Prawo inżynierskie i ochrony własności
Anna Domańska
Prawa własności intelektualnej regulacji ochrony dóbr niematerialnych np., utworów, wynalazków, znaków towarowych . Dobra niematerialne są to wartości świata uczuć i intelektu człowieka.
Dobra niematerialne są chronione:
-Kodeks cywilny
-Ustawę o prawie autorskim i prawach pokrewnych
-Ustawę prawo własności przemysłowej.
Kodeks cywilny:
Kodeks chroni dobra osobiste człowieka w szczególności: zdrowie, wolność i nietykalność mieszkania, nazwisko, pseudonim, twórczość naukową, artystyczną, wynalazczą.
Jest to ochrona niezależna wynikająca z ochrony innych ustaw.
Przesłanki ochrony dóbr osobistych:
1.Istnienie dobra osobistego prawnie chronionego.
2.Zagrożenie dobra lub jego naruszenie
3.Bezprawność naruszającego jest to ochrona niezależna od winy naruszającego.
Dwie pierwsze musi udowodnić uprawniony (powód), natomiast co do bezprawności, to ustawodawca wprowadził domniemanie, że naruszenie, czy zagrożenie dobra osobistego jest bezprawne. Naruszający (pozwany) może obalić to domniemanie przedstawiając dowód działania zgodnego z prawem.
Roszczenia przysługujące w razie naruszenia dóbr osobistych.
1.Roszczenie o zaniechanie naruszeń.
2.Roszczenie o usunięcie skutków naruszeń np., przez żądanie złożenia oświadczeń o odpowiedniej treści i formie, przez zniszczenie egzemplarzy np., nielegalnych towarów, produktów, zwrot uzyskanych korzyści.
3.Roszczenie o zapłatę odpowiedniej kwoty tytułem zadośćuczynienia lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
4.Roszczenie o odszkodowanie o ile w związku z naruszeniem dobra osobistego powstała szkoda majątkowa ale wówczas uprawniony musi wykazać winę naruszającego.
Szkoda (każdy uszczerbek w prawach dobra uprawnionego wbrew jego woli)
-majątkowa - odszkodowanie (wartość szkody, wykazanie winy)
-niemajątkowa (krzywda) - zadośćuczynienie (musi być upoważnienie ustawodawcy)
Szkoda majątkowa> strata + utracone korzyści
Ustawa o prawie autorskim
Przedmiot o prawie autorskim (Prawo autorskie)
Przedmiotem ochrony prawa autorskiego jest utwór czyli każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
Należy odróżnić utwór jako dobro niematerialne czyli dzieło od materialnego nośnika na którym jest on utrwalony. Utwór musi spełniać łącznie kulka cech:
1.Jest rezultatem pracy człowieka czyli twórcy,
2.Ma oryginalny charakter-jest rezultatem działalności kreatywnej.
3.Ma indywidualny charakter czyli twórca nadał utworowi osobiste piętno (specyficzny styl, metoda, podejście)
W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:
1.Wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe)
2.Fotograficzne
3.Plastyczne
4.Architektoniczne
5.Muzyczne
6Audio wizualne.
Ustalenie a utrwalanie utworu
Utrwalenie utworu to ucieleśnienie dzieła w nośniku materialnym.
Ustalenie jest to uzewnętrznienie utworu umożliwiającego jego odbiór przez inne niż twórca osoby.
Utwór, jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia chociażby miał postać nieukończoną (szkice, projekty, plany)
Co nie jest przedmiotem prawa autorskiego (nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego):
1.Akty normatywne i ich urzędowe projekty.
2.Urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole.
3.Opublikowane opisy patentowe lub ochronne.
4.Proste informacje prasowe.
Podmiot prawa autorskiego
1.Twórca
2.Pracodawca
3.Producent utworu audiowizualnego
Umowa licencyjna zawiera upoważnienie do korzystania z dzieła, Nawych polach eksploatacji które są wyraźnie w niej wymienione a ponadto musi zawierać określenie zakresu, czasu i miejsca korzystania z utworu. Są dwa rodzaje licencji; wyłączna i niewyłączna.
Licencja wyłączna gwarantuje licencjobiorcy wyłączność korzystania z utworu na określonych polach eksploatacji wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.
Licencja niewyłączna jej udzielenie nie pozbawia twórcy upoważnienia innych osób do korzystania z utworu na tych samych polach eksploatacji.
Jej forma jest dowolna.
Zasadą jest że licencja wygasa po upływie 5 lat chyba, że strony inaczej nie postanowiły.
OCHRONA AUTORSKICH PRAW OSOBISTYCH
Roszczenia przysługujące w razie ich naruszenia:
1.W wypadku zagrożenia autorskich praw osobistych, twórca może żądać zaniechania tego działania.
2.W razie dokonania naruszenia, można domagać się:
-zaniechania dalszych działań naruszających o ile istnieje realna obawa dalszych naruszeń
-usunięcia skutków naruszeń
-zadośćuczynienia lub uiszczenia odpowiedniej sumy na wskazany przez twórcę cel społeczny (o ile naruszenie było zawinione).Z roszczeniami powyższymi mogą wystąpić:
1.Twórca za swego życia, a po jego śmierci, małżonek, w razie braku małżonka kolejno:
-zstępni
-rodzice
-rodzeństwo
-zstępni rodzeństwa
2.Z roszczeniami również wystąpić mogą stowarzyszenie twórców właściwe, ze względu na rodzaj twórczości lub organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, która zarządzała prawami zmarłego twórcy
OCHRONA AUTORSKICH PRAW MAJĄTKOWYCH
Roszczenia w razie ich naruszenia:
-o zaniechanie naruszeń
-o usunięcie skutków naruszeń
-o odszkodowanie albo zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie było zawinione- trzykrotności stosownego wynagrodzenia które w chwili jego dochodzenia byłoby należne twórcy gdyby wyraził zgodę na korzystanie z utworu.
-o wydanie uzyskany korzyści
Z tymi roszczeniami może wystąpić
-twórca o ile ma prawa majątkowe
-spadkobiercy (po śmierci twórcy)
-pracodawca, producent utworu audiowizualnego
-licencjobiorca wyłączny (w zakresie pól korzystania z utworu objętych w umowie)
-nabywca autorskich praw majątkowych w drodze umowy
OCHRONA PROGRAMÓW KOMPUTEROWYCH
Prawa majątkowe do programu komputerowego:
-prawa do reprodukcji, zwielokrotniania
-prawo do tłumaczenia i adaptacji oraz wprowadzania innych zmian
-prawo do rozpowszechniania
-prawo do rozporządzania programem
-do wynagrodzenia za korzystanie z programu.
Jeżeli umowa nie stanowi inaczej legalny dysponent (nabywca kopii lub licencjobiorca) może bez zgody twórcy zwielokrotniać program, w całości lub w części, także tłumaczyć przystosowywać i zmieniać do korzystania z programu zgodnie z jego przeznaczeniem
Wśród działań tego rodzaju należy uwzględnić:
-zwykłe stosowanie programu w komputerze
-poprawianie błędów
-testowanie z punktu widzenia zakażenia wirusami i usuwanie tych wirusów.
-zmienianie parametrów programu wywołane zmianą standardów, wymogów, przepisów.
-dostosowanie programu do wymogów nowych wersji sprzętu komputerowego.
-integrowanie programu z innymi stosowanymi programami
Nie wymaga zezwolenia uprawnionego (nie podlega ograniczeniu umowy)
1.Uprawnieni do sporządzania kopii zapasowej, jeżeli jest to niezbędnego korzystania z programu. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej kopia nie może być używana jednocześnie z programem komputerowym
2.Uprawnienia do analizowania programu (obserwowanie, badanie, analizowanie) w celu poznania jego idei i zasad pod warunkiem , że w czynności nie będą dokonywane w trakcie:
-wprowadzania
-wyświetlania
-stosowania
-przekazywania
-przechowywania
Programu komputerowego
3.Dekompilacja programu czyli zwielokrotnienie kodu programowego lub tłumaczenie jego formy sprowadzające się do odtworzenia kodu źródłowego programu na podstawie jego kodu wynikowego, które przeprowadzane jest w celu osiągnięcia współdziałania z innym programem.
Dekompilacja jest dopuszczalna jeżeli spełnia się trzy warunki:
1.Wykonawca jest przez osobę uprawnioną do korzystanie z programu
2.Nie jest łatwo dostępne inne źródło odpowiedniej informacji
3.Przedmiotem dekompilacji są wyłącznie te części oryginalnego programu komputerowego, które są niezbędne do uzyskania współdziałania innym niezależnie stworzonym programem.
Twórcy programu przysługują autorskie prawa osobiste:
1.Prawo do autorstwa programu
2.Prawo do oznaczenia programu swoim nazwiskiem lub pseudonimem.
Prawo własności przemysłowej reguluje stosunki w zakresie wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych a także zasady na jakich przedsiębiorcy mogą przyjmować projekty racjonalizatorskie oraz wynagradzać ich twórców.
1.Na wynalazki przyznawane są patenty
2.Na wzór użytkowy i znak towarowy przyznawane jest prawo autorskie
3.Na wzór przemysłowy, topografii układów, scalonych i oznaczenia geograficzne przyznawane jest prawo z rejestracją.
Dobra niematerialne na które można uzyskać prawa wyłączne |
Przedmiot ochronny |
Okres na który udzielane jest prawo ochronne (co do zasady- od daty zgłoszenia) |
Zakres uzyskanych uprawnień |
Wymogi formalne |
Patent |
Wynalazek |
20lat |
Prawo wyłącznego korzystania w sposób zarobkowy na obszarze Polski |
-nowy -posiada poziom wynalazczy -nadaje się do przemysłowego wykorzystania, bez względu na dziedziny techniki |
Prawo ochronne |
Wzór użytkowy (utility model) Rozwiązanie dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci |
10 lat |
Prawo wyłącznego korzystania w sposób zarobkowy na obszarze Polski |
Rozwiązanie Nowe, użyteczne o charakterze technicznym |
Prawo z rejestracji |
Wzór przemysłowy-postać utworu lub jego części nadana mu przez cechu linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz jego ornamentację |
25lat |
Prawo wyłącznego korzystania w sposób zarobkowy na obszarze Polski |
Nowa, posiadająca indywidualny charakter |
Prawo ochronne |
Znak towarowy- Oznaczenie przedstawione w sposób graficzny lub także, które da się w sposób graficzny wyrazić. |
10 lat-możliwość odnowienia ochrony na kolejne okresy 10 letnie |
Prawo wyłącznego korzystania w sposób zarobkowy na obszarze Polski (m.in. umieszczanie na towarach lub ich opakowaniach wprowadzanie tych towarów do obrotu, umieszczanie na dokumentach, posługiwanie się w celu reklamy |
Nadaje się do odróżniania w obrocie towarów lub usług jednego przedsiębiorstwa od tego samego rodzaju towarów lub usług innych przedsiębiorstw |
Oznaczenie geograficzne (geographical indicatior) Prawo rejestracji |
Oznaczenie słowne |
Nieograniczone w czasie od dokonania wpisu do rejestru oznaczeń geograficznych |
Prawo używania w obrocie, o ile towary spełniają warunki korzystania z oznaczenia geograficznego |
Ochrania się bezpośrednio Lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub kraju (terenu), identyfikuje towar jako pochodzący z tego terenu, a określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego terenu. |
Prawo z rejestracji |
Topografiaukładów scalonych. Rozwiązanie polegające na rozplanowaniu elementów oraz połączeń układu scalonego (topographies of integrated circcuits) |
10 lat |
Prawo wyłącznego korzystania w sposób zarobkowy na obszarze Polski |
Polega na przestrzennym, wyrażonym w dowolny sposób rozplanowaniu elementów z których co najmniej jeden jest elementem aktywnym oraz wszystkich części połączeń układu scalonego; oryginalne |
Wynalazek-nie ma definicji wynalazku, wynalazek aby nadawał się do opatentowania musi być:
-nowy
-powinien mieć poziom wynalazczy
-nadawać się do przemysłowego stosowania
Wynalazek jest nowy jeśli nie należy do stanu techniki, przez stan techniki rozumie się wszystko to co przed datą według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób
POZIOM WYNALAZCZY- wynalazku ma poziom wynalazczy jeżeli dla znawcy z danej dziedziny nie wynika on w sposób oczywisty do stanu techniki (jest dla niego zaskoczeniem)
PRZEMYSŁOWE ZASTOSOWANIE-jeżeli według wynalazku może być uzyskany produkt lub wykorzystywany sposób w jakiejkolwiek działalności przemysłowej nie wykluczając rolnictwa.
Patentów nie udziela się na:
1.Odmiany roślin lub rasy zwierząt
2.Sposobów leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz sposoby diagnostyki stosowane na ludziach lub zwierzętach
3.Wynalazki, których wykorzystywanie było by sprzeczne z porządkiem publicznym.
Pierwszeństwo uzyskania patentu:
- oznacza się według daty zgłoszenia wynalazku w urzędzie patentowym, zgłoszenie uważa się za dokonane w dniu, w którym wpłynęło do urzędu patentowego lub zostało odebrane faksem. W przypadku przesłania faksem oryginał zgłoszenia należy dostarczyć w terminie 30 dni od daty nadania. Termin ten nie podlega przywróceniu. Jeżeli zgłoszenie przesłane faksem jest nieczytelne lub nie jest tożsame z dostarczonym oryginałem lub oryginał dostarczono po 30 dniach od nadania faksu za datę zgłoszenia uznaje się dzień w którym został dostarczony oryginał
- pierwszeństwo z wystawy pierwszeństwo do uzyskania patentu oznacza również według daty wystawienia wynalazku na wystawie międzynarodowej, oficjalnej lub wystawie publicznej w Polsce jeżeli zgłoszeniu w urzędzie patentowym tego wynalazku zostanie dokonane w ciągu 6 miesięcy od daty wystawienia.
- pierwszeństwo konwencyjne (z umowy międzynarodowej) pierwszeństwo do uzyskania patentu przysługuje na zasadach określonych w umowach międzynarodowych, według daty pierwszego prawidłowego zgłoszenia wynalazku we wskazanym państwie jeśli od tej daty zgłoszenia w Urzędzie patentowym dokonane zostanie w okresie 12 miesięcy.
Zgłoszenie wynalazku powinno obejmować:
-podanie
-opis wynalazku ujawniający jego istotę
-zastrzeżenia patentowe
-skrót opisu
-rysunki
-pełnomocnictwo jeżeli wynalazca korzysta z pomocy rzecznika patentowego
Rozpatrywanie zgłoszenia:
1. Po wpłynięciu zgłoszenia nadaje mu się kolejny numer, stwierdza się datę wpływu oraz zawiadamia o tym zgłaszającego. Zawiadomienie przez Urząd Patentowy zgłaszającego o wpłynięciu jego zgłoszenia stanowi zwykle pierwszy dokument w postępowaniu zgłoszeniowym
2.Jeżeli UP stwierdzi brak opłaty za zgłoszeni, wzywa zgłaszającego do jej uiszczenia w terminie miesiąca.W razie nieziszczenia opłaty i niezłożeni wniosku o zwolnienie z opłaty, zgłoszenie uważ się za wycofane a postępowanie umarza się.
3. Do czasu wydania decyzji w sprawie udzielenia patentu na wynalazek można wprowadzać poprawki.
4.O zgłoszeniu wynalazku UP dokonuje ogłszenia w „Biuletynie UP” niezwłocznie po upływie 18 miesięcy od daty pierwszeństwa do uzyskania patentu.
Nie zgłasza się:
-wynalazku tajnego
-jeśli została wydana decyzja o odnowie udzielenia patentu.
5. Po ogłoszeniu przez UP można się zapoznać z dokumentacją(również osoby trzecie).Osoby te mogą zgłaszać do UP uwagi związane z wynalazkiem przez okres 6 miesięcy.
6. UP przygotowuje sprawozdanie o stanie techniki, obejmujący wykaz publikacji które są brane pod uwagę przy ocenie zgłoszonego wynalazku.
7. Jeżeli stwierdzi brak warunków to wydaje decyzję o odmowie udzielenia patentu.
8. Jeżeli nie stwierdzi braku warunków udziela patentu (decyzja o udzieleniu patentu)
9. Udzielenie patentu następuje pod warunkiem uiszczenia opłaty za pierwszy okres ochrony, a w razie nie uiszczenia opłaty decyzja o udzieleniu patentu.
10. Wpis patentu do rejestru
11. Udzielenie patentu stwierdza się przez wydanie dokumentu patentowego wynalazcy.
RODZAJE LICENCJI
-Zwykła
\kryterium zakres upoważnienia =>1.ogranoczona 2.pełna
\kryterium zakres udzielonej wyłączności =>1.wyłączna 2.niewyłączna
-Szczegółowa => 1.Otwarta 2.dorozumiana 3.Przymusowa
Licencja otwarta
Polega na tym, że uprawniony z patentu może złożyć w urzędzie patentowym oświadczenie o gotowości udzielenia licencji każdemu zainteresowanemu. Oświadczenie to nie może być odwołane ani zmienione. W razie złożenia takiego oświadczenia opłaty okresowe za ochrone, zmniejszą się o połowę. Licencja otwarta jest pełna oraz niewyłączna, a opłata licencyjna nie może przekroczyć 10% korzyści uzyskanych przez licencjobiorce w każdym roku korzystania z wynalazku po potrąceniu nakładów.
Licencja dorozumiana
Jeśli umowa o dokonanie prac badawczych lub inna podobna nie stanowi inaczej to przyjmuje się że wykonawca prac udzielił zmawiającemu licencji na korzystanie z wynalazków zawartych w przekazanych wynikach prac.
Licencja przymusowa
1.Gdy patent jest nadużywany
2.Są dwa patenty A wcześniejszy i B późniejszy.Jeśli B chce robić to co ma w swoim patencie musi wykupić licencje od A.Jeśli A nie chce sprzedać licencji to UP daje A licencje przymusową B w przypadku gdy brak stosowania wynalazku uniemożliwia zaspokajanie potrzeb rynku krajowego.
3.Gdy jest konieczne dla zapobiegania lub usunięcia zagrożenia bezpieczeństwa państwa, w szczególności w dziedzinie obronności, porządku publicznego, ochrony zdrowia i życia ludzi oraz ochrony środowiska naturalnego.
Licencja przymusowa jest niewyłączna. Zakres licencji, czas trwania, warunki jej dokonywania, wysokość opłaty licencyjnej oraz sposób i termin jej zapłaty określa urząd patentowy. Decyzja o udzieleniu licencji przymusowej może być po upływie 2 lat od jej wydania zmieniona na wniosek zainteresowanego.
Pytania na zaliczenie
1.Co to jest utwór
2.Różnica między ustaleniem a utrwaleniem utworu
3.Utwór-kiedy pracodawca ma prawo do utworu.
4.Cechy autorskich praw osobistych, majątkowych, umieć je wymienić (70lat po śmierci wygasa)
5.Cechy umów dotyczących obrotu autorskimi prawami majątkowymi (umowy licencyjne)
6.Co wolno legalnemu dysponentowi programu komputerowego
7.Prawo przemysłowe (tabelka)
8.Jak ustala się pierwszeństwo- sposób zgłoszenia pierwszeństwa
9.Licencje szczególne
10.Cechy wynalazku.
- 8 -