Polska i sąsiedzi, 20.Słowacja

Historia:
W IX w. na terenie Słowacji powstały pierwsze państewka plemienne. W latach 833-907 kraj stanowiła część Państwa Wielkomorawskiego. W 863 r. na obszarze dzisiejszej Słowacji przyjęło się chrześcijaństwo. Na początku XI w. Słowacja na krótko włączona była do Polski, a od 1018 r. - na kilkaset lat - do Węgier. W XVI w. Słowacja, wraz z Węgrami i Czechami, znalazła się pod władzą austriackich Habsburgów. Od XVIII w. datuje się odrodzenie narodowe Słowaków. Podczas Wiosny Ludów Słowacy opowiedzieli się po stronie Austriaków, przeciwko węgierskim aspiracjom niepodległościowym. W 1918 r., po przezwyciężeniu powstania węgierskich bolszewików, Słowacja stała się częścią słowiańskiej Czechosłowacji, utworzonej wspólnie z Czechami. W 1938 r. Słowacy uzyskali autonomię w ramach Czechosłowacji. Od 1939 r. (po zajęciu Czechosłowacji przez hitlerowskie Niemcy) istniała formalnie niezależna Słowacja, faktycznie podporządkowana III Rzeszy. W 1944 r. miało miejsce powstanie narodowe skierowane przeciwko Niemcom. Po wojnie, okrojona przez ZSRR o Ruś Zakarpacką, Słowacja stanowiła ponownie część Czechosłowacji, znajdującej się (od 1948 r.) pod rządami komunistów. Od 1968/1969 r. Słowacja była osobną republiką federacyjna w ramach państwa czechosłowackiego. W 1989 r. miała miejsce "aksamitna rewolucja", która rozbudziła nadzieje wielu Słowaków na samostanowienie. W 1993 r. Słowacja i Czechy stały się niezależnymi państwami.
Ludność:
Ludność: 5393 tys. mieszk.
Gęstość zaludnienia: 110 osób/km2
Przyrost ludności: 0,3%
Główne miasta: Bratysława (442 tys. mieszk.), Koszyce (235 tys. mieszk.), Nitra (90 tys. mieszk.), Preszów (88 tys. mieszk.), Bańska Bystrzyca (85 tys. mieszk.), Żylina (84 tys. mieszk.), Trnawa (72 tys. mieszk.)
Języki: słowacki (urzędowy), węgierski, ukraiński, czeski
Religie: katolicyzm: 64%, protestantyzm: 8%, prawosławie: 1%, judaizm
Skład etniczny: Słowacy: 86%, Węgrzy: 11%, Romowie: 1%, Czesi;1%, Ukraińcy, Polacy
Gospodarka:
Produkt krajowy PKB: 19,5 mld USD
Produkt krajowy na 1 mieszk.: 3610 USD
Eksport: 8,8 mld USD
Import: 10,3 mld USD
Inflacja: 11%
Bezrobocie: 12%
Główne produkty przemysłowe: stal, maszyny i urządzenia, chemikalia, tekstylia, odzież, obuwie, broń, cement, produkty petrochemiczne, tworzywa sztuczne, żywność, energia elektryczna
Główne produkty rolne i hodowlane: pszenica, jęczmień, żyto, owies, buraki cukrowe, ziemniaki, warzywa, baranina, wołowina, drób, wełna
Górnictwo: węgiel brunatny, ołów, cynk, antymon, rtęć, miedź, ruda żelaza, sól, azbest, ropa naftowa, gaz ziemny, magnezyt, wapień
Turystyka:
Przyjazdy: 5 mln osób.
Przychód z turystyki: b.d.
Polityka:
Ustrój: republika parlamentarna
Prezydent: Rudolf Schuster
Premier: Mikuláš Dzurinda
Parlament: Rada Narodowa (150 deputowanych)
Główne partie polityczne: Ruch na Rzecz Demokratycznej Słowacji, Partia Demokratycznej Lewicy, Ruch Chrześcijańsko-Demokratyczny, Słowacka Partia Narodowa, Nowa Partia Agrarna
Przynależność do organizacji: ONZ, Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Rada Europy, Partnerstwo dla Pokoju, Inicjatywa Środkowoeuropejska, Środkowoeuropejska Umowa o Wolnym Handlu
Miasta:
Bratysława (Bratislava):
Stolica Słowacji, położona nad Dunajem (442 tys. mieszk.) na południowo-zachodnim krańcu państwa, tuż przy granicy z Austrią; największy ośrodek przemysłowy, kulturalny i naukowy kraju. W okresie Państwa Wielkomorawskiego istniał na terenie dzisiejszego miasta gród obronny. W X w. u stóp grodu rozwinęła się osada handlowa. W 1291 r. ówczesne Pozsóny, należące do Węgier uzyskało prawa miejskie. Po zajęciu Węgier przez Turcję i Austrię, Pozsóny było od 1536 r. stolicą okrojonych i zależnych od Habsburgów Węgier. W kolejnych stuleciach miał miejsce pomyślny rozwój miasta (zwanego z niemiecka Pressburgiem). W XIX w. miasto straciło swe znaczenie w związku z szybkim rozwojem Budy i przejęciem przez nią funkcji węgierskiej stolicy w ramach monarchii Austro-Węgierskiej. Po I wojnie światowej i utworzeniu Czechosłowacji, miasto stało się stolicą Słowacji, a jego nazwę zmieniono na Bratysławę. Od rozpadu Czechosłowacji w 1993 r. miasto jest stolicą niezależnej Republiki Słowackiej. Ponad miastem, na wysokim granitowym wzgórzu wznosi się gotycki zamek z XIV-XV w. (później wielokrotnie przebudowywany), twierdza o 4 wieżach w narożnikach. Nieopodal zamku znajduje się gotycka katedra św. Marcina (Dóm svätého Martina), przez 300 lat miejsce koronacji królów węgierskich. Gotycki rodowód mają także świątynie Franciszkanów i Klarysek, obydwa z XIII-XIV w. Na Hlavné nam., w centrum Starego Miasta wznosi się gotycki Stary Ratusz z żółtą, barokową wieżą. Przed nim znajduje się XVI-wieczna Studnia Rolanda. XV-wieczna Akademia Istropolitana jest najstarszym budynkiem bratysławskiego uniwersytetu, założonego przez króla węgierskiego Macieja Korwina. Pozostałością XIV-wiecznych murów miejskich jest Brama św. Michała z barokową wieżą. Potężny Pałac Prymasowski z XVIII w. jest wybitnym przykładem architektury klasycystycznej. Muzeum Miejskie prezentuje zabytki kultury i sztuki kraju. Słowacka Galeria Narodowa w pobliżu katedry posiada cenne zbiory prehistoryczne i etnograficzne