konspekty, rozne, Sytuacja Polakˇw pod zaborami w XIX wieku.


Prowadzący: Marcin Włodara

Data:

Klasa: V

Temat lekcji: Sytuacja Polaków pod zaborami w XIX wieku.

Treści programowe:

Cele lekcji - po zakończonych zajęciach uczeń powinien:

Pamięta:

Rozumie:

Potrafi:

  • Daty: listopad 1830, 1846, 1848, styczeń 1863 - 1865

  • Postaci zasłużone dla walki o polskość: Piotr Wysocki, Ludwik Mierosławski, Romuald Traugutt,

  • Cele polityki zaborców wobec Polaków.

  • Metody represji stosowane przez zaborców oraz formy oporu.

  • Pojęcia: wynaradawianie, rusyfikacja, germanizacja, tajne nauczanie.

  • Zlokalizować na mapie ziemie zaboru pruskiego, rosyjskiego i austriackiego.

  • Dostrzec różnice i podobieństwa w położeniu Polaków w poszczególnych zaborach.

Metody pracy:

- rozmowa nauczająca (pogadanka),

- praca pod kierunkiem,

- praca z podręcznikiem programowym i ćwiczeniami programowymi,

- praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

- podręcznik programowy „Moje otoczenie. Historia i społeczeństwo 5” Jarosław Machnicki, Grzegorz Liebrecht, Jacek Wołowiec, Wydawnictwo MAC, Kielce 2001,

- zeszyt ćwiczeń do wyżej wymienionego podręcznika,

- Encyklopedia Gutenberga,

- mapa ścienna (szkolna).

Przebieg lekcji:

Czynności nauczyciela:

Czynności ucznia:

  • Powitanie, czynności porządkowe, sprawdzenie obecności. [ok. 5 min.]

  • Zadanie domowe: ćw. 4, s.76 z zeszytu ćwiczeń.

  • Uczniowie przygotowują się do lekcji: wyjmują podręczniki, przygotowują się do sprawdzenia zadań domowych

  • Uczniowie zgłaszają się do odpowiedzi. Wybrany uczeń odczytuje zadanie, wspólnie wyjaśniamy wątpliwości.

Rekapitulacja wtórna [ok. 5 - 7 min.]:

  • Pytanie do klasy: jakie były przyczyny Wiosny Ludów w Europie?

  • Uczniowie zgłaszają się do odpowiedzi.

Zdanie wiążące [ok. 2 min.]:

  • W większości krajów europejskich nastąpiło duże ożywienie aktywności społecznej. Po 1815 roku, kiedy rozpadło się Księstwo Warszawskie, większość jego ziem przeszła pod władanie cara Rosji. Utworzył on z tych terenów Królestwo Polskie i ogłosił się jego władcą.

  • Państwo to posiadało własną armię, własne paszporty, urzędnikami byli Polacy.

  • Państwo to miało własną konstytucję, dość nowoczesną i postępową, ale tylko od cara zależało, czy będzie jej przestrzegał.

  • Wybrany uczeń z pomocą nauczyciela wskazuje na mapie terytorium Królestwa Polskiego.

Lekcja właściwa [ok. 25 min.]:

  • Proszę jednego ucznia o zapisanie tematu lekcji na tablicy.

  • Pytanie do uczniów: Jak mogli postąpić Polacy w sytuacji, gdy car notorycznie nie przestrzegał prawa, które zostało zapisane w konstytucji?

  • Wybrano te drugą opcję. W listopadzie 1830 roku wybuchło powstanie, którego celem była pełna niepodległość Polski. Jako pierwsi do walki ruszyli uczniowie Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie pod wodzą Piotra Wysockiego.

  • Liczyli oni na to, że wyżsi rangą i bardziej doświadczeni Polacy przejmą nad nimi dowodzenie. Tak się jednak nie stało. Na szczęście Warszawiacy zareagowali na hasło do walki i w ten sposób cywile zdobyli tzw. Arsenał - skład broni, który wykorzystano do uzbrojenia powstańców.

  • Początkowo sytuacja układała się pomyślnie dla Polaków. Udało się oswobodzić z niewoli rosyjskiej, ale po 10 miesiącach walk nie udało się utrzymać tej wolności.

  • Jak można było się spodziewać, car surowo ukarał Polaków. Zlikwidowano polską armię, zamknięto uniwersytety w Warszawie i Wilnie, wielu ludzi zostało zamkniętych w więzieniach lub wywiezionych na Syberię.

  • Ci którym udało się uniknąć represji, wyjechali za granicę.

  • W kolejnych latach miały miejsce jeszcze 2 nieudane powstania. W 1846 r. w Krakowie i w 1848 roku w Wielkopolsce - dowodził nim Ludwik Mierosławski.

  • W owym czasie na czele rządu polskiego stał margrabia Aleksander Wielopolski. Był on przeciwnikiem wszelkich zbrojnych działań, chciał układać się z carem na drodze dyplomacji. Społeczeństwo nie popierało tej opinii.

  • Car - widząc niechęć polskiego społeczeństwa i obawiając się kolejnego powstania - postanowił przymusowo wcielić do rosyjskiego wojska młodych mężczyzn. Wszystko po to, by pozbawić sił polską armię, która mogła się uformować. Skutek był jednak odmienny od założonego - Polacy szybko przygotowali następne powstanie.

  • W styczniu 1863 roku rozpoczęła się walka, która trwała 15 miesięcy. W 1865 roku zakończyło się klęską, mimo wielkiego zaangażowania społeczeństwa i mimo działań ostatniego dyktatora powstania, Romualda Traugutta.

  • Tak jak poprzednim razem, uczestników powstania spotkały liczne represje: wywózki na Syberię, konfiskaty majątków.

  • Do tego doszła próba likwidacji polskiej kultury. Językiem urzędowym stał się rosyjski, zwalczano kościół katolicki, naród rusyfikowano.

  • Podobnie postępowano w zaborze pruskim - język polski zastąpiono niemieckim, naród germanizowano.

  • Jedyne w zaborze austriackim Polacy zachowali więcej swobód i nie niszczono tam polskiej kultury.

  • Działania zaborców spotykały się z mniej lub bardziej jawnym sprzeciwem Polaków. Na przykład w 1901 roku w szkole podstawowej we Wrześni dzieci rozpoczęły strajk i żądały przywrócenia nauczania w języku polskim. To zainspirowało Marię Konopnicką do napisania „Roty”.

  • Uczeń zapisuje: „Na trudnej drodze do wolności i niepodległości w XIX wieku.”

  • Uczniowie zgłaszają się do odpowiedzi: Polacy mogli się z tym pogodzić lub zbuntować się przeciwko carowi.

Rekapitulacja pierwotna [ok. 5 min]:

  • Praca w grupach - ćw. 5, s.79 z zeszytu ćwiczeń.

  • Pytanie do klasy: czy którekolwiek z powstań mogło zakończyć się sukcesem Polaków?

  • Uczniowie rozwiązują zadania, wspólnie czytamy i sprawdzamy poprawność odpowiedzi.

  • Uczniowie podnoszą ręce, by udzielić odpowiedzi. Przeprowadzamy krótką dyskusję.

  • Zadanie domowe: ćw. 1, s.77 i ćw.3, s.78 z zeszytu ćwiczeń.

  • Czynności końcowe - uporządkowanie klasy, pożegnanie z uczniami.

  • Uczniowie porządkują swoje miejsca.

6



Wyszukiwarka