STERYLIZACJA - I. Met. fizyczne; 1. Sterylizacja termiczna wilgotna: Nośnikiem ciepła jest para wodna. A. Gotowanie - niszczy formy wegetatywne, nie niszczy wirusów i przetrwalników; nie krócej niż 5 min. (zwykle 15

30 min.); B. Dekoktacja - aparaty Kocha. Wyjaławia się płyny, pojemniki na wydzieliny i wydaliny, podłoża, 30

60 min. przy norm. ciśnieniu; C. Pasteryzacja - w przem. spoż. do wyjałowiania podłuż (klasyczna - podgrzanie do 60­⁰ w 30 min. i błyskawiczna - szybko podgrzane do 70⁰ i szybkie studzenie); D. Tyndalizacja - 3

krotna pasteryzacja w odstępie 1 dniowym. Nie niszczy wirusów; E. Autoklawy - sterylizacja parą wodną nasyconą w nadciśnieniu. Temp. 130⁰C. Przy 1

ej atmosferze temp 121⁰C przez 15 min, przy 2 atmosferach - 134⁰C przez 5 min. Można sterylizować narzędzia, materiały opatrunkowe, odzież, płyny (bardzo skutecznie niszczy wirusy i przetrwalniki); 2. Sterylizacja termiczna sucha: Nośnikiem temp. jest powietrze - sterylizatory powietrzne, temp 140

240⁰C (nawet do 300⁰C), w zależności od typu ster.: 130⁰ przez 60

120 min, 180⁰ przez 15

60 min, 200⁰ - 30 min, 300⁰ - 5 min.; 3. Sterylizacja radiacyjna - promieniami UV, które mają słabą przenikalność można sterylizować powierzchnie i powietrze zakresem fal 240

280 nm. Najefektywniej niszczone są formy wegetatywne, bardziej oporne są wirusy, najbardziej zarodniki pleśni. Prom. UV uszkadza kwas nukleinowy (jeśli zbyt krótko naświetlamy drobnoustroje naprawiają swój mat. gen.) - promieniowanie jonizujące α,β,χ. χ jest najbardziej przenikliwe, a źródłem promieniowania jest izotop CO⁶⁰; szerokie spektum działania (przetrwalniki) - promieniowanie X;

promieniowanie kosmiczne;

promieniowanie elekromagn. II. Met. mechaniczne - sączenie i wirowanie w przemyśle farmaceut. Ultradźwięki - sterylizuje się szkło - 800KHz, powoduje destrukcję komurek. III. Met. chem.

tlenek etylenu

do wyjaławiania aparatury z układami optycznymi, wyroby gumowe, szklane, tkaniny, papier, tworzywa sztuczne; stężenie 400

1000 mg/litr w temp 50

80⁰C. Wady: długi czas sterylizacji (4

12 godz.), łatwo absorbuje się w powierzchniach gumowych, trzeba dokonywać degazację;

gazowy formaldehyd - do wyjaławiania narzędzi, sprzętu, materiałów labilnych, odzieży w temp 60⁰C przez 2

4 godz. IV. Sterylizacja plazmowa - w naturze zorza polarna (jonizacja warstw atmosfery); jako prekursor plazmy wykorzystywany jest H₂0₂; plazma może penetrować b. wąskie otwory. Kontrola sterylizacji - 1. Fizyczna: bieżąca (termometr, manometr,. zegar); 2. Biologiczne (raz w miesiącu, wykazują, czy niszczone są przetrwalniki; spory szczepów: Bacillus sthearotermophilus (sporal A) - para wodna w nadciś., B. subtilis (sporal S) - suche, gorące powietrze, B. subtilis var. niger - do kontroli steryl. tlenkiem etylenu. Mośnikiem spor. jest bibuła filtracyjna, zwykle jałowość jest utrzymywana kilka

kilkanaście miesięcy.

---