ROZWÓJ PRENATALNY
- Główne fazy rozwoju prenatalnego
Faza jajowa
(od zapłodnienia do końca 2 tygodnia)
· komórka jajowa pozostaje praktycznie nie zmieniona pod względem wielkości z powodu braku zewnętrznego źródła pożywienia;
· szybki rozwój wewnętrzny;
· wszczepienie się w wewnętrzną ściankę macicy ok. 10 dnia po zapłodnieniu;
· od tego momentu jajo staje się pasożytem.
Faza embrionalna
(od końca 2 tygodnia do końca ok. 2 miesiąca)
· wszystkie ważne cechy zewnętrzne i wewnętrzne zaczynają się rozwijać i funkcjonować;
· narządy płciowe są dość dobrze rozwinięte, można już odróżnić płeć zarodka;
· wzrost części głowowej jest proporcjonalne znacznie szybciej w porównaniu z resztą ciała;
· rozwijają się dodatkowe organy - łożysko, pępowina i worek owodniowy.
Faza płodowa
(od końca ok. 2 miesiąca do porodu)
· cechy wewnętrzne i zewnętrzne kontynuują proces wzrostu i rozwoju;
· organy wewnętrzne w 6 miesiącu przyjmują prawie taką pozycję jak u osób dorosłych;
· komórki nerwowe istniejące już w 3 tygodniu, szybko wzrastają pod względem ilościowym w ciągu 2, 3 i 4 miesiąca;
· wiek zdolności do życia zostaje osiągnięty w 7 lub 8 miesiącu;
· aktywność płodu (np. kopanie, wiercenie się) rozpoczyna się pomiędzy 2 a 3 miesiącem.

Rozwój progresywny

Faza bierności (wczesne niemowlęctwo)

*występuje pewien zastój rozwoju przy jednoczesnym intensywnym przystosowywaniu się wielu funkcji organizmu do czynników otaczającego środowiska zewnętrznego

* płód nie rozwija własnych mechanizmów homeostatycznych - regulacja temperatury ciała, nerkowa regulacja chemicznego składu krwi, regulacja oddychania, reakcje na zakażenia nie są odpowiednio ukształtowane

Rozwój progresywny

Faza ekspansji

Okres późnego niemowlęctwa i poniemowlęcy - okres opanowania umiejętności władania własnym ciałem i kształtowania równowagi własnych procesów wewnętrznych (homeostazy)

* szybki rozwój funkcji ciała

* rozwój samodzielnego chodzenia i aktywnego poznawania świata

* rozwój uzębienia wpływa na własności trawienne układu pokarmowego, co pozwala na przyswajanie większych dawek pokarmowych, a szczególnie rozdrabnianie mięsa

Rozwój progresywny

Faza ekspansji

Okres dzieciństwa - organizm staje się względnie samodzielny

* występuje dalsze zwalnianie tempa rozwoju i powiększanie masy ciała oraz postępują procesy różnicowania się i dojrzewania wielu układów

*rozwijają się receptory, szybko rośnie mózgowie, formują się i różnicują zakończenia nerwowe, ruchy stają się skoordynowane

funkcje psychomotoryczne i procesy myślenia są jeszcze nieustabilizowane i niedojrzałe

Rozwój progresywny

Faza ekspansji

Okres młodociany (przedpokwitaniowy) - organizm przygotowuje się do dojrzewania płciowego i uzyskania zdolności do rozrodu

*początek okresu młodocianego: pierwsze przyspieszenie wzrastania - „skok przedszkolny” - ok. 7-9 rok życia - pod wpływem aktywności hormonalnej nadnerczy: narasta tempo rozwoju kośćca i odkładanie się tkanki tłuszczowej

*okres młodociany kończy się wyciszeniem procesów rozwojowych, szczególnie przyrostu masy ciała

* narządy rozrodcze stają się wrażliwe na hormony przysadki mózgowej

Rozwój progresywny

Faza ekspansji

Okres młodzieńczy (adolescencja) - pokwitanie i dorastanie

*intensywny rozwój aparatu rozrodczego wraz z towarzyszącymi mu dalszymi zmianami w budowie i czynnościach organizmu

*znaczne przyspieszenie tempa wzrastania wysokości ciała - „skok pokwitaniowy” - pod stymulującym wpływem podwzgórzowego gonadotropowego hormonu uwalniającego (GnRH)

Spermatogeneza - wytwarzanie i dojrzewanie plemników plemników niewyspecjalizowanych komórek macierzystych zwanych spermatogoniami. Zachodzi w kanalikach nasiennych jąder.

Oogeneza - to proces powstawania komórek jajowych w jajnikach u kobiet. Komórki jajowe powstają z prapłciowych komórek diploidalnych żeńskich zwanych oogoniami.

Gematogeneza - powstawanie komórek rozrodczych w narządach rozrodczych.
Spermatogeneza - powstawanie plemników w kanalikach nasiennych jąder. Powstają one z diploidalnych komórek plemnikotwórczych zwanych spermatogoniami.

Błony płodowe - błony otaczające płód, zawierające wody płodowe. Rozróżnia się wśród nich :

1) kosmówkę, tj. błonę zewnętrzną, której powierzchnia pierwotnie w całości, następnie zaś w części pokryta jest tzw. kosmkami. W miarę rozwoju ciąży w kosmkach wykształca się układ naczyniowy (układ krwionośny), dzięki któremu dokonuje się wymiana substancji odżywczych i gazowych między matką a płodem i wydalanie produktów przemiany materii płodu. Z kosmówki powstaje w dalszej kolejności łożysko;
2) owodnię, tj. wewnętrzną błonę jaja płodowego, dość luźnie zespoloną z kosmówką i pozbawioną naczyń. Dzięki wydzielniczym właściwościom komórek wewnętrznej warstwy owodni gromadzi się w owodni płyn owodniowy, zwany wodami płodowymi. Płyn ten spełnia funkcje ochronne i odżywcze w stosunku do płodu;
3) omocznię, narząd szczątkowy, który zanika we wczesnym okresie ciąży, a jej pozostałość wchodzi w skład sznura pępowinowego płodu.
Łożysko - narząd odpowiedzialny za połączenie między matką a dzieckiem oraz umożliwiający transport i wymianę produktów przemiany materi.Łożysko produkuje także hormony.
Zapłodnienie - biologicznie jest to proces połączenia się gamet:plemnika i komórki jajowej
Rozwój zarodkowy - Zarodkowy rozwój, rozwój embrionalny, embriogeneza, proces rozwojowy charakterystyczny dla człowieka i zwierząt wielokomórkowych rozmnażających się płciowo, obejmujący okres od zapłodnienia do opuszczenia osłonek jajowych (zwierzęta jajorodne) lub organizmu matki w czasie porodu (zwierzęta żyworodne).
Rozwój Płodowy - (od 3 do 9 miesięcy)

Ciąża trwa 266 dni licząc od ostatniej owulacji albo 280 dni od pierwszego dnia ostatniej miesiączki(40tyg).

Rozwój prenatalny człowieka:
>1etap:okres przedimplantacyjny(do 6dnia):
-brustkowanie(podziały mitotyczne zygoty )
>2etap:okres rozwoju listków zarodkowych(1-3tyg):
-implantacja(zagnieżdżanie,wrastanie blastuli w błonę wewnętrzną macicy)
-tworzenie listków zarodkowych-gastrulacja(formują się charakterystyczne grupy kom):
~ektoderma(listek zewnętrzny)
~mezoderma
~endoderma
-tworzenia błon płodowych:
>3etap:okres zarodkowy(4-8tyg):
-tworzenia łożyska(zespół struktur pochodzący od matki-warstwa wewnętrzna macicy i płodu-kosmki kosmówki uczestniczących w wymianie substancji między matką,a płodem;Funkcje łożyska:wymiana substancji-pokarm,O2,wit,przeciwciała,aminokwasy,glukoza,sole min.-Ca2+,mocznik;hormonalna-blokuje jajniki;bariera łożyskowa-chroni zarodek).
-organogeneza-tworzenie tkanek i narządów:
~ektoderma(naskórek i jego twory,uk.nerwowy i narządy zmysłu)
~mezoderma(mięśnie,kości,chrząstki,serce,skóra)
~endoderma(uk.oodechowy,część uk.wydalniczego,uk.pokarmowy)
>4etap:okres płodowy(9tyg-9miesiąca):
*etapy porodu:
-okres rozwierania szyjki macicy
-okres wydalenia płodu
-usuwanie łożyska i wód płodowych
*38-42tyg-ciąż prawidłowa
*przed 24tyg-poronienie

*dziecko ur.przed 37tyg - wcześniak

*po42tyg-ciąża przenoszona

*6tyg po porodzie - połóg

UKŁAD ROZRODCZY ŻEŃSKI -a) narządy wew.:
1)Jajniki-sąsprężyste, wrażliwe naciski o barwie białej lub różowej. Na ich pow. znajduje się nabłonek płciowy, z którego w rozwoju płciowym formują się pęcherzyki jajnikowe. Z nich co 28 dni rozwija się pęcherzyk Agrafa zawierający kom, jajową.
2)Jajowody-są cewkowatymi naczyniami służącymi so przyjęcie i przeprowadzenia do macicy kom. jajowej z jajnika. Najbardziej ruchliwą częścią jajowodu jest koniec tzw, lejek który wychwytuje kom. jajową.
3)Macica-położona w dolnej części jamy brzusznej o gruszkowatym kształcie. Gruba warstwa mięśniowa pokryta jest od zewn. otrzewną a od wełen. śluzówką.
4)Pochwa-jest narządem mięśniowo-błoniastym prowadzącym na zewn. Jej głównym zadaniem jest przyjęcie nasienia wprowadzanego do niej podczas stosunku oraz wyprowadzenie płodu podczas porodu.
B)narządy wew. : srom-obejmuje on wzgórek, wargi sromowe, przedsionek pochwy.
UKŁAD ROZRODCZY MĘSKI-do narządów wew. zaliczamy: jądra, gruczoł krokowy, pęcherzyki nasienne i drogi wyprowadzające nasienie. Do narządów zewn: prącie, moszna i cewka moczowa. Jądra są cewkowatymi naczyniami które tuż przed urodzeniem zstępują do moszny-worka skórnego utworzonego przez uwypuklenie przedniej części jamy brzusznej. Moszna je chroni. Liczne cewki nasienne jąder wytwarzają plemniki. Na pow. jąder znajduje się najądrze-system drobnych przewodów magazynujących plemniki. Bezpośrednim przedłużeniem tych przewodów są nasieniowody, umożliwiające przeprowadzenie nasienia do cewki moczowej. Uwypuklenia nasieniowodów to pęcherzyki nasienne-gruczoły wytwarzające wydzielinę odżywiającą plemniki i pobudzającą je do ruchu. Końcowy odcinek nasieniowodu to tzw. przewód wytryskowy. Gruczoł krokowy jest nieparzystym narządem, którego przednia cześć przebija cewka moczowa i przewód wytryskowy. Gruczoł ten produkuje cześć wydzieliny wchodzącej w skład spermy. Prącie-jest narządem kopulacyjnym oraz służy do wyprowadzania moczu z pęcherza moczowego. Ciałka plamiste prącia wypełnione są tk. gąbczastą łączną.

Chlamydioza
Chlamydioza jest bakterią osiedlającą się w wydzielinie śluzowej w obrębie narządów płciowych, ale może i zaatakować odbytnicę, gardło i oczy. Częsty jest przebieg bezobjawowy.
U kobiet chlamydioza objawia się obfitymi upławami, bólem przy oddawaniu moczu, bólem brzucha i krwawieniem miedzy miesiączkowym. Ciężkim powikłaniem może być zapalenie jajowodów co może w konsekwencji prowadzić do bezpłodności.
U mężczyzn chlamydioza objawia się nasilonym pieczeniem cewki moczowej i wodnistym wyciekiem z penisa, a dodatkowo często moczem.Chlamydioza jest standardowo leczona antybiotykami. Rzeżączka
Rzeżączka jest podobnie jak chlamydioza infekcją błon śluzowych. Występuje ona jednak o wiele rzadziej niż chlamydioza. Osoba zakażona odczuwa swędzenie i pieczenie cewki moczowej, często oddaje mocz. Nieco później z ujścia cewki zaczyna wyciekać gęsta ropna wydzielina. Jest brązowo żółta i nieprzyjemnie pachnie. Ujście cewki robi się czerwone i obrzęknięte. U kobiet powikłaniem może być zapalenie jajowodów. Leczenie antybiotykami jest możliwe. Stosuje się leczenie antybiotykami. Kłykciny
Kłykciny powstają wskutek działania wirusa HPV. Przenoszą się podczas stosunków płciowych. Zmiany w okolicach narządów płciowych stają się widoczne zwykle w ciągu 1-3 miesięcy po zakażeniu. Wyrośla brodawkowe skóry o powierzchni kalafiorowatej umiejscowione głównie na narządach płciowych są chorobą stosunkowo powchrzechną, którą można, ale nie jest łatwo się zarazić. Brodawki mają tendencję do rozsiewania się. U mężczyzn obrastają napletek, ujście cewki moczowej, trzon penisa i odbyt. U kobiet występują na wargach sromowych i wokół odbytu. Kłykciny jako takie nie są zbyt niebezpieczne i można je łatwo usunąć elektrokoagulacją, środkiami chemicznymi powodującymi złuszczanie się narośli lub środkami farmakologicznymi. Rzęsistek pochwowy
Rzęsistki to organizmy jednokomórkowe ( tzw. pierwotniaki) poruszające się za pomocą rząsek. Są one przekazywane drogą płciową i rozmnażają się w środowisku kwaśnym. Są przenoszone także w stosunkach lezbijskich. Objawy są najpierw znikome i czasem dopiero po roku widoczne. Pierwsze objawy to swędzenie i stan zapalny pochwy oraz sromu, pieczenie przy oddawaniu moczu, żółtawe, pieniste upławy o nieprzyjemnej woni. Chociaż u mężczyzn bardzo często nie występują żadne dolegliwości lub tylko niewielkie, muszą się i oni poddać się równoczesnemu leczeniu. Standardowe leczenie to kuracja 4 pigułkami metronidazolu. Wirusowe zapalenie wątroby typu B
Wirusowe zapalenie wątroby typu B jest chorobą bardzo zakaźną i łatwą do przenoszenia na inne osoby. Wirus znajduje sie w krwi, nasieniu, moczu i wydzielinie pochwowej. Wirusem można się zarazić przez kontakty seksualne, kontakt z krwią (wspólne używanie szczoteczki do zębów, golarek, nożyczek do paznokci, igieł np. do narkotykow). Kobieta ciężarna może przy porodzie zarazić wirusem swe dziecko. Dwie trzecie osób zarażonych wirusem nie ma o tym pojęcia. Bardzo często przebieg jest bowiem bezobjawowy. Jedna trzecia osob po 2-6 miesiacach od zakażenia zaczyna mieć nudności i objawy zmęczenia, bólu brzucha, swędzenia i żółtaczki. Mocz jest wtedy ciemny, a kał jasny.Takie zapalenie wątroby oraz sam wirus można wykryć badaniem krwi. Nie ma jednak skutecznej terapii na wirusowe zapalenie wątroby. Choroba musi sama przejść. Opryszczka
Opryszczka jest wirusem. Ma ona dwie formy. Pierwszy typ opryszczki to bąbelki na wargach, tzw. "zimno" na ustach i wokół nich. Drugim typem opryszczki jest zakażenie na narządach płciowych, widoczne zmiany przypominające "zimno".
Na początku kobieta odczuwa swędzenie warg sromowych dużych, a mężczyzna - trzonu prącia. Po 24 godzinach w miejscu swędzenia można dostrzec małe, czerwone krostki, które zmieniają się w pecherzyki wypełnione przezroczystym płynem. Gdy pękną, w ciągu paru dni tworzą się strupki, które goją się po 7-15 dniach. Osoba zarażona nie pozbywa się wirusa do końca życia. Na szczęście jego powtórny atak nie zawsze kończy się chorobą. Leczenie nie jest konieczne, choć podaje się doustnie acyclovir, który już po kilku dniach łagodzi objawy. Kiła
Jest chorobą zakaźną wywoływaną przez krętka bladego, który poprzez układ krwionośny atakuje cały organizm. Może być wrodzona, można się też jej nabawić przez kontakty seksualne. W 3 tygodnie po zarażeniu się, w okolicach narządów płciowych ( ale też na wargach i na języku) pojawiają się niewielkie czerwone krostki, które wysychają i odpadają, odsłaniając oworzodzenie. Rana goi się sama i znika. Ale nie oznacza to cofnięcia się choroby. Po 6 tygodniach od zakażenia wysypka może pojawić się na całym ciele. Towarzyszy jej obrzmienie węzłów chłonnych. Niekiedy chory czuje się tak, jakby miał grypę. Także te symptomy mijają samoistnie. Stadium trzecie objawia się zapaleniem stawów, a potem zaburzeniami czynności serca i mózgu. We wszystkich stadiach leczy się penicyliną. Jednak choroba ta występuje rzadko. Mężczyźni choruja na nią częściej niż Kobie HIV/AIDS
AIDS ( Acquired Immune Deficiency Syndrome ) - jest chorobą wywoływaną przez wirus HIV. Wirus żyje w płynach ciała ludzkiego - krwi, spermie, czasem w ślinie. Niszczy on komórki krwi zwane limfocytami, odpowiedzialne za ochronę ustroju przed chorobami. Dlatego chorobę tą nazywa się "zespołem nabytego upośledzenia odporności". Pierwsze symptomy zakażenia przypominają grypę. Potem może nastąpić trwający lata okres utajenia, podczas, którego objawy nie występują, ale system imunnologiczny wciąż zmaga się z wirusem. Być zarażonym znaczy tyle, że wirus HIV przeniknął do organizmu i rozprzestrzenił się. O tym czy dana osoba zachoruje na AIDS, w dużej mierze decyduje stan układu odpornościowego oragnizmu w momencie zarażenia wirusem. Nie zarazimy się natomiast, gdy choremu na AIDS podamy rękę, pocałujemy go w policzek, wypijemy herbatę z jego szklanki czy skorzystamy ze wspólnej toalety. AIDS nie jest chorobą, którą można się zarazić przez zwykły kontakt towarzyski z nosicielem wirusa HIV. Wirus musi być wprowadzony do organizmu przez otwartą ranę skóry lub błonę śluzową wyścielającą odbyt, pochwę lub usta. Odbyt jest miejscem szczególnie wrażliwym, ponieważ wyścielająca go błona śluzowa jest bardzo cienka i delikatna, a zatem stosunek analny niesie z sobą większe niebezpieczeństwo zarażenia się AIDS niż inne formy aktywności seksulanej. Większość lekarzy jest zdania, że istnieje tylko niewielka możliwość zarażenia się AIDS podczas jednorazowego kontaktu płciowego z osobą chorą lub nosicielem. Zazwyczaj zakażenie następuje w przypadku kilkakrotnych stosunków seksulanych z osobą lub osobami zarażonymi. Obecnie choroba ta jest nieuleczalna, choć leczenie środkami farmakologicznymi opóźnia rozwój choroby. Wszy łonowe
Wszy łonowe to małe wszy gnieżdżące się na wszystkich owłosionych częściach ciała, z wyjątkiem włosów głowy. W dwa tygodnie po kontakcie seksualnym z osobą zainfekowaną wszami, osoba zakażona odczuwa silne swędzenie. Wszy łonowe gnieżdżą się głównie we włosach łonowych, ale można je też znalezć pod pachami, na owłosinej klatce piersiowej, a czasem nawet w brwiach. Łatwo jest się ich pozbyć. Należy uprać ubranie i bieliznę pościelową w przynajmniej 60 C, a poduszki i materace dobrze przewietrzyć.

---