Wykład I 13.04.2011

Monitoring Środowiska to badanie, analiza, ocena stanu środowiska w celu obserwacji zmian w nim zachodzących. Jeżeli mówimy o badaniu i ocenie to mamy na myśli to co do momentu badania w tym danym środowisku się działo na podstawie wcześniej dokonanych analiz. Ale również uzyskane wyniki z analizy w ramach Monitoringu Środowiska służą prognozowanie zmian środowiska. Na podstawie wieloletnich obserwacji można stwierdzić w jakim kierunku to środowisko się zmienia, a niektóre elementy, zmiany możemy przewidzieć.

Monitoring Środowiska może być prowadzony w skali globalnej (światowej, ogólnoświatowej), kontynentalnej, ogólnokrajowej i lokalnej (np. w obrębie województwa lub w strefie oddziaływania obiektu przemysłowego). Obejmuje on podstawowe elementy, składniki środowiska. Może dotyczyć powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych i podziemnych oraz morskich, gleby jak również może dotyczyć zjawisk występujących w przyrodzie (np. hałasu, pól elektromagnetycznych, jak również monitoringu przyrody ożywionej).

Monitoring Środowiska kojarzy się głównie z tym co w danej przyrodzie jest, ale istotne jest również to co my wprowadzamy do tego środowiska. Ważnym uzupełnieniem Monitoringu Środowiska są pomiary ilości zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska, np. emisji pyłów i gazów do atmosfery, ilości i składu ścieków odprowadzanych do wód, ilości nagromadzonych odpadów i ich charakterystyki.

Monitoring Środowiska odznacza się systematycznością badań prowadzonych wg ustalonych zasad zarówno w stosunku do metod pobierania prób jak i ich analizy. Chodzi o stworzenie takich samych warunków, aby uzyskane wyniki można ze sobą było porównać.

W ramach MŚ realizowany jest system kontroli jakości pomiarów, który obejmuje rejestrację i akredytację laboratoriów. Poza tym wykonuje się kontrolę uzyskiwanej dokładności metod analitycznych oraz kontroli czy badania wykonywane są na zalegalizowanej aparaturze.

W Monitoringu Środowiska stosuje się metody zarówno:

• manualne obejmujące pomiary okresowe ( nieautomatyczne),

• półautomatyczne stacje pomiarowe;

• automatyczne systemy pomiarowo-alarmowe charakteryzujące się ciągłością pomiarów.

Odrębną grupę stanowi zdalne monitorowanie jakości środowiska tzw. metody teledetekcyjne przy udziale promieniowania elektromagnetycznego.

Coraz większe znaczenie nabiera monitoring biologiczny, tzw. bioindykacja w szczególności w odniesieniu do obecności zanieczyszczeń. Polega ona na wykorzystaniu organizmów żywych roślin lub organizmów zwierzęcych do rejestracji szkodliwego oddziaływania zanieczyszczeń w danym środowisku.

Badania zwykle prowadzone są w sieciach obserwacyjno - pomiarowych, które stanowią źródło informacji o zanieczyszczeniach w środowisku. W zależności od celów,jaki za pomocą badań chcemy uzyskać, sieci można podzielić na:

1. sieć nadzoru ogólnego - organizowana na dużym terenie (makroskala) i stanowi podstawę monitoringu ogólnokrajowego, dotyczy ona przede wszystkim przestrzenno czasowego rozkładu zanieczyszczeń w skali dużych regionów i w długim okresie czasu;

2. sieci pomiarowo - alarmowe (automatyczne) - służą do bieżącego (w każdym momencie można określić) określenia stanu zanieczyszczenia powietrza głównie na obszarach miejsko - przemysłowych oraz kontroli wód powierzchniowych wykorzystywanych jako źródło wody pitnej (ujęcia wody pitnej), ze względu na ciągły pomiar otrzymywane informacje umożliwiają natychmiastowe przeciwdziałanie skutkom ewentualnego zanieczyszczenia, wyniki pozwalają na opracowanie prognoz krótkoterminowych, np. zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych oraz są wykorzystywane do określenia wpływu poszczególnych źródeł przemysłowych na stan wybranych komponentów środowiska;

3. sieci weryfikacyjne - są wykorzystywane do specjalnych celów m.in. służą do określenia dokładności opracowanych modeli rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń (kontrolują ), są używane do konkretnych badań naukowych więc są bardzo zróżnicowane pod względem obszaru (jeziora), czasu i rodzaju wykonywanych pomiarów.

Badania w zakresie Monitoringu Środowiska można prowadzić w stałej sieci punktów pomiarowych, czyli pomiary wykonywane za pomocą aparatury zainstalowanej na stałe lub też okresowo dostarczanej do punktu pomiarowego oraz badania w zakresie MŚ mogą być wykonywane w ruchomych punktach pomiarowych. W tym przypadku mamy do czynienia z aparaturą pomiarową zainstalowaną w ruchomych obiektach, np. w samochodzie, statku, balonie, spadochronie, helikopterze, samolocie, rakiecie lub satelicie.

Monitoring Środowiska charakteryzuje się systematycznością i jednolitością metodyki badawczej to również w momencie kiedy uzyska się wyniki ważne jest, aby sieci monitoringu stanowiły jednolity system zbierania, przesyłania i przetwarzania danych oraz ewidencji wyników pomiarów.

( Po to, aby można było porównać wyniki z różnych stacji badawczych po paru latach.)

Automatyczna sieć monitoringu dokonuje pomiaru w poszczególnych punktach pomiarowych metodami instrumentalnymi, w zadanym krokiem czasowym. Następnie urządzenie to przekazuje zakodowane informacje łączem kablowym lub radiowym do ośrodka gdzie dane są automatycznie rozkodowane, zweryfikowane i zapamiętane w komputerowej bazie danych.

Systemy zbierające wyniki badań (w postaci komputerowych baz danych), np. stężeń zanieczyszczeń w atmosferze, wyniki analiz jakościowych wód powierzchniowych i podziemnych, wyniki zawartości metali ciężkich w glebach możemy powiązać z geograficznym systemem informacyjnym, które umożliwiają wizualizację danych na mapach tematycznych (np. mapy pogody).

Zarys historii

Polska leży na terenie o znacznym zanieczyszczeniu powietrza....

2

---