zbudowane w większości ze żwirów i głazów pochodzenia północnego tkwiących bezładnie w glinie. Piaski i żwiry wodnolodowcowe mogą występować pod lub na glinie zwałowej. Rozprzestrzenienie ich jest nieco większe niż gliny zwałowej. Piaski rzeczne tarasów akumulacyjnych grupują się często w sąsiedztwie rzek, podobnie jak mady i mułki rzeczne. Większe powierzchnie tworzą w mezoregionie Borów Dolnośląskich, Obniżenia Ścinawskiego i Lasów Lublinieckich. Należy jeszcze wymienić, znajdującą się w części południowej, dzielnicę Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego, gdzie dominuje less oraz dzielnice Kędzierzyńsko-Rybnicką i Równiny Opolskiej z utworami starszymi - wapieniami, łupkami, marglami i piaskowcami triasowymi i kredowymi.

Ogólnie w krainie przeważają krajobrazy równin peryglacjalnych, przy czym w części południowo-zachodniej - krajobraz wyżynny lessowy, a w południowej - wyżynny na skałach węglanowych oraz na skałach krzemianowych. W środkowej części, głównie wzdłuż Odry, występują krajobrazy den dolinnych i tarasów z wydmami.

Największą powierzchnię w krainie zajmują siedliska nizinne. Dominują siedliska Bśw i BMśw (łączny ich udział wynosi ok. 45%), związane z uboższymi glebami bielicowymi i rdzawymi, wytworzonymi z piasków sandrowych lub piasków rzecznych tarasów plejstoceńskich. Tylko na fragmentach zwydmionych tych utworów spotyka się ubogie Bśw i Bs; siedliska te przeważają w dzielnicy Równiny Dolnośląskiej. Gleby brunatne oraz płowe charakteryzują siedliska LMśw i Lśw, których nieco większe powierzchnie występują się w dzielnicy Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego oraz Kędzierzyńsko-Rybnickiej, a gleby opadowoglejowe, glejowe, murszowate, czarne ziemie - siedliska wilgotne LMw i Lw. Ubogie siedliska wilgotne z glebami glejo-bielicowymi wyróżniają zwykle siedliska Bw i BMw, których większe powierzchnie występują w dzielnicy Równiny Opolskiej, Równiny Dolnośląskiej oraz Kędzierzyńsko-Rybnickiej. Siedliska bagienne, związane z glebami torfowymi, spotykane są sporadycznie.

Na terenie krainy występują również siedliska wyżynne - głównie LMwyż i Lwyż - na glebach wytworzonych z lessów (dzielnica Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego) oraz utworów triasowych (dzielnica Kędzierzyńsko-Rybnicka).

Ponadto fragmentarycznie spotykane są także siedliska górskie, głównie LMG - w mezoregionie Przedgórza Sudeckiego na pagórach krystalicznych (Masyw Ślęży, Wzgórza Strzegomskie i Wzgórza Strzelińskie) oraz w mezoregionie Płaskowyżu Głubczyckiego - na należącym do Polski fragmencie Gór Opawskich.

Lesistość krainy Śląskiej nie jest duża - wynosi 26,3%. Obszar krainy znajduje się w zasięgu występowania wszystkich ważniejszych, lasotwórczych gatunków drzew: sosny, świerka, jodły, dębów, buka, olszy i jesionu.

S o s n a z w y c z a j n a (So) jest gatunkiem o największym znaczeniu lasotwórczym, występuje w drzewostanach na wszystkich siedliskach. Udział jej jako gatunku panującego wynosi 73,14%, co prawie odpowiada sumie powierzchni borów i borów mieszanych oraz około połowie powierzchni lasów mieszanych. Największy jej udział w lasach, ponad 80%, obserwuje się w dzielnicach: Równiny Opolskiej, Równiny Dolnośląskiej i Równiny Niemodlińsko-Grodkowskiej, a najmniejszy w dzielnicy Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego, gdzie niewiele przekracza 20%.

Ś w i e r k p o s p o l i t y (Św) jako gatunek panujący najczęściej występuje na siedliskach typu podgórskiego i górskiego - w dzielnicy Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego udział jego przekracza 27%. Na pozostałym terenie drzewostany świerkowe zajmują zaledwie kilka procent powierzchni, jednakże gatunek ten często stanowi domieszkę w drzewostanach na siedliskach świeżych i wilgotnych borów i lasów mieszanych.

J o d ł a p o s p o l i t a (Jd) jako gatunek panujący występuje bardzo rzadko. Na siedliskach wyżynnych i górskich jodła, wraz ze świerkiem, dębem i bukiem spotykana jest w drzewostanach na żyznych siedliskach lasów świeżych i mieszanych.

D ą b s z y p u ł k o w y (Dbs) oraz d ą b b e z s z y p u ł k o w y (Dbb) mają duże znaczenie w lasach krainy; łączny ich udział wynosi średnio ok. 10%, ale miejscami, np. w Dzielnicy Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego przekracza 33%. Niewielki udział mają tylko w Dzielnicy Równiny Opolskiej. Dąb bezszypułkowy występuje zwykle na siedliskach LMwyż lub LMśw, a dąb szypułkowy głównie na siedliskach wilgotnych lasów łęgowych oraz świeżych i wilgotnych grądów. Na uboższych siedliskach oba gatunki stanowią domieszki w składzie drzewostanu, z tym że dąb bezszypułkowy nie występuje na siedliskach wilgotnych.

B u k z w y c z a j n y (Bk) występuje w niewielkich ilościach na żyznych siedliskach lasów mieszanych i lasów. Lite drzewostany tworzy przede wszystkim na terenach podgórskich (LMwyż i Lwyż).

O l s z a c z a r n a (Ol) jako gatunek panujący występuje głównie na siedliskach bagiennych lasów liściastych i zabagnionych łęgów. Jako gatunek domieszkowy spotykana jest w większości drzewostanów na wilgotnych siedliskach mezo- i eutroficznych (LMw, Lw) i także na siedliskach wyżynnych. Udział jej sięga zaledwie kilku procent.

B r z o z a b r o d a w k o w a t a (Brzb) i b r z o z a o m s z o n a (Brzo) występują na większości siedlisk jako gatunki domieszkowe. Brzoza omszona preferuje siedliska mezo- i eutroficzne bardziej wilgotne.

Z innych gatunków drzew, które występują głównie jako domieszki w drzewostanach, wymienić należy: jesion wyniosły, wiąz szypułkowy, polny i górski oraz jawor - gatunki lasów wilgotnych i łęgowych; grab pospolity, klon zwyczajny, lipę drobnolistną, modrzew europejski - gatunki typowe dla grądów; osikę - stanowiącą domieszkę w drzewostanach mieszanych borów i lasów liściastych oraz lipę szerokolistną - gatunek domieszkowy w drzewostanach na eutroficznych siedliskach podgórskich.

      1. TYPY SIEDLISKOWE LASU

A. SIEDLISKA TERENÓW NIZINNYCH

BORY

Bór suchy - Bs

Siedliska skrajnie ubogie i suche, z bardzo głębokim poziomem wody gruntowej. Występują z reguły w wierzchołkowej części wydm śródlądowych, na najbardziej suchych, gruboziarnistych piaskach. Charakterystyczną cechą jest silnie rozwinięta warstwa krzaczkowatych porostów z dominacją gatunków z rodzaju Cladonia sp. Warstwa zielna słabo rozwinięta (10-30%) złożona głównie z krzewinek i wąskolistnych traw o skupiskowym występowaniu. Drzewostan sosnowy o rozluźnionym zwarciu, niskiej jakości i ok. V bonitacji. Na terenie krainy Śląskiej spotykany jest tylko w dzielnicy Równiny Dolnośląskiej (ok.1% powierzchni leśnej) i być może w dzielnicach Wrocławskiej i Równiny Opolskiej.

Runo

Chrobotek leśny - Cladonia sylvatica

Chrobotek reniferowy - Cladonia rangiferina

Chrobotki - Cladonia pl. sp. (C. gracilis, C. furcata, C. cornuta)

Porost islandzki - Cetraria islandica

Widłoząb miotlasty - Dicranum scoparium

Kostrzewa owcza - Festuca ovina

Wrzos pospolity - Calluna vulgaris

Turzyca wrzosowiskowa - Carex ericetorum

Borówka brusznica - Vaccinium vitis-idaea

Rokiet pospolity - Pleurosium schreberi (Entodon Schreberi)

Szczotlicha siwa - Corynephorus canescens

Trzcinnik piaskowy - Calamagrostis epigeios

Szczaw polny - Rumex acetosella

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne I p. - So IV-V bon.

Gatunki dom. I p. - spor. Brzb

Podrost - brak

Podszyt - jał.

Zespół roślinny

- Cladonio-Pinetum Juraszek 1927 - bór sosnowy suchy odm. suboceaniczna

Bór świeży - Bśw

Siedliska ubogie, świeże, bez wyraźnego wpływu wody gruntowej lub pod słabym jej wpływem. Są dość licznie reprezentowanym typem siedliska w dzielnicy Równiny Dolnośląskiej (ok. 40% powierzchni leśnej) oraz w dzielnicy Równiny Opolskiej (ok. 20%). Znacznie mniejszy udział mają w dzielnicy Wrocławskiej (13%), a na pozostałym terenie nie przekraczają 2%. Występują w niewielkich zagłębieniach międzywydmowych lub na terenie płaskim. Drzewostan sosnowy z domieszką brzozy brodawkowatej nieco lepszej bonitacji niż w Bs. W niektórych obniżeniach terenu pojedynczo może występować świerk, nie dochodząc jednak do II piętra.

Runo

Gatunki różnicujące Bśw od Bs

Borówka czarna - Vaccinium myrtillus

Gajnik lśniący - Hylocomium splendens

Rokiet cyprysowaty - Hypnum cupressiforme

Siódmaczek leśny - Trientalis europaea

Kosmatka owłosiona - Luzula pilosa

Gruszyczka jednostronna - Orthilia secunda (Pyrola secunda)

Gatunki częste

Rokiet pospolity - Pleurosium schreberi (Entodon Schreberi)

Borówka brusznica - Vaccinium vitis-idaea

Wrzos pospolity - Calluna vulgaris

Bielistka siwa - Leucobryum glaucum

Turzyca wrzosowiskowa - Carex ericetorum

Kostrzewa owcza - Festuca ovina

Widłoząb miotlasty - Dicranum scoparium

Śmiałek pogięty- Deschampsia flexuosa

Pomocnik baldaszkowy - Chimaphila umbellata

w wariancie Bśw2 - Molinia coerulea (do 5%) oraz pjd. w drzewostanie Brzo.

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne - So III bon.

Gatunki dom. I p. - Brzb

Podrost - So

Podszyt - św, dbb, bk, jał., jrz,

Zespół roślinny

- Leucobryo-Pinetum (W.Mat. 1962) W.Mat.&J.Mat. 1973 - subatlantycki bór sosnowy świeży odmiana pomorsko-śląska, wariant typowy (Bśw1) i wariant z trzęślicą (Bśw2).

Bór wilgotny - Bw

Siedliska ubogie wilgotne - pod umiarkowanym i dość silnym wpływem wody gruntowej - woda w profilu glebowym utrzymuje się przez cały rok. Drzewostan sosnowy z większą lub mniejszą domieszką brzóz. Występują najczęściej w sąsiedztwie siedlisk Bśw; ich udział procentowy jest nieco wyższy w dzielnicach Równiny Dolnośląskiej i Równiny Opolskiej (ok. 8%). Na pozostałym terenie można spotkać tylko niewielkie fragmenty tych siedlisk.

Runo

Gatunki różnicujące Bw od Bśw

Trzęślica modra - Molinia coerulea (licznie)

Płonnik pospolity - Polytrichum commune

w wariancie Bw2 pojedynczo:

Torfowiec całolistny - Sphagnum capilifolium (S. acutifolium)

Borówka bagienna - Vaccinium uliginosum

Bagno zwyczajne - Ledum palustre

Gatunki częste

Borówka czarna - Vaccinium myrtillus

Rokiet pospolity - Pleurosium schreberi (Entodon Schreberi)

Borówka brusznica - Vaccinium vitis-idaea

Widłoząb falisty - Dicranum polysetum (D. undulatum)

Gajnik lśniący - Hylocomium splendens

Widłoząb miotlasty - Dicranum scoparium

Izgrzyca przyziemna - Sieglingia decumbens

Śmiałek pogięty - Deschampsia flexuosa

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne Ip. - So II.5 bon. , Brzb, Brzo

Gatunki dom. Ip. -

Podrost - pjd. So

Podszyt - krusz., jrz

Zespół roślinny

Molinio caeruleae-Pinetum W.Mat.&J.Mat.1973 - bór sosnowy wilgotny, wariant typowy (Bw1) i wariant z bagnem zwyczajnym (Bw2)

r bagienny - Bb

Siedliska Bb występują w bezodpływowych obniżeniach terenu i związane są z głębokimi, kwaśnymi torfami torfowisk wysokich oraz wodą gruntową utrzymującą się przez znaczną część roku blisko powierzchni. Drzewostan ok. V bonitacji, o złej jakości technicznej. W runie przeważają torfowce oraz Ledum palustre i Vaccinium uliginosum.

Są to siedliska bardzo rzadko spotykane. W krainie Śląskiej występują śladowo - największy udział mają w dzielnicy Równiny Opolskiej, ale wynosi on zaledwie 0,1%.

Runo

Gatunki różnicujące Bb od Bw:

Żurawina błotna - Oxycoccus palustris (O. quadripetalus)

Torfowiec magelański - Sphagnum magellanicum

Modrzewnica zwyczajna - Andromeda polifolia

Wełnianka pochwowata - Eriophorum vaginatum

Płonnik sztywny- Polytrichum strictum

Próchniczek bagienny - Aulacomnium palustre

Gatunki częste

Bagno zwyczajne - Ledum palustre (licznie)

Borówka bagienna - Vaccinium uliginosum (licznie)

Borówka czarna - Vaccinium myrtillus

Borówka brusznica - Vaccinium vitis-idaea

Torfowiec całolistny - Sphagnum capilifolium (S. acutifolium)

Gajnik lśniący - Hylocomium splendens

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne Ip. - So V bon.

Gatunki dom. Ip. - Brzo

Podrost - brak

Podszyt - krusz., wierzby krzew (wbsz., wbusz.).

Zespół roślinny

- Vaccinio uliginosi-Pinetum Kleist 1929 - bór sosnowy bagienny, odmiana śródlądowa środkowopolska

BORY MIESZANE

Bór mieszany świeży - BMśw

Siedliska świeże, o glebach mineralnych, z głębokim poziomem wody gruntowej. Tworzą często większe kompleksy z siedliskami Bśw. Największe powierzchnie zajmują w dzielnicy Niemodlińsko-Grodkowskiej - ponad 45% udziału oraz Wrocławskiej - 32,4%. Na pozostałym terenie stanowią ok. 25% siedlisk, z wyjątkiem dzielnicy Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego, gdzie jest ich bardzo mało - nie zajmują nawet 5% powierzchni.

Runo

Gatunki różnicujące BMśw od Bśw

Poziomka pospolita - Fragaria vesca

Nerecznica krótkoostna - Dryopteris carthusiana (D. spinulosa)

Płonnik strojny - Polytrichastrum formosum (Polytrichum attenuatum )

Konwalijka dwulistna - Maianthemum bifolium (pjd.)

Szczawik zajęczy - Oxalis acetosella (pjd.)

Orlica pospolita - Pteridium aquilinum

Trzcinnik leśny - Calamagrostis arundinacea

Turzyca pigułkowata - Carex pilulifera

ponadto w kwaśnych dąbrowach

Kłosówka miękka - Holcus mollis

Jastrzębiec sabaudzki - Hieracium sabaudum

Jastrzębiec gładki - Hieracium laevigatum

Konwalia majowa - Convallaria majalis

Gatunki częste

Borówka czarna - Vaccinium myrtillus (licznie)

Rokiet pospolity - Pleurosium schreberi (Entodon Schreberi)

Śmiałek pogięty - Deschampsia flexuosa

Pszeniec zwyczajny - Melampyrum pratense

Widłoząb miotlasty - Dicranum scoparium

oraz pjd. w wariancie BMśw2

Trzęślica modra - Molinia coerulea (do 5% pokrycia)

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne - So I-II bon., Dbb, (Dbs)

Gatunki dom. I p. - Brzb, Os (Św, Jd)

Gatunki IIp. - pjd. Gb, So

Podrost - So, Dbb

Podszyt - jał., jrz, krusz.

Zespół roślinny

- Querco roboris-Pinetum (W.Mat 1981) J.Mat. 1988 - kontynentalny bór mieszany

Spotykany na terenie całej krainy, bardzo jednak rzadko w Dzielnicy Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego. Związany jest z utworami piaszczystymi, czwartorzędowymi, głównie piaskami wodnolodowcowymi i piaskami rzecznymi tarasów plejstoceńskich. Drzewostan sosnowy, z domieszką lub drugim piętrem dębowym (oba dęby mogą się zastępować) i warstwą krzewów dość dobrze rozwiniętą.

Drzewostan

Gatunki główne - Dbb (Dbs) III bon., So

Gatunki dom. I p. - (Bk), Św, Brzb

Podrost - So, Dbb

Podszyt - krusz., lesz., jrz

Zespół roślinny

- Calamagrostio arundinaceae-Quercetum (Hartm.1934) Scam.1959 - środkowoeuropejski acidofilny las dębowy.

Występuje na pojedynczych stanowiskach w całej krainie. Zajmuje utwory piaszczyste, rzadziej piaszczysto-gliniaste. W runie dominuje Calamagrostis arundinacea.

Bór mieszany wilgotny - BMw

Siedliska dość ubogie, wilgotne, spotykane zwykle w obniżeniach terenowych lub w strefie przejściowej między siedliskami BMśw i Bw. Na terenie krainy Śląskiej siedliska te występują stosunkowo licznie - średni ich udział wynosi 13,3%. Największe powierzchnie zajmują w dzielnicy Równiny Opolskiej, gdzie ich udział wynosi 27,5%, a najmniejsze - w dzielnicy Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego (2,6%) oraz w dzielnicy Wrocławskiej (6,9%).

Runo

Gatunki różnicujące BMw od Bw

Tojeść pospolita - Lysimachia vulgaris

Turzyca pospolita - Carex nigra (C. fusca)

Gatunki różnicujące BMw od BMśw

Trzęślica modra - Molinia coerulea

Płonnik pospolity - Polytrichum commune (małe kępy)

Torfowiec całolistny- Sphagnum capilifolium (S. acutifolium)

oraz w typie lasu świerkowo-sosnowym:

Trzcinnik owłosiony - Calamagrostis villosa (licznie)

Torfowiec Girgensohna - Sphagnum girgensohnii

Gwiazdnica długolistna - Stellaria longifolia

Torfowiec ostrolistny - Sphagnum acutifolium

Gatunki częste

Konwalijka dwulistna - Maianthemum bifolium

Szczawik zajęczy - Oxalis acetosella

Orlica pospolita - Pteridium aquilinum

Trzcinnik leśny - Calamagrostis arundinacea

Kłosówka miękka - Holcus mollis

Siódmaczek leśny - Trientalis europaea

Borówka czarna - Vaccinium myrtillus

Rokietnik pospolity - Pleurozium schreberi (Entodon Schreberi)

Gajnik lśniący - Hylocomium splendens

Widłoząb falisty - Dicranum polysetum (D. undulatum)

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne - Dbs III bon

Gatunki dom. I p. - Brzb, Brzo, (So, Św)

Podrost - Brzb, Dbs, So

Podszyt - krusz. (zwarcie 10-60%)

Zespół roślinny

- Molinio caeruleae-Quercetum Scam. 59 em. Brzeg, Kaspr., Krot.89 - środkowoeuropejski acidofilny las wilgotny (środkowoeuropejska mokra dąbrowa trzęślicowa)

Zajmuje rozległe obniżenia terenu na podłożu piaszczystym. Poziom wód gruntowych wysoki. Drzewostan, tworzy dąb szypułkowy z domieszką brzóz oraz miejscami sosny i świerka. Drugie piętro, jeżeli jest, nie zajmuje więcej niż 20%. W runie przeważa Molinia coerulea oraz Calamagrostis arundinacea i Holcus mollis.

Drzewostan

Gatunki główne Ip. - So II-III bon., Św

Gatunki dom. Ip. - Dbs, Brzb, Brzo

Podrost - Brzo, So, Dbs

Podszyt - krusz., jrz

Zespół roślinny

- Calamagrostio villosae-Pinetum Staszk.1958 - bór wilgotny trzcinnikowy, odmiana dolnośląska

Spotykany w środkowej i południowo-wschodniej części krainy. Wyróżnia się, podobnie jak w przypadku Bw, masowym występowaniem Calamagrostis villosa oraz gatunków związanych z borami świerkowymi o typowo górskim charakterze.

Bór mieszany bagienny - BMb

Siedliska spotykane bardzo rzadko, głównie w środkowej i południowo-wschodniej części krainy; nieco więcej jest ich w dzielnicy Równiny Niemodlińsko-Grodkowskiej - gdzie stanowią 4,3% powierzchni leśnej. Zajmują gleby wytworzone z torfów torfowisk przejściowych. W runie występuje m.in. Calamagrostis villosa oraz Ledum palustre i Polytrichum commune.

Runo

Gatunki różnicujące BMb od Bb

Trzcinnik owłosiony - Calamagrostis villosa (licznie)

Torfowiec Girgensohna - Sphagnum girgensohni

Gwiazdnica długolistna - Stellaria longifolia

Nerecznica szerokolistna - Dryopteris dilatata (D. austriaca)

Gatunki różnicujące BMb od BMw i Bw

Bagno zwyczajne - Ledum palustre (licznie)

Płonnik pospolity - Polytrichum commune (licznie)

Torfowiec błotny - Sphagnum palustre

Torfowiec zakrzywiony - Sphagnum recurvum

Wełnianka pochwowata - Eriophorum vaginatum

Mochwian bagienny - Aulacomium palustre

Gatunki częste

Borówka czarna - Vaccinium myrtillus

Siódmaczek leśny - Trientalis europaea

Rokietnik pospolity - Pleurozium schreberi (Entodon Schreberi)

Płonnik strojny - Polytrichastrum formosum (Polytrichum attenuatum )

oraz gatunki borów mieszanych

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne Ip. - So II-III bon., Św

Gatunki dom. Ip. - Db, Brzb, Brzo

Podrost - Brzo, So, Św

Podszyt - krusz., jrz

Zespół roślinny

- Calamagrostio villosae-Pinetum Staszk.1958 - bór wilgotny trzcinnikowy, odmiana dolnośląska

LASY MIESZANE

Las mieszany świeży - LMśw

Siedliska średnio żyzne, świeże, z głębokim poziomem wody gruntowej. W krainie Śląskiej udział tych siedlisk kształtuje się w granicach 18-20% w dzielnicach Wrocławskiej, Równiny Niemodlińsko-Grodkowskiej i Kędzierzyńsko-Rybnickiej, natomiast na pozostałym terenie wynosi tylko 4,5-7%.

Runo

Gatunki różnicujące LMśw od BMśw

Perłówka zwisła - Melica nutans

Zawilec gajowy - Anemone nemorosa

Przylaszczka pospolita - Hepatica nobilis

Żurawiec fałdowany - Atrichum undulatum (Catharinea undulata)

Dabrówka rozłogowa - Ajuga reptans

Turzyca palczasta - Carex digitata

Fiołek leśny - Viola reichenbachiana (V. sylvestris)

Sałatnik leśny - Mycelis muralis

Gwiazdnica wielkokwiatowa - Stellaria holostea

Pszeniec gajowy - Melampyrum nemorosum

Jastrzębiec leśny - Hieracium murorum

Kokoryczka wielokwiatowa - Polygonatum multiflorum

Przytulia Schultesa - Galium schultesii

Przytulia leśna - Galium sylvaticum

Wiechlina gajowa - Poa nemoralis

ponadto w lasach jodłowych

Tujowiec tamaryszkowy - Thuidium tamariscinum (T. tamariscifolium)

Przytulia wiosenna - Cruciata glabra

Wietlica samicza - Athyrium filix-femina

Widłak jałowcowaty - Lycopodium annotinum

Gatunki częste

gatunki występujące w BMśw, głównie:

Konwalijka dwulistna - Maianthemum bifolium

Kosmatka owłosiona - Luzula pilosa

Szczawik zajęczy - Oxalis acetosella

Przetacznik lekarski - Veronica officinalis

Trzcinnik leśny - Calamagrostis arundinacea

Konwalia majowa - Convallaria majalis

oraz Zachyłka trójkątna - Gymnocarpium dryopteris (Phegopteris dryopteris) - w LMśw2

Typy lasu

Drzewostan:

Gatunki główne I p. - Bk III bon.

Gatunki dom. I p. - brak

Podrost - brak

Podszyt: -

Zespół roślinny:

- Luzulo pilosae-Fagetum W.Mat.&A.Mat.1973 - kwaśna buczyna niżowa, podzespoły: typicum i cladonietosum (LMśw1) oraz - dryopteridetosum (LMśw2).

Spotykany jest na terenie całej krainy, ale udział jego jest nieliczny. Drzewostan bukowy, niewysokiej bonitacji z pojedynczą domieszką grabu, lipy, sosny i dębu szypułkowego. W wariancie wilgotnym w runie występuje paproć - Gymnocarpium dryopteris.

Drzewostan

Gatunki główne - So I-II bon. Dbs, (Dbb) III bon.

Gatunki dom. I p. - Brzb, Os, (Św, Jd)

Gatunki IIp. - pjd. Gb, So

Podrost - gatunki występujące w drzewostanie

Podszyt - jał., jrz, krusz.

Zespół roślinny

- Querco roboris-Pinetum coryletosum (W.Mat 1981) J.Mat. 1988 - kontynentalny bór mieszany podzespół leszczynowy

Spotykany na terenie całej krainy, bardzo jednak rzadko w Dzielnicy Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego. Związany jest głównie z piaskami wodnolodowcowymi i piaskami rzecznymi tarasów plejstoceńskich. Drzewostan sosnowo-dębowy lub sosnowy z drugim piętrem dębowym (oba dęby mogą się zastępować) i warstwą krzewów dość dobrze rozwiniętą.

Drzewostan

Gatunki główne - Dbs II-II.5 bon.

Gatunki dom. I p. - Lp, Brzb, Os, Bk, Dbb, So

Gatunki II piętra - pjd. Gb, Bk

Podrost - gatunki drzewostanu

Podszyt - krusz., trz.., jrz

Zespoły roślinne

- Galio sylvatici-Carpinetum Oberd.1957 - grąd środkowoeuropejski, podzespoły: polytrichetosum i lathyretosum

Spotykany na terenie całej krainy, zajmuje tereny płaskie o podłożu piaszczysto-gliniastym i gliniastym. Największe powierzchnie zajmuje w dzielnicy Wrocławskiej. Drzewostan dębowy z udziałem lipy oraz domieszką gatunków liściastych. Runo ubogie w gatunki.

- Tilio-Carpinetum caricetosum brizoides Tracz.1962 - grąd subkontynentalny podzespół z Carex brizoides, odmiana małopolska (LMśw1, LMśw2)

Występuje w dzielnicy Kędzierzyńsko-Rybnickiej. Wyróżnia się występowaniem domieszki świerka w drzewostanie oraz leszczyny i czeremchy w podszycie.

Drzewostan

Gatunki główne - Jd, Św II-III bon.

Gatunki dom. I p. - So, Bk

Podrost - Jd, Bk

Podszyt - krusz., jrz

Zespół roślinny

- Abietetum polonicum (Dziub.1928). Br.Bl.&Vlieg.1939 - wyżynny jodłowy bór mieszany, podzespół typowy (LMśw1) i circaetosum (LMśw2)

Spotykany na pojedynczych stanowiskach w dzielnicach: Wrocławskiej, Równiny Niemodlińsko-Grodkowskiej i Równiny Opolskiej. Uboższa postać tego zbiorowiska, występująca na stromych, bardziej nasłonecznionych stokach może mieć charakter boru mieszanego.

Las mieszany wilgotny - LMw

Siedliska spotykane zwykle wśród siedlisk LMśw; zajmują obniżenia terenu z wodą w zasiegu profilu glebowego. Dość znaczne powierzchnie zajmują w dzielnicy Kędzierzyńsko-Rybnickiej (17,7%). Na pozostałym terenie udział ich nie przekracza 10%, a w dzielnicy Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego wynosi zaledwie 1,2%.

Runo

Gatunki różnicujące LMw od BMw

Śmiałek darniowy - Deschampsia caespitosa

Sit rozpierzchły - Juncus effusus

Sit skupiony - Juncus conglomeratus

Wietlica samicza - Athyrium filix-femina

Turzyca zajęcza - Carex leporina

Gatunki różnicujące LMw od LMśw

gatunki wymienione wyżej oraz:

Trzęślica modra - Molinia coerulea

Tojeść pospolita - Lysimachia vulgaris

Turzyca pospolita - Carex nigra (C. fusca)

Płonnik pospolity - Polytrichum commune (pjd.)

Gatunki częste

Kłosówka miękka - Holcus mollis

Szczawik zajęczy - Oxalis acetosella

Konwalijka dwulistna - Maianthemum bifolium

Trzcinnik leśny - Calamagrostis arundinacea

Pszeniec leśny - Melampyrum nemorosum

Siódmaczek leśny - Trientalis europaea

Przytulia leśna - Galium sylvaticum

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne Ip. - Dbs II bon.

Gatunki dom. I p. - So, Lp, Bk, Brzb, Os

Gatunki II piętra - Gb, Lp, Jw

Podrost - gatunki drzewostanu

Podszyt - krusz., trz., jrz

Zespoły roślinne

- Galio sylvatici-Carpinetum Oberd.1957 - grąd środkowoeuropejski; podzespół ze Stachys sylvatica

Spotykany w całej krainie oprócz dzielnicy Kędzierzyńsko-Rybnickiej. Występuje na terenach płaskich o podłożu piaszczysto-gliniastym i gliniastym. Drzewostan wielowarstwowy dębowy z udziałem lipy i buka oraz domieszką różnych gatunków liściastych. Drugie piętro tworzy głównie grab oraz lipa i buk. Od grądu subkontynentalnego różni się występowaniem klonu polnego oraz Chaerophyllum temulum i Ranunculus auricomus w runie.

- Tilio-Carpinetum typicum Tracz.1962 - grąd subkontynentalny, odmiana małopolska, podzespół ze Stachys sylvatica

W dzielnicy Kędzierzyńsko-Rybnickiej drzewostan tworzy dąb, często z udziałem lipy oraz domieszką innych gatunków liściastych oprócz buka. W drugim piętrze występuje często grab, a w podszycie leszczyna.

Las mieszany bagienny - LMb

Siedliska bardzo rzadko spotykane. Powierzchniowy ich udział w lasach krainy Śląskiej jest zaledwie śladowy. Najwięcej ich występuje w dzielnicy Równiny Niemodlińsko-Grodkowskiej - 0,7%.

Występuje na glebach wytworzonych z torfowisk przejściowych, zwykle w izolowanych zagłębieniach z dala od cieków wodnych, gdzie ruch wód gruntowych zaznacza się słabo i brak jest powierzchniowych zalewów. Mogą stanowić strefę przejściową między siedliskami boru bagiennego i siedliskami świeżymi lub boru bagiennego i olsu. Drzewostan olszowy z brzozą omszoną, w runie częste występowanie gatunków borowych. Od olsu wyróżnia się występowaniem: Sphagnum squarrosum, stałą obecnością Sphagnum palustre, Sphagnum fimbriatum oraz brakiem Ribes nigrum.

Runo

Gatunki różnicujące LMb od BMb

Torfowiec - Sphagnum fimbriatum

Torfowiec nastroszony - Sphagnum squarrosum

Nerecznica błotna - Thelypteris palustris

Siedmiopalecznik błotny - Comarum palustre

Turzyca nitkowata - Carex lasiocarpa

Bobrek trójlistkowy - Menyanthes trifoliata

Czermień błotna - Calla palustris

Gatunki częste

Torfowiec Girgensohna - Sphagnum girgensohnii

Torfowiec błotny - Sphagnum palustre

Trzcinnik lancetowaty - Calamagrostis canescens

Płonnik pospolity - Polytrichum commune

Tojeść pospolita - Lysimachia vulgaris

Turzyca pospolita - Carex nigra (C. fusca)

- oraz w wariancie mniej mokrym (LMb1) i na wyżej położonych kępach

Borówka czarna - Vaccinium myrtillus

Konwalijka dwulistna - Maianthemum bifolium

Śmiałek pogięty - Deschampsia flexuosa

Kłosówka wełnista - Holcus lanatus

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne Ip. - Ol III bon., Brzo

Gatunki dom. Ip. - So, Św

Podrost - brak

Podszyt - porz., wb sz., wb usz.

Zespół roślinny

- Sphagno squarrosi-Alnetum Sol.Górn. (1975) 1987 - ols torfowcowy odmiana środkowoeuropejska

LASY

Las świeży - Lśw

Udział siedlisk Lśw w ogólnej powierzchni Lasów Państwowych krainy nie jest duży - najczęściej kilkuprocentowy. Nieco większy jest tylko w dzielnicach Kędzierzyńsko-Rybnickiej (13,4%) oraz Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego (12,3%).

Runo

Gatunki różnicujące Lśw od LMśw

Gajowiec żółty - Galeobdolon luteum

Żywiec cebulkowy - Dentaria bulbifera

Marzanka wonna - Galium odoratum (Asperula odorata)

Czerniec gronkowy - Actaea spicata

Żankiel zwyczajny - Sanicula europaea

Turzyca leśna - Carex sylvatica

Turzyca orzęsiona - Carex pilosa

Jaskier różnolistny - Ranunculus auricomus

Świerząbek gajowy - Chaerophyllum temulum

Podagrycznik pospolity - Aegopodium podagraria

Miodunka ćma - Pulmonaria obscura

Groszek wiosenny - Lathyrus vernus

Czworolist pospolity - Paris quadrifolia

Szczyr trwały - Mercurialis perennis

Kopytnik pospolity - Asarum europaeum

ponadto w lasach bukowych

Perłówka jednokwiatowa - Melica uniflora

Kostrzewa leśna - Festuca altissima (F. sylvatica)

Gatunki częste

Zawilec gajowy - Anemone nemorosa

Szczawik zajęczy - Oxalis acetosella

Prosownica rozpierzchła - Milium effusum

Przylaszczka pospolita - Hepatica nobilis

Gwiazdnica wielkokwiatowa - Stellaria holostea

Sałatnik leśny - Mycelis muralis

Dąbrówka rozłogowa - Ajuga reptans

Żurawiec falistolistny - Atrichum undulatum

Perłówka zwisła - Melica nuntans

w wariancie Lśw2 występują pojedynczo:

Kokorycz wątła - Corydalis intermedia (C. fabacea)

Kokorycz pusta - Corydalis cava

Czartawa pospolita - Circaea lutetiana

Cienistka (Zachyłka trójkątna) - Gymnocarpium dryopteris (Phegopteris dryopteris)

Typy lasu

Drzewostan:

Gatunki główne Ip. - Bk I-II bon.

Gatunki dom. Ip. - Jw I-II bon., pjd. Dbs, Gb, Kl, Lp

oraz Md, Dbb i So na siedliskach uboższych

Gatunki IIp. - Gb

Podrost - gatunki występujące w drzewostanie

Podszyt - gb, jrz, lesz.

Zespół roślinny:

- Galio odorati-Fagetum Rűbel 1930 ex Sougnez et Thill 1959 em. Dierschke 1989 (=Melico-Fagetum Lohm. In Seibert 1954 p.p.) - żyzna buczyna niżowa; podzespoły: typicum i deschampsietosum (Lśw1) oraz corydaletosum (Lśw2)

Występuje niezbyt licznie na obszarze całej krainy; nieco częściej spotykany jedynie w dzielnicy Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego. Zajmuje piaszczysto-gliniaste i gliniaste wzniesienia moren dennych i czołowych oraz spotykany jest także na utworach lessowych.

Drzewostan

Gatunki główne Ip. - Dbs II.bon.

Gatunki dom. I p. - Lp, Bk, Brzb, Os, Dbb

Gatunki II piętra - Gb, Lp, Bk, Klp, Jw

Podrost - gatunki drzewostanu

Podszyt - krusz., trz., jrz

Zespoły roślinne

- Galio sylvatici-Carpinetum Oberd.1957 - grąd środkowoeuropejski;

Występuje na terenach płaskich o podłożu piaszczysto-gliniastym i gliniastym. Drzewostan wielowarstwowy. W I piętrze występuje dąb z udziałem lipy i buka oraz domieszką gatunków liściastych. Drugie piętro jest utworzone głównie z grabu oraz lipy i buka, o zwarciu koron 60-80%.

- Tilio-Carpinetum typicum Tracz.1962 - grąd subkontynentalny podzespół typowy, odm małopolska

Występuje na terenie dzielnicy Kędzierzyńsko-Rybnickiej. Wyróżnia się brakiem domieszki buka w drzewostanie oraz występowaniem drugiego piętra grabowego i leszczyny w podszycie. Warstwa runa zajmuje 40-100% powierzchni i jest bogata w gatunki.

Las wilgotny - Lw

Siedliska wilgotne, bardzo żyzne. Na terenie krainy występują nielicznie - udział ich kształtuje się w granicach 1,3-5,3%. Często występują w sąsiedztwie siedlisk Lśw, zajmując gleby z gruntowym lub opadowym oglejeniem.

Runo

Gatunki różnicujące Lw od LMw

Jaskier kosmaty - Ranunculus lanuginosus

Czosnek niedźwiedzi - Allium ursinum

Czyściec leśny - Stachys sylvatica

Podagrycznik pospolity - Aegopodium podagraria

Kopytnik pospolity - Asarum europaeum

Szczyr trwały - Mercurialis perennis

Czworolist pospolity - Paris quadrifolia

Gwiazdnica gajowa - Stellaria nemorum

Kostrzewa olbrzymia - Festuca gigantea

Turzyca rzadkokłosa - Carex remota

Czartawa pospolita - Circaea lutetiana

Niecierpek pospolity - Impatiens noli-tangere

oraz geofity wiosenne:

Zawilec narcyzowy - Anemone ranunculoides

Złoć żółta - Gagea lutea

Ziarnopłon wiosenny - Ficaria verna (Ranunculus ficaria)

Kokorycz pełna - Corydalis solida

Kokorycz wątła - Corydalis intermedia

Kokorycz pusta - Corydalis cava

Łuskiewnik różowy - Lathrea squamaria

Gatunki częste

Pokrzywa zwyczajna - Urtica dioica

Nerecznica samcza - Dryopteris filix-mas

oraz inne gatunki występujące w Lśw

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne - Dbs I-II bon.

Gatunki dom. I p. - Lp, Brzb, Os, Jw., Ol, Js, Wz

Gatunki II piętra - Gb, Klp

Podrost - Dbs, Lp, Js, Wzs, Jw.

Podszyt - krusz., trz., jrz

Zespoły roślinne

- Galio sylvatici-Carpinetum corydaletosum Oberd.1957 - grąd środkowoeuropejski podzespół z kokoryczą

Zajmuje zwykle miejsca bardziej wilgotne wśród siedlisk lasu świeżego.

- Tilio-Carpinetum corydaletosum Tracz.1962 - grąd subkontynentalny podzespół z czyśćcem lub kokoryczą, odmiana małopolska

W dzielnicy Kędzierzyńsko-Rybnickiej drzewostan jest często 3-4 warstwowy, brak jest klonu polnego w II piętrze drzewostanu oraz Chaerophyllum temulum i Ranunculus auricomus w runie.

Ols - Ol

Siedliska spotykane na terenie całej krainy w miejscach znajdujących się z dala od bezpośredniego wpływu cieków wodnych i jednocześnie pozostających przez znaczną część dni w roku pod wpływem wód gruntowych. W tych warunkach tworzy się kępowo-dolinkowa struktura runa z gatunkami szuwarowymi i gatunkami lasów liściastych. Udział tych siedlisk w krainie V kształtuje się w granicach 0,2-1,2%.

Runo

Gatunki różnicujące Ol od LMb

Turzyca błotna - Carex acutiformis

Kosaciec żółty - Iris pseudoacorus

Szczaw lancetowaty - Rumex hydrolapathum

Porzeczka czarna - Ribes nigrum

Tarczyca pospolita - Scutellaria galericulata

Wiązówka błotna - Filipendula ulmaria

Krwawnica pospolita - Lythrum salicaria

Karbieniec pospolity - Lycopus europaeus

Knieć błotna - Caltha palustris

Szalej jadowity - Cicuta virosa

Gatunki różnicujące Ol od Lw

Turzyca ciborowata - Carex pseudocyperus

Turzyca brzegowa - Carex riparia

Trzcinnik lancetowaty - Calamagrostis canescens

Nerecznica błotna - Thelypteris palustris (Dryopteris thelypteris)

Gatunki częste

Psianka słodkogórz - Solanum dulcamara

Turzyca długokłosa - Carex elongata

Gorysz błotny - Peucedanum palustre

Przytulia błotna - Galium palustre

Turzyca pecherzykowata - Carex vesicaria

Siedmiopalecznik błotny - Comarum palustre

Niezapominajka błotna - Myosotis palustris

Tojeść bukietowa - Lysimachia thyrsiflora

Tojeść pospolita - Lysimachia vulgaris

ponadto na wyższych kępach:

Konwalijka dwulistna - Maianthemum bifolium

Szczawik zajęczy - Oxalis acetosella

Nerecznica krótkoostna - Dryopteris carthusiana (D. spinulosa)

Borówka czarna - Vaccinium myrtillus

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne Ip. - Ol II bon.

Gatunki dom. Ip. - Brzo, Brzb, Js, Dbs

Gatunki II p. - brak

Podrost - gatunki drzewostanu

Podszyt - krusz., jrz, porz., czm, wb szerokolistne

Zespół roślinny

Ribeso nigri-ALnetum Sol.-Górn. (1975) 1987 - ols porzeczkowy odm. środkowoeuropejska

LASY ŁĘGOWE

Las łęgowy - Lł

Siedliska Lłw związane są najczęściej z tarasami rzecznymi większych rzek, rzadziej mniejszych cieków wodnych. W krainie Śląskiej tylko dzielnica Wrocławska, związana z doliną Odry, ma nieco większy udział tych siedlisk - 6,6%. Na pozostałym terenie powierzchnia ich występowania z reguły nie przekracza 1%.

Runo

Gatunki różnicujące Lł od OlJ

Przytulia czepna - Galium aparine

Czosnaczek pospolity - Alliaria petiolata (A. officinalis)

Jasnota plamista - Lamium maculatum

Skrzydlik cisolistny - Fissidens taxifolius

Jeżyna popielica - Rubus caesius

Czosnek niedźwiedzi - Allium ursinum (obficie)

oraz wiosenne geofity (łanowo):

Zawilec żółty - Anemone ranunculoides

Ziarnopłon wiosenny - Ficaria verna (Ranunculus ficaria)

Piżmaczek wiosenny - Adoxa moschatellina

Złoć mała - Gagea minima

Złoć żółta - Gagea lutea

Kokorycz pusta - Corydalis cava

Kokorycz pełna - Corydalis solida

Gatunki częste

Kostrzewa olbrzymia - Festuca gigantea

Śledziennica skrętolistna - Chrysosplenium alternifolium

Merzyk fałdowany - Plagiomnium undulatum (Mnium undulatum)

Turzyca rzadkokłosa - Carex remota

Czartawa pospolita - Circaea lutetiana

Bluszczyk kurdybanek - Glechoma hederacea

Perz psi - Agropyrun caninum

Kopytnik pospolity - Asarum europaeum

Miodunka ćma - Pulmonaria obscura

Szczaw gajowy - Rumex sanguineus

Świerząbek korzenny - Chaerophyllum aromaticum

Czyściec leśny - Stachys sylvatica (obficie)

Szczyr trwały - Mercurialis perennis

Świerząbek gajowy - Chaerophyllum temulum

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne Ip. - Js I bon., Wz, Dbs I-II bon.

Gatunki dom. Ip. - Ol

Gatunki II p. - Bst, Wzs, Tpb

Gatunki IIIp. - czm, Gb, Lp, Kl, Klp, Jb

Podrost - gatunki drzewostanu

Podszyt - czm, bez c., trz., der.św., p. cz.

Zespół roślinny

- Ficario-Ulmetum minoris Knapp 1942 em. J.Mat. 1976 - łęg jesionowo-wiązowy, podzespół typowy;

- Ficario-Ulmetum minoris chrysosplenietosum Knapp 1942 em. J.Mat. 1976 - łęg jesionowo-wiązowy, podzespół ze śledziennicą.

Związany jest zwykle z dolinami wielkich rzek, ale może występować także w dolinach mniejszych rzek i cieków oraz na skrzydłach dolin, w strefie epizodycznych zalewów, powodujących osadzanie drobnoziarnistych osadów mineralnych i tworzenie się gleb typu mad rzecznych. Występuje również w rynnach o podłożu gliniastym, gdzie przy dość wysokim poziomie wód gruntowych istnieje ich spływ powierzchniowy. Charakterystyczny dla tego zespołu jest drzewostan, zwykle dwu lub trzywarstwowy, wiązowo-jesionowy z udziałem dębu szypułkowego oraz liczny udział czeremchy zwyczajnej w podszycie i dolnym pietrze drzewostanu. Runo odznacza się sezonową zmiennością - występowaniem geofitów wiosennych oraz aspektu letniego.

Drzewostan

Gatunki główne Ip. - Wbb, Tpb, Tpc, Tpsz

Gatunki dom. Ip. - Wbkr, Ol, Wzp, Db

Podrost - gatunki drzewostanu

Podszyt - czm, bez c., trz., der.św, p. cz.

Zespoły roślinne

- Salicetum albo-fragilis Tx. 1955 - nadrzeczny łęg wierzbowy

- Populetum albae Br.-Bl. 1931 - nadrzeczny łęg topolowy

Na młodych piaszczystych aluwiach rzecznych, w dolinach rzek dużych i średniej wielkości, w strefie corocznych zalewów występują łęgi wierzbowe, natomiast na starszych piaszczystych aluwiach rzecznych łęgi topolowe. Gleby typu mad rzecznych inicjalnych lub właściwych. W runie występują m.in.: Glechoma hederacea, Aegopodium podagraria, Phalaris arundinacea, Calystegia sepium, Humulus lupulus. Siedliska te należy zaliczyć do Lł3.

Ols jesionowy - OlJ

Siedliska spotykane bardzo rzadko, udział ich w krainie nie przekracza 1%. Związane są z długo utrzymującymi się zalewami i jednocześnie niewielkimi zabagnieniami terenu.

Zajmuje tereny o powolnym przepływie wód - płaskie dna dolin wolno płynących mniejszych rzek i strumieni oraz brzeżne partie dolin większych rzek. Także spotykany jest w miejscach wysięku i dopływu wód z wyżej położonych terenów, na tarasach przyjeziornych, przy źródliskach oraz na obrzeżach dolin. Drzewostan olszowy z udziałem jesionu, wiązów, rzadziej brzozy omszonej. W II piętrze, o zwarciu ok. 20%, często występuje grab i czeremcha zwyczajna.

Runo

Gatunki różnicujące OlJ od Ol

Przytulia błotna - Galium palustre

Kuklik zwisły - Geum rivale

Czartawa drobna - Circaea alpina

Czartawa pośrednia - Circaea intermedia

Ostrożeń warzywny - Cirsium oleraceum

Gatunki różnicujące OlJ od Lł

Knieć błotna - Caltha palustris

Karbieniec pospolity - Lycopus europaeus

Psianka słodkogórz - Solanum dulcamara

Rzeżucha gorzka - Cardamine amara

Pępawa błotna - Crepis paludosa

Kozłek lekarski - Valeriana officinalis

Chmiel zwyczajny - Humulus lupulus

Gatunki częste

Śledziennica skrętolistna - Chrysosplenium alternifolium (licznie)

Pokrzywa zwyczajna - Urtica dioica (licznie)

Kostrzewa olbrzymia - Festuca gigantea (licznie)

Czyściec leśny - Stachys sylvatica (licznie)

Wietlica samicza - Athyrium filix-femina

Czartawa pospolita - Circaea lutetiana

Kosaciec żółty - Iris pseudoacorus

Kuklik pospolity - Geum urbanum

Turzyca rzadkokłosa - Carex remota

Jaskier rozłogowy - Ranunculus repens

Bluszczyk kurdybanek - Glechoma hederacea

Szczyr trwały - Mercurialis perennis

Kopytnik pospolity - Asarum europaeum

Bodziszek cuchnący - Geranium Robertianum

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne Ip. - Ol I bon.

Gatunki domieszkowe Ip. - Js, Kl, Gb (Wz)

Podrost - gatunki drzewostanu

Podszyt - czm. , lesz., trz., jrz, krusz.

Zespół roślinny

- Fraxino-Alnetum W.Mat.1952 - łęg jesionowo-olszowy

B. SIEDLISKA TERENÓW WYŻYNNYCH I PODGÓRSKICH

Bór mieszany wyżynny świeży - BMwyżśw

Występują nielicznie, głównie w dzielnicach graniczących z krainą Sudecką. Spotykane w części wierzchołkowej wzniesień lub na stokach narażonych na działanie wiatru, a także na niewielkich płaskich wysoczyznach. Udział ich w Krainie V jest znikomy.

Runo

Gatunki różnicujące BMwyż od BMśw

Kosmatka gajowa - Luzula luzuloides (L. nemorosa)

Gatunki różnicujące BMwyż i BMśw (wspólne; od Bśw)

Konwalijka dwulistna - Maianthemum bifolium

Orlica pospolita - Pteridium aquilinum

Poziomka pospolita - Fragaria vesca

Malina kamionka - Rubus saxatilis

Przetacznik lekarski - Veronica officinalis

Płonnik strojny - Polytrichastrum formosum (Polytrichum attenuatum)

Szczawik zajęczy - Oxalis acetosaella

Nerecznica krótkoostna - Dryopteris carthusiana (D. spinulosa)

Sałatnik leśny - Mycelis muralis

Jastrzębiec leśny - Hieracium murorum

Nawłoć pospolita - Solidago virgaurea

oraz gatunki występujące na południowych stokach:

Janowiec barwierski - Genista tinctoria

Dzwonek brzoskwiniolistny - Capmanula persicifolia

Lilia złotogłów - Lilium martagon

Kokoryczka wonna - Polygonatum odoratum (P. officinale)

Gorysz pagórkowy - Peucedanum oreoselinum

Przytulia pospolita - Galium mollugo

Naparstnica zwyczajna - Digitalis grandiflora

Jastrzębiec baldaszkowy - Hieracium umbellatum

Gatunki częste

Borówka czarna - Vaccinium myrtillus

Rokiet pospolity - Pleurozium schreberi (Entodon Schreberi)

Gajnik lśniący - Hylocomium splendens

Siódmaczek leśny - Trientalis europaea

Kosmatka owłosiona - Luzula pilosa

Trzcinnik leśny - Calamagrostis arundinacea

Gruszyczka jednostronna - Orthilia secunda (Pirola secunda)

Śmiałek pogięty - Deschampsia flexuosa

Widłoząb falisty - Dicranum polysetum (D. undulatum)

Pszeniec zwyczajny - Melampyrum vulgatum

Kosmatka gajowa - Luzula luzuloides (L. nemorosa)

Konwalia majowa - Convallaria majalis

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne - Dbb II-III bon., Brzb

Gatunki domieszkowe - So, Św, Bk, Dbs

Gatunki podszytowe - krusz.., lesz., jrz

Zespół roślinny

- Luzulo luzuloidis-Quercetum genictetosum tinctoriae Hartm.1953 - podgórska dąbrowa acidofilna, odmiana sudecka, podzespół z Janowcem barwierskim

Bór mieszany wyżynny wilgotny - BMwyżw

Występuje bardzo rzadko. Wyróżnia się masowym występowaniem Calamagrostis villosa oraz gatunków związanych z borami świerkowymi o typowo górskim charakterze.

Runo

Gatunki różnicujące BMwyżw od BMwyżśw

Trzcinnik owłosiony - Calamagrostis villosa

Nerecznica szerokolistna - Dryopteris dilatata (D. austriaca)

Torfowiec Girgensohna - Sphagnum girgensohnii

Gwiazdnica długolistna - Stellaria longifolia

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne Ip. - So II.5 bon., Św

Gatunki dom. Ip. - Dbs, Brzb, Brzo,

Podrost - Św, Dbs

Podszyt - krusz., jrz

Zespół roślinny

- Calamagrostio villosae-Pinetum Staszk.1958 - bór wilgotny trzcinnikowy, odm. górnośląska

Las mieszany wyżynny świeży - LMwyżśw

Siedliska LMwyż najliczniej występują w dzielnicy Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego, gdzie stanowią 16,9% powierzchni leśnej. Spotykane są nielicznie także w sąsiadujących z krainą Sudecką mezoregionach dzielnic Równiny Dolnośląskiej, Wrocławskiej i Kędzierzyńsko-Rybnickiej.

Runo

Gatunki różnicujące LMwyż od LMśw

Starzec Fuchsa - Senecio Fuchsii

Przenęt purpurowy - Prenanthes purpurea

Kosmatka gajowa - Luzula luzuloides (L. nemorosa)

Gatunki różnicujące LMwyż i LMśw (wspólne) od BMwyż

Przylaszczka pospolita - Hepatica nobilis

Gwiazdnica wielkokwiatowa - Stellaria holostea

Turzyca palczasta - Carex digitata

Przytulia Schultesa - Galium schultesii

Dabrówka rozłogowa - Ajuga reptans

Jastrzębiec leśny - Hieracium murorum

Perłówka zwisła - Melica nutans

Wiechlina gajowa - Poa nemoralis

Żurawiec fałdowany - Atrichum undulatum (Catharinea undulata)

Sałatnik leśny - Mycelis muralis

Kłosówka miękka - Holcus mollis

Kupkówka Aschersona - Dactylis polygama (D. Aschersoniana)

- na utworach węglanowych (buczyny storczykowe)

Buławnik wielkokwiatowy - Cephalanthera damasonium (=C. alba)

Gnieźnik leśny - Neottia nidus-avis

Podkolan biały - Platanthera bifolia

Traganek szerokolistny - Astragalus glycyphyllos

Czyścica storzyszek - Clinopodium vulgare (Calamintha vulgaris)

Kokoryczka wonna - Polygonatum odoratum (P. officinale)

Konwalia majowa - Convallaria majalis

Żłobik koralowy - Corallorhiza trifida

Gatunki częste

Konwalijka dwulistna - Majenthemum bifolium

Szczawik zajęczy - Oxalis acetosella

Kosmatka owłosiona - Luzula pilosa

Trzcinnik leśny - Calamagrostis arundinacea

Orlica pospolita - Pteridium aguilinum

Nerecznica krótkoostna - Dryopteris carthusiana (D. spinulosa)

Płonnik strojny - Polytrichastrum formosum (Polytrichum attenuatum)

Śmiałek pogięty - Deschampsia flexuosa

Malina kamionka - Rubus saxatilis

Poziomka pospolita - Fragaria vesca

Siódmaczek leśny - Trientalis europaea

Turzyca pigułkowata - Carex pilulifera

Malina właściwa - Rubus idaeus

Typy lasu

Drzewostan:

Gatunki główne I p. - Bk III bon.

Gatunki dom. I p. - pjd. Lp, So, Gb

Gatunki dom. II p. - pjd. Dbb, Św

Podrost: - gatunki drzewostanu

Podszyt: -

Zespoły roślinne

- Luzulo pilosae-Fagetum W.Mat.&A.Mat.1973 - kwaśna buczyna niżowa; podzespoły: typicum i cladonietosum (LMwyż1) oraz dryopteridetosum (LMwyż2).

Występuje najliczniej w Dzielnicy Kędzierzyńsko-Rybnickiej. Zajmuje zarówno płytkie zwietrzeliny skał metamorficznych (gleby typu ranker brunatny) jak i utwory czwartorzędowe, przykrywające podłoże skalne. Drzewostan bukowy III bon. z pojedynczą domieszką grabu, lipy sosny i dębu bezszypułkowego.

- Taxo-Fagetum Etter 1947 - storczykowa buczyna sudecka

Występuje na wysokości 380-560 m n.p.m. na górze Miłek (Pogórze Kaczawskie). Zajmuje górne lub środkowe partie zboczy o znacznym nachyleniu i ekspozycji południowej lub południowo-zachodniej. Drzewostan bukowy II-III bon. z jaworem w II piętrze. Runo dość bogate w gatunki; występują także licznie różne gatunki storczyków.

Drzewostan

Gatunki główne - Dbs, Dbb II-II.5 bon.

Gatunki domieszkowe I piętra - So, Lp, Brz, Os, Bk,

Gatunki II piętra - Gb, Lp, Bk, Klp

Podrost - gatunki drzewostanu

Podszyt - krusz., trz.., jrz

Zespół roślinny

- Galio sylvatici-Carpinetum luzuletosum Oberd.1957 - grąd środkowoeuropejski, forma podgórska

Spotykany najczęściej w Dzielnicy Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego. Zajmuje utwory czwartorzędowe - piaszczysto-gliniaste, lub bezwęglanowe lessy. Drzewostan dębowy z udziałem lipy oraz domieszką różnych gatunków liściastych oraz często sosny. Runo ubogie w gatunki.

Drzewostan

Gatunki główne - Dbb II-II.5 bon., Brz

Gatunki domieszkowe - Św, Bk, So Dbs

Gatunki podszytowe - krusz., lesz., jrz

Zespół roślinny

- Luzulo luzuloidis-Quercetum typicum Hartm.1953 - podgórska dąbrowa acidofilna odmiana sudecka, podzespół typowy

Spotykany tylko w Dzielnicy Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego. Zajmuje zbocza głównie o wystawie zachodniej w granicach wysokości 300-500 m n.p.m. Podłożem są bezwęglanowe skały; mogą być przykryte piaszczystymi lub piaszczysto-gliniastymi utworami czwartorzędowymi.

Drzewostan:

Gatunki główne I p. - Jd II-II.5 bon.

Gatunki dom. I p. - So, Bk,Św

Podrost - gatunki drzewostanu

Podszyt - jrz, krusz..

Zespół roślinny:

- Abietetum polonicum (Dziub.1928). Br.-Bl.&Vlieg.1939 - wyżynny jodłowy bór mieszany, postać kresowa

Występuje sporadycznie.

Las mieszany wyżynny wilgotny - LMwyżw

Występuje sporadycznie, zwykle razem z siedliskami LMwyżśw, zajmując zagłębienia terenowe i dolne partie stoków. Siedliska występujące na Przedgórzu Sudeckim, Płaskowyżu Głubczyckim, Przedgórzu Paczkowskim oraz w Górach Opawskich.

Runo

Gatunki różnicujące LMwyżw od LMwyżśw

Trzęślica modra - Molinia caerulea

Trzęślica trzcinowata - Molinia arundinacea

Płonnik pospolity - Polytrichum commune

Gatunki różnicujące lasy mieszane wyżynne od BMwyżw

jak dla LMwyżśw

Gatunki częste

jak dla LMwyżśw

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne Ip. - Dbb II-II.5 bon.

Gatunki domieszkowe Ip. - So, Bk, Brzo, Lp, Db, Brz, Os, Św

Podszyt - krusz., lesz.

Zespół roślinny

- Molinio arundinaceae-Quercetum Neuh.et.-Nov.1967 - podgórski acidofilny las wilgotny

Las wyżynny świeży - Lwyżśw

Siedliska Lwyżśw zajmują w dzielnicy Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego ponad 29% powierzchni leśnej. Występują jeszcze sporadycznie w dzielnicach Kędzierzyńsko-Rybnickiej, Równiny Dolnośląskiej i Wrocławskiej, jednakże udział ich tam kształtuje się w granicach 1%.

Runo

Gatunki różnicujące Lwyż od Lśw

Starzec Fuchsa - Senecio Fuchsii

Gajowiec żółty górski - Galeobdolon luteum ssp. montanum

Gatunki różnicujące Lwyżśw i Lśw (wspólne) od LMwyżśw

Marzanka wonna - Galium odoratum (Asperula odorata)

Prosownica rozpierzchła - Milium effusum

Turzyca leśna - Carex sylvatica

Żankiel zwyczajny - Sanicula europaea

Miodunka ćma - Pulmonaria obscura

Miodunka plamista - Pulmonaria officinalis

Nerecznica samcza - Dryipteris filix-mas

Trędownik bulwiasty - Scrophularia nodosa

Czworolist pospolity - Paris quadrifolia

Groszek wiosenny - Lathyrus vernus

Podagrycznik pospolity - Aegopodium podagraria

Kłosownica leśna - Brachypodium sylvaticum

Szczyr trwały - Mercurialis perennis

oraz

- w buczynach

Żywiec dziewięciolistny - Dentaria enneaphyllos

Jęczmieniec (Wydmuchrzyca) zwyczajny - Hordelymus (Elymus) europaeus

Kostrzewa leśna - Festuca altissima (F. sylvatica)

Żywiec cebulkowy - Dentaria bulbifera

Czerniec gronkowy - Actaea spicata

- w zboczowych lasach lipowo-klonowych na południowych stokach

Dzwonek brzoskwiniolistny - Campanula persicifolia

Naparstnica zwyczajna - Digitalis grandiflora

Ciemiężyk białokwiatowy - Vincetoxicum hirundinaria (Vincetoxicum officinale)

Lepnica zwisła - Silene nutans

Rozchodnik wielki - Sedum maximum

w wariancie Lwyż2

Zachyłka trójkątna - Gymnocarpium dryopteris (Phegopteris dryopteris)

Czyściec leśny - Stachys sylvatica

Kopytnik pospolity - Asarum europaeum

Pokrzywa zwyczajna - Urtica dioica

Bodziszek cuchnący - Geranium Roberianum

Gatunki częste

Szczawik zajęczy - Oxalis acetosella

Sałatnik leśny - Mycelis muralis

Przylaszczka pospolita - Hepatica nobilis

Gwiazdnica wielkokwiatowa - Stellaria holostea

Dąbrówka rozłogowa - Ajuga reptans

Przytula Schultesa - Galium Schultesii

Wiechlina gajowa - Poa nemoralis

Narecanica krótkoostna - Dryopteris carthusiana (D. spinulosa)

Nerecznica szerokolistna - Dryopteris dilatata (D. austriaca)

Wietlica samicza - Athyrium filix-femina

Poziewnik szorstki - Galeopsis tetrahit

Perłówka zwisła - Melica nutans

Zawilec gajowy - Anemone nemorosa

Konwalijka dwulistna - Maianthemum bifolium

Turzyca palczasta - Carex digitata

Typy lasu

DrzewostanGatunki główne Ip. - Bk I-II bon. Gatunki domieszkowe Ip. - (Jd, Św) Jw, Bst - wilg Podrost - gatunki drzewostanuPodszyt - Zespół roślinny

- Dentario enneaphyllidis-Fagetum Oberd.1953 - żyzna buczyna sudecka, forma podgórska, odmiana: dolnośląska

Wystepuje w piętrze pogórza i na Przedgórzu Sudeckim. Zwykle zajmuje środkowe i dolne partie stoków, często północnych. Spotykany w Masywie Ślęży i Wzgórzach Strzelińskich. Od formy górskiej zespołu wyróżnia go występowanie gatunków lasów grądowych.

Drzewostan

Gatunki główne Ip. - Db II.bon.

Gatunki domieszkowe I piętra - Lp, Bk, Brz, Os, Dbb

Gatunki II piętra - Gb, Lp, Bk, Klp, Jw

Podrost - gatunki drzewostanu

Podszyt - krusz., trz.., jrz

Zespół roślinny

- Galio sylvatici-Carpinetum Oberd.1957 - grąd środkowoeuropejski; forma podgórska

Spotykany głównie w dzielnicach graniczących z Krainą Sudecką. Występuje na utworach lessowych, rzadziej na podłożu piaszczysto-gliniastym i gliniastym, a sporadycznie także na skałach węglanowych. Drzewostan dębowy, często z II i III piętrem utworzonym z gatunków liściastych. W runie oprócz gatunków grądowych występują gatunki siedlisk wyżynnych: Senecio Fuchsii i Prananthes purpurea.

Drzewostan

Gatunki główne Ip. - Lpsz , Lp, Kl, Jw

Gatunki domieszkowe Ip. - Js, Bst, Wzp, Bk, Gb, Dbb, Brz, Brzo, Os, Św

Podrost - gatunki drzewostanu

Podszyt - lesz.

Zespół roślinny

- Aceri platanioides-Tilietum platyphylli Faber 1936 - zboczowy podgórski las lipowo-klonowy; podzespoły: A.-T.calamagrostietosum i A.-T.typicum - Lwyż na południowych stokach, A.-T.lathyretosum verni - Lwyż1 oraz A.-T.corydaletosum - Lwyż2

Spotykany sporadycznie w piętrze pogórza Sudetów - małe fragmenty występują w Mezoregionie Pogórza Nowogrodzieckiego (V.1c). Występuje na stromych zboczach o różnej ekspozycji w granicach wysokości 280-480 m n.p.m. Gleby kamieniste, często z rumoszem na powierzchni. Podłoże tworzą utwory trzeciorzędowe, kambryjskie, karbońskie i permskie. Zespół zajmuje najczęściej siedliska w warunkach dużej wilgotności powietrza, spowodowanej mikroreliefem i przemieszczaniem się wód wzdłuż stoku oraz występowaniem wysięków, bez możliwości stagnowania. Na południowych, podszczytowych zboczach występują zespoły A.-T.calamagrostietosum i A.-T.typicum - stanowią postać mało zwartego lasu z gatunkami ciepłolubnymi. W niższych partiach zboczy spotyka się zespół A.-T.lathyretosum verni, występuje on często z grądem Galio-Carpinetum. Najbardziej typowym zespołem jest zajmujący północne stoki A.-T.corydaletosum .

Las wyżynny wilgotny - Lwyżw

Występuje na stromych zboczach o ekspozycji północnej, w żlebach i wąskich dolinach. W krainie Śląskiej opisany został w Wąwozie Myśliborskim - Dzielnica Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego

Runo

Gatunki różnicujące Lwyżw od Lwyżśw

Miesiącznica trwała - Lunaria rediviva

Języcznik zwyczajny - Phtllitis scolopendrium

Gatunki częste

Szałwia lepka - Salvia glutinosa

Czerniec gronkowy - Actaea spicata

Gajowiec żółty - Galeobdolon luteum

Nerecznica samcza - Dryopteris filix-mas

Szczyr trwały - Mercurialis perennis

Przytulia wonna - Galium odoratum

Niecierpek pospolity - Impatiens noli-tangere

Miodunka ćma - Pulmonaria obscura

Żywiec gruczołowaty - Dentaria glandulosa

Żywiec cebulkowy - Dentaria bulbifera

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne - Jw

Gatunki domieszkowe Ip. - Bk, Bst, Lpsz, Jd

Podszyt - pjd. lesz., such.

Zespół roślinny

- Phyllitido-Aceretum pseudoplatani Moor 1952 - las jaworowy wilgotny z języcznikiem

Las łęgowy wyżynny - Lłwyż

Występuje sporadycznie; opisany z terenu Przedgórza Sudeckiego, graniczącego z Niziną Śląską. Tereny epizodycznie zalewane, często na skrzydłach dolin.

Runo

Gatunki różnicujące łęgi wyżynne od łęgów nizinnych

Jarzmianka większa - Astrantia major(obficie)

Starzec Fuchsa - Senecio fuchsii

Starzec gajowy - Senecio nemorensis

Tojeść gajowa - Lysimachia nemorum

Świerząbek - Chaerophyllum aromaticum

Knieć błotna górska- Caltha palustris ssp.laeta

Gatunki różnicujące Lłwyżw od OlJwyż

Jeżyna popielica - Rubus caesius

Ostrożeń warzywny - Cirsium oleraceum

Gatunki częste

Psianka słodkogórz - Solanum dulcamara

Czartawa pospolita - Circaea lutetiana

Miodunka ćma - Pulmonaria obscura

Piżmaczek wiosenny - Adoxa moschatellina

Konwalijka dwulistna - Maianthemum bifolium

Kopytnik pospolity - Asarum europaeum

Czyściec leśny - Stachys sylvatica

Kostrzewa olbrzymia - Festuca gigantea (F. sylvatica)

Złoć żółta - Gagea lutea

Gajowiec żółty - Galeobdolon luteum

Pokrzywa zwyczajna - Urtica dioica

Typ lasu

Drzewostan

Gatunki główne - Js I-II bon., Olsz

Gatunki domieszkowe Ip. - Dbs, Jw

Podrost -Bst, Kl

Podszyt - bez c., trz., porz.

Zespół roślinny

- Astrantio-Fraxinetum Oberd.1953 - łęg jesionowy z jarzmianką

Spotykany jedynie na obszarach wyżynnych - przede wszystkim na Przedgórzu Sudeckim.

Drzewostan

Gatunki główne Ip. - Js I-II bon, Olsz

Gatunki domieszkowe Ip. - Db, Tpcz, Czm.

Podrost - Olsz, Js, Tpcz

Podszyt - czm.

Zespół roślinny

- Alnetum incanae Lüdi 1921 - nadrzeczna olszyna górska, odmiana sudecka

Występuje na terenach zalewanych epizodycznie, zwykle na skrzydłach dolin. Zbliżony jest charakterem do łęgów nizinnych wiązowo-jesionowych.

Ols jesionowy wyżynny - OlJwyż

Występuje sporadycznie w dolinach niewielkich potoków, często przy źródliskach na skrzydłach dolin oraz w miejscach rozlewisk, gdzie powstają warunki do zabagniania.

Runo

Gatunki różnicujące łęgi wyżynne od nizinnych

Świerząbek orzęsiony - Chaerophyllum hirsutum

Tojeść gajowa - Lysimachia nemorum

Starzec Fuchsa - Senecio fuchsi

Starzec gajowy - Senecio nemorensis

Gatunki różnicujące OlJwy z od Lłwyż

Czartawa pośrednia - Circaea intermedia

Skrzyp olbrzymi - Equisetum telmateia (E. maximum)

Szczaw gajowy - Rumex sanguineus

Gatunki częste

Wietlica samicza - Athyrium filis-femina

Śledziennica skrętolistna - Chrysosplenium alternifolium

Pępawa błotna - Crepis paludosa

Ostrożeń warzywny - Cirsium olraceum

Tojeść pospolita - Lysimachia vulgaris

Gwiazdnica gajowa - Stellaria nemorum

Przytulia leśna - Galium sylvaticum

Jarzmianka większa - Astrantia major

Turzyca rzadkokłosa - Carex remota

Żurawiec fałdowany - Atrichum undulatum (Catharinea undulata)

Dzióbkowiec Zetterstedta - Eurhynchium angustirete (E. zetterstedtii)

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne - Js, I-II bon., Olsz, Ol

Gatunki domieszkowe Ip. - brak

Podszyt - brak

Zespół roślinny

- Carici remotae-Fraxinetum equisetetosum maximii Koch 1926 - podgórski łęg jesionowy, postać ze skrzypem olbrzymim, forma podgórska

C. SIEDLISKA TERENÓW GÓRSKICH

Na terenie Krainy Śląskiej siedliska górskie występują jedynie na wznoszących się ponad powierzchnię lessową Przedgórza Sudeckiego fragmentach utworów starszych. Są to wzgórza: Strzegom, Ślęża i Strzelin.

Bór mieszany górski świeży - BMGśw

Występuje sporadycznie na najwyższych wzniesieniach i stokach o ekspozycji południowej. Spotykany fragmentarycznie, głównie w części skałkowej Ślęży, .

Runo

Gatunki różnicujące BMG od BMwyż

Podrzeń żebrowiec - Blechnum spicant

Podbiałek alpejski - Homogyna alpina

Płaszczeniec Plagiothecium undulatum

Fałdownik Rhytidiadelphus loreus

Gatunki częste

Jastrzębiec leśny - Hieracium murorum

Wietlica samicza - Athyrium filix-femina

Nerecznica krótkoostna - Dryopteris carthusiana (D. spinulosa)

Trzcinnik owłosiony - Calamagrostis villosa

Śmiałek pogięty - Deschampsia flexuosa

Gruszycznik (Gruszyczka) jednokwiatowy - Moneses uniflora (Pyrola uniflora)

Gruszkówka (Gruszyczka) jednostronna - Orthilia secunda (Pyrola secunda)

Kosmatka gajowa - Luzula luzuloides (L. nemorosa)

Konwalijka dwulistna - Maianthemum bifolium

Poziomka pospolita - Fragaria vesca

Płonnik strojny - Polytrichastrum formosum (Polytrichum attenuatum)

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne - Św III bon.

Domieszkowe Ip. - Bk, Jw.

Podszyt -

Zespół roślinny

- Abieti-Piceetum Szaf., Pawł.et Kulcz.1923 em. J.Mat. 1978 - dolnoreglowy bór jodłowo-świerkowy

Las mieszany górski świeży - LMGśw

Występuje na Przedgórzu Sudeckim - Siedliska LMG w Krainie Śląskiej stanowią ok.7%.

Występowanie

Występuje tylko w Dzielnicy Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego (w Masywie Ślęży i na Wzgórzach Strzelińskich oraz w należącym do Polski fragmencie Gór Opawskich). Zajmuje zwykle zbocza o wystawie zachodniej i południowej w granicach wysokości 300-500 m n.p.m. Podłożem są bezwęglanowe skały, przykryte piaszczystymi lub piaszczysto-gliniastymi utworami czwartorzędowymi.

Runo

Gatunki różnicujące LMGśw od BMGśw (i LMśw)

Kosmatka gajowa - Luzula luzuloides (L. nemorosa)

Starzec Fuchsa - Senecio Fuchsii

Przenęt purpurowy - Prenanthes purpurea

Starzec gajowy - Senecio nemorensis

Gatunki różnicujące LMGśw od BMGśw

Wiechlina gajowa - Poa nemoralis

Żurawiec fałdowany - Atrichum undulatum (Catharinea undulata)

Zawilec gajowy - Anemone nemorosa

Nerecznica samcza - Dryopteris filix-mas

Jastrzębiec leśny - Hieracium murorum

Gatunki częste

Szczawik zajęczy - Oxalis acetosella

Kosmatka owłosiona - Luzula pilosa

Konwalijka dwulistna - Majenthemum bifolium

Nerecznica krótkoostna - Dryopteris carthusiana (D. spinulosa)

Wietlica samicza - Athyrium filix-femina

Trzcinnik leśny - Calamagrostis arundinacea

Płonnik strojny - Polytrichastrum formosum (Polytrichum attenuatum)

Śmiałek pogięty - Deschampsia flexuosa

Borówka czarna - Vaccinium myrtillus

Rokiet cyprysowaty - Hypnum cupressiforme

Widłoząbek jednoboczny - Dicranella heteromalla

ponadto w LMG2

Żywiec gruczołowaty - Dentaria glandulosa

Paprotnik kolczysty - Polystichum aculeatum (P. lobatum)

Zachyłka trójkątna - Gymnocarpium dryopteris (Phegopteris dryopteris)

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne - Bk III bon.

Gatunki domieszkowe - Św (Jw)

Gatunki podszytowe -

Zespół roślinny

- Luzulo luzuloidis-Fagetum Markgr.1932 em.Meusel 1937 - acidofilna buczyna górska; podzespoły: cladonietosum, typicum oraz dryopteridetosum

Podzespół chrobotkowy występuje na stokach południowych. W miejscach nieco wilgotniejszych występuje podzespół paprociowy - w runie pojawia się wtedy Dentaria glandulosa i Polystichum aculeatum.

Las górski świeży - LGśw

Siedliska spotykane tylko w masywie Ślęży, na Wzgórzach Strzelińskich i Strzegomskich oraz w należącym do Polski fragmencie Gór Opawskich. Związane są z ekspozycją północną, często sąsiadując z buczyną storczykową, zajmującą południowe stoki. Zwykle występuje w środkowych i dolnych partiach stoku o wklęsłej formie, w lejkach i rynnach ściekowych oraz na dnie dolinek. Udział tych siedlisk w krainie wynosi ok.12%

Runo

Gatunki różnicujące LGśw i Lwyżśw od Lśw

Starzec Fuchsa - Senecio Fuchsii

Gajowiec żółty górski - Galeobdolon luteum ssp. montanum

Przenęt purpurowy - Prenanthes purpurea

Gatunki różnicujące LGśw od LMGśw

Marzanka wonna - Galium odoratum (Asperula odorata)

Prosownica rozpierzchła - Milium effusum

Turzyca leśna - Carex sylvatica

Żankiel zwyczajny - Sanicula europaea

Miodunka ćma - Pulmonaria obscura

Nerecznica samcza - Dryipteris filix-mas

Trędownik bulwiasty - Scrophularia nodosa

Czworolist pospolity - Paris quadrifolia

Groszek wiosenny - Lathyrus vernus

Podagrycznik pospolity - Aegopodium podagraria

Kłosownica leśna - Brachypodium sylvaticum

Szczyr trwały - Mercurialis perennis

Paprotnik kolczysty - Polystichum aculeatum (P. lobatum)

Paprotnik Brauna - Polystichum braunii

Żywokost sercowaty - Symphytum cordatum

Żywiec dziewięciolistny - Dentaria enneaphyllos

Jęczmieniec (Wydmuchrzyca) zwyczajny - Hordelymus (Elymus) europaeus

Kostrzewa leśna - Festuca altissima (F. sylvatica)

Żywiec cebulkowy - Dentaria bulbifera

Czerniec gronkowy - Actaea spicata

w wariancie LG2

Zachyłka trójkątna - Gymnocarpium dryopteris (Phegopteris dryopteris)

Czyściec leśny - Stachys sylvatica

Kopytnik pospolity - Asarum europaeum

Pokrzywa zwyczajna - Urtica dioica

Bodziszek cuchnący - Geranium Roberianum

Gatunki częste

Szczawik zajęczy - Oxalis acetosella

Sałatnik leśny - Mycelis muralis

Przylaszczka pospolita - Hepatica nobilis

Gwiazdnica wielkokwiatowa - Stellaria holostea

Dąbrówka rozłogowa - Ajuga reptans

Wiechlina gajowa - Poa nemoralis

Nerecznica krótkoostna - Dryopteris carthusiana (D. spinulosa)

Nerecznica szerokolistna - Dryopteris dilatata (D. austriaca)

Wietlica samicza - Athyrium filix-femina

Perłówka zwisła - Melica nutans

Zawilec gajowy - Anemone nemorosa

Turzyca palczasta - Carex digitata

Fiołek leśny - Viola reichenbachiana (V. sylvestris)

Typy lasu

DrzewostanGatunki główne Ip. - Bk Gatunki domieszkowe Ip. - (Jd, Św) Jw, Bst - wilg Podrost - gatunki drzewostanuPodszyt - Zespół roślinny

- Dentario enneaphyllidis-Fagetum Oberd.1953 - żyzna buczyna sudecka, forma podgórska odmiana dolnośląska

Ols jesionowy górski - OlJG

Niewielkie powierzchnie tych siedlisk występują jedynie w Dzielnicy Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu Głubczyckiego wśród wzgórz Strzelińskich, Strzegomskich oraz Ślęży. Siedliska te występują w sąsiedztwie rzek na terenach często zalewanych. Dominują w dolinach małych cieków, gdzie tworzą się gleby typu mad rzecznych, ale także często spotykane są przy źródliskach.

Runo

Gatunki różnicujące łęgi wyżynne od nizinnych

Świerząbek orzęsiony - Chaerophyllum hirsutum

Tojeść gajowa - Lysimachia nemorum

Starzec Fuchsa - Senecio fuchsi

Starzec gajowy - Senecio nemorensis

Jarzmianka większa - Astrantia major

Gatunki różnicujące od innych łęgów górskich

Czartawa pośrednia - Circaea intermedia

Skrzyp olbrzymi - Equisetum telmateia (E. maximum)

Szczaw gajowy - Rumex sanguineus

Gatunki częste

Wietlica samicza - Athyrium filis-femina

Śledziennica skrętolistna - Chtysosplenium alternifolium

Pępawa błotna - Crepis paludosa

Ostrożeń warzywny - Cirsium olraceum

Tojeść pospolita - Lysimachia vulgaris

Gwiazdnica gajowa - Stellaria nemorum

Przytulia leśna - Galium sylvaticum

Turzyca rzadkokłosa - Carex remota

Merzyk fałdowany - Plagiomnium undulatum (Mnium undulatum)

Merzyk pokrewny - Plagiomnium affine (Mnium affine)

Żurawiec fałdowany - Atrichum undulatum (Catharinea undulata)

Dzióbkowiec - Eurhynchium angustirete E. zetterstedtti)

Próchniczek bagienny - Aulacomnium palustre

Typy lasu

Drzewostan

Gatunki główne - Js Olsz Jw

Gatunki domieszkowe Ip. - Bk, Kl, Klp, Bst

Porost i podszyt - lesz., trz.., wiciokrz czarny

Zespół roślinny

- Carici remotae-Fraxinetum Koch 1926 - podgórski łęg jesionowy, odmiana sudecka, forma podgórska

153



Wyszukiwarka