TEATR OPRACOWANIA I sem, KOWZAN-znak w teatrze


KOWZAN - ZNAK W TEATRZE

W przedstawieniu teatralnym wszystko jest znakiem. Posługuje się i słowem i pozajęzykowymi systemami znaczeniowymi, ucieka się do znaków i słuchowych i wzrokowych, używa znaków zaczerpniętych zewsząd - z przyrody, życia społecznego, itp.

Brak systemu znaczeniowego, brak znaku, który nie mógłby zostać użyty w spektaklu.

Lalande: podział na znaki naturalne i znaki sztuczne: znaki naturalne - takie, których stosunek do rzeczy znaczonej wynika wyłącznie z praw przyrody, no. Dym, znaj ognia, powstają i istnieją bez udziału woli, mają charakter znaków dla tego, kto je postrzega i interpretuje, ale są emitowane bezwiednie; znaki sztuczne to takie, których stosunek do rzeczy znaczonej oparty jest na dobrowolnej i najczęściej zbiorowej decyzji, świadomie wytwarzane przez człowieka lub zwierzę, by coś zakomunikować, by się z kimś porozumieć.

Różnica między nimi występuje na płaszczyźnie emisji i o różnicy tej stanowi brak lub istnienie woli nadania znaku.

Wszystkie znaki, jakimi posługuje się sztuka teatralna są znakami sztucznymi, chociaż niekiedy w dykcji i mimice aktora nawyki indywidualne sąsiadują z niuansami świadomie wytwarzanymi, a gesty zamierzone przeplatają się z odruchami - wtedy znaki naturalne pomieszane są ze sztucznymi.

GŁÓWNE SYSTEMY ZNAKÓW MAJĄCYCH ZASTOSOWANIE NA SCENIE

  1. SŁOWO

występuje w większości rodzajów scenicznych (prócz pantomimy i baletu), ale jego waga na tle innych systemów znaków zmienia się zależnie od gatunku dramatycznego, mody literackiej lub teatralnej, stylu inscenizacji;

stosunek pomiędzy podmiotem mówiącym a fizycznym źródłem mowy (teatr marionetek, narrator widzialny lub niewidzialny, duch, postać alegoryczna, itp.)

istnieją graniczne wypadki, gdy np. słowo pisane dubluje słowo wypowiadane w tym samym czasie na scenie (symultaniczna projekcja tekstu śpiewanego, lub przekładu słów wypowiadanych w obcym języku); występuje tu zjawisko redundancji - mamy dwa równoległe ciągi znaków, których odpowiednie elementy oznaczone są identyczne, podczas gdy elementy znaczące są różne - w wypadku tego samego języka różnica dotyczy tylko formy wyrazu(słowo-pismo), w wypadku przekładu, dot. ona także kodu językowego (słownictwo, itd.)

  1. INTONACJA

Sposób wypowiadania słowa dodaje mu dodatkowej wartości znaczeniowej.

Każdy znak językowy ma formę znormalizowaną (słowo jako takie) oraz szereg wariantów (intonacja) stanowiących szeroki margines wolności, który osoba mówiąca eksploatuje w sposób mniej lub bardziej oryginalny; mogą posiadać walor czysto estetyczny, jak też mogą posiadać wartość semiologiczną.

Znaki czasowo-przestrzenne, oparte na ekspresji ciała, kinetyczne. 3 systemy: mimika twarzy, gest, ruch sceniczny aktora. Mimika

  1. MIMIKA

najbardziej związana z ekspresją słowną.

Duża część znaków mimicznych uwarunkowana jest artykulacją: trudna czasem do rozróżnienia mimika spontaniczna od mimiki świadomej (np. opera).

Niekiedy zastępuje mowę, dzięki ogromnym możliwościom ekspresywnym.

  1. GEST

Obok słowa najbogatszy i najsprawniejszy środek komunikowania myśli; najbardziej rozwinięty system znaków.

Jedne gesty towarzyszą słowu, inne go zastępują. Potrafią zastąpić element dekoracji, kostiumu, rekwizyt, a nawet efekty dźwiękowe.

  1. RUCH SCENICZNY AKTORA

Obejmuje głównie: - pozycje kolejno zajmowane w stosunku do partnerów, rekwizytów, elementów dekoracji, widzów;

- rozmaite sposoby poruszania się

- zejścia i wejścia

- ruchy zbiorowe

  1. CHARAKTERYZACJA

Stanowi, obok mimiki, o fizjonomii postaci scenicznej, tworzy znaki bardziej trwałe, może wskazywać rasę, wiek, stan zdrowia, usposobienie, są to znaki w zasadzie wzorowane na znakach naturalnych.

Ścisła współzależność między charakteryzacją a mimiką. Znaki wzajemnie się wzmacniają lub uzupełniają. Czasem jednak utrudnia i ogranicza ekspresję mimiczną aktora (maska kryje naturalne, bezwiedne znaki mimiczne).

  1. FRYZURA

Może sygnalizować przynależność do tej lub innej epoki, sfery geograficznej czy kulturowej, klasy społecznej.

  1. KOSTIUM

Najbardziej konwencjonalny, rzucający się w oczy sposób prezentacji postaci; może oznaczać płeć, zawód, wiek, narodowość, religię, sytuację materialną, niektóre cechy charakteru, itp.

  1. REKWIZYT

Stanowi samodzielny system znaków; dowolny element kostiumu bądź dekoracji może w każdej chwili stać się rekwizytem.

  1. DEKORACJA

Określa akcję widowiska w przestrzeni i czasie, może komunikować znaki dot. różnych okoliczności.

Wybór środków, jakimi posługuje się scenograf, zależy od takich czynników, jak tradycja teatralna, prądy artystyczne epoki, gusta osobiste, warunki materialne spektaklu.

  1. OŚWIETLENIE

Używane głównie do uwydatnienia innych środków wyrazu.

  1. MUZYKA

Wyrażając lub sugerując stan emocjonalny albo nastrój, fraza muzyczna staje się znakiem niepokoju, smutku, pośpiechu, ironii, radości, rzewności. Skojarzenia rytmiczne czy melodyczne związane z pewnymi rodzajami muzyki mogą służyć do odtworzenia atmosfery, epoki, miejsca akcji, natomiast wybór instrumentu sugeruje miejsce, środowisko społeczne, nastrój, itp.

  1. EFEKT DŹWIĘKOWY

Istnieje sfera znaków naturalnych, pozostających znakami naturalnymi w teatrze: skrzypienie drzwi, odgłos kroków, szelest kostiumów - niezamierzony, uboczny rezultat komunikowania innych znaków.

Dźwięki reprodukowane świadomie na użytek widowiska - sfera efektów dźwiękowych. Mogą określać porę, pogodę, miejsce, ruch, mogą być znakiem licznych zjawisk i okoliczności.

Podział na 5 większych grup, odnoszących się do:

Podział na znaki słuchowe i znaki wzrokowe:

Podział określający je w stosunku do czasu i przestrzeni :

Kategorie wynikające z łączenia kryterium percepcji zmysłowej (znaki słuchowe i wzrokowe) z kryterium nosiciela znaków:


Wyszukiwarka