HELLENIZM

- MACEDONIA - północno - wschodnia kraina Grecji, zjednoczona pod władzą królów

- Filip II (359-336 p.n.e.) - twórca silnej armii, rozpoczął ekspansję na Grecję środkową, pokonał armie ateńską i jej sojuszników w bitwie pod Cheroneą w 338 r. p.n.e. - koniec niepodległej Grecji - Grecy zgodzili się na utworzenie Związku Korynckiego, który uznał hegemonię Macedonii; zdobył Bizancjum, chział zdobyć Persję,

* filipiki - mowy demagoga Demostenesa z Aten, który wzywał do walki z Filipem II,

- Aleksander Wielki - mając 20 lat został królem w 336 r. p.n.e., stłumił powstanie w Grecji (zniszczył Teby), odniósł zwycięstwo nad Persami nad rzeką Granikos (334 r. p.n.e.), pod Issos (333 r. p.n.e.) i Gaugamelą (331 r. p.n.e.); podbił Fenicję, Tyr, Gazę, Egipt, tereny nad Indusem,

* po niespodziewanej śmierci Aleksandra w 323 r. p.n.e. nastąpił podział monarchii pomiędzy diadochów (wodzowie armii) - długotrwałe walki między nimi i ich następcami (tzw. epigoni) wyłoniły wielkie państwa: Egipt - dynastia Ptolemeuszy, Macedonia - dynastia Antygonidów, monarchia Seleucydów w Azji, oprócz tego powstały inne oąrodki państwowe: np. Pergamon, Epir.

- KULTURA HELLENISTYCZNA - łączy w sobie kulturę grecką (helleńską) i wschodnią (orientalną) - powstała po śmierci Aleksandra Wielkiego (trwała do zdobycia Egiptu przez Rzymian w 30 r. p.n.e.)

- ośrodki hellenizmu - Aleksandria w Egipcie, gdzie Ptolomeusze założyli instytut naukowy Muzeum, w którym znajdowała się biblioteka, obserwatorium, ogród botaniczny i zoologiczny; Pergamon - tu wynaleziono pergamin wyprawiany ze skór zwierząt; Antiochia, Ateny, Rodos, Efez, Syrakuzy.

- RELIGIA - Grecy przyswoili sobie wierzenia orientalne, utożsamiając bóstwa Wschodu z greckimi (Zeus=Sarapiz, Izyda=Demeter); ubóstwienie władcy (Aleksander Wielki).

- NAUKA

- Euklides - ''Elementy'' - podręcznik geometrii,

- Archimedes - fizyk (prawo o wyporności), matematyk, konstruktor machin wojennych i śruby wodnej, twórca liczby pi i wzorów obliczania obiętości brył,

- Ptolemeusz - twórca systemu geocentrycznego - Ziemia nieruchoma w centrum wszechświata,

- Arystarch z Samos - głosił teorię, że słońce jest w centrum, ale nie potrafił tego udowodnić (uczynił to w XVI w. Mikołaj Kopernik),

- Eratostenes - twórca siatki geograficznej, obliczył długość południka ziemskiego i obwód Ziemi.

- FILOZOFIA

- stoicyzm Zenona z Kitionu - głoszący tezę, że cnota jest najwyższym dobrem, wszyscy ludzie są równi, wzywał do aktywności politycznej, dążył do usunięcia granic państwowych i różnic między narodami, zachęcał do poszukiwania wartości wyższych i nie poddawania się emocją i namiętnościom,

- epikureizm - najwyższym dobrem jest doznawanie przyjemności, szczęście ośągnąć można poprzez mądrość i doskonalenie swojego umysłu, człowiek jest tym szczęśliwszy im mniej ma potrzeb i zmartwień - ''żyj w ukryciu'', propagował atomizm Demokryta i co za tym idzie uznawał, że nie istnieje życie pozagrobowe, gdyż człowiek jest układem atomów ulegających rozpadowi,

- sceptycyzm Pyrrona - żadnego problemu nie można trafnie rozwiązać, niczego nie można obiektywnie i z całą pewnością poznać, wątpienie w rzeczywistość świata zewnętrznego.

- PIŚMIENNICTWO

- Kallimach z Kyrene - epigramaty, hymny

- Teokryt - sielanki (''Żniwiarze''), obrazy rodzajowe z życia miasta (syrakuzanki),

- Polibiusz - historyk, kronikarz (Historia Powszechna).

- ARCHITEKTURA I SZTUKA - budowa miast według planów z rynkiem i symetrycznymi ulicjami oraz systemem kanalizacyjnym i murami obronnymi; przepych budowli, monumentalne formy, ekspresja w rzeźbie

* ołtarz Zeusa w Pergamonie, rzeźby: ''Kolos Rodyjski'' (34m. statua boga słońca Heliosa na wyspie Rodos), ''Wenus z Milo'', ''Nike z Samotrake'', ''Grupa Laokonna'' (scena śmierci kapłana trojańskiego i jego synów w uściskach węży), ''Umierający Gal'', ''Chłopiec duszący gęś'', ''Stara pijana kobieta''; latarnja morska na wyspie Faros przy wejściu do Aleksandrii zaliczana do siedmiu cudów świata (130 m.)

- ZNACZENIE HELLENIZMU

- upowszechnienie kultury i języka greckiego w całym starożytnym świecie,

- stał się podstawą kultury nowożytnego świata.

---