27.Rzeczpospolita w początkowym okresie panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego - próby reform i I rozbiór Polski.
W 1763r zmarł król August III Sas. Rozpoczęła się walka o władze, która zakończyła się zwycięstwem familii Czartoryskich i Poniatowskich, którzy mieli poparcie Rosji. Przegrali Broniccy i Radziwłowie, którzy mieli poparcie Prus. W 1764r zwołano sejm, który przy poparciu familii i Rosji przeprowadził wiele reform: - zakaz przysięgi posłów na instrukcje otrzymywane na sejmikach; głosowanie większością głosów w sprawach skarbowych i wojskowych; utworzenie komisji skarbowej i wojskowej która ograniczała swobodę hetmanów i podskarbnych; wprowadzono cło generalne i zniesiono cło prywatne podjęto decyzję ujednolicenia miar i wag; przedłużono na czas nieokreślony konfederację, która umożliwiała sejmom głosowanie większościowe. Następnie odbył się sejm elekcyjny dzięki poparciu Rosji (carycy Katarzyny II) na tronie zasiadł Stanisław Poniatowski, który przyjął imię Augusta (1764 - 1794). Był to ostatni król Polski. Panowanie swe Poniatowski oparł o sojusz z Rosją. Przeprowadzony po koronacji sejm koronacyjny wprowadził namiastkę rządu pod nazwą ,,konfederacja króla z ministrami” oraz powołał komisję ,,dobrego porządku” - skarbu, gospodarki, menniczą. W początkowych latach panowania królowi udało się przeprowadzić kilka reform: otwarto mennicę państwową i otwarto Szkołę Rycerską, która miała kształcić oficerów; przeprowadzono reformy armii (nowe regulaminy i wzrost budżetu); rozwój gospodarki (powstanie manufaktury); mecenat kulturalny króla (rozkwit szkolnictwa, powstawanie gazet, ,,obiady czwartkowe”). Po kilku latach reformy króla wywołały sprzeciw państw ościennych, głównie Rosji i Prus. W 1767r za namową Rosji innowiercy zawiązali konfederację. Konfederacja ta wywołała sprzeciw katolickiej szlachty. Wówczas jako rozjemca wystąpiła Rosja i w 1768r sejm pod naciskiem wojsk rosyjskich uchwalił tzw. prawa kardynalne. W ich skład wchodziły: wolna elekcja, liberum veto, prawo wypowiedzenia posłuszeństwa królowi, wyłączne prawo szlachty do urzędów i ziemi oraz nieograniczoną władzę nad poddanymi. Prawa te były gwarantowane przez Rosję. Część szlachty nie zgodziła się na taką jawną ingerencją Rosji w wewnętrzne sprawy Polski i w 1768r zawiązała konfederację w obronie wolności RP. Konfederacja barska trwała przez 4 lata i z powodu wielkiej przewagi sił rosyjskich, zakończyła się porażką. Konfederaci popełnili wielki błąd detronizując w 1770r króla Stanisława Augusta, co spowodowało wystąpienie przeciwko nim dużej części zwolenników króla. W międzyczasie spotkali się przedstawiciele Rosji, Prus i Austrii i uchwalili, że dokonają rozbioru części ziem polskich. Traktat rozbiorowy te państwa podpisały w Petersburgu w 1772r. Na jego mocy Prusy zajęły Pomorze gdańskie (bez Gdańska), Warmię część Wielkopolski i Kujawy - 36tyś km2 i 580tyś mieszkańców. Austria zajęła Spisz i tereny na południe od Wisły i Sanu 83tyś km2 i 2,65mln mieszkańców. Rosja zajęła ziemie na wschód od Dźwiny i Dniestru 92tyś km2 i 1,3mln mieszkańców. Rosja Austria i Prusy domagały się od sejmu zatwierdzenia rozbioru. Po przez zastraszenie i przekupstwo w 1773r zebrał się w Warszawie sejm zwany rozbiorowym. Pomimo sprzeciwu wielu posłów (Tadeusz Rejtan), sejm dokonał ratyfikacji I rozbioru. Przy okazji dokonano kilku reform: liczba armii 30tyś powołano Komisję Edukacji Narodowej, powołano Radę Nieustającą która miała kierować całą administracją, potwierdzono prawa kardynalskie. Po sejmie rozbiorowym dużą rolę zaczął odgrywać ambasador rosyjski, który blokował wszelkie próby usamodzielnienia się króla od reform.