św. Augustyn (354 - 430)
główne dzieła:
„Wyznania” - traktat o charakterze pamiętnikarskim i modlitewnym
„O Trójcy” - systematyczny wykład poglądów teologicznych
„O państwie bożym” - wykład poglądów historiozoficznych
teoria poznania
celem człowieka jest szczęście, które może dać mu tylko Bóg - dzięki filozofii łatwiej je odnaleźć
poznanie jest możliwe i niezbędne do osiągnięcia szczęścia
„własna myśl jest faktem ze wszystkich najpewniejszym”
poza przeżyciami własnymi człowiek lepiej poznaje prawdy wieczne
umysł nie jest wytwórcą prawd, ale ich odbiorcą
przedmioty, które człowiek poznaje, są odbiciem prawd wiecznych istniejących obiektywnie
poznanie ma charakter intuicyjny - umysł dochodzi prawdy bez rozumowania
iluminizm - oświecenie duszy ludzkiej przez Boga, poznanie prawdy dzięki jego istnieniu
źródłem prawdy jest Bóg
prawdę o Bodu możemy poznać dzięki wierze, która jest rzeczą woli, a nie rozumu
teocentryczna metafizyka
Bóg
jest ośrodkiem myśli filozoficznej
wszystko jest mu podporządkowane
zaopatruje człowieka w prawdę
jest przyczyną wszelkiego dobra
dusza
substancja samoistna, nie posiada w sobie nic materialnego
jest doskonalsza niż ciało, bo bliższa Bogu
jest nieśmiertelna - poznając prawdy wieczne ma udział w wieczności
jest niezniszczalna
jedynie zespolenie z Bogiem może dać człowiekowi szczęście
dusza jest ważniejsza niż ciało, uczucia i wola mają przewagę nad rozumem
z miłości, a w szczególności z miłości do Boga, płyną dobre czyny
zasadniczą postacią życia duchowego jest wola
przejście od intelektualizmu do woluntaryzmu - natura ludzka przejawia się w tym, czego człowiek pragnie
„zrozum, byś mógł uwierzyć, wierz, byś mógł zrozumieć”
personalizm - zerwanie z naturalistyczną koncepcją Boga, który jest nie tylko bytem nieskończonym, ale również osobą godną miłości
dualizm - Bóg i świat nie są jednej natury
świat realny - wykonany w czasie i przestrzeni, powstały przez umieszczenie idei w materii
świat boski - świat idealny
chrześcijański platonizm - idee są to główne formy rzeczy, są trwałe i niezmienne
egzemplaryzm - pogląd teologiczno-metafizyczny określający Boga jako idealny wzór realnego świata
heteronomiczna etyka
zło nie należy do przyrody, Bóg tworzy tylko dobro
zło jest dobrem zatrutym przez złą wolę człowieka
przeznaczeniem złych jest być potępionym, przeznaczeniem dobrych - być zbawionym
idący za Bogiem stworzą „państwo Boże”, pozostali stworzą „państwo ziemskie”
1
Historia filozofii - św. Augustyn