Rachunek przepływu środków pieniężnych
Nie tylko wypracowany przez przedsiębiorstwo zysk netto jest miernikiem kondycji finansowej firmy i jedynym warunkiem kontynuowania działalności. Bardzo ważne są przede wszystkim przepływy zasobów pieniężnych w firmie, które określają wypłacalność i płynność firmy.
Podstawową funkcją zestawienia rachunku przepływów środków pieniężnych, czyli cash flow, jest przedstawienie faktycznych wpływów (czyli źródeł pochodzenia pieniędzy) oraz wydatków (czyli potrzeb firmy, na jakie spożytkowano uzyskane środki pieniężne).
Zestawienie to nie uwzględnia rzeczywistej daty wpływu i wydatku środków pieniężnych, jak to ma miejsce w podejściu księgowym ujmującym przychody i koszty działalności przedsiębiorstwa w dniu ich zaistnienia.
Cash flow jest nadwyżką pieniężną wyrażoną w "żywej gotówce", uzyskaną przez przedsiębiorstwo w wyniku jego działalności. Najprostszym zestawieniem cash flow jest tzw. cash flow ogólne, które jest równoznaczne z pojęciem zdolności przedsiębiorstwa do samofinansowania. Samofinansowaniem natomiast nazywamy zdolność do pokrywania bieżących zobowiązań firmy jedynie wewnętrznym źródłem finansowania uzyskanym przez firmę.
Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej.
Są to przepływy pieniężne pochodzące z podstawowej, statutowej działalności spółki, określającej zasadniczo wynik jej działalności. Strumień przepływów operacyjnych netto jest kluczowym wskaźnikiem zdolności podmiotu gospodarczego do generowania środków na spłatę długów, utrzymanie zdolności operacyjnej, płacenie dywidend i na dokonywanie nowych inwestycji bez ubiegania się o zewnętrzne finansowanie działalności, czyli na przykład o kredyty bankowe. Operacyjne przepływy pieniężne są przede wszystkim rezultatem transakcji i zdarzeń, które determinują zysk lub stratę netto podmiotu gospodarczego.
Są to wpływy gotówkowe minus wydatki gotówkowe.
Środki pieniężne netto z działalności inwestycyjnej.
Są to przepływy pieniężne pokazujące rozmiar nakładów, jakie spółka poniosła na powiększenie zasobów umożliwiających generowanie w przyszłości zysków. Przepływy te obejmują wydatki z tytułu nabycia rzeczowych składników majątku trwałego, wartości niematerialnych i prawnych i innych aktywów majątku trwałego oraz wpływy ze sprzedaży tychże składników.
Środki pieniężne netto z działalności finansowej.
Przepływy te obejmują wpływy z emisji akcji lub innych instrumentów finansowych (na przykład obligacji korporacyjnych), korzystanie z długoterminowego dofinansowania (kredyty bankowe), wypłatę dywidend i inne wydatki związane z rozliczeniem zysku. Po stronie wydatków natomiast w tym strumieniu pieniężnym odnotowuje się: wydatki z tytułu wykupu akcji własnych, wydatki z tytułu spłaty zadłużenia, wydatki z tytułu spłaty rat w leasingu finansowym.
Suma tych trzech strumieni finansowych daje pozycję "Zmiana stanu środków pieniężnych", która jest niejako "zyskiem netto w ujęciu gotówkowym" z działalności firmy. Po dodaniu do tej pozycji kwoty środków pieniężnych, jakie firma posiadała na początku roku obrotowego otrzymamy pozycję "Środki pieniężne na koniec okresu".
Dzięki takiemu ujęciu przepływów gotówkowych, ruch gotówki - i w efekcie jej przyrost lub zmniejszenie w danym okresie - jest możliwy do stwierdzenia i ma charakter obiektywny.
Powszechnie wiadomo, że miarą przetrwania firmy nie jest wygospodarowany przez nią zysk. Praktyka gospodarki rynkowej dostarcza bowiem dowodów na to, że zysk przedstawiony w sprawozdaniu finansowym, tzw. zysk papierowy, nie jest jedynym warunkiem kontynuowania działalności gospodarczej przez spółkę. Równie ważne, a może nawet ważniejsze, są przepływy zasobów pieniężnych, które determinują wypłacalność firmy i jej płynność.