12.10.2009.- odstępstwa od normy,patologie, mowa i jej skladniki


12.10.2009r. Logopedia - KOLOKWIUM NR 2.

TERMINY:

  1. Norma językowa/wymawianiowa - mowa tej grupy społecznej, do której dany osobnik należy

  2. Zenon Klemensiewicz - norma to społeczny nakaz takiego, a nie innego zachowania językowego obwarowany groźbą sankcji (brak komunikacji, niezrozumienie, wykluczenie z grupy, pozbawienie pełnienia pewnych ról, wyśmianie, przedrzeźnianie, gorsze oceny)

Odstępstwa od normy:

PRZEJĘZYCZENIE (LAPSUS)

Występuje w mowie i piśmie, nie jest patologią (nie kwalifikuje się do terapii), podlega samokorekcie.

Przejęzyczenie wg Zofii Kruszelnickiej: jest to zjawisko deformacji językowej, przypadkowe, niezależne od stopnia opanowania techniki mówienia.

Przyczyny:

*wg Freuda - jeżeli przejęzyczenie skojarzy nam się ze sferą seksualną, to na pewno je zapamiętamy

Rodzaje przejęzyczeń:

  1. Transmutacja - przeniesienie cech artykulacyjnych z jednej głoski na inna głoskę:

    1. Wsteczna - dytychczas (zamiast dotychczas), zjane zjawisko

    2. Postępowa - atmosmera

    3. Obustronna - a teras nasa stała korespondencja; w marmurawych salach

  2. Metatezy - przestawianie kolejności głosek w wyrazach, sylab, wyrazów w wypowiedzi lub głosek w sąsiadujących wyrazach (spuneryzmy - żuma do Gucia, gra półsłówek)

  3. Elizje - opuszczanie fragmentu wypowiedzi (głoski, sylaby, wyrazu)

  4. Epenteza - wtrącanie, dodawanie członu wypowiedzi (głoski, sylaby, wyrazu)

  5. Antycypacje - wcześniejsze niż wynika z kontekstu użycie jakiegoś członu wypowiedzi

  6. Perseweracje - powtórne użycie jakiegoś członu, który już był użyty w dobrym kontekście

  7. Kontaminacje - swoisty rodzaj kompozycji leksykalnej, polegający na złączeniu dwóch lub więcej jednostek leksykalnych

Przejęzyczenia wg Idy Kurcz wynikają z:

  1. Błędnego wyboru:

    1. Semantyczne - mylimy wyrazy o podobnym znaczeniu

    2. Malantropizmy - od nazwiska Malantrop, mylenie wyrazów blisko brzmiących

    3. Kontaminacje - nie dokonuje się wyboru, wszystko się zlepia

  2. Błędnego programowania:

    1. Metatezy

    2. Antycypacje

    3. Perseweracje

BŁĄD JĘZYKOWY (też nie jest patologią) - odstępstwo od współczesnej normy językowej usankcjonowanej zwyczajem językowym i poczuciem językowym środowisk uznawanych za kulturalnych użytkowników języka ogólnonarodowego.

Przyczyny powstawania:

  1. Nieznajomość ogólnopolskiej normy językowej

  2. Niedostateczna troska o poprawną formę wypowiedzi

  3. Bierność myślowa mówiącego lub twórcy tekstu

Rodzaje błędów językowych:

  1. Ortograficzne (dysortografia)

  2. Fonetyczne, zwane błędami wymowy

  3. Słowotwórcze - używamy wyrazów w niewłaściwym znaczeniu

  4. Fleksyjne - błędy w odmianie

  5. Semantyczne - błędy znaczeniowe

  6. Frazeologiczne - błędy w odmianie fraz (np. wiadomość wyssana z palców - zamiast z palca)

  7. Stylistyczne - błędy w doborze słownictwa, środków językowych

  8. Interpunkcyjne

  9. Składniowe

BŁĄD WYMOWY - odstępstwo od przyjętej mowy wymawianiowej, wynikające z niewiedzy, złych nawyków czy przyzwyczajeń. Najczęściej błędna wymowa jest wynikiem naśladowania nieprawidłowych wzorców.

Co zaliczamy do błędów wymowy?

  1. Wymowa hiperpoprawna

  2. Wymowa z nieprawidłowym akcentem

  3. Wymowa przestarzała, np. miękkie „g”, „kompiuter”, „keczap”

  4. Wymowa z elementami gwary

  5. Dyftongizacja samogłosek nosowych w wygłosie („nie chcem, ale muszem”)

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
PATOLOGIE

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

WADA WYMOWY (DYSLALIA/ZABURZENIE ARTYKULACJI) - wg Kaczmarka - to termin stosowany do określenia wadliwych realizacji fonemów odbiegających od ustalonej przez tradycję normy. Najczęściej używa się tego terminu przy identyfikacji zaburzeń mowy, polegających na niemożności prawidłowego wymawiania jednego, kilku, a nawet kilkunastu dźwięków.

WADA MOWY - wg Styczek - odchylenie od normy językowej spowodowane zmianami w budowie narządów mowy (nadawczych i/lub odbiorczych) lub dysfunkcję mechanizmów mowy, zarówno na poziomie centralnym, jak i obwodowym. U podłoża wad mowy leżą defekty anatomiczne lub psychoneurologiczne (np. wady zgryzu, zła sprawność języka, zaburzenia psychoneurologiczne, nerwica)

ZABURZENIE MOWY (Kaczmarek) - zwane inaczej defektem mowy lub patologia mowy. Jest to termin najszerszy, gdyż obejmuje swoim zasięgiem wszelkie nieprawidłowości mowy (bez względu na ich stopień, objawy i etiologię), które prowadzą do zaburzeń komunikacji językowej. Zaburzenia te mogę być wywołane zarówno przez czynniki egzogenne, jak i endogenne. Zaburzenie mowy polega na tym, że nie potrafimy prawidłowo zbudować wypowiedzi lub jej percypować. Zaburzenie mowy odnosi się do czynności.

MOWA I JEJ SKŁADNIKI

MOWA wg Mariusza Maruszewskiego - jest to zespół czynności, składających się na procesy porozumiewania się za pomocą języka. Zdolność wykonywania tych czynności osobnik przyswaja sobie w wyniku zetknięcia z innymi osobnikami mówiącymi. Na mowę składają się więc dwie grupy czynności: nadawania i odbioru.

Składniki mowy:

  1. Język - społecznie ukształtowany system symboli o określonym znaczeniu, używany w procesie komunikowania się zgodnie z istniejącymi niezależnie od osobnika mówiącego zasadami budowy wypowiedzi językowych

  2. Tekst - językowo zorganizowana wypowiedź (komunikat), posiadający, w zależności od rodzaju przekazu, odmienną postać, która jest determinowana przez kanał przepływu informacji (tekst słowny, pisany, sygnalizowany). W każdym tekście wyróżniamy elementy:

Relacje pomiędzy poszczególnymi składnikami mowy:

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
INTENCJE WIADOMOŚCI SYGNAŁ ODBIÓR

0x08 graphic
ODTWORZENIE INTERPRETACJA

POZIOMY KOMUNIKACJI:

  1. Intrapsychiczny (wewnętrzny) - komunikuję się sam ze sobą

  2. Interpersonalny

  3. Grupowy

  4. Społeczny (np. przywódcy państwa)

KODY W KOMUNIKACJI SŁOWNEJ:

  1. Kod językowy:

  • Kod pozajęzykowy (parawerbalny):