Tomasz Kaliszewicz

Dziennikarstwo i Komunikacja Społeczna

Rok II, grupa IV

„Jedynka” kontra „Dwójka”

Analiza porównawcza dwóch wydań serwisów

informacyjnych Telewizji Polskiej:

„WIADOMOŚCI” I „PANORAMY”

I. WSTĘP

Na jesieni 2004 r. swoje nowe oblicza zaprezentowały "Fakty", "Wydarzenia" i "Wiadomości" - czołówka polskich serwisów informacyjnych. Rok później metamorfozę przechodzi ostatni z dużych programów informacyjnych - „Panorama”. Ma być szybciej, atrakcyjniej i bardziej lokalnie.

Czy nowa „Panorama” jest w stanie konkurować ze swoim odpowiednikiem z programu pierwszego TVP? Postanowiłem to sprawdzić na głównych wydaniach „Wiadomości” i „Panoramy” z 10 stycznia 2006 roku.

II. ANALIZA

Graficzna czołówka „Wiadomości” utrzymana jest w kolorze niebieskim, w logo programu znajduje się ziemski glob. W „Panoramie” natomiast dominuje pomarańczowy kolor, podobnie jak w przypadku „Wiadomości” w czołówce widzimy kulę ziemską. „Panorama” stosując barwę pomarańczową, postanowiła odróżnić się od swoich konkurentów, których studia utrzymane są w podobnej kolorystyce.

Oba dzienniki rozpoczynają się od tzw. forszpanu, czyli zapowiedzi wydarzeń dnia. Z przedstawionej poniżej tabelki wynika, że jeśli chodzi o dwa pierwsze wydarzenia, serwisy są ze sobą zgodne. Dopiero w trzeciej pozycji następują różnice.

Warto podkreślić, że dzienniki odstępują od klasycznej formuły forszpanu - wiadomości przedstawione w zapowiedzi, w głównej części dziennika nie następują kolejno po sobie. Ma to na celu zatrzymanie przed ekranem widza, gdyż zwykle trzeci zapowiadany temat jest sensacyjny, bulwersujący bądź po prostu ciekawy.

Tabela nr.1

Zawartość forszpanu

Wiadomości	Panorama
Koalicja PO - PiS	Koalicja PO - PiS
Powołanie Centralnego Biura Antykorupcyjnego	Powołanie Centralnego Biura Antykorupcyjnego
Tragiczna pomyłka lekarzy	Sprawa pozbawienia emerytury stalinowskiej prokurator

Z zestawienia (tabelka nr. 2) wynika, że różnice między prezentowanymi tematami są duże. Oba serwisy zgodne są jedynie jeśli chodzi o dwie pierwsze wiadomości - dalej dzienniki różnią się ze sobą zarówno pod względem gatekeepingu, jak i doboru informacji.

Tabela nr.2

Tematyka oraz kolejność przekazywania komunikatów

Wiadomości	Panorama
Koalicja PO - PiS	Koalicja PO - PiS
Powołanie Centralnego Biura Antykorupcyjnego	Powołanie Centralnego Biura Antykorupcyjnego
List Nuncjusza	Odwołanie rządu na Ukrainie
Spotkanie prezydenta Kaczyńskiego z korpusem dyplomatycznym	Zawieszenie wypłaty emerytury dla stalinowskiej prokurator
Coraz silniejsza złotówka	Kandydaci do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
Odwołanie rządu na Ukrainie	Proces o granice obrony koniecznej
Szykany na Białorusi polskich harcerzy	Tragiczny błąd lekarzy
Ranny Polak w Iraku	Paraliż Warszawy
Iran - wznowienie programu atomowego	Delegacja Watykanu i wizytacja miejsc
Stan zdrowia Ariela Szarona	Paszporty Polityki
Zawieszenie wypłaty emerytury dla stalinowskiej prokurator
Tragiczny błąd lekarzy
Żubry na sprzedaż

Jak wynika z zestawienia „Wiadomości” nadały w sumie 13 informacji, podczas gdy „Panorama” o trzy mniej. Pięć wiadomości pokrywało się ze sobą. Nowością w „Panoramie” (nieznaną w innych serwisach) jest dwuminutowa rozmowa prezentera z ekspertem, który w studio komentuje ostatnią nadaną informację (w badanym wydaniu była to wiadomość na temat odwołania ukraińskiego rządu).

Odmieniona „Panorama” przede wszystkim chce prezentować informacje krajowe, stąd też jej hasło promocyjne „Najbardziej Polska”. W badanym wydaniu „Panoramy” na dziesięć informacji, tylko jedna była z zagranicy. W „Wiadomościach” natomiast na trzynaście informacji, pięć dotyczyło zagranicy. Potwierdza to, że „Panorama” konsekwentnie realizuje swoje założenie (wykres nr 1). „Wiadomości” oprócz pełnych relacji z zagranicy, stosują również tzw. blok wydarzeń - informacje następują kolejno po sobie i nie są przerywane zapowiedzią prezentera.

Wykres nr 1

Procent wiadomości krajowych i zagranicznych

Stacje telewizyjne dla uaktracyjnienia przekazu stosują różnego rodzaju elementy graficzne - plansze, mapy, wizualizacje. Dzięki temu widz może łatwiej przyswoić komunikat, np. na temat kształtowania się kursu euro wobec złotówki na przestrzeni kilku ostatnich lat. Z przeprowadzonych przeze mnie badań, wynika że „Wiadomości” 10 stycznia 2006 r. stosowały takie elementy średnio w co drugiej informacji. „Panorama” natomiast w co piątej (wykres nr 2).

Wykres nr 2

Elementy graficzne - plansze, mapy

W relacjach reporterów „Wiadomości” większą uwagę zwraca się na ludzi wypowiadających się do kamery. Na jeden komunikat przypadają niecałe cztery osoby, podczas gdy w „Panoramie” blisko trzy. Więcej w „Wiadomościach” jest również wypowiedzi ekspertów (np. profesorów, czy specjalistów w danej dziedzinie). „Panorama” natomiast chętniej pokazuje polityków (wykres nr 3).

Wykres nr 3

Średnia liczba osób wypowiadających się do kamery (przypadająca na jeden komunikat)

W obu serwisach da się zauważyć niską liczbę stendaperów przypadających na jeden komunikat (wykres nr 4). Reporterzy rzadko pojawiają się na końcu materiału, a jeśli już to ich wypowiedzi nie przyciągają uwagi (w odróżnieniu od kolegów z „Faktów” lub „Wydarzeń”, którzy często stosują figury stylistyczne, grę słowem, niebanalne puenty).

Wykres nr 4

Średnia liczba stendaperów przypadających na jeden komunikat

III. WNIOSKI KOŃCOWE

Szefowie „Panoramy” i „Wiadomości” zgodnie twierdzą, że oba serwisy nie są dla siebie konkurencją - według nich programy mają się uzupełniać, a nie walczyć ze sobą. Być może z tego wynika fakt, że tematy poruszane w tych dziennikach rzadko się pokrywają (jeśli już, to tylko w sytuacji kiedy news jest bardzo ważny). W „Panoramie” zobaczymy więcej informacji z kraju, natomiast w „Wiadomościach” informacje z kraju i z zagranicy rozkładają się mniej więcej równomiernie.

Widoczną różnicą między serwisami jest budowa informacji. W „Wiadomościach” większy nacisk kładzie się na wypowiedzi osób, których bezpośrednio dotyczy temat oraz ekspertów. Na przykład „Panorama” w informacji o zawieszeniu emerytury dla stalinowskiej sędzi Heleny Wolińskiej, przywołuje wypowiedzi ministra sprawiedliwości, wiceministra obrony narodowej oraz pracownika Instytutu Pamięci Narodowej. „Wiadomości” oprócz tych osób, pokazują dodatkowo wypowiedź byłej opozycjonistki (która była więziona, cierpiała a teraz ma niską emeryturę) oraz telefonują do samej Wolińskiej. Ponadto „Wiadomości” w materiale pokazują archiwalne zdjęcia oraz dokumenty do których udało się dotrzeć reporterowi. W „Panoramie” widz tego nie zobaczy.

Mankamentem obu dzienników jest brak żywiołowości w przekazie oraz przesadna powaga. Reporterzy są zbyt „ugrzecznieni” a prowadzący posługują się językiem zbyt oficjalnym - wolnym od jakichkolwiek zabiegów stylistycznych, parafraz, barwnych porównań czy chociażby poczucia humoru. Bez tego ciężko będzie konkurować tym serwisom z ich odpowiednikami w telewizjach komercyjnych.

Przedstawione przeze mnie badania mogą być przypadkowe, gdyż przeprowadzone zostały tylko na podstawie jednego wydania „Wiadomości” i „Panoramy”. Jednak doskonale pokazują, że ten sam temat można przedstawiać w różny sposób - bardziej lub mniej wyczerpująco, z większą lub mniejszą ilością komentarzy i z różną liczbą elementów graficznych ułatwiających widzowi przyswojenie informacji. Pokazują również, że „Wiadomości” i „Panorama” raczej nie są sobie konkurencją, gdyż zakres prezentowanych tematów jest inny.

---