1

Logistyka to kształtowanie optymalnych strumieni materiałów i związa­nych z nimi strumieni informacji w celu zaspokojenia potrzeb w rozpatry­wanym obszarze, przy racjonalnych kosztach.

Materiał oznacza tu surowce, półfabrykaty, wyroby finalne, części zamienne i materiały eksploatacyjne. Obszar ma znaczenie terytorialne (wydział, zakład, l region) oraz branżowe (przemysł spożywczy, dystrybucja leków itp.).

Tak pojętą logistyką są zainteresowani, oprócz inżynierów, ekonomiści, specjaliści w dziedzinie zarządzania oraz informatycy, pracujący w przemyśle, dystrybucji, handlu oraz w szkolnictwie i nauce. Pierwsze poważne zaintereso­wania wiedzą logistyczną, a jeszcze bardziej jej zastosowaniami (np. popraw­ne sformułowanie zadania logistycznego czy zaprojektowanie i wdrożenie systemu logistycznego w firmie), pojawiły się w Polsce w roku 1992. Rozwój tych zainteresowań oraz zapotrzebowanie na specjalistów jest wyraźny. W trakcie prac badawczych, a zwłaszcza konfrontacji teorii z praktyką, powstała potrzeba wyraźnego określenia przedmiotu i zakresu zainteresowań logistycznych inżynierów transportu. Pierwszym krokiem w tym kierunku

Logistyka stosowana jest dziedziną wiedzy i umiejętności potrzebnych do kształtowania racjonalnych strumieni materiałów i związanych z nimi stru­mieni informacji oraz do projektowania (kształtowania i wymiarowania) procesów przepływu materiałów i informacji, w celu zaspokojenia potrzeb w rozpatrywanym obszarze, przy racjonalnych nakładach i kosztach.

Głównymi produktami tej bardzo interdyscyplinarnej wiedzy i nabytych umiejętności mogą być:

— projekty i wdrożenia systemów logistycznych w produkcji, dystrybucji, handlu, siłach zbrojnych, szpitalnictwie itp.;

— analizy istniejących systemów logistycznych w celu ich modernizacji, rozbudowy lub intensyfikacji itp.

2

Proces logistyczny obejmuje przemieszczanie, manipulowanie, transport i składowanie „obiektów", tj. materiałów, informacji i energii. W ramach tego procesu obiekty są przekształcane ze swego stanu początkowego w stan koń­cowy, przy czym co najmniej jeden z elementów, takich jak czas, miejsce, liczba i artykuł zmienia się w taki sposób, że nie wywołuje to niepożądanych zmian cech obiektów.

System logistyczny to podsystem w przedsiębiorstwie, które składa się ze środków pracy, tj. maszyn i ludzi potrzebnych do przekształcenia obiektów, przy czym każdy system logistyczny zawiera w sobie charakterystyczny prze­pływ informacji.

Zadanie logistyczne polega na tym, aby w ramach danego systemu logi­stycznego przekształcić potrzebną liczbę obiektów w wymaganym miejscu i w wymaganym czasie, przy minimalnych kosztach.

Logistyka obejmuje badanie, projektowanie i eksploatację systemów i pro­cesów logistycznych, posługując się przy tym różnymi dyscyplinami nauki i dziedzinami techniki.

W zakres logistyki wchodzą wszystkie czynności przemieszczania i magazynowania , które mogą być ujęte w układ sieciowy oraz w jego ramach sterowane lub kontrolowane .

3

Rozróżniono następujące układy logistyczne:

— zakładowy układ logistyczny (ZL),

— międzyzakładowy układ logistyczny (MZL),

— układ logistyczny w skali makro (LM).

Zakładowy układ logistyczny przedstawiono schematycznie na rys. 9.2-9.4. W przedstawionej na rys. 9.2 strukturze widoczne są podukłady: przeładunkowy, magazynowy, transportu wewnętrznego i transportu technolo­gicznego (międzyoperacyjnego). Schemat na rys. 9.3 prezentuje grupę ukła­dów logistycznych w zakładach produkcyjnych (ZLP), a schemat na rys. 9.4 — grupę układów logistycznych w zakładach dystrybucyjnych (ZLD). Układy te można zapisać następująco:

ZLP = {P, TWp, M, SP}

ZLD ={P, TW_D, MS, MK}

gdzie: P — produkty przeładunkowe, łączące układ

logistyczny z otocze­niem w sensie przepływu

strumienia materiałów na wejściu (p_WE) i na

wyjściu (P_WY);

TWp — podukład transportu wewnętrznego w zakładach produkcyj­nych, w ramach którego odbywa się przemieszczanie materia­łów w obszarze

układu, przy czym TWp == {TWW, TWT ...};

TWW — transport międzywydziałowy; TWT — transport tech­nologiczny (międzyoperacyjny);

TWp— podukład transportu wewnętrznego w zakładach dystrybucyj­nych, przy czym TW_D = {TM, TS, TK}; TM - transport ma­gazynowy, TS — transport w strefie składowania, TK — trans­port w strefie komisjonowania;

M — podukład magazynowy, spełniający funkcje buforowe i przechowalnicze w całym układzie z tym,że M = {MS, MK};

MS — składowanie;

MK — komisjonowanie;

SP — system produkcyjny, jako

wewnętrzne uwarunkowanie zakła­dowego układu logistycznego.

Rys. 9.2. Struktura zakładowego układu logistycznego; P_WE — podukład przeładunkowy na wejściu, P_WY — podukład przeładunkowy na wyjściu, M_WE— podukład magazynowy na we­jściu, M_WY- podukład magazynowy na wyjściu, WE_Z - wejście zewnętrzne, WE_W - we­jście wewnętrzne, WY_Z — wyjście zewnętrzne, WY_W — wyjście wewnętrzne, TW — podukład transportu wewnętrznego, TT - transport technologiczny (międzyoperacyjny), SP - system produkcyjny (całkowity, ŚPI, SPII ..SPn - podsystemy logistyczne.

Rys. 9.3. Schemat układu logistycznego w zakładzie produkcyjnym; TZ — transport zewnętrzny, TW — transport wewnętrzny, TWW — transport wewnętrzny międzywy­działowy, TWT — transport wewnętrzny międzyoperacyjny (technologiczny), P_WE — podukład przeładunkowy na wejściu, P_WY — podukład przeładunkowy na wyjściu, M —podukład magazynowy (na wejściu i na wyjściu), SP — podsystem produkcyjny

Rys. 9.4. Schemat układu logistycznego w zakładzie dystrybucyjnym; TZ — transport zewnętrzny, TW — transport wewnętrzny, TM — transport magazynowy, TK — trans­port magazynowy w strefie komisjonowa-nia, P_WE — podukład przeładunkowy na wejściu, P_WY— poduklad przeładunkowy na wyjściu, MS — podukład magazynowy — strefa składowania, MK — podukład maga­zynowy — strefa komisjonowania

Dla układów tych przyjmuje się wymuszenia: zadanie logistyczne w posta­ci charakterystyk wejść i wyjść, a jako ograniczenia: teren i jego zabudowę oraz dostępność urządzeń i możliwości realizacyjne podukładów P, TW i M.

4

Międzyzakładowy układ logistyczny składa się z pewnej konfiguracji podukładów wybranych z co najmniej dwóch zakładowych układów logistycznych oraz układów transportu zewnętrznego. Przykładową strukturę prostego mię­dzyzakładowego układu logistycznego (MZL) przedstawiono na rys. 9.8. Skła­da się ona z:

— podukładów wybranych z 3 ZL (ZL₁, ZL₂, ZL₃),

— podukładów transportu zewnętrznego (TZ₁, TZ₂). Każdy z ZL_i (i = 1,2,3) składa się z następujących podukładów obsługują­cych system produkcyjny (SP_i):

— podukładu przeładunkowego na wejściu (P_WEi),

— podukładu magazynowego na wejściu (M_WEi),

— podukładu transportu wewnętrznego (TW_i),

— podukładu magazynowego na wyjściu (M_Wyi)

— podukładu przeładunkowego na wyjściu(P_WYi)

Rys. 9.8. Schemat prostego międzyzakładowego układu logistycznego — MZL; SP — system produkcyjny, ZL— zakładowy układ logistyczny, P_WE — podukład przeładunkowy na wejściu, P_WY - podukład

przeładunkowy na wyjściu, TW — transport wewnętrzny, TZ — transport ze­wnętrzny, M_WE — podukład magazynowy na wejściu, M_WY - podukład magazynowy na wyjściu

5

Układ logistyczny w skali makro może się składać z następujących bloków funkcjonalnych (rys. 9.9):

Blok pozyskiwania surowców, półfabrykatów i wyrobów gotowych z impor­tu (IM_i). Zewnętrznym wejściem (spoza zakładu) materiałowym do bloku jest tranzyt lub wyładunek środków transportu zewnętrznego z zagranicy. W bloku zawarte są stacje i porty graniczne oraz składy celne. Główne czynności to identyfikacja materiałów z dokumentami celnymi, wyładunek i załadunek oraz tymczasowe składowaniem Wewnętrznymi wyjściami z bloku są: tranzyt lub załadunek środków transportu zewnętrznego, które są kierowane do bloku WR_i, PU_i i HH_i.

Blok wydobycia surowców, rolnictwa i rybołówstwo WR_i. Zewnętrznymi wejściami do bloku są: wydobycie surowców naturalnych, uzyskiwanie pło­dów rolnych i leśnych oraz połowy ryb. Wewnętrznymi wejściami są wyładunki środków transportu zewnętrznego nadchodzących z bloków IM_i, PU_i i HH_i. W bloku oprócz czynności podstawowych, ma miejsce transport zewnętrzny i wewnętrzny, magazynowanie i przeładunki. Wyjściami wewnętrznymi z bloku są załadunki środków transportu zewnętrznego, kiero­wanych do bloków PU_i , HH_i , KZ,_i , EK_i.

Blok produkcji i usług (PU_i) skupiający zakłady przemysłowe produkcyjne i usługowe. Wewnętrznymi wejściami materiałowymi do bloku są wyładunki środków transportu zewnętrznego nadchodzących z bloków WR_i, IM_i, PW_i — innych zakładów kooperujących oraz HH_i. Obok czynności wynikających z podstawowych funkcji skupionych w systemach produkcyjnych i usługowych, w bloku dokonywane są: przeładunki, transport wewnętrzny i magazynowanie. Wyjściami wewnętrznymi z bloku są załadunki środków transportu zewnętrz­nego kierowanych do bloków HH_i, EK_i, WR_i, KZ_i. oraz PU_i — innych zakładów kooperujących. Wyjściem specjalnym z bloku jest usuwanie odpadów. Również wyjściami specjalnymi z bloku są obiekty stacjonarne, np. budownictwo.

Blok dystrybucji i skupiający przedsiębiorstwa handlu hurtowego i zaopa­trzeniowego (HH_i). Wejściami wewnętrznymi do bloku są wyładunki środków transportu zewnętrznego nadchodzących z bloków PU_i, IM_i- oraz WR_i. Głów­nymi czynnościami są: magazynowanie, rozdział, komisjonowanie i pakowanie. Wyjściami wewnętrznymi z bloku są załadunki środków transportu zewnętrzne­go kierowanych do bloków HD_i, EK_i, WR_i, oraz KZ_i.

Blok dystrybucji II skupiający sieć placówek handlu detalicznego (HD_i). Wejściami wewnętrznymi do bloku są wyładunki środków transportu ze­wnętrznego, głównie transport zaopatrzeniowy samochodowy — nadchodzących przeważnie z bloków HH_i Sporadycznie mogą mieć miejsce wejścia bezpośre­dnio z bloków WE_i, PU_i, oraz IM_i, co nie jest uwidocznione w schemacie bloko­wym układu. Głównymi czynnościami w bloku są: tymczasowe składowanie, oferowanie i sprzedaż, która stanowi wyjścia zewnętrzne z bloku.

Blok konsumpcji zbiorowej KZ_i skupiający sieć takich punktów, jak stołów­ki, restauracje, szpitale, hotele, biblioteki itp. Wejściami wewnętrznymi do bloku są wyładunki środków transportu zewnętrznego — głównie tzw. transport zaopatrzeniowy samochodowy — nadchodzący z bloków HH_i, PU_i, oraz WR_i. Główne czynności w bloku to, obok czynności podstawowych: tymczasowe składowanie, transport wewnętrzny i przeładunki. Wyjściem zewnętrznym z bloku jest zużycie lub wbudowanie.

Blok eksportu EK_i. Wejściami wewnętrznymi do bloku są wyładunki lub tranzyt środków transportu zewnętrznego nadchodzących z bloków WR_i, PU_i, oraz HH_i. W bloku zawarte są stacje i porty graniczne, bazy eksportowe i przeładunkowe, magazyny i urządzenie przeładunkowe. Blok EK_i jest bardzo często przestrzennie połączony z blokiem IM_i. Wyjściami zewnętrznymi z bloku są załadunki lub tranzyt środków transportu zewnętrznego kierowanych za granicę.

6

Zakładowy układ logistyczny realizuje zadanie logistyczne, które:

a) dla ZLP polega na przekształceniu i -tych strumieni materiałów wcho­dzących do zakładu od dostawców λ_WEzi na i -te strumienie materiałów wchodzące do produkcji λ_Wyi , w taki sposób, aby umożliwić ciągłość i ryt­miczność procesu produkcyjnego (jest to zadanie logistyczne na wejściu — zaopatrzenie), oraz na przekształceniu i -tych strumieni materiałów wycho­dzących z produkcji λ_WEwi w i -te strumienie materiałów wychodzące z za­kładu λ_Wyzi w taki sposób, aby zachowując wymienione wyżej warunki produkcji, spełnić wymagania odbiorców (jest to zadanie logistyczne na wyj­ściu — zbyt) (rys. 9.5), strumienie λ zapisuje się jak niżej:

Rys. 9.5. Schemat zadania logistycznego w zakładzie produkcyjnym — ZLP; SP - system pro­dukcyjny, λ_WEzi— i -ty strumień materiałów na wejściu wewnętrznym do układu logistyczne­go, λ_WYwi w i-ty strumień materiałów na wyjściu wewnętrznym z układu logistycznego, λ_WEwi - i-ty strumień materiałów na wejściu wewnętrznym do układu logistycznego, λ_WYzi- i -ty strumień materiałów na wyjściu zewnętrznym z układu logistycznego. λ⁰— opis jakościo­wy strumienia materiałów, λ^d - opis ilościowy strumienia materiałów.

gdzie: λ⁰—postać strumienia materiałów, tj. rodzaj transportowanych lub magazynowanych materiałów (pojedyncze sztuki, opakowania jednostkowe, opakowania zbiorcze, jednostki paletowe, kontenery - rys. 9.6);

λ^d — natężenie przepływu strumienia materiałów i jego rozkład w czasie;

Rys. 9.6. Podstawowe postacie transportowanych i magazynowanych tzw. materiałów sztuko­wych: a) pojedyncze sztuki, b) opakowania jednostkowe, c) opakowania zbiorcze, d) jednostki ładunkowe paletowe, e) jednostki kontenerowe

b) dla ZLD polega na przekształceniu i -tych strumieni materiałów wcho­dzących da zakładu dystrybucyjnego od odstawców λ_Wei , w i -te strumienie materiałów wychodzące z zakładu do odbiorców λ_Wyi , w taki sposób, aby zrealizować zamówienie klientów (rys. 9.7); strumienie λ zapisuje się jak niżej:

Rys. 9.7. Schemat zadania logistycznego w zakładzie dystrybucyjnym — ZLD; λ_Wei - i -ty strumień materiałów na wejściu, λ_Wyi - i -ty strumień materiałów na wyjściu, λ⁰ -opis jakościowy strumienia materiałów, λ^d — opis ilościowy strumienia materiałów

Zadanie logistyczne dla ZLP jest więc uwarunkowane zewnętrznie i we­wnętrznie. Pierwsze uwarunkowanie wynika z otoczenia, drugie z produkcji.

8

Struktura nakładów i kosztów

Nakłady na transport wewnętrzny można podzielić na:

— nakłady na elementy stałe N_TB,

— nakłady na wyposażenie niemechaniczne N_TW,

— nakłady na środki transportowe i urządzenia mechaniczne N_TT,

— nakłady na środki sterowania N_TS Łączne nakłady N_T wyraża suma

N_T = N_TB+N_TW+N_TT+N_TS [PLN]

Nakłady na elementy stałe N_TB wynikają z kosztorysów tych elementów. Pozostałe nakłady, tj. N_TW, N_TT i N_TS składają się z cen zakupu oraz z kosz­tów transportu i zainstalowania. Można je łatwo wyznaczyć na podstawie ofert od dostawców.

Ceny zakupu wyposażenia, środków i urządzeń transportowych oraz środ­ków sterowania stanowią podstawę do wyznaczania kosztów ich utrzymania w ciągu roku.

Roczne koszty eksploatacyjne transportu wewnętrznego K^R_TE składają się z:

— rocznych kosztów utrzymania K^R_TU = K^R_TUB + K^R_TUW + K^R_TUT+K^R_TUS ,

— rocznych kosztów robocizny K^R_TL

Zasady obliczania kosztów utrzymania i kosztów robocizny, a tym samym i kosztów eksploatacyjnych, podano na przykładzie wózków podnośnikowych w rozdz. 6.2.

9

11

Wybór kryteriów oceny danego zbioru wariantów projektowych uzależ­niamy od sytuacji zakładu i od dostępności danych. Nie zawsze jest konieczne uwzględnienie w ocenie wszystkich kryteriów podanych w tabl. 10.2. Można również zastosować inne kryteria, które dla rozpatrywanego układu (zakła­du) będą bardziej miarodajne. Innymi słowy przed przystąpieniem do projek­towania układu należy uaktualnić układ wartości. Przyjmuje się przy tym zasadę, że należy stosować jako kryteria parametry, mierniki i czynniki trudno mierzalne, których wartości mogą być wyznaczone dla wszystkich wariantów

12

Ocena cząstkowa

Ocena i porównanie wariantów projektowych zakładowego układu logistycz­nego za pomocą parametrów i mierników, czyli ze względu na kryteria wymier­ne, mogą być dokonane kolejno ze względu na wybrane kryteria jednorodne, tj. kryteria mające te same miana. Jest to tzw. ocena cząstkowa, której wynikiem może być zbiór list preferowanych kolejności wariantów projektowych, ze względu na wybrane wcześniej kryteria, które zestawiono w tabl. 10.2. Metoda ocen cząstkowych nie może być jednak wykorzystana do oceny wariantów ze względu na zbiór różnorodnych kryteriów, np. dobowej pracochłonności sprowa­dzonej (RSD) + nakładów (N) + elastyczności (ZO). Przy ocenie cząstkowej nie można również uwzględnić hierarchii celów.

Ocena kompleksowa

Do kompleksowej oceny wariantów projektowych zastosowano metodę zaczerpniętą z analizy wartości użytkowych. Metoda ta pozwala uwzględnić w ocenie hierarchię czynników mierzalnych i trudno mierzalnych. Parametry, mierniki i czynniki trudno mierzalne, powiązane ze sobą i uporządkowane, stanowią hierarchię celów. Przedmiotem oceny kompleksowej są warianty projektowe układu logistycznego, scharakteryzowane za pomocą parametrów, mierników i czynników trudno mierzalnych, dla określonego zadania lo­gistycznego opisanego procedurą przekształcenia strumieni wejściowych na wyjściowe. Struktury wejść i wyjść są wielkościami stałymi dla wariantowych rozwiązań projektowych.

Wybór kryteriów oceny danego zbioru wariantów projektowych uzależ­niamy od sytuacji zakładu i od dostępności danych. Nie zawsze jest konieczne uwzględnienie w ocenie wszystkich kryteriów podanych w tabl. 10.2. Można również zastosować inne kryteria, które dla rozpatrywanego układu (zakła­du) będą bardziej miarodajne. Innymi słowy przed przystąpieniem do projek­towania układu należy uaktualnić układ wartości. Przyjmuje się przy tym zasadę, że należy stosować jako kryteria parametry, mierniki i czynniki trudno mierzalne, których wartości mogą być wyznaczone dla wszystkich wariantów.

13

Z omówionych wyżej przesłanek wynikają założenia projektowania systemów logistycznych, np. w przedsiębiorstwie dystrybucyjnym:

1. System logistyczny powinien realizować formułowane przez Centrum zadanie logistyczne, wynikające z celów i planów firmy. Środki na tę realizację powinny być adekwatne do zadania.

2. Zadanie logistyczne w firmie polega na: sukcesywnym przekształcaniu strumieni ładunków dostarczanych do firmy od dostawców, w wyniku wysłanych wcześniej zamówień (strumienie informacji), w strumienie tychże ładunków, przetworzonych w procesach transportu, składowania, rozdziału i kompletacji wychodzące z firmy w wyniku realizacji sprzedaży. Przekształcanie strumieni ładunków zarządzane jest za pomocą strumieni informacji.

3. Bliższe określenie zadania logistycznego (wielkość, czasy itp.) formuło­wane jest przez Centrum, przy ścisłej współpracy z pionem logistyki.

4. Realizacja zadania logistycznego (m.in. technika, organizacja i koszty) zapewniająca wykonanie założonych przez firmę celów w sposób optymalny leży w kompetencji pionu logistyki, ukształtowanego w system logistyczny firmy.

5. Projekt systemu logistycznego powinien obejmować:

a) model przepływu materiałów i informacji;

b) zadanie logistyczne;

c) wyizolowanie obszaru firmy, który realizuje zadanie logistyczne oraz zapis wamnków brzegowych tego obszam;

d) ukształtowanie procesów i procedur przekształcających strumienie materiałów i strumienie informacji w poszczególnych obszarach systemu logistycznego;

e) obliczenie pracochłonności ww. procesów i procedur;

f) wymiarowanie procesów i procedur ze względu na: przestrzeń, czas, urządze­nia, środki transportowe, środki do sterowania, pracowników i koszty,

g) ocenę i wybór wariantu optymalnego według zaktualizowanego układu wartości (patrz rozdział 10).

Uwaga. Punkty c~e powinny być projektowane wariantowo.

15

Formułowanie zadania logistycznego

Podstawą projektowania systemu logistycznego jest opisany wcześniej oraz przedstawiony na rys. 11.2 i w tabl. 11.1 model przepływu materiałów i infor­macji w firmie „X".

Kształt i wielkość systemu zależy od przyjętego do realizacji przez system logistyczny zadania logistycznego lub jego części. Na przykład dla modelu pokazanego na rys. 11.2 zadanie logistyczne może być sformułowane dwojako, w zależności od rozległości systemu logistycznego w firmie:

Wariant l zadania logistycznego: zaopatrzenie sieci detalicznej firmy X — SD_gh w towary pochodzące z sieci dostawców DS_k , poprzez sukcesywne przekształcanie (w procesach przeładunkowych, transportowych, składowania, rozdzielenia i kompletowania) ilościowe i jakościowe strumieni towarów i związanych z nimi informacji (otrzymywanych od dostawców DS_k ich trans­portem, w wyniku przygotowanych w ramach systemu logistycznego) i wysy­łanych wcześniej strumieni informacji zamówień na strumienie towarów i informacji (przekształconych) oferowane do sprzedaży w sieci SD_{gh .}

Wariant 2 zadania logistycznego: sukcesywne przekształcanie strumieni towarów i towarzyszących im strumieni informacji dostarczanych przez do­stawców, ich transportem, do sieci baz magazynowych MR_g BR_g w wyniku złożonych wcześniej i przygotowanych poza systemem logistycznym (np. przez marketing w CT) zamówień, w strumienie towarów i towarzyszące im strumie­nie informacji dostarczane do sieci sprzedaży detalicznej SD_gh zarządzanej przez marketing w CT, w wyniku złożonych wcześniej przez tę sieć zamówień w BR_g.

Zadanie logistyczne w wersji l jest tak sformułowane, że wymaga objęcia systemem logistycznym niemal całego obszaru firmy X.

Zadanie logistyczne w wersji 2 jest tak sformułowane, że wymaga zaanga­żowania w systemie logistycznym tylko pewnych obszarów firmy, głównie trudniących się magazynowaniem i transportem. Pozostałe funkcje, z natury logistyczne, realizowane są przez tradycyjnie osadzone w firmie działy: zaku­pów, sprzedaży, marketingu, obsługi klientów itp.

16 także 13

Ponieważ wiele kryteriów związanych z jakością usług logistycznych, takich jak: czas realizacji zamówień, stopień komisjonowania itp. jest na ogół zawarte w zadaniu logistycznym, przyjmuje się bardzo często jako miarodajne dla oceny wariantów kryterium kosztów realizacji zadania logistycznego. Aby kryterium to uwolnić od wartości pieniężnej, koszty można wyrazić w tzw. pracochłonności sprowadzonej procesów czy procedur, liczonej w ciągu doby RS_D w roboczogodzinach. Schemat projektowania systemu logistycznego przedstawiono na rys. 11.1.

Rys. 11.1. Schemat projektowania systemu logistycznego z wyborem wariantów; RS_Di - dobo­wa pracochłonność sprowadzona procesu przepływu materiałów i informacji

CENTRUM LOGISTYCZNE

Centrum logistyczne (CL) to samodzielny podmiot gospodarczy, świadczą­cy usługi logistyczne (przewóz, przeładunki, magazynowanie, rozdział i kom­pletacja ładunków), realizujący tym samym funkcje zaopatrzeniowe i dystry­bucyjne w określonym obszarze. CL dysponuje:

— wydzielonym terenem i infrastrukturą (drogi, place, parkingi, budowle inżynierskie i budynki),

— wyposażeniem technologicznym do przemieszczania i magazynowania oraz urządzeniami do zarządzania,

— wykwalifikowanym personelem,

— organizacją.

Zbiór elementów CL tworzy system logistyczny, którego struktura i wielkość

zależą od zadania logistycznego (p. 13.3).

Funkcje centrów logistycznych

Funkcje CL podporządkowane są zawsze zadaniom logistyki w gospodar­ce, które spełniają wamnek dyspozycyjności określonych dóbr, w pożądanej ilości, we właściwym miejscu i właściwym czasie. Aby spełnić ww. kryteria asortymentu, ilości, miejsca i czasu, logistyka kształtuje powiązania i relacje oraz steruje przepływem ładunków między dostawcami a odbiorcami. Realizo­wane są przy tym główne cele logistyki: realizacja usług, zapewnienie jakości i obniżka kosztów.

Do standardowych funkcji centrów logistycznych zaliczono:

— przeładunek ładunków transferowych pochodzących od wielu dostawców,

— składowanie ładunków pochodzących od wielu dostawców i przeznaczo­nych dla wielu odbiorców,

— rozdział i kompletowanie (komisjonowanie) ładunków przeznaczonych dla wielu odbiorców,

• przewóz, głównie do odbiorców.

Obok ww. funkcji podstawowych występuje szereg funkcji pomocniczych, takich jak:

— obróbka materiałów;

— pakowanie, w wyniku którego powstają jednostki transportowe i magazy­nowe;

— usługi naprawcze;

— przyjmowanie zwrotów i reklamacji;

— czyszczenie opakowań itp.

Każde CL, jakkolwiek oferuje na ogół komplet usług standardowych, jest inne i nie można opracować typowego zadania logistycznego dla szeregu CL. Zadanie logistyczne to synteza funkcji CL.

Technologia i wyposażenie dla realizacji funkcji standardowych CL zależą w dużej mierze od rodzajów i gabarytów ładunków. Większość ładunków tzw. sztukowych przepływających przez CL o maksymalnie rozbudowanych funk­cjach można podzielić na 4 grupy:

grupa l — towary jednostkowe lub pojedyncze

ładunki luzem,

grupa 2 — towary opakowane lub w pojemnikach,

grupa 3 — towary w jednostkach ładunkowych (pakiety, palety, kontenery średnie),

grupa 4 - tzw. zintegrowane jednostki ładunkowe (ZJŁ)

w postaci dużych kontenerów, naczep siodłowych, nadwozi wymiennych, samocho­du ciężarowego, pociągu drogowego.

Przydatny w kształtowaniu CL ze względu na funkcje jest schemat stref funkcjonalnych CL pokazany na rys. 13.7. Przepływy i bufonowanie ładun­ków w poszczególnych strefach podporządkowane są odrębnym technologiom i odrębnej organizacji.

---