Prawo UE - pytania
Najprawdopodobniej 24.06:
1. Miejsce i rola pytania prejudycjalnego w systemie prawa UE.
2. Budżet: przychody, dochody, procedura uchwalania.
3. Relacje między prawem wspólnotowym, krajowym, międzynarodowym publicznym, postępowanie w wypadku konfliktów.
Pozostałe:
4. Charakterystyka prawa wspólnotowego.
5. Żródła prawa WE w 1 filarze.
6. Źródła prawa we wszystkich 3 filarach.
7. Kompetencje WE a państw członkowskich b) Podział kompetencji WE a państwa członkowskich w zakresie prawa i orzecznictwa.
8. ETS - funkcje stosowania i interpretacji prawa wspólnotowego (struktura, procedura, rodzaje podmiotów)
9. Obywatelstwo europejskie.
10. Rozwiązywanie sporów w UE (nie tylko ETS).
ODPOWIEDZI:
1. Miejsce i rola pytania prejudycjalnego w systemie prawa UE.
DEFINICJA: pytanie prawne z którym do ETS może (a w pewnych sytuacjach musi) się zwrócić sąd państwa członkowskiego jeżeli w trakcie postępowania pojawi się zagadnienie wykładni prawa wspólnotowego albo ważności aktu instytucji WE, które jest niezbędne do wydania orzeczenia przez ten sąd. Procedurę tego typu pytań normuje art. 234 TWE. Orzeczenia wydane na jego podstawie należą do najważniejszych (m. in. dotyczące pierwszeństwa prawa wspólnotowego przed krajowym) i stanowią 40% wyroków ogólnie wydawanych przez ETS.
Można zatem wyróżnić postępowanie główne - toczące się przed sądem krajowym oraz prejudycjalne - przed ETS. Najczęściej postępowanie główne jest zawieszane po zadaniu pytania prawnego, ale nie ma formalnego wymogu. Między obydwoma postępowaniami powinien istnieć związek polegający na tym, że wydanie orzeczenia wstępnego jest niezbędne do wydania orzeczenia przez sąd krajowy.
PODZIAŁ RÓL MIĘDZY SĄDEM KRAJOWYM A ETS: Sąd krajowy sam decyduje o potrzebie wystąpienia z wnioskiem do ETS i ustala treść pytań. Do sądu krajowego należy też przeprowadzenie postępowania dowodowego oraz ustalenie jakie przepisy prawa krajowego są relewantne w sprawie i dokonanie ich wykładni.
KTO MOŻE WYSTĄPIĆ Z PYTANIEM: wyłącznie sądy krajowe definiowane jako:
- organy wykonujące funkcje orzecznicze
- działające na podstawie ustawy, a nie tylko umowy stron
- rozstrzygające spory między stronami
- funkcjonujące w sposób stały
- orzekające na podstawie prawa, a nie tylko zasad słuszności
- niezależne w orzekaniu
PRZEDMIOT PYTAŃ:
- kwestia wykładni prawa wspólnotowego
- kwestia ważności aktów instytucji wspólnotowych oraz aktów EBC
- wykładnia statutów organów utworzonych aktem Rady, gdy statuty to przewidują
ZAGADNIENIE OBOWIĄZKU SĄDU KRAJOWEGO DO WYSTĄPIENIA Z PYTANIEM PREJUDYCJALNYM:
1. Aspekt formalny - Sądy, od orzeczeń których przysługują środki odwoławcze MOGĄ wystąpić z pytaniami prawnymi. Sądy, których orzeczeń nie można już zaskarżyć MUSZĄ.
2. Aspekt merytoryczny a) sąd krajowy nie musi występować z pytaniem prawnym jeśli dane zagadnienie prawa wspólnotowego zostało już wyjaśnione we wcześniejszym orzecznictwie ETS b) w ,,sprawach nie budzących wątpliwości” (gdy znaczenie przepisu jest oczywiste - doktryna acte clair) sąd krajowy jest zwolniony od występowania z pytaniem prawnym.
FORMUŁOWANIE PYTANIA: Czy dany przepis W prawa wspólnotowego należy rozumieć w taki sposób, że nie stoi na przeszkodzie (albo stoi na przeszkodzie) K - tutaj podaje się to, co wynika z wchodzącego w grę przepisu. Na tak sformułowane pytanie ETS udziela odpowiedzi pozytywnej lub negatywnej.
SKUTKI ORZECZEŃ PREJUDYCJALNYCH:
1. Skutki dla sądów krajowych właściwych w sprawie: jest wiążące w danej sprawie. Również dla innych sądów rozpatrujących tę sprawę w wyniku wniesienia środków odwoławczych.
2. Jako precedens: formalnie nie stanowią precedensów, w praktyce jednak wywierają także skutki poza sprawą, w związku z którą zostały wydane. ETS odmawia wydania orzeczenia wstępnego, jeśli już wydał je w analogicznej sprawie.
PYTANIE PRAWNE W III FILARZE: Każe państwo członkowskie może złożyć przy podpisywaniu TA, albo w późniejszym czasie oświadczenie uznające właściwość ETS do wydawania orzeczeń prejudycjalnych w zakresie III filaru. W wariancie szerszym: może to robić każdy sąd, węższym - tylko ten, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu.
2. Budżet: przychody, dochody, procedura uchwalania.
Zasady budżetowe:
1) zasada jedności budżetu - ma obejmować WSZYSTKIE dochody i wydatki Wspólnoty
2) zasada nieekwiwalentności (jedności materialnej) budżetu - konkretny dochód budżetowy nie może być przypisany konkretnej pozycji wydatkowej
3) zasada równowagi budżetowej - budżet ogólny Wspólnoty nie może przewidywać deficytu
4) zasada szczegółowości budżetu ogólnego - wydatki mają mieć konkretnie wskazany cel, każda pozycja wydatkowa ma być przyporządkowana działaniom realizującym ten cel
5) zasada jednoroczności - budżet jest każdorazowo uchwalany na okres 1 roku, od 1 stycznia do 31 grudnia
6) zasada oparcia budżetu na zasobach własnych - tzn. budżet UE nie funkcjonuje w oparciu o dobrowolne składki jej państw członkowskich lub o pożyczki, lecz dzięki zasobom ustalanym systemowo.
Reszta z notatek Pędzla:
Podstawy prawne budżetu UE są w:
postanowieniach TWE
w aktach prawa pochodnego, zwł.: >> decyzja Rady z 31.10.1994 (dot. Zasobów własnych WE i dyscypliny b.)
>> rozporz. Finansowe Rady z 21.12.1977 (dot. Budżetu ogólnego WE)
Porozumieniach międzyinstytucjonalnych zaw.prognozy finansowe (I Pakiet Delor'sa i II Pakiet Delor'sa) wyjaśniające konflikty kompetencyjne i ustalające prognozy wieloletnie wydatków)
Najważniejsze teraz: porozumienie instytucjonalne z 6.05.1999 w/s dyscypliny b. i usprawnienia procedury budżetowej
Dochody WE i UW:
Własne źródła dochodów
(cła i podobne opłaty z państw trzecich, cła, podatki i opłaty rolne, VAT na 2.planie) zamiast składek
Dodatkowe źródła dochodów
(podatki od wynagrodzeń urzędników WE, dochody administracyjne, kary, grzywny)
Bo wydatki przewyższały dochody, deficyty niwelowano podwyższając VAT kryzysy budżetowe
1988 - Porozumienie międzyinstytucjonalne w/s dyscypliny budżetowej i udoskonalenia procedury budżetowej
Od Maastricht budżet w całości z dochodów własnych (by Rada na podst.KE i po opinii od PE)
Wydatki WE i UW:
Obowiązkowe (ostateczna decyzja należy do Rady)
Przewidziane przez prawo pierwotne i pochodne, wynikające z umów międzynarodowych i prywatnoprawnych WE
Nieobowiązkowe - pozostałe!
> 55% dofinansowanie rolnictwa w ramach WPR!
> Wydatki na politykę socjalną, energetyczną, środowisko, ochronę zdrowia, na WPZiB
Rozdział kompetencji:
Prawo ostatecznej decyzji dla Rady
Tu: PE może przegłosować Radę i przyjąć budżet 3/5 głosami,
poziom na następny rok określa KE, ale PE może przegłosować
W najbliższych latach:
wyzwania zw.z finansowaniem przystąpienia nowych PCz (prognoza 2002-2006 - Agenda 2000).
Procedura budżetowa określona w TWE art. 272
Zakres uprawnień dla Rady, KE i PE.
Przygotowanie budżetu (KE Rada)
KE- projekt (rok budżetowy od 01.01 do 31.01),
do 1 lipca instytucje składają KE preliminarz wydatków wstępny projekt dyskutowany przez KE, PE i RE do 1 września projekt przedstawia się Radzie (tam najpierw Komitet Budżetowy a potem COREPER) Rada przyjmuje kwalifikowaną większością głosów ( ALE jeśli konflikt Rada vs PE to „procedura koncyliacyjna”) do 5 października projekt do PE
Praca w PE, Radzie, przyjęcie budżetu
PE - 1 czytanie budżetu:
Przyjęcie:
na sesji plenarnej PE
(tu możliwości: przyjęcia budżetu, poprawki do nieobow.wydatków lub obowiązkowych)
jeżeli PE w 45 dni od otrzymania projektu budżetu ani go nie przyjmie ani nie wniesie poprawek budżet zostaje uchwalony w takiej treści w jakiej został złożony do PE
Poprawki PE:
projekt wraca do Rady, Rada wspólnie z KE, rozważa projekt i 3 wyjścia:
odrzucenie poprawek PE
własne poprawki Rady
akceptacja poprawek
jeżeli Rada po 15 dniach nie zareaguje na poprawki PE, budżet przyjęty z poprawkami PE
PE - 2 czytanie ( 15 dni) - jeżeli Rada nadal nie przyjęła budżetu:
większością członkow i 3/5 głosów PE może odrzucić lub zmienić poprawki Rady do poprawek po 1.czytaniu
jeżeli nic nie zrobi budżet zostaje przyjęty w treści złożonej przez Rade
ALE PE ma prawo odrzucenia projektu w całości i zarządzenia nowego (KE aby do tego nie dopuścić pertraktuje z PE)
Uchwała = Ostateczne przyjęcie budżetu ogólnego UE na dany rok finansowy, do Dziennika Urzędowego WE
MYŚLĘ ŻE TYLE WYSTARCZY ALE JAK KTOŚ CHCE TO PEWNIE BY MÓGŁ DODAĆ JESZCZE TO:
WYKONANIE BUDŻETU I KONTROLA NAD JEGO WYKONANIEM
za wykonanie budżetu odpowiada KE
zg.z rozporządzeniami fin. i innymi aktami
realizacja w granicach otwartych kredytów, ustalonych w rozp.fin.
kontrola budżetu
1 etap w toku wykonania budżetu przez kontrolerów finansowych i księgowych
Pod koniec k.roku fin. KE przedkłada Radzie i PE sprawozdanie i bilans
2 etap kontroli po zakończeniu roku finansowego by Trybunał Obrachunkowy
Kontrolę uzupełnia Rada i PE
PE UDZIELA ABSOLUTORIUM KE Z WYKONANIA BUDŻETU ZA DANY ROK
(gdy nie ma automat. Usunięcie komisarzy, nawet w.nieufności i dymisja KE, 3x tak było).
SZCZEGÓLNE ZASADY FINANSOWANIA NIEKTÓRYCH FORM DZIAŁALNOŚCI UE:
Budżet badań i inwestycji:
Dochody własne UE
Wpłaty PCz uczestniczących w projekcie
Europejski Bank Inwestycyjny - Luksemburg
Inst.finansowa, członkami PCz
By zrównoważony rozwój (sustainable development nie Marta? ), wspólny rynek, pożyczki, gwarancje, projekty różne, rozwój słabiej rozwiniętych, modernizacja + restrukturyzacja
Fundusze Strukturalne:
w oparciu o r.podstawy prawne, finansowane kredyty są wpisane do budżetu KE, by fin.r.działań specj.
Europejski Fundusz Socjalny
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych (FEGOA)
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (FEDER)
Fundusz Spójności (od Maastricht) by projekty w dziedzinie środowiska i trans.sieci
Zarządza nimi KE + 3 komitety: konsultacyjny, zarządzający i komitet na mocy 147 TWE by zarządzał a).
Program Agenda 2000
Reforma funduszy strukturalnych (2000-2006 miały 195 mld euro!)
Nowe PCz mogą z funduszy w ramach aktualnego budżetu obejmującego okres od 2006 r., a w większym st.z F.Spójności bo on jest gł.w zakresie środowiska i infrastruktury. Łatwiej im będzie bo obejmuje projekty krajowe a nie regionalne i wymaga mniejszego zaangażowania finansowego
Ograniczono cele funduszy owych do:
1.Wsparcie rozwoju strukturalnego i dopasowanie zacofanych regionów
2.wsparcie transformacji gosp. I socjalnej regionów z trudnościami strukt.
3.dopasowanie i modernizacja systemów edukacji, szkolenia zaw. I zatrudnienia.
PAKIET FIANSOWANIA UE ( JACQUES DELORS)
Dochody własne to 1% wpływów z VAT
Kiedy wejdzie Traktat RADA z PE i EBC będzie mogła podwyższyć wpływy z VAT przy jednoczesnym ograniczeniu dochodów wyrównawczych
Dochody własne to wpływy z ceł zewnętrznych
Wpływy z opodatkowania niektórych działów produkcji rolnej
Dochody z kar, grzywn z orzeczeń ETS
Podatki od wynagrodzeń urzędników UE
Opłaty licencyjne, wpływy z publikacji, wpływy za wynajem budynków
ALE dochody max 1,27% PKB - to tworzy dochód wyrównawczy
Państwa bogate są płatnikami netto.
System obliczania preferencji vatowskiej - nie stosuje się z skali państwa, ale w skali obszaru UE (VAT PŁACI SIĘ RAZ!!!!!!!!!!!)
3. Relacje między prawem wspólnotowym, krajowym, międzynarodowym publicznym, postępowanie w wypadku konfliktów. - szczerze powiedziawszy trudno powiedzieć czego Dziad tu wymaga, przepisuje z wykładów kolegi z zeszłego roku i od Pędzla:
Prawo wspólnotowe mieści się między prawem międzynarodowym publicznym a prawem wewnętrznym.
Podmioty w prawie międzynarodowym:
- państwa (warunki określa konwencja z Montevideo z 1930 r.), organizacje międzynarodowe, w tym międzyrządowe
- źródła prawa: traktaty i umowy międzynarodowe, zwyczaje powszechnie uważane za prawo, ogólne zasady prawa (np. lex retro non agit), orzecznictwo sądów międzynarodowych, opinie wybitnych przedstawicieli nauki , deklaracje państw i organizacji międzynarodowych
- hierarchia prawa: ius cogens - normy których nigdy nie wolno naruszyć (suwerenność państw, prawo legacji i zawierania traktatów), ius dispositivi - normy co do których państwa mogą zawierać umowy zmieniające stosunki międzynarodowe, pod warunkiem że nie naruszają ius cogens
Koncepcje porządku:
dualistyczna → są 2 osobne światy prawa - międzynarodowy i krajowy, osobne sądy; aby obowiązywały normy międzynarodowe należy dokonać transformacji za pomocą aktu transformacji
monistyczna → prawo to 1 świat i państwo podpisując, aprobując określone normy prawa międzynarodowego publicznego automatycznie jest zobowiązane do jego przestrzegania
koncepcje mieszane
Atrybuty państwa w prawie międzynarodowym:
terytorium → mówi się o terytorium UE czyli części składowe suwerennych państw
ludność → element łączący; w prawie wewnętrznym jest to instytucja obywatelstwa + obywatelstwo europejskie (pochodne)
władza
uznanie
możliwość wejść w stosunki z innymi państwami
ius tractatum → zdolność do zawierania umów międzynarodowych (UE nie posiada tylko poszczególne wspólnoty)
uznawalność → UE nie trzeba uznawać
Pokojowe środki między państwami:
dwustronna negocjacja, najlepiej poufna
dobre usługi, mediacja
koncyliacja, sformalizowane metody rozstrzygania sporów
arbitraż międzynarodowy
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
Jeśli chodzi o relacje między prawem wspólnotowym a krajowym można podać przykłady orzeczeń o pierwszeństwie wspólnotowego: 6/64 Costa vs ENEL i 11/70 Internationale Handelgessellshaft (wspólnotowe przeważa nad konstytucyjnym), może jeszcze 26/62 van Gend i Loos (w sytuacji konfliktowej supremacja prawa wspólnotowego) czy 103/88 Fratelli Constanzo (organy samorządowe tak jak sądy krajowe w pierwszej kolejności stosują prawo wspólnotowe, a odmawiają stosowania prawa krajowego z nim sprzecznego)
WIEM, ŻE LIPA ALE JAK KTOŚ MA LEPSZY POMYSŁ JAK NA TO ODPOWIEDZIEĆ NIŻ WODOLEJSTWO, NIECH PISZE NA FORUM.
7. Kompetencje WE a państw członkowskich b) Podział kompetencji WE a państwa członkowskie w zakresie prawa i orzecznictwa.
Tutaj wklejam niezawodnego Pędzla:
Zasada lojalności - art. 10. TWE - W relacjach na płaszczyźnie prawnej pomiędzy UE a PCz linie demarkacyjną wyznacza zasada lojalności.
obowiązek stosowania prawa wspólnotowego w prawie krajowym
przestrzeganie zasady prymatu prawa wspólnotowego nad prawem krajowym → 6/64 COSTA
zakaz stanowienia przepisów sprzecznych z prawem wspólnotowym → 167/73 KE vs FRANCJA
nakaz eliminacji z prawa krajowego przepisów sprzecznych z prawem wspólnotowym→ 167/73
ściganie naruszeń prawa wspólnotowego (art. 280 TWE)
UE szczególnie ściga nadużycia finansowe !!
odpowiedzialność PCz za naruszenie prawa wspólnotowego
informowanie i nakaz szeroko rozumianej współpracy organów PCz z organami WE
współpraca w zakresie określonym przez prawo wspólnotowe z innymi PCzkimi
PODZIAŁ KOMPETENCJI W ZAKRESIE STANOWIENIA PRAWA
wg zasady subsydiarności proporcjonalności
1.kompetencje wyraźne (w traktatach jasno)
2. kompetencje domniemane (wyprowadzane przez ETS w praktyce) - to co w sposób jasny nie zostało wyrażone w tekście traktatów, ale w ramach stosowania wyklarowało się
3. kompetencje dodatkowe - wynikają z traktatów ale nie dotyczą wszystkich podmiotów; jeżeli PCz chce wprowadzić w ramach współpracy dodatkowe kompetencje to wszystkie pozostałe PCzkie muszą na to wyrazić zgodę
4.kompetencje wyłączne (bądź WE bądź PCz) - np. polityka handlowa i rybołówstwa to WE
5.kompetencje konkurencyjne
alternatywne - podział
kumulatywne - pomoc
ROLA ETS W ZAKRESIE OKREŚLANIA KOMPETENCJI
realizacja przez ETS zasady ograniczania kompetencji szczegółowej
doktryna przejęcia:
o charakterze wyraźnym
przejęcie przez zajęcie pola - polega na tym, że domniemuje się, że jeżeli jakaś sfera została objęta prawem wspólnotowym to automatycznie, tam gdzie wspólnota nie rozwinęła swojego ustawodawstwa państwo może wprowadzić swoje regulacje
KOMPETENCJE WYŁĄCZNE DLA PCZ I WE
wyrażone w traktatach lub przez ETS
są wyjątki od kompetencje wyłącznych WE w zakresie przepływu kapitału, usług, osób i towarów
na mocy art.58 TWE PCz wewnętrznie w określonych sytuacjach może wprowadzać ograniczenia wyłącznych kompetencje WE:
w przypadku konieczności zachowania finansowej równowagi państw (co do przepływu kapitału)
EBC → ustala stopy % , PCz mają możliwość ograniczeń w tym zakresie
Schengen → opt-out - można zwieszać członkostwo na chwile ( ME 2000 W Belgii i Holandii, ME 2008 Austria i Szwajcaria)
prawo rzeczowe jest domeną prawa wewnętrznego PCz - reguły własności, dzierżawienia, etc
zapewnienie bezpieczeństwa kraju → produkcja wojskowa
obywatelstwo jest wewnętrzną sprawą PCz (orzeczenia Michellitti 1990 oraz orzeczenie Goszczu vs GB)
określenie prawa bandery statku PCz
W stanach wyższej konieczności PCz może prosić WE o przejęcie części jego kompetencje
9. Obywatelstwo UE.
Obywatelem UE staje się każda osoba posiadająca obywatelstwo państwa członkowskiego (charakter wtórny). Obywatelstwo Unii nie zastępuje obywatelstwa państwa, ale je uzupełnia, co oznacza że: 1) status obywatela UE nie można uzyskać na podstawie jednolicie określonych warunków, może ono nastąpić wraz z nabyciem przez jednostkę obywatelstwa państwa członkowskiego zgodnie z zasadami przewidywanymi przez prawo tego państwa 2) utrata statusu obywatela Unii jest związana tylko i wyłącznie z utratą obywatelstwa państwa członkowskiego.
2 orzeczenia:
1) C-369 /90 Micheletti - Micheletti z obywatelstwem włoskim i argentyńskim nie mógł korzystać z prawa do przedsiębiorczości w Hiszpanii. ETS uznał taką regulację za niedopuszczalną liczyło się tylko to że był obywatelem jednego z państw członkowskich.
2) C-200/02 Kunquian Catherine Zhu - niemowlę chińskie, urodzone w Irlandii czy może korzystać z ,,usług pielęgnacyjnych” w innym kraju członkowskim (UK) i czy jego rodzice mają prawo pobytu w tym kraju - ETS orzekł, że tak
TWE określa:
- kto jest uznawany za obywatela UE,
- katalog praw obywatelskich,
- środki podejmowane w celu ich wzmocnienia i rozwijania
Obywatelstwo wprowadził traktat z Maastricht 1992 r.
Co daje:
swoboda przemieszczania się w ramach UE
swoboda osiedlania się w ramach UE
prawo do podjęcia działań zarobkowych
czynne i bierne prawo do PE - niezależnie od miejsca zamieszkania
czynne i bierne prawo do org. samorządowych (poza szefem)
prawo do wniesienia skargi do rzecznika na działalność instytucji UE lub PCz
prawo do rzetelnej informacji od organów UE
wspólna opieka konsularna (jeżeli PL nie ma konsula w danym kraju to można dowolnie korzystać z opieki konsularnej PCz UE) - art.19 i 29 TUE
Można także dopisać inne orzeczenia, ale myślę że to co wyżej wystarczy:
1996 Grzeszczuk → nielegalna praca w GB w trakcie obowiązywania umowy o stowarzyszeniu
184/99 Grzelczyk → obywatelstwo jest fundamentalnym prawem członków PCz i pozwala korzystać z równych praw i traktowania niezależnie od narodowości
63/99 Głuszczak → można powołać się bezpośrednio na akt układu stowarzyszeniowego przed sądem
ROZWIJANIE SIĘ PRAWA Z OBYWATELSTWEM:
Włochy vs KE 2005 → możliwość przepływu pracowników podejmowania pracy, ale nie w administracji publicznej → spór holenderskiej nauczycielki, której nie dali pracy we Włoszech. ETS stwierdził, że szkoła to nie administracja publiczna
Grecja vs KE 2001 → (sprawa optyków niemieckich) prawo krajowe powinno umożliwić prowadzenie członkom UE działalność gospodarczą na takich samych prawach jak swoim obywatelom
Hiszpania → sprawa wiz dla obywateli państw trzecich - nie można wprowadzać specjalnych ograniczeń wizowych
Francja vs Holandia 2005 → (zatrzymanie Francuza w Holandii bez dokumentów) zgodnie z zasadą równości obywateli powinno się stosować taki same prawa wobec obywateli PCz jak własnego kraju
Kranemann vs rząd PN Westfalii → Swobodny przepływ osób - Pracownicy - Równość traktowania - Praktyka przygotowawcza do pewnych stanowisk - Zwrot kosztów podróży ograniczony tylko do tej części podróży, którą odbyto na terytorium państwowym - Niedopuszczalność
Holandia vs Belgia 2006 → płaci się podatek dochodowy w 1 PCz
KE vs Portugalia 2006 → obywatele UE mogą kupić nieruchomości gdzie chcą
Słowacja vs Austria → zakaz dyskryminacji obywateli europejskich jeżeli ma siedzibę na terenie jednego PCz a usługi wykonuje na terenie innego PCz
2