VII. WIĘZI ORGANIZACYJNE
W strukturach administracji publicznej występują różnego rodzaju zależności i więzi. Podstawowy podział więzi organizacyjnych zakłada istnienie:
a) organizacyjnych więzi prawnych,
b) pozaorganizacyjnych więzi prawnych.
1. Kierownictwo
Funkcjonuje w systemach scentralizowanych, zhierarchizowanych. To stan więzi organizacyjnej.
Charakterystyka:
Istnieje podmiot kierujący i kierowany, właściwie istnieje zależność podrzędności/nadrzędności.
Pełna ocena jednostki podrzędnej.
Środki prawne po stronie kierującego w postaci na przykład poleceń służbowych, służbowych także środki z zakresu nadzoru, koordynacji i kontroli.
Pełna odpowiedzialność prawna podmiotu kierującego za działanie kierowanego.
2. Nadzór
Funkcjonuje w systemach zdecentralizowanych. Stan więzi pozaorganizacyjnej.
Charakterystyka:
Istnieje podmiot nadzorczy i podmiot nadzorowany.
Zawężony zakres oceny działania głównie do treści i skutków - zawężenie do kryterium LEGALNOŚCI (szczególnie jest to widoczne w przypadku samorządu terytorialnego).
Podmiot nadzorowany odpowiada za swoje działania, a nadzorujący za czynności nadzorcze.
Możliwość wykorzystywania środków nadzoru (władczych i jednostronnych czynności oddziaływujących na podmiot nadzorowany) w postaci:
uchylenia rozstrzygnięcia,
zgłoszenia sprzeciwu,
zawieszenia wykonania np. decyzji.
Przykładem więzi nadzorczej jest więź pomiędzy wojewodą a organami samorządu gminnego - w zakresie nadzoru sprawowanego nad samorządem terytorialnym.
3. Współdziałanie
Stan więzi pozaorganizacyjnej. Występuje w układach zdecentralizowanych. Podobny układ do koordynacji.
Charakterystyka:
Podmioty są całkowicie od siebie niezależne.
Podmioty „dogadują” się w celu wykonania jakiegoś zadania administracyjnego, wspólnej realizacji określonych celów.
Podmioty podpisują POROZUMIENIE administracyjne.
Pojawia się odpowiedzialność za treść działań i jego skutki.
4. Koordynacja
Może istnieć w systemie scentralizowanym i zdecentralizowanym. Stan więzi pozaorganizacyjnej.
Charakterystyka:
Podmioty są od siebie niezależne.
Podmioty wykonują pewne zadanie administracyjne - harmonizują działania w pewnym celu.
Na organie koordynującym spoczywa obowiązek zbierania i uporządkowania informacji określonej treści, analizie tych informacji i przetworzenia jej pod kątem oznaczonego celu.
Podmiot koordynujący nie odpowiada za wykonanie czynności, nie może zmusić innych podmiotów do działania. Koordynator nie ma żadnych władczych narzędzi wobec podmiotów koordynowanych.
Mało sformalizowana zależność.
5. Kontrola
Stan więzi pozaorganizacyjnej. Jest to powiązana z nadzorem. Jedna z definicji kontroli wskazuje, że jest to obserwowanie, ustalanie i wykrywanie stanu faktycznego, porównywanie rzeczywistości z zamierzeniami, występowanie przeciwko zjawiskom niekorzystnym i sygnalizowanie właściwym jednostkom o dokonanych spostrzeżeniach, bez decydowania jednak o zmianie kierunku działania jednostki skontrolowanej.
Charakterystyka:
Jest to prawna możliwość dokonywania wiążącej oceny działalności podmiotu kontrolowanego = badanie stanu obecnego i porównanie go ze stanem pożądanym lub postulowanym.
Zawsze jest określona prawem,
Różne kryteria wykonywania kontroli:
legalność - zgodność z prawem,
celowość - zgodność z celami normy prawa
rzetelność - pod względem wykazywania należytej staranności,
gospodarność - ekonomiczność działania.
Pojawiają się wnioski pokontrolne.
Jako przykład można podać działalność Najwyższej Izby Kontroli, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.
Można wyróżnić wiele rodzajów kontroli, na przykład:
kontrola zupełna (nieograniczona - całość działalności jednostki kontrolowanej)/niezupełna (ograniczona),
kontrola wstępna (kontrolowanie samych zamierzeń podjęcia określonych działań)/ kontrola faktyczna (w trakcie wykonywania pewnych czynności)/kontrola następcza (po wykonaniu czynności),
kontrola z urzędu (z inicjatywy kontrolującego)/kontrola na wniosek (inicjowana przez podmiot zewnętrzny)