necka - 1, 2 inteligencja, E


E.Nęcka- Inteligencja: geneza, struktura, funkcje

Rozdział 1- POJĘCIE INTELIGENCJI

  1. Klasyczne definicje inteligencji

*Pod wpływem ewolucjonizmu- zapożyczył pojęcia indywidualnej zmienności cech i przystosowania do wymagań środowiska.

*Istota zdolności umysłowych (geniuszu) w 2 cechach: energii działania (długotrwałe i wytężone działanie) i wrażliwości zmysłowej (dźwięki, zapachy itd.)

* połączenie filozoficznego empiryzmu i skrajnego natywizmu (dziedziczenie geniuszu): zdolności intelektualne są zależne od sprawności odbioru wrażeń z otoczenia, ale wrażliwość zmysłowa to cecha wrodzona

* zjawisko „regresji od średniej” - potomstwo osobników wysoce uzdolnionych jest przeciętnie mniej uzdolnione od swoich rodziców (przejaw degeneracji geniuszu z pokolenia na pokolenie)

(testy dla dzieci opóźnionych w rozwoju)

* kluczową zdolnością intelektualną jest umiejętność dokonywania sądów (zdrowy rozsądek)

*Myślenie osób inteligentnych charakteryzuje się: UKIERUNKOWANIEM (planowanie procesu myślenia i składających się nań procesów mentalnych) PRZYSTOSOWANIEM (przyjęcie właściwego sposobu wykonania zadania- strategii i przestrzeganiu kolejności operacji umysłowych) i KONTROLĄ (umiejętność krytykowania własnych myśli i działań)

*iloraz inteligencji -IQ (wiek umysłowy dziecka dzieli się przez wiek życia, a następnie mnoży przez 100), wiek umysłowy- określenie rozwoju intelektualnego dziecka, odpowiadające wiekowi, w którym większość dzieci osiąga właśnie ten poziom rozwoju.

* inteligencja- rodzaj energii mentalnej, przydzielanej poszczególnym czynnością i zadaniom umysłowym (różnice indywid. Wynikają z rozdysponowania tej energii)

* 3 podstawowe czynności poznawcze: NABYWANIE DOŚWIADCZEŃ (inteligentne postrzeganie świata- kategoryzowanie i kojarzenie), WNIOSKOWANIE O RELACJACH (dostrzeganie abstrakcyjnych zależność między obiektami i sytuacjami)- termin edukcji, i WNIOSKOWANIE O WSPÓŁZALEŻNOŚCIACH

  1. Współczesne definicje inteligencji

Inteligencja- zdolność umysłowa lub grupa zdolności (potencjalne zdolności jednostki, zdolności rzeczywiste lub poziom wykonania określonych czynności lub zadań- nie ma zgodności)- odpowiada to podziałowi hebla na intelig A (wrodzone możliwości), intelig B (możliwości rzeczywiste) i intelig C (to, co się ujawnia w testach).

* Sternberg i Detterman: 3 grupy definicji inteligencji (zdolność uczenia się na podstawie własnych doświadczeń, zdolność przystosowania się do otaczającego środowiska i zdolność metaloznawcza, czyli rozeznanie we własnych procesach poznawczych i zdolnościach ich kontrolowania)

* Linda Gottfredson (napisała artykuł): „Inteligencja- bardzo ogólna zdolność umysłowa, która min obejmuje umiejętności rozumowania, planowania, rozwiązywania problemów, myślenia abstrakcyjnego, rozumienia złożonych kwestii, szybkiego uczenia się oraz uczenia się na podstawie osobistego doświadczenia”. Wyróżnikiem inteligencji jest umiejętność zmagania się ze złożonością i nowością.

  1. Ukryte koncepcje inteligencji

Podsumowując rozdział: inteligencja to zdolność przystosowania się do okoliczności dzięki dostrzeganiu abstrakcyjnych relacji, korzystaniu z uprzednich doświadczeń i skutecznej kontroli nad własnymi procesami poznawczymi.

ROZDZIAŁ 2 - STRUKTURA INTELIGENCJI

Inteligencja to jedna czy wiele zdolności, (jeśli wiele, to jakie są wzajemne relacje między nimi). Koncepcje strukturalne: przyjmują istnienie hierarchii zdolności lub uznają, że poszczególne uzdolnienia są od siebie niezależne (2 rodzaje koncepcji). Modele strukturalne tworzono przy użyciu analizy czynnikowej (często nazywa się je czynnikowymi).

  1. Istota podejścia czynnikowego

* istotą analizy czynnikowej jest redukcja nadmiaru zmiennych opisujących zdolności lub inne cechy człowieka ( zakładamy, że cechy są stałe i ogólne, mimo że przejawiają się w różnych sytuacjach, więc chcemy je opisać na wyższym poziomie ogólności- móc diagnozować i prognozować a nie opierać się na konkretnej sytuacji)

* Charles Spearman (I zastosował analizę czynnikową): ZASADA POZYTYWNEGO RÓŻNICOWANIA (współzależność między wynikami różnych testów i miar uzdolnień)

Badanie. Okazuje się, że wyniki wszystkich miar testów były skorelowane pozytywnie- jedne bardziej, inne mniej (testy: zasobu słownictwa, rotacji liter itd.). Wniosek: istnieje naczelna zdolność intelektualna, która leży u podstawy wszystkich czynności intelektualnych i wszystkich szczegółowych uzdolnień: CZYNNIK INTELIGENCJI OGÓLNEJ g

* procedura analizy czynnikowej:

Pierwszy niezrotowany czynnik tkwi u podłoża sukcesu lub porażki we wszystkich użytych testach, jest więc esencją wszystkich sprawności, niezbędnych do rozwiązania tych zadań.

Jeśli wyciągnęliśmy więcej niż 1 czynnik, możemy poddać je rotacji (procedura obrotu osi, reprezentujących poszczególne czynniki, o określony kąt w wielowymiarowej przestrzeni wszystkich osi.

[Klasyczna analiza czynnikowa jest metodą statystyki opisowej, tzn. sugeruje pewien sposób opisu przestrzeni, zdefiniowanej czynnikami, ale nie przedstawia liczby czynników ani ich relacji. Dopiero konfirmacyjna analiza czynnikowa pozwala wnioskować o najlepszym rozwiązaniu czynnikowym- takim, który najlepiej pasuje do obserwacji empirycznych, zawartych w macierzy interkorelacji.]

  1. Modele hierarchiczne

*Spearman- I czynnikowa teoria inteligencji: wykonanie jakiejkolwiek czynności intelektualnej wymaga 2 zdolności (dwuczynnikowa): czynnika ogólnego g (wspólnego dla wszystkich zadań) i czynnika specyficznego s (swoistego dla każdego zadania). Zadania bardziej „nasycone” czynnikiem g bardziej diagnozują ocenę poziomu inteligencji ogólnej.

Czynnik g (~ „energia mentalna”- ukł. nerwowy dysponuje stałą ilością energii, która może być przydzielana różnym zadaniom w zależności od decyzji podmiotu, jego woli)

*Wszystkie hierarchiczne modele inteligencji zakładają istnienie inteligencji ogólnej, ważnej dla wykonywania wszelkich czynności intelektualnych i tworzone są na podstawie analizy czynnikowej.

*Philip Vernon- poza czynnikiem g wyróżnił 2 duże czynniki grupowe ( werbalno- szkolny i przestrzenno- manualny), kilka mniejszych czynników grupowych i czynników specyficznych.

*R.Cattel i J.Hornem- rozbili czynnik g na 2 czynniki grupowe: inteligencję płynną (Gf- zdolność dostrzegania złożonych relacji między symbolami i wykonywania manipulacji na tych symbolach, niezależnie od doświadczenia osobniczego i od znaczenia owych symboli) i skrystalizowaną (Gc- dysponowanie wiedzą i umiejętnościami ważnymi w danym kontekście kulturowym). Gf jest pierwotnym wyposażeniem biologicznym, które w wyniku właściwych „inwestycji”, dokonywanych w trakcie rozwoju „krystalizuje się” w postaci konkretnych umiejętności.

Teoria wkładu: płynne zdolności poznawcze są inwestowane w procesy uczenia się i nabywania doświadczeń, a skutki tych procesów mają rozstrzygające znaczenie dla oceny zdolności skrystalizowanych.

Wyróżnili też 3 czynniki drugiego rzędu: ogólną zdolność wyobrażeniową (Gv), ogólną płynność (Gr) i ogólną szybkość (Gs).

  1. Modele czynników równorzędnych

Istnieje pewna liczba jednakowo ważnych zdolności intelektualnych

*L.Thurstone- pierwotne zdolności umysłowe (7 podstawowych, wzajemnie niezależnych czynników): rozumienie inf. słownych, płynność słowna, zdolności numeryczne, zdolności pamięciowe, szybkość spostrzegania i rozpoznawania obiektów, rozumowanie indukcyjne i wizualizacja przestrzenna.

Inteligencja- zdolność do hamowania reakcji instynktowych (jeśli człowiek jest do tego zdolny to lepiej radzi sobie z zadaniami intelekt~ refleksyjność.)

*J.P. Guilford- (nie wyszedł od analizy czynnikowej tylko od modelu teoretycznego!) każda zdolność umysłowa odnosi się do określonego materiału, wykorzystanego w zadaniach testowych. Wyróżnia on 4 rodzaje materiału (figuralny, symboliczny, semantyczny i behawioralny), 5 grup procesów umysłowych (poznawanie, operacje pamięciowe, wytwarzanie dywergencyjne, wytwarzanie konwergencyjne i ocena faktów myślenia) i 6 klas możliwych wytworów- wszystko to pomnożył i wyszło 120 zdolności umysłowych.

Podsumowanie

4


Wyszukiwarka