Środki gospodarcze i źródła ich pochodzenia.

1. Pojęcie aktywów - całość środków gospodarczych stanowiących majątek danej jednostki gospodarczej.

2. Klasyfikacja środków gospodarczych według postaci, w jakiej występuje majątek:

1. składniki rzeczowe - środki pracy, przedmioty pracy, produkty pracy, towary,

2. wartości niematerialne i prawne - prawa autorskie, licencje, programy komputerowe, patenty,

3. składniki finansowe - środki pieniężne, nabyte papiery wartościowe, udzielone pożyczki,

4. należności - sumy należące od innych jednostek i osób.

3. Klasyfikacja ogółu składników majątkowych według kryterium czasu uwzględniającego zdolność środków gospodarczych do zachowania postaci:

1. majątek trwały - składniki majątkowe zdolne do zachowania postaci przez okres dłuższy niż jeden rok,

2. majątek obrotowy - składniki majątkowe, które zmieniają swoją postać w ciągu jednego roku.

4. Charakterystyka składników majątku trwałego.

1. wartości niematerialne i prawne - wartość firmy, prawa majątkowe, oprogramowanie komputerów, koszty organizacji poniesione przy założeniu lub późniejszym rozszerzeniu spółki akcyjnej, koszty zakończonych prac rozwojowych,

2. rzeczowy majątek trwały - grunty własne, budynki i budowle, urządzenia techniczne i maszyny, środki transportu, pozostałe środki trwałe, inwestycje rozpoczęte, zaliczki na poczet inwestycji,

3. finansowy majątek trwały - udziały, papiery wartościowe, udzielone pożyczki długoterminowe,

4. należności długoterminowe.

5. Charakterystyka składników majątku obrotowego

1. zapasy - materiał, półprodukty i produkty w toku, produkty gotowe, towary , zaliczki na poczet dostaw,

2. należności i roszczenia - należności z tytuł dostaw i usług, z tytuł podatków, dotacji i ubezpieczeń społecznych, należności wewnątrz-zakładowe, pozostał należności, należności dochodzone na drodze sądowej,

3. papiery wartościowe przeznaczone do obrotu - udział i papiery wartościowe nabyte w celach handlowych, czeki i weksle płatne w okresie dłuższym niż 3 miesiące,

4. środki pieniężne - środki pieniężne w kasie, środki pieniężne banku, inne środki pieniężne.

6. Pojęcie pasywów - źródła pochodzenia, źródła finansowania majątku danej jednostki gospodarczej.

7 . Klasyfikacja źródeł dochodzenia majątku:

1. kapitał (fundusze) własne - równowartość środków gospodarczych wniesionych do jednostki przez jej właściciela oraz wygospodarowanych przez samą jednostkę

2. kapitały obce - równowartość środków gospodarczych, które znajdują w dyspozycji jednostki, ale są własnością innych podmiotów,

3. fundusze specjalne - równowartość środków pieniężnych przeznaczonych na cele specjalne.

8. Charakterystyka funduszy ( kapitałów ) własnych

1. kapitał ( fundusze) podstawowe- równowartość środków gospodarczych wniesionych do jednostki przez jej założyciela,
   postacie występowania funduszy ( kapitał w) podstawowych w zależności od formy własności i ustalonych przepisami zasad gospodarki finansowej obowiązujących jednostkę

przedsiębiorstwo państwowe - fundusz założycielski

spółdzielnia - fundusz udziałowy

spółka z o.o. - kapitał udziałowy

spółka akcyjna - kapitał akcyjny

spółka jawna - kapitał wspólników,

2. należne, lecz nie wniesione wpłaty na poczet kapitał podstawowego,

3. kapitał zapasowy - tworzony ustawowo albo zgodnie ze statutem lub umową spółki,

przedsiębiorstwo państwowe - fundusz przedsiębiorstwa
spółdzielnia - fundusz zasobowy
spółka z o.o. - kapitał zapasowy
spółka akcyjna - kapitał zapasowy

4. kapitał rezerwowe - w spółce z o.o. i spółce akcyjnej,

5. wynik finansowy netto - zysk lub strata.

9. Charakterystyka kapitałów w obcych

1. zobowiązania długoterminowe:

• zobowiązania, których termin spłaty przypada po upływie roku od daty, na którą sporządzony jest bilans,

• otrzymane długoterminowe pożyczki, długoterminowe kredyty bankowe, wyemitowane obligacje,

2. zobowiązania krótkoterminowe:

• zobowiązania, których termin spłaty przypada w ciągu
  roku od dnia bilansowego,

• pożyczki, obligacje, papiery wartościowe, kredyty bankowe, zaliczki na poczet dostaw, zobowiązania
  z tytuł dostaw i usług, zobowiązania wekslowe, zobowiązania z tytuł podatków, ceł ubezpieczeń społecznych, zobowiązania z tytuł wynagrodzel1, zobowiązania wewnątrz zakładowe,

10. Charakterystyka funduszy specjalnych - fundusze, tworzone jako odpisy w koszty działalności lub z zysku z przeznaczeniem na ściśle określone cele,

1. zakładowy fundusz świadczeń socjalnych,

inne fundusze specjalne.

. BILANS.

1. Pojęcie bilansu - dwustronne zestawienie wyrażonych w mierniku pieniężnym aktywów i pasywów, sporządzone w określonej formie i na określony dzień.

2. Elementy prawidłowo sporządzonego bilansu:

a. określenie jednostki sporządzającej bilans,

b. określenie momentu bilansowego czyli dnia, na który sporządzono bilans,

c. wyszczególnienie nazw i wartości grup aktywów i pasywów,

d. sumy bilansowe środków gospodarczych i źródeł ich pochodzenia,

e. podpisy głównego księgowego i kierownika jednostki,

f. data sporządzenia bilansu,

3. Zestawienie w bilansie aktywów według rosnącej płynności a pasywów według rosnącej wymagalności spłaty.

4. Bilans - statyczne ujęcie majątku jednostki i źródeł jego pochodzenia.

5. Sporządzenie bilansu w oparciu o dane wynikające z ksiąg rachunkowych potwierdzonych danymi z inwentaryzacji.

6. Znormalizowany wzór bilansu - załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r.(Dz. U. z 1994 r. Nr 121, póz. 591).

7. Sporządzanie bilansów o różnym stopniu szczegółowości:

a. bilans w wersji pełnej - pozycje bilansu według załącznika do ustawy,

b. bilans w wersji uproszczonej - pozycje bilansu obejmuje z załącznika tylko pozycje

oznaczone cyframi rzymskimi i literami,

- warunki sporządzania bilansu określa art. 50 ustawy o

rachunkowości.

8. Wewnętrzne sumowanie bilansu - od szczegółu do ogółu.

9. Zasady bilansowe:

1. zasada równowagi bilansowej - suma aktywów = suma pasywów,

2. zasada ciągłości bilansowej - bilans zamykający dany okres sprawozdawczy jest równocześnie bilansem otwierającym kolejny okres sprawozdawczy.

10. Funkcje bilansu:

1. wewnętrzna - bilans jako podstawa do analizy stanu majątkowego i finansowego danej jednostki gospodarczej,

2. zewnętrzna - bilans jako źródło informacji dla akcjonariuszy, udziałowców, wspólników i urzędów państwowych.

11. Ocena sytuacji finansowej i majątkowej jednostki oraz wyciąganie wniosków możliwe dzięki prezentacji w bilansie wielkości, które występowały na początku i na końcu okresu sprawozdawczego.

12. Sporządzanie bilansu jako dokumentu księgowego na koniec okresu sprawozdawczego a dla odbiorców sprawozdawczości możliwość sporządzania bilansów za okresy krótsze np. miesięczne, kwartalne.

2. POJĘCIE OPERACJI GOSPODARCZYCH I ICH KLASYFIKACJA.

1. Zdarzenia gospodarcze jako czynności i zjawiska występujące w jednostce w toku prowadzonej przez nią działalności.

2. Warunki, które musi spełnić zdarzenie gospodarcze aby było uznane za operacie gospodarcza:

1. dotyczy danej jednostki i z jej punktu widzenia musi być ewidencjonowane,

2. wyrażone jest w mierniku pieniężnym,

3. wywołuje równocześnie dwie. równe wartościowo zmiany.

3. Podział operacji gospodarczych :

1. operacje bilansowe- zmiany w wielkości i strukturze majątku jednostki oraz w źródłach jego pochodzenia w wyniku zmian w wartościach, materialnych,

2. b. operacje wynikowe - zmiany w wielkości i strukturze majtku jednostki oraz w źródłach jego pochodzenia zachodzące w trakcie procesów kształtujących wynik finansowy jednostki.

4. Klasyfikacja operacji gospodarczych według zmian wywoływanych w składnikach bilansowych:

1. operacje aktywne zwiększające - zmniejszające

• zwiększenie stanu jednego składnika aktywów i jednoczenie zmniejszenie stanu innego składnika aktywów,

• operacje tego typu nie powodują zmian w sumie bilansowej,

• suma aktywów + zmiana - zmiana = suma pasywów,

2. operacje pasywne zwiększające - zmniejszające

• zwiększenie stanu jednego składnika pasywów i jednoczenie zmniejszenie stanu innego składnika pasywów,

• operacje tego typu nie powodują zmian w sumie bilansowej,

• suma aktywów = suma pasywów + zmiana - zmiana,

3. operacje aktywne - pasywne zwiększające

• zwiększenie stanu jednego składnika aktywów i jednocześnie zwiększenia stanu jednego składnika pasywów,

• operacje tego typu powodują wzrost sumy bilansowej o wartość operacji,

• suma aktywów + zmiana = suma pasywów + zmiana,

4. operacje aktywne -pasywne zmniejszające

• zmniejszenie stanu jednego składnika aktywów i jednocześnie zmniejszenie stanu jednego składnika pasywów,

• operacje tego typu powodują zmniejszenie sumy bilansowej o wartość operacji,

• suma aktywów - zmiana = suma pasywów - zmiana.

1. Operacje gospodarcze przedmiotem ewidencji księgowej.

2. Dowody księgowe - dokumenty będące podstawą ewidencji operacji gospodarczych

3. Podstawą zapisów w księgach rachunkowych są dowody księgowe stwierdzające dokonanie operacji gospodarczej, zwane dowodami źródłowymi:

1. zewnętrzne obce - otrzymane od kontrahentów,

2. zewnętrzne własne - przekazywane w oryginale kontrahentom,

3. wewnętrzne - dotyczące operacji wewnątrz jednostki.

1. Podstawą zapisów mogą być również sporządzone przez jednostkę dowody księgowe:

1. zbiorcze - służące do dokonywania łącznych zapisów zbioru dowodów źródłowych,

2. korygujące - poprawiające poprzednie zapisy,

3. zastępcze - wystawiane do czasu otrzymania zewnętrznego obcego dowodu źródłowego,

4. rozliczeniowe - ujmujące już dokonane zapisy według nowych kryteriów klasyfikacyjnych.

1. Dowód księgowy powinien zawierać :

1. określenie rodzaju dowodu,

2. określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji gospodarczej,

3. opis operacji oraz jej wartość,

4. datę dokonania operacji, a gdy dowód został sporządzony pod inną datą - także datę sporządzenia dowodu,

5. podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjęto składniki majątkowe,

6. stwierdzenie zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych przez wskazanie miesiąca księgowania i sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych wraz z podpisem osoby odpowiedzialnej za te wskazania,

7. numer identyfikacyjny dowodu .

1. Dowody księgowe powinny być :

1. rzetelne - zgodne z rzeczywistym przebiegiem operacji gospodarczej, którą dokumentują,

2. kompletne - zawierajęce dane określone w punkcie 9,

3. wolne od błędów rachunkowych.

(Punkty 7 ,8, 9,10 podane według Ustawy o rachunkowości art. 20 ust. 2 , art. 21 ust. 1, art. 22 ust. 1)

11. Rodzaje kontroli dowodów księgowych :

1. kontrola merytoryczna - sprawdzenie rzetelności dowodów księgowych ,

2. kontrola formalna - sprawdzenie kompletności dowodów księgowych ,

3. kontrola rachunkowa - sprawdzenie dowodów księgowych pod względem arytmetycznym.

12. Nadanie numeru księgowego każdemu dowodowi w celu powiązania go z zapisem dokonanym na jego podstawie.

13. Dekretowanie - określenie sposobu ujęcia dowodu księgowego w urządzeniach księgowych.

Budowa konta księgowego i jego funkcjonowanie.

1. Konto - urządzenie księgowe służące do bieżącego, ciągłego i systematycznego ujmowania operacji gospodarczych.

2. Konto księgowe to rachunek dynamiczny aktywów i pasywów, inaczej rachunek zmian majątku i źródeł jego pochodzenia.

3. Konto ukazuje powiązanie rachunku statycznego (bilansu) z rachunkiem dynamicznym (z kontami).

4. Układy graficzne konta:

1. konto jednostronne (inaczej: jednostronicowe, drabinkowe, pagina jednostronna tabela),

2. konto dwustronne (inaczej: dwustronicowe, folio, dwustronna tabela).

5. Elementy konta księgowego:

1. nazwa konta - określa przedmiot ewidencji,

2. symbol cyfrowy - wynika z umiejscowienia konta w wykazie kont,

3. dwie strony - lewa „Debet" (Dt) lub „Winien" (Wn)

- prawa „Credit" (Ct) lub „Ma" (Ma).

6. Elementy informacyjne występujące podczas zapisywania operacji gospodarczych na kontach:

1. data zapisu,

2. symbol i numer dowodu będącego podstawą zapisu,

3. treść operacji gospodarczej,

4. wartość operacji.

7. Dokonanie zapisu po lewej stronie konta określa się jako:

1. zapisanie po stronie Wn konta,

2. zapisanie po stronie Dt konta,

3. debetowanie konta,

4. obciążenie konta.

5. zapisanie w ciężar konta.

8. Dokonanie zapisu po prawej strome konta określa się jako:

1. zapisanie po stronie Ma konta,

2. zapisanie po stronie Ct konta,

3. kredytowanie konta,

4. uznanie konta.

5. zapisanie na dobro konta.

9. Konto teowe (od kształtu litery T) - uproszczony schemat konta dwustronnego przystosowany do celów dydaktycznych.

10. Wyjaśnienie pojęć:

1. saldo początkowe (skrót Sp) - stan danego składnika aktywów lub pasywów na początek okresu sprawozdawczego,

2. obrót konta - suma kwot zapisanych po jednej ze stron konta, zgodnie ze stronami konta, wyróżniamy obrót debetowy i obrót kredytowy,

3. saldo końcowe (skrót Sk) - stan składnika na koniec okresu - jest to różnica między obrotami stron konta, przybiera nazwę tej strony po której obrót jest większy, zapisywane jest po stronie mniejszych obrotów w celu zrównoważenia stron konta.

11. Funkcjonowanie kont bilansowych :

1. kont aktywnych, których przedmiotem ewidencji jest składnik majątku (aktywów),

2. kont pasywnych, których przedmiotem ewidencji jest składnik kapitału (pasywów).

Dt

Konto aktywów Ct Dt Konto pasywów Ct

Saldo początkowe Zmniejszenie stanu Zmniejszenie stanu Saldo początkowe

(z bilansu otwarcia) aktywów pasywów (z bilansu otwarcia)

Sp -- -- Sp

Zwiększenie stanu Zwiększenie stanu

Aktywów pasywów

+ +

Obrót debetowy Obrót kredytowy Obrót debetowy Obrót kredytowy

Saldo końcowe Saldo końcowe

debetowe kredytowe

(do bilansu zamknięcia) (do bilansu zamknięcia)

Sk Sk

Suma kontrolna Suma kontrolna Suma kontrolna Suma kontrolna

iw = =

12. Zadania kont bilansowych charakteryzujących majątek i kapitały jednostki:

1. ujęcie stanów początkowych aktywów i pasywów z bilansu początkowego,

2. ewidencja zmian w stanach aktywów i pasywów w wyniku zaistniałych operacji gospodarczych,

3. ustalenie stanów końcowych majątku i źródeł jego pochodzenia w celu wykazania ich w bilansie końcowym.

13. Podstawowa zasada księgowania (ewidencjonowania) operacji gospodarczych na kontach to zasada podwójnego zapisu, która polega na tym, że każda operacja jest zapisywana:

1. na dwóch kontach (podczas zapisu prostego),

2. po przeciwnych stronach tych kont (zgodnie z zasadą przeciwwagi),

3. w tej samej wartości (zgodnie z zasadą równowagi).

14. Zasada podwójnego zapisu wynika z interpretacji operacji gospodarczych oraz z zasad funkcjonowania kont bilansowych i jest przedłużeniem bilansowej metody ujmowania majątku. Stąd wynikają następujące równości:

1. Σ Sp debetowych wszystkich kont = Σ Sp kredytowych wszystkich kont,

2. Σ obrotów debetowych wszystkich kont = Σ obrotów kredytowych wszystkich kont,

3. Σ Sk debetowych wszystkich kont = Σ Sk kredytowych wszystkich kont.

Powyższe równości wykazywane są w zestawieniu obrotów i sald.

15. Konta, na których zapisuje się operacje zgodnie z zasadą podwójnego księgowania nazywa się kontami syntetycznymi.

16. Kontami korespondującymi lub przeciwstawnymi nazywa się konta uczestniczące w podwójnym zapisie danej operacji gospodarczej.

17. Cykl ewidencji księgowej:

1. sporządzenie bilansu początkowego zwanego inaczej bilansem otwarcia (w jednostce która kontynuuje działalność bilans początkowy to bilans końcowy poprzedniego okresu sprawozdawczego),

2. otwarcie kont:

• wpisanie nazw i symboli cyfrowych,

• przeniesienie stanów początkowych z bilansu (jeżeli dany składnik nie występował w bilansie, konto otwieramy pierwszą operacją dotyczącą danej pozycji),

3. ewidencja operacji gospodarczych na kontach zgodnie z zasadą podwójnego zapisu (podstawą księgowań są dowody księgowe, po wcześniejszym ich zadekretowaniu),

4. sporządzenie zestawienia obrotów i sald (zwanego inaczej bilansem próbnym lub obrotówką) celach kontrolnych, informacyjnych i sprawozdawczych,

• ustalenie obrotów debetowych i kredytowych na wszystkich kontach,

• wpisanie nazw kont do zestawienia,

• wpisanie obrotów do odpowiednich kolumn zestawienia,

• zbilansowanie obrotów debetowych i kredytowych wszystkich kont przez ich zsumowanie i uzgodnienie,

• obliczenie sald poszczególnych kont i wpisanie ich do odpowiednich kolumn zestawienia,

• zbilansowanie sald debetowych i kredytowych wszystkich kont przez ich zsumowanie i uzgodnienie,

sporządzenie bilansu końcowego na koniec okresu sprawozdawczego na podstawie bilansu próbnego,

zamknięcie kont:

• wpisanie sald końcowych,

• uzgodnienie sum kontrolnych.

Zestawienie obrotów i sald sporządza się na koniec każdego miesiąca (art. 18 ust. 1 Ustawy o rachunkowości). Pełna - rozwinięta - forma zestawienia obejmuje: nazwy i symbole kont, salda początkowe z bilansu otwarcia, obroty debetowe i kredytowe bieżącego miesiąca, obroty debetowe i kredytowe narastająco od początku roku, salda końcowe. Uproszczona forma zestawienia stosowana do celów dydaktycznych obejmuje: nazwy i symbole kont, obroty debetowe i kredytowe kont łącznie z saldem początkowym, salda końcowe.

Zestawienie obrotów i sald umożliwia ujawnienie błędów, które naruszają zasadę podwójne księgowania, o takich błędach świadczy brak zgodności obrotów debetowych i kredytowych oraz sald końcowych debetowych i kredytowych wszystkich kont.

18. Błędy popełnione w ewidencji księgowej można poprawić w dwojaki sposób (art. 25 ust. 1 Ustawy o rachunkowości):

1. przez skreślenie dotychczasowej treści i wpisanie nowej z zachowaniem czytelności błędne zapisu, oraz podpisanie poprawki umieszczenie daty, poprawki muszą być dokonane jednocześnie we wszystkich księgach rachunkowych i nie mogą nastąpić po zamknięciu miesiąca,

2. przez wprowadzenie do ksiąg rachunkowych dowodu zawierającego korekty błędnych zapisów, dokonywane tylko zapisami dodatnimi albo tylko ujemnymi,

• zapis dodatni to tzw. „storno czarne", które polega na dokonaniu zapisu korygującego na tych samych kontach, na których miał miejsce zapis błędny ale po przeciwnych stronach w stosunku do zapisu błędnego, storno czarne sztucznie zwiększa obroty na kontach, dlatego w praktyce rzadko jest stosowane,

• zapis ujemny to tzw. „storno czerwone", które polega na dokonaniu zapisu korygującego za pomocą liczb ujemnych (zapisanych w praktyce kolorem czerwonym lub ze znakiem - albo na niebiesko w ramce) na tych samych kontach, na których miał miejsce zapis błędny i po tych samych stronach kont; storno czerwone nie powoduje zniekształcenia obrotów kont.

CYKL EWIDENCJI KSIEGOWEJ

Bilans początkowy

Aktywa

Pasywa










Wn Konta aktywów Ma Wn Konta pasywów Ma

Sp Sp





+ - - +








Sk Sk




debetowe kredytowe








Bilans końcowy





Aktywa

Pasywa

Dzielenie i łączenie kont

1. Zdolność kont do dzielenia i łączenia to warunek racjonalnego dostosowania ilości kont do potrzeb ewidencji księgowej danej jednostki gospodarczej.

2. Celem podziału kont jest uzyskiwanie bardziej szczegółowych informacji o przedmiocie ewidencji.

3. W zależności od zakresu informacji jakie chce się uzyskać dzięki podziałowi kont księgowych wyróżnia się dwa kierunki podzielności kont:

1. poziomy,

2. pionowy.

4. W wyniku poziomego podziału konta, podziałowi podlegają zapisy debetowe i kredytowe. Konta które powstały z podziału przyjmują wszystkie funkcje konta dzielonego.

5. Wersje poziomego podziału kont:

1. wersja pierwsza polega na tym, że konto które było dzielone, przestaje funkcjonować ponieważ zostaje zastąpione kontami uzyskanymi w wyniku jego podziału (np. zamiast konta „Środki trwałe" wprowadzamy konta „Maszyny biurowe", „Urządzenia techniczne", „Środki transportu" itd.),

2. wersja druga polega na tym, że równocześnie funkcjonują konto dzielone i konta które powstały w wyniku podziału:

• konto dzielone funkcjonuje jako konto syntetyczne, do którego prowadzone są konta szczegółowe zwane analitycznymi,

• konta syntetyczne tworzą w praktyce księgę główną natomiast konta analityczne tworzą księgi pomocnicze,

• konta analityczne rozwijają (uszczegóławiają) obroty i salda danego konta syntetycznego,

• konta analityczne prowadzi się za pomocą zapisu powtarzanego, który polega na tym, że każda operacja zapisywana na koncie syntetycznym do którego prowadzona jest analityka zostaje powtórzona na koncie szczegółowym po tej samej stronie i w tej samej wartości,

• zapisy na kontach analitycznych dokonywane są jednostronnie wynika to z powtórzenia zapisu z konta syntetycznego,

• zapis powtarzany wiąże konta analityczne z odpowiednim kontem syntetycznym,

• konsekwencje zapisu powtarzanego:

• Σ obrotów debetowych wszystkich kont analitycznych prowadzonych do danego konta syntetycznego = obrotowi debetowemu tego konta,

• Σ obrotów kredytowych wszystkich kont analitycznych prowadzonych do danego konta syntetycznego = obrotowi kredytowemu tego konta,

• Σ sald debetowych wszystkich kont analitycznych prowadzonych do danego konta syntetycznego = saldu debetowemu tego konta,

• Σ sald kredytowych wszystkich kont analitycznych prowadzonych do danego konta syntetycznego = saldu kredytowemu tego konta,

• powyższe równości świadczą o zgodności ewidencji analitycznej z syntetyczną co sprawdzane jest okresowo za pomocą zestawienia obrotów i sald kont analitycznych.

6. Pionowy podział konta polega na wydzieleniu z jednej ze stron konta części obrotu powstałego z określonego tytułu i przeznaczeniu do jego ewidencji odrębnego konta.

7. Konto dzielone nazywa się kontem podstawowym, a konta powstałe w wyniku podziału pionowego to konta niebilansowe.

8. Sposób funkcjonowania kont niebilansowych jest podstawą do określenia ich jako kont korygujących:

1. konta korygujące zwiększające wartość danego składnika bilansowego (w przypadku gdy posiadają takie samo saldo jak konto podstawowe),

2. konta korygujące zmniejszające wartość danego składnika bilansowego (w przypadku gdy posiadają saldo przeciwne do konta podstawowego),

3. konta korygujące nie występują samodzielnie.

9. Łączenie kont jest procesem odwrotnym do dzielenia i polega na zastąpieniu kilku kont jednym, które będzie ujmowało operacje ewidencjonowane wcześniej na kontach łączonych.

10. Łączenie kont nie zmienia charakteru kont nowo tworzonych:

1. w wyniku połączenia kont aktywnych powstaje konto aktywne,

2. w wyniku połączenia kont pasywnych powstaje konto pasywne,

3. w wyniku połączenia konta aktywnego i pasywnego metodą netto powstaje konto aktywne - pasywne, którego saldo końcowe jest różnicą sald debetowego i kredytowego,

4. w wyniku połączenia konta aktywnego i pasywnego metoda brutto powstaje konto aktywno - pasywne, które posiada dwa salda końcowe:

• debetowe wyrażające składnik aktywów,

• kredytowe wyrażające składnik pasywów.

11. W wyniku połączenia kont służących do ewidencji należności i kont służących do ewidencji zobowiązań powstaje konto rozrachunkowe:

1. konta rozrachunkowe to konta aktywno - pasywne,

2. konto rozrachunkowe prowadzone dla jednego kontrahenta (konto analityczne) jest wynikiem łączenia koni metodą netto,

3. konto rozrachunkowe syntetyczne jest wynikiem łączenia kont metodą brutto.

12. Funkcjonowanie konta rozrachunkowego syntetycznego:



Wn Rozrachunki z odbiorami i dostawcami Ma

Sp Sp

saldo początkowe saldo początkowe

należności zobowiązania

+ N + Z

zwiększenie zwiększenie

należności zobowiązań

-- Z -- N

zmniejszenie zmniejszenie

zobowiązań należności




obroty debetowe obroty kredytowe

Sk Sk

saldo końcowe saldo końcowe

kredytowe debetowe

zobowiązania należności




suma kontrolna suma kontrolna

13. Zgodnie z ustawą o rachunkowości (Ustawa o rachunkowości art. 10, ust. 1) każda jednostka powinna posiadać dokumentacje umożliwiającą zapoznanie się z przyjętymi przez nią zasadami rachunkowości:

1. zakładowy plan kont,

2. wykaz stosowanych ksiąg rachunkowych,

3. dokumentację systemu przetwarzania danych.

14. Zakładowy plan kont obejmuje wykaz kont księgi głównej (ewidencji syntetycznej), przyjęte zasady księgowania na nich operacji gospodarczych oraz wyceny aktywów i pasywów, a także zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych (ewidencji analitycznej) i ich powiązania z kontami księgi głównej.

15. Zakładowy plan kont ustala i aktualizuje kierownik jednostki z uwzględnieniem przepisów (Ustawa o rachunkowości art. 83).

16. W celu ograniczenia nakładu pracy związanego z opracowaniem zakładowego planu kont i ujednolicenia zasad ewidencji operacji gospodarczych mogą być stosowane wzorcowe plany kont, (Ustawa o rachunkowości art. 83 ust. 1).

17. Wzorcowy plan kont dla jednostek gospodarczych został opracowany przez Departament Rachunkowości Ministerstwa Finansów:

1. wzorcowy plan kont zawiera wykaz kont syntetycznych zgrupowanych w 9 zespołach o numeracji od 0 do 8,

2. konta wykazane we wzorcowym planie kom posiadają symbole dwucyfrowe,

3. w danej jednostce symbolika kont zależy od stopnia ich rozbudowy.

WYKAZ KONT SYNTETYCZNYCH

W UKŁADZIE WZORCOWEGO PLANU KONT.

Nazwa zespołu	Symbol konta	Nazwa konta
Zespół 0 - Majątek trwały	01 02 03 07 08	Rzeczowy majątek trwały Wartości niematerialne i prawne Finansowy majątek trwały Umorzenie majątku trwałego Inwestycje
Zespół 1 -Środki pieniężne i rachunki bankowe	10 13 14	Kasa Rachunki i kredyty bankowe Krótkoterminowe papiery wartościowe i inne środki pieniężne
Zespól 2 - Rozrachunki i roszczenia	20 22 23 24	Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami Rozrachunki publicznoprawne Rozrachunki z pracownikami Pozostałe rozrachunki
Zespół 3 - Materiały i towary	30 31 33 34	Rozliczenie zakupu Materiały Towary Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów i towarów
Zespół 4 - Koszty według rodzajów i ich rozliczenie	40 49	Koszty według rodzajów Rozliczenie kosztów
Zespół 5 - Koszty według typów działalności i ich rozliczenie	50 55 58	Koszty działalności podstawowej Koszty zarządu (ogólnozakładowe) Rozliczenie kosztów działalności
Zespół 6 - Produkty	60 62 64	Produkty gotowe i półfabrykaty Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów Rozliczenia międzyokresowe kosztów
Zespół 7 - Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem	70 73 75 76 77 79	Sprzedaż produktów Sprzedaż towarów i materiałów Przychody finansowe Pozostałe przychody operacyjne Zyski nadzwyczajne Obroty wewnętrzne
Zespół 8 - Kapitały (fundusze), rezerwy i wynik finansowy	80 82 84 85 86 87	Kapitały (fundusze) zasadnicze Rozliczenie wyniku finansowego Rezerwy i przychody przyszłych okresów Fundusze specjalne Wynik finansowy Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego

Funkcjonowanie kont wynikowych

1. Zadaniem kont bilansowych jest ustalenie stanu danego składnika majątku (aktywów) lub źródeł jego pochodzenia (pasywów) na określony moment. Posiadany przez jednostkę majątek jest środkiem służącym do realizacji podstawowego celu działalności jednostki.

2. Jednostka gospodarcza prowadzi działalność w celu osiągnięcia dodatniego wyniku finansowego czyli zysku, który powoduje zwiększenie kapitału własnego.

3. Czynniki kształtujące wynik finansowy netto (zysk /strata) to:

1. koszty - wpływające ujemnie na wynik finansowy,

2. przychody - wpływające dodatnio na wynik finansowy,

3. wyniki nadzwyczajne:

• straty nadzwyczajne - wpływające ujemnie na wynik finansowy,

• zyski nadzwyczajne - wpływające dodatnio na wynik finansowy,

4. podatek dochodowy - wpływający ujemnie na wynik finansowy.

Podatek dochodowy wystąpi tylko w przypadku dodatniego wyniku finansowego brutto tzn. zysku brutto.

4. Wyjaśnienie pojęć:

1. koszty - to wyrażone wartościowo celowe zużycie rzeczowego majątku trwałego i obrotowego, wartości niematerialnych i prawnych, wynagrodzenia pracowników i narzuty na nie, usługi obce, opłaty i podatki o charakterze kosztowym oraz kary, odsetki za zwłokę i odszkodowania,

2. przychody - to należne lub uzyskane kwoty z tytułu sprzedaży wyrobów gotowych, usług, towarów, składników majątku, otrzymane dary, odszkodowania, kary i odsetki,

3. wyniki nadzwyczajne - to finansowe skutki zdarzeń powstających niepowtarzalnie, poza zwykłą działalnością jednostki, a szczególnie spowodowanych zdarzeniami losowymi, zaniechaniem lub zawieszeniem pewnego rodzaju działalności oraz postępowaniem układowym lub naprawczym,

4. podatek dochodowy - to jedna z form obowiązkowego obciążenia (zmniejszenia) wyniku finansowego:

• obliczany od wyniku brutto po uwzględnieniu korekt wynikających z ustawy o podatku dochodowym, czyli od dochodu,

• w celu ustalenia zaliczki na podatek dochodowy, dochód jednostki ustala się w sposób pozaksięgowy,

• odprowadzany jest co miesiąc do urzędu skarbowego w formie zaliczkowej,

• zaliczka na podatek dochodowy obliczana jest jako suma procentowa od dochodu osiągniętego za okres od początku roku do końca danego miesiąca,

• na koniec roku ustala się odpis wyrównawczy, który jest różnicą podatku dochodowego za cały rok obrotowy i naliczonych zaliczek.

5. Wynik finansowy netto jednostki ustalany jest w sposób księgowy na koncie „Wynik finansowy".

6. Charakterystyka konta „Wynik finansowy":

1. konto to jest kontem pasywnym:

• zwiększenia księguje się po stronie „Ma",

• zmniejszenia księguje się po stronie „Wn".

2. saldo tego konta wykazywane jest w bilansie w pasywach jako składnik kapitałów własnych,

3. konto „Wynik finansowy" służy do ustalenia wyniku netto tzn. wyniku brutto pomniejszonego o jego obowiązkowe obciążenia,

4. konto „Wynik finansowy" jest kontem wynikowo-bilansowym, ponieważ ustala się na nim wynik netto jednostki, który prezentowany jest w bilansie.

7. Funkcjonowanie konta „Wynik finansowy":

Wn (860) Wynik finansowy Ma





KOSZTY PRZYCHODY

poniesione w ciągu osiągnięte w ciągu

roku obrotowego roku obrotowego

STRATY ZYSKI

NADZWYCZAJNE NADZWYCZAJNE

poniesione w ciągu osiągnięte w ciągu

roku obrotowego roku obrotowego

PODATEK

DOCHODOWY

pomniejszenie

dodatniego wyniku

finansowego




obrót debetowy obrót kredytowy

zmniejszający zwiększający

wynik finansowy wynik finansowy

ZYSK NETTO lub STRATA NETTO

saldo końcowe saldo końcowe


kredytowe debetowe

przychody + koszty uzyskania

zyski nadzwyczajne > przychodów +

kosztów uzyskania straty nadzwyczajne >

przychodów + przychodów +

straty nadzwyczajne + zyski nadzwyczajne

podatek dochodowy




zbilansowany obrót zbilansowany obrót







8. Saldo konta „Wynik finansowy", zarówno zysk jak i strata, wykazywane są w bilansie jako pozycja pasywów, szczegółowo pozycja kapitałów własnych. Zysk jest wielkością dodatnią, natomiast strata to wielkość ujemna wykazywana w bilansie z arytmetycznym znakiem.

9. Zysk netto podlega podziałowi na przykład na: dywidendy, zasilenie kapitałów zapasowego i rezerwowego, na nagrody i premie. Strata netto podlega pokryciu z kapitału własnego.

10. W celu dostarczenia szczegółowych informacji o kategoriach kształtujących wynik finansowy dokonano pionowego podziału konta „Wynik finansowy" wydzielając z niego konta:

1. przychodów,

2. kosztów,

3. zysków nadzwyczajnych,

4. strat nadzwyczajnych,

5. podatku dochodowego.

Do ewidencji poszczególnych pozycji przeznaczono odrębne konta.

11. Konta, które powstały w wyniku pionowego podziału konta „Wynik finansowy" nazywa się kontami wynikowymi, ponieważ służą do szczegółowego przedstawienia wielkości wpływających na wynik netto danej jednostki.

12. Funkcjonowanie kont powstałych w wyniku podziału konta „Wynik finansowy" :

Wn Koszty Ma Wn Wynik finansowy Ma Wn Przychody Ma







Bieżąca Bieżąca



ewidencja ewidencja

poniesionych przeksięgowanie kosztów przeksięgowanie przychodów osiągniętych

kosztów przychodów

Wn Straty nadzwyczajne Ma Wn Zyski nadzwyczajne Ma





Bieżąca Bieżącą

ewidencja ewidencja



poniesionych przeksięgowanie strat przeksięgowanie strat osiągniętych

strat nad - nadzwyczajnych nadzwyczajnych strat nad -

zwyczajnych zwyczajnych


Wn Podatek dochodowy Ma




Naliczony


podatek przeksięgowanie podatku

dochodowy dochodowego

Przeksięgowania na konto „Wynik finansowy" dokonywane są na koniec roku obrotowego pod datą 31.12. XXXX.

13. Konta wynikowe zaliczane do kont pozabilansowych to również konta korygujące, ponieważ ujmują korekty czyli zmiany dodatnie i ujemne kapitałów (funduszy) własnych.

14. Charakterystyka kont wynikowych:

1. konta te nie posiadają stanów początkowych na początek roku obrotowego,

2. konta wynikowe otwiera się księgując na nich pierwszą operację dotyczącą danego zagadnienia,

3. bieżące księgowanie operacji wynikowych powoduje kumulowanie się obrotów na kontach,

4. ewidencja operacji wynikowych na kontach prowadzona jest do końca roku obrotowego,

5. na koniec roku obrotowego obroty z kont wynikowych przenoszone są na konto „Wynik finansowy", dlatego konta wynikowe nie posiadają sald końcowych na koniec roku obrotowego,

6. wynik finansowy w sposób księgowy ustala się tylko na koniec roku obrotowego.

15. Kategorie przychodów i kosztów są bardzo złożone, dlatego w celu dostarczenia szczegółowych informacji dokonuje się ich poziomego podziału.

16. Klasyfikacja przychodów:

1. przychody operacyjne - są wynikiem podstawowej inaczej zwykłej działalności jednostki, przychody operacyjne dzielą się na:

• przychody ze sprzedaży; są wynikiem działalności jednostki związanej bezpośrednio z jej podstawowymi zadaniami, wyróżnia się:

• przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych ,

• przychody ze sprzedaży usług,

• przychody ze sprzedaży towarów,

• przychody ze sprzedaży materiałów.

• pozostałe przychody operacyjne; nie są związane bezpośrednio z podstawową działalnością jednostki np. otrzymane darowizny, przychody ze sprzedaży środków trwałych.

2. przychody finansowe; są wynikiem przeprowadzonych operacji finansowych np. przychody ze sprzedaży papierów wartościowych, odsetki od udzielonych pożyczek, odsetki od środków pieniężnych ulokowanych na rachunkach bankowych.

17. Klasyfikacja kosztów:

1. koszty operacyjne; są ponoszone podczas realizacji podstawowej działalności jednostki, koszty operacyjne dzielą się na:

• koszty zwykłej działalności operacyjnej; są ponoszone w jednostce podczas realizacji zadań związanych bezpośrednio z jej podstawową działalnością,

• pozostałe koszty operacyjne; nie są związane bezpośrednio z podstawową działalnością jednostki np. przekazane darowizny, koszty związane ze sprzedażą środków trwałych, odszkodowania, kary, grzywny.

2. koszty finansowe; są ponoszone podczas realizacji operacji finansowych np. wartość sprzedanych papierów wartościowych po cenie nabycia, odsetki i prowizje od zaciągniętych kredytów i pożyczek.

18. Koszty zwykłej działalności operacyjnej jako kategoria najbardziej złożona podlegają dalszemu podziałowi.

19. Układ kosztów według rodzajów dzieli koszty na koszty proste, a następnie łączy je w jednorodne grupy uwzględniając ich treść ekonomiczną. Koszty proste to takie, których nie da się rozłożyć na elementy składowe.

20. Otrzymane w wyniku takiego podziału konta tworzą układ rodzajowy kosztów, który obejmuje następujące pozycje:

1. zużycie materiałów i energii - koszt zużycia: materiałów podstawowych, pomocniczych, biurowych, energii elektrycznej, cieplnej, paliw stałych, płynnych i gazowych, zakupione czasopisma, wydawnictwa periodyczne i informacyjne,

2. usługi obce - koszt usług świadczonych przez inne jednostki: usługi transportowe, remontowe, łączności, dozoru mienia i usługi najmu,

3. opłaty i podatki - opłaty: sądowe, notarialne, skarbowe oraz podatki o charakterze kosztów np. podatek od nieruchomości,

4. wynagrodzenia - płace na rzecz pracowników: wynagrodzenia pieniężne, wartość świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty,

5. świadczenia na rzecz pracowników - koszty świadczeń na rzecz pracowników: składki z tytułu ubezpieczeń społecznych i funduszu pracy oraz funduszu gwarantowanych świadczeń pracowniczych, odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, świadczenia z tytułu bezpieczeństwa i higieny pracy,

6. amortyzacja - koszty zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,

7. pozostałe koszty - np. koszty z tytułu podróży służbowych, koszty reprezentacji i reklamy, ubezpieczenia majątkowe.

21. Do ewidencji kosztów z uwzględnieniem ich struktury rodzajowej służy zespół 4 - Koszty według rodzajów i ich rozliczenie.

22. W małych jednostkach gospodarczych można ograniczyć ewidencję kosztów tylko do układu rodzajowego. W większych jednostkach układ rodzajowy może być stosowany jako jeden z kilku przekrojów kosztów. W takim wypadku będzie on tylko wstępnym ujęciem kosztów.

23. W jednostkach gospodarczych, w których przedmiot działalności jest różnorodny koszty dzieli się na grupy o wspólnych cechach według:

1. typów działalności np.:

• koszty działalności podstawowej:

• koszty działalności produkcyjnej,

• koszty działalności usługowej,

• koszty działalności handlowej.

• koszty działalności pomocniczej,

• koszty ogólnego zarządu (ogólnozakładowe).

2. faz (funkcji) wynikających z rodzaju prowadzonej działalności np.:

• w jednostkach handlowych wymienia się:

• koszty zakupu,

• koszty magazynowania,

• koszty sprzedaży,

• koszty ogólne.

• w jednostkach produkcyjnych wymienia się:

• koszty zaopatrzenia,

• koszty produkcji,

• koszty sprzedaży,

• koszty ogólne.

• miejsc powstawania kosztów np.:

• koszty poszczególnych wydziałów produkcyjnych,

• koszty zarządu.

• sposobu odnoszenia na produkty pracy inaczej według nośników kosztów:

• koszty bezpośrednie (odnoszone na dany produkt na podstawie dowodów źródłowych),

• koszty pośrednie (nie da się ich odnieść bezpośrednio na poszczególne produkty, podział tych kosztów prowadzony jest za pomocą kluczy podziałowych).

24. Na podstawie wymienionych klasyfikacji tworzy się w jednostkach gospodarczych układy kosztów:

1. nośnikowy, który grupuje koszty bezpośrednie,

2. funkcjonalno-podmiotowy, który służy do ewidencji kosztów pośrednich według miejsc ich powstawania, uwzględniając komórki organizacyjne jednostki i ich funkcje (układ ten dostosowany jest do struktury organizacyjnej jednostki),

3. kalkulacyjny, obejmuje układ nośnikowy i podmiotowo - funkcjonalny.

25. W przeciwieństwie do układu rodzajowego wspólnego dla wszystkich jednostek prowadzących różną działalność gospodarcza. układ funkcjonalno-podmiotowy jest charakterystyczny, odrębny dla każdej jednostki.

26. Do ewidencji kosztów według miejsc ich powstawania (układ funkcjonalno-podmiotowy) i nośników (układ nośnikowy) służy zespól 5 - Koszty według typów działalności i ich rozliczenie.

27. W zależności od postanowień danej Jednostki gospodarczej ewidencja kosztów prowadzona jest w jednym z trzech wariantów:

1. wariant pierwszy - ewidencja kosztów w układzie rodzajowym (zespół 4); stosowany w jednostkach prowadzących jednorodną działalność gospodarczą i posiadających nie rozbudowaną strukturę organizacyjną,

2. wariant drugi - ewidencja kosztów w układzie funkcjonalno - podmiotowym i nośnikowym (zespół 5); stosowany w jednostkach prowadzących różną działalność gospodarczą i posiadających rozbudowaną strukturę organizacyjną,

3. wariant trzeci - wstępna ewidencja kosztów w układzie rodzajowym (zespół 4), a następnie rozliczenie kosztów na konta układu funkcjonalno - podmiotowego i nośnikowego (zespół 5) za pośrednictwem konta „Rozliczenie kosztów"; wariant, ten dostarcza najwięcej informacji na temat kosztów.

28. Ewidencję kosztów i przychodów reguluje zasada memoriałowa według, której koszty i przychody powstają w momencie ich wystąpienia niezależnie od terminu ich regulacji.

29. Podczas ustalania wyniku finansowego obowiązuje zasada współmierności przychodów i kosztów:

1. współmierność czasowa nakazuje uwzględnianie podczas ustalania wyniku finansowego przychodów i kosztów dotyczących tego samego okresu,

2. współmiemość przedmiotowa nakazuje uwzględnianie podczas ustalania wyniku finansowego przychodów i tylko tych kosztów, które są źródłem ich uzyskania a nie wszystkich poniesionych w danym czasie.

Ewidencja podatku od towarów i usług (VAT).

1. VAT - podatek od towarów i usług to inaczej podatek od wartości dodanej).

2. Podmiotami opodatkowania są osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej i osoby fizyczne, jeżeli wykonują czynności opodatkowane.

3. Zwolnienia podmiotowe dotyczą np. zakładów pracy chronionej, podatników którzy płacą podatek w formie karty podatkowej.

4. Przedmiotem opodatkowania jest obrót, który powstaje w wyniku sprzedaży towarów i usług oraz obrót będący wynikiem czynności zrównanych ze sprzedażą.

5. Zwolnienia przedmiotowe dotyczą towarów i usług zwolnionych z podatku VAT zgodnie ustawą oraz wartości sprzedaży, która nie przekracza ustalonych limitów.

6. Podatek VAT jest podatkiem wielofazowym obciążającym wszystkie fazy obrotu towarami i usługami. Końcowy odbiorca płaci podatek, który jest sumą VAT we wszystkich fazach.

7. VAT naliczony występuje w fazie zakupu:

cena zakupu netto + VAT naliczony = cena zakupu brutto.

Należy pamiętać, że każda jednostka gospodarcza jest dostawcą i odbiorcą, faktura sprzedaży w jednej jednostce jest fakturą zakupu w innej jednostce).

8. VAT należny występuje w fazie sprzedaży:

cena sprzedaży netto + VAT należny = cena sprzedaży brutto,

(cena sprzedaży netto = cena zakupu netto + marża).

9. Podatek VAT jest obliczany jako suma procentowa od sprzedaży netto (podstawowa stawka VAT to 22%, obniżona 7%).

10. Sprzedaż brutto to suma sprzedaży netto plus VAT.

11. VAT naliczony ewidencjonuje się na koncie „Rozliczenie naliczonego VAT" po stronie debetowej. Na tym koncie ujmuje się również korekty VAT naliczonego oraz tę część VAT, która nie podlega odliczeniu od VAT należnego lecz obciąża jednostkę.

12. VAT należny ewidencjonuje się na koncie „Rozliczenie należnego VAT" po stronie kredytowej. Na koncie tym ewidencjonuje się również korekty VAT należnego.

13. Kwota VAT należnego > kwoty VAT naliczonego - powstaje zobowiązanie wobec urzędu skarbowego.

14. Kwota VAT naliczonego > kwoty VAT należnego - powstaje należność od urzędu skarbowego.

15. Całokształt rozliczeń jednostki z budżetem z tytułu podatku VAT dokonany jest na koncie „Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT":

1. na stronę debetową tego konta przenosi się na koniec miesiąca VAT naliczony,

2. na stronę kredytową tego konta przenosi się na koniec miesiąca VAT należny,

3. saldo końcowe debetowe to należność z urzędu skarbowego,

4. samo końcowe kredytowe to zobowiązanie wobec urzędu skarbowego.

16. Podstawowym dokumentem w obrocie opodatkowanym podatkiem VAT Jest faktura VAT :

1. wystawiona w dwóch egzemplarzach,

2. oryginał otrzymuje odbiorca (podstawa do zwrotu podatku),

3. wszelkie korekty dokonywane są na podstawie faktury korygującej.

17. Podatnik VAT wystawia jednostkom które nie są płatnikami VAT rachunek uproszczony.

EWIDENCJA OPERACJI GOSPODARCZYCH

ZGODNIE Z ZASADĄ PODWÓJNEGO KSIĘGOWANIA

ZESTAWIENIE OBROTÓW I SALD

---