Konspekt opracowania fragmentu końcowego z „Granicy” Zofii Nałkowskiej

I. Rozpoznanie:

• Po strajku robotników podczas którego zabito młodego człowieka

• Zenon jest podejrzany o wydanie rozkazu do strzelania

• Zenon jest po spotkaniu z Justyną - Justyna jest zrozpaczona z powodu śmierci przyjaciela, którym był młody mężczyzna zabity podczas strajków; ona także podejrzewa Zenona o wydanie rozkazu

• Anonimy - są być może od robotników i oskarżają Zenona o wydanie rozkazu, prawdopodobnie pochodzą jednak od Justyny i mówią o jej stanie

II. Miejsce i czas:

• Dzień, w którym Zenon odwiedza Justynę

• Wieczór, zmierzch

• W willi Zenona i Elżbiety

III. Narracja / narrator:

• Narrator nie jest wszechwiedzący, nie jest uczestnikiem akcji, manifestuje swoją niewiedzę

• Zastosowanie zmienności punktów widzenia, mowy pozornie zależnej, dialogów (wymiana 2 różnych poglądów), prezentacji poglądów (element retardacji - wstrzymanie akcji)

• Wymiana poglądów dominuje nad opowiadaniem

• Statyczna narracja, prezentacja poglądów przez samych bohaterów, udramatyzowanie fragmentu

• Oko kamery- z perspektywy Elżbiety dzięki zastosowaniu mowy pozornie zależnej, raz ona raz on, przekazywanie myśli Zenona

IV. Bohaterowie

• Elżbieta Biecka- żona Zenona, tolerancyjna, wybaczała mu wszystko, opiekowała się Justyną, współczująca, za bardzo mu ufała, przejęła rolę matki, kochała go

- niepokój, jest zaniepokojona anonimami (które są być może od Justyny lub od robotników i oskarżają Zenona)

- zaczyna poznawać Zenona, traci zaufanie, przestaje mu ulegać, traci wiarę, postanawia stawiać opór jego kłamstwom, oskarża go (Zenon zdradził samego siebie, to kim kiedyś był, zdradził swoje ideały- o to go oskarża), traktuje jego wypowiedzi z ironią i przymrużeniem oka, mówi mu o granicy (przedstawia 1 z wyjaśnień tytułu, kredo życiowe- granica wierności wobec samego siebie, granica moralna)

• Zenon Ziembiewicz- forma agresji → próba wzbudzenia poczucia winy (nazywanie żony sentymentalną, naiwną), projekcja swojej winy → odwrócenie uwagi Elżbiety, manipuluje ludźmi i faktami, wprowadza temat zastępczy, udaje niewiedzę i naiwność, umywa ręce, brak odpowiedzialności, wzbudza współczucie, tchórz, brak mu odwagi, znajduje idealne usprawiedliwieni → wyższa idea, dobro państwa, „byt określa świadomość”- jeden z mechanizmów władzy, uogólnienie swoich win / psychiki na wszystkich ludzi, „polityka dokonuje spustoszeń moralnych w człowieku”,

- Zenon uprawia swoisty machiawelizm (wszystkie środki prowadzą do celu), nie odróżnia ani dobra ani zła,

- rozszerzona projekcja- wszystkie cechy psychiczne, szczególnie negatywne, te które chciałby ukryć rzutuje i obarcza nimi ludzi na zewnątrz

V. Wyjaśnienie tytułu:

• Dom Cecylii Kolikowskiej- kobiety, która wychowywała Justynę- ma granicę (piętra- podłogi między nimi), izolacja bogatszych (z wyższych pięter) od biedniejszych (z suteren) → granica społeczna

• Granica poznania- ludzie nie są poznawalni do końca, świat również

• Persona (ja- świadomość i nieświadomość)- maska na użytek innych ludzi, inna osoba- otoczka, reguluje życie społeczne- kamufluje naszą osobowość, własna persona- własny wizerunek (stworzony dla siebie), ma służyć załatwianiu codziennych spraw

• Granica moralna

• Przyzwoitość wobec samego siebie

Opracowała Daria Kaniewska IIIa

---