Kollokacja


Józef Korzeniowski

KOLLOKACJA

Wstęp (Stefan Kawyn)

  1. ŻYCIE I DZIAŁALNOŚĆ PISARSKA JÓZEFA KORZENIOWSKIEGO

Dom i dzieciństwo

Korzeniowski ur. się 19 marca 1797r. w pobliżu Brodów. Wywodził się ze zubożałej szlachty, ojciec Wincenty był rządcą majątku Wincentego Potockiego, zamieszkiwał razem z żoną Klarą z Winklerów i dziećmi „folwark ekonomii brodzkiej” tam urodził się Józef. W 1799 cała rodzina przeprowadza się do własnego folwarczku. W swoich listach wspomina później kilka wydarzeń z rodzinnej wioski. (m. in. pożar Brodów 1801r.).

Pierwsze nauki.

Rodzice wcześnie nauczyli Józia czytać i pisać, potem pobierał nauki u pana Filipowicza, który przygotowywał go do tzw. szkoły normalnej znajdującej się w Brodach. Uczęszczał tam od ósmego roku życia tj. od 1804-1807.Rok uczył się w gimnazjum w Zbarażu. Drugą klasę ukończył w Czerniowcach- zabrał go tam zamożny bratanek matki. Dalszą naukę przerwało żądanie ojca o powrocie do rodzinnego domu (obawiał się, żeby syn nie zatracił poczucia tożsamości narodowej). Zapisał syna do gimnazjum w Krzemieńcu (1809). Wincenty odwiedzał syna przekradając się przez kordon. Stało się to jednak uciążliwe i przeprowadził się z rodziną na stałe do Krzemieńca.

W szkole krzemienieckiej był Korzeniowski uczniem dziesięć lat do 1819r. Pozostał jeszcze dwa i poświęcił się nauce o literaturze. Utrzymywał siebie i brata zarabiając od szesnastego roku życia udzielaniem korepetycji

Zainteresowania literackie.

Początkującemu literatowi swą życzliwość okazywał wykładowca uczelni krzemienieckiej, ks. Alojzy Osiński- Korzeniowski napisał wiersz na jego cześć. Drugim bodźcem była działalność na uczleni organizacji literackich. 1815/1816 działa w Klubie Piśmienniczym, który składał się tylko z siedmiu członków, którzy na zebraniach odczytywali swoje utwory i zapoznawali się z najwybitniejszymi utworami polskimi i obcymi, wspólna praca literacka- przepolszczenie utworu Chateaubrianda Rene. 1818/1819 zostaje członkiem Towarzystwa Uczniów Liceum Wołyńskiego Ćwiczących się w Porządnym Mówieniu i Pisaniu. Zachowały się wiadomości, że w 1818 odczytał swą race pt. Co jest patetycznem? Oraz wiersz Oda do pióra.

Iuvenilia literackie.

Z zapałem oddawał się pracy literackiej. Jego twórczość odpowiadała normom poetyki klasycystycznej, sięgał po formę warszawskich klasyków: K. Koźmiana i L. Osińskiego i odę. Odą na rok 1815 rozpoczął karierę literacką. W odach dominuje patetyczność. Drukowana w 1819r. Ernestyna posiada pewne podobieństwo do schillerowskiego wiersza Rycerz Toggenburg.

Wyjazd do Warszawy.

W dniach 7-25 czerwca w szkole krzemienieckiej odbył „generalną wizytę” Czartoryski. Gimnazjum wołyńskie zostało podniesione do stopnia liceum (1819r.)- pośredniego w ewolucji ku uniwersytetowi. Kurator zwrócił uwagę na uzdolnienia i pracowitość Korzeniowskiego, który miał za rok opuścić szkołę i zaproponował mu możliwość uzyskania stypendium w Uniwersytecie Wileńskim albo miejsce domowego nauczyciela w rodzinie magnackiej w Warszawie. Korzeniowski wybrał Warszawę, mógł pomagać materialnie rodzicom. Uczył w domu gen. Wincentego Krasińskiego.

W domu Krasińskich.

W salonie Krasińskiego raz na tydzień odbywały się zebrania literatów i artystów warszawskich, które stały dla Korzeniowskiego otworem. Zadowolenie to jednak mąciła żona Kraińskiego, która ograniczyła powinności pedagogiczne tylko do nauczania literatury i języka. Bała się, żeby ubogi szlachcic nie wywarł szkodliwego wpływu na jej syna. Ta niezdrowa atmosfera spowodowała, że Korzeniowski opuścił dom Krasińskich po wygaśnięciu kontraktu.

W bibliotece Zamoyskiego.

W roku 1820 Korzeniowski uzyskał posadę bibliotekarza w „Błękitnym pałacu” Zamoyskiego. Miał doprowadzić do porządku obfite zbiory rycin, rękopisów i druków. Praca w bibliotece wgłębia go szczególnie w twórczość Jana Kochanowskiego i Zabłockiego.

Wśród literatów warszawskich.

Dzięki bywaniu na zebraniach u gen. Krasińskiego nawiązał bliższe kontakty z Osińskim, Morawskim i Brodzińskim. Zachodził do redakcji „Pamiętnika Warszawskiego”, „Tygodnika Polskiego” (później „Wandy”), współpracował z Krzemieńcami w „Pamiętniku Naukowym”. Wszedł w skład redakcji „Gazety Literackiej”. Czerpał rady i wskazówki od Brodzińskiego.

Plon literacki.

Nie można wyznaczyć zdecydowanej linii rozwoju. Posługiwał się nowymi i starymi środkami. Sentymentalne dumy ( Drzewko złamane, Ostatnia praca). Wiersz Światełko (przeróbka z Ernestyny) mimo określenia „balladą” pozostał dumą. Tren Omnii w dolinie Beder nie ma charakteru romantycznego. List do ks. Alojzego Osińskiego cechuje forma epitre, którą posługiwali się Boileau i Feliński. Wiersz do Morawskiego cechuje kontakt z Brodzińskim. Wiersz Chwała poety to wyraz natchnienia poetyckiego twórcy przypominające wypowiedzi Schillera.

Pierwsze próby romantyczne.

Pierwsze kroki na polu dramatopisarstwa, Tren Omni- echo Schillera i Voltaire. Przekłada Zairę, prawdopodobnie Tankreda, tłumaczy utwory Schillera: Intrygę miłość, Marię Stuart, Wilhelma Tella, Don Karlosa.

Korzeniowski skrytykował pracę w teatrze Osińskiego. Pierwszy dramat Korzeniowskiego napisany w Warszawie pt. Klara (jedenastozgłoskowiec bezrymowy) odpowiadał realizmowi, wprowadzał konflikt dramatyczny- nierówności społecznej.

Starania o Katedrę w Krzemieńcu.

W roku 1823 Korzeniowski ożenił się Z Moniką Opoczyńską. Wcześniej podjął starania o stanowisko profesora literatury polskiej w Liceum Krzemienieckim. Skierował prośbę do Czartoryskiego pomagał mu, w tym przyjaciel Adolf Dobrowolski, który był sekretarzem kancelarii księcia w Puławach. Czartoryski wysłał do Józefa Twardowskiego rozprawę Korzeniowskiego pt. Wstęp do pisma o tragedii. O istocie poezji w ogólności wystawiając przy tym pochlebną opinię. Wniosek zyskał przychylą opinię i Korzeniowski został mianowany nauczycielem literatury polskiej. 6 sierpnia 1823r. przeniósł się z żoną do Krzemieńca.

W Krzemieńcu spędził dziesięć lat, otoczony rodziną, mając przy sobie rodziców okres ten zaliczał do najszczęśliwszych w życiu

Prace literackie

Książka Kurs poezji (powst. W 1823-25; wyd. w 1829) zalecona jako podręcznik dla uczniów i nauczycieli. Korzeniowski rozważał w niej zagadnienie smaku, istoty piękną, poezji, prawdy i stylu; zagadnienie sztuki dramatycznej, gdzie wysunął najistotniejsze cechy: jedność akcji i indywidualność charakterów. Zachwyt budził w nim Szekspir. Wysoko cenił Schillera.

Napisał dramaty:

Echa powstania listopadowego w Liceum Krzemienieckim.

Lata 1830-33 spadła działalność pisarska Korzeniowskiego związana też z przygotowaniem do powstania i jego wybuchem. Zlikwidowanie Liceum i przymusowe przesiedlenie Korzeniowskiego do Kijowa. Uczniowie spiskowali i przygotowywali się do powstania. Władze szkolne wydały profesorom nakaz, by odbywali niespodziewane wizytacje w stancjach uczniów. Korzeniowski natknął się na takie zebranie doradził uczniom, żeby nie podejmowali przedwczesnych zamiarów, a on puści w niepamięć to, co słyszał. Po niedługim czasie, prawdopodobnie na skutek wygadania się któregoś z uczniów na dom Korzeniowskich spadła rewizja, a sam Korzeniowski został aresztowany i odstawiony do Żytomierza. Na skutek zajść w Królestwie Polskim sytuacja w Liceum pogarszała się. Najpierw przerwano tam naukę, potem nauczycielom wypłacano połowę pensji, a w 1833 Liceum z biblioteką zostało przeniesione do Kijowa. Korzeniowskiemu kazano się tam udać, a jego chora żona z dziećmi miała dojechać później.

W Kijowie przebywał od jesieni 1833 do wiosny 1838. Nastały ciężkie czasy, bieda, w tych okolicznościach urodził się syn Władysław. Korzeniowski zmuszony był brać na stancję synów przyjaciół. W szkole wykładać musiał częściowo po łacinie i francusku. Prowadził lektorat polskiego przez rok potem został mu odebrany przez władze. Korzeniowski przyjaźnił się ze studentem Ksawerym Pietraszkiewiczem. Fakt te zaniepokoił władze obawiające się o działania konspiracyjne i nakazano Korzeniowskiemu przenieść się do Charkowa, gdzie miał objąć urząd dyrektora gimnazjum. Nagłe przeniesienie nie pozwoliło mu nawet sprzedać domu w Kijowie i pożegnać się z rodzicami. Powinności te mała załatwić żona, a potem przeprowadzić się do rodzinnego Krzemieńca.

Dorobek okresu kijowskiego.

Trudne warunki życia w Kijowie spowodowały, że Korzeniowski niewiele mógł pisać. Jednak twórczość tego okresu jest świadectwem doskonalenia sztuki w zakresie dramatopisarstwa:

Sztuka narracyjna:

Późniejsze: Podziękowanie, Po latach trzydziestu. Egzekwie, Korespondencja.

Pobyt w Charkowie

Pracy miał wiele jako dyrektor gimnazjum i wizytator szkól guberni, ponieważ poprzednik jego nie dbał o poziom nauczania. Dostał służbowe mieszkanie. Przyczynił się do podniesienia poziomu nauczania. Korzeniowski urządzał spotakania towarzyskie, ale pobyt w Charkowie traktował jak wygnania.

Działalność pisarska w okresie charkowskim

W Charkowie przebywał w latach 1838-46. Jako pisarz wykazuje ożywienie i przedsiębiorczość. Dużo pisze, prowadzi korespondencje z Kraszewskim wymieniając uwagi nad stanem ówczesnej literatury. Odznacza się znakomitym obyciem teatralnym. Doskonale zna wszystkie elementy towarzyszące wystawieniu sztuki.

Dramaty charkowskie:

Kraszewski nie uznawał dramatów książkowych pisał z myślą o scenie. Kiedy w skutek intryg w teatrze została odebrana mu możliwość wystawiania sztuk poszedł w stronę powieściopisarstwa.

Komedia i fraszki:

Komedie maja tematykę konwencjonalną, silnie naznaczony koloryt lokalny. Korzeniowski karcił wady społeczne, przybierał postawę satyryka i moralisty:

Forma komediowa pozwalała Korzeniowskiemu na wprowadzenie elementu dydaktyzmu.

Pierwsza powieść:

Wizyta warszawska w roku 1844.

Dzięki znajomości z księżna Michałową Radziwiłłową w październiku 1844r. zjechał do Warszawy . Przyjazd ten wzbudził sensację zarówno głosów krytyki i jak szerszej publiczności. Triumfy święciła Panna mężatka. Korzeniowski chciał zostać dyrektorem warszawskiego gimnazjum, spotkał się jednak z nieprzychylnością gen Okuniewa, który wiedział że Korzeniowski nie przyłoży ręki do programu rusyfikacji. W listopadzie wracał do Charkowa. Postanowił wnieść prośbę o zwolnienie i wyjechać z rodziną do Warszawy. 1846r. przybył z rodziną do Warszawy. Otrzymał nominację na stanowisku dyr. Gimnazjum w Warszawie.

W Warszawie. Praca w szkolnictwie.

Rok 1846 był trudny dla rozwoju szkolnictwa ze względu na liczne represje i rozporządzenia. Korzeniowski próbował podnieść poziom szkoły i zlikwidować przekupstwo i nadużycia. W 1848r. został wizytatorem. Kładł nacisk na nauczanie w języku polskim tych, którzy wykładali w tym języku wyróżniał. W wyd. w 1850r. Instrukcji dla nauczycieli elementarnych, w której sprzeciwiał się narzucaniu szkołom wiejskim w Królestwie Polskim języka rosyjskiego. Relacje z jednej wyprawy wizytacyjnej podał w Dzienniku wizytatora, 1849r.

W środowisku literackim i teatralnym Warszawy.

Dużo czasu poświęcał teatrowi i stosunkom ze światem aktorskim. Realizacją koncepcji utworzenia „repertuaru prowincjonalnego” jest niedokończony utwór Posag, czyli Nowy sposób pożyczania, tragikomedia w trzech aktach, której jedynie Prolog był drukowany w 1863r. Komedię Reputacja w miasteczku wystawił zrzekając się honorarium autorskiego było to odpowiedzią na apel Kraszewskiego. Cały dochód został przeznaczony na cele nowego teatru w Żytomierzu.

Warsztat pisarza.

Pisał starannie przed wydaniem odczytywał w rodzinie - Kollokacja lub wśród aktorów- dramaty.

Przejście na pole powieśc.

W okresie warszawskim powieść wysuwa się na czoło jego twórczości, pozwalała mu ująć więcej spostrzeżeń.

Pogląd na znacznie powieści

Na początku swojej twórczości uważał dramat za gatunek kunsztowny i wymagający ogromnej zdolności od autora. Później stopniowo odchodzi od tych przekonań na rzecz powieści

Udział w dyskusji nad powieścią.

Powieść mogła wiernie odwzorowywać rzeczywistość- realizm jako bodziec do pisania powieści. Zadaniem Korzeniowskiego w powieści występuje istotna treść : „prawda o ludziach”.

Jak pojmował realizm?

Mówi o tym w XII rozdziale powieści pt. Garbaty. Pisarz w powieści może wykazać błędy i nadużycia społeczeństwa. Ostro krytykował arystokrację.

Nowa tematyka w powieściach Korzeniowskiego

Okres warszawski to czas przedstawiania w powieściach miasta.

Powieści warszawskie :

Dydaktyzm- chciał ustrzec od manowców, uczciwość, praca.

Moralistyka w powieści Korzeniowskiego.

Dydaktyzm Korzeniowskiego wyrażał się w: wprowadzeniu bohatera pozytywnego czy osoby obserwatora, rezonera lub takie przedstawianie akcji z którego wynika nauka moralna. Stosował także odautorskie uwagi, ostrzeżenia i pouczenia. W Kollokacji i Spekulancie wyśmiał przesądy rodowe. Pogardę dla drobnej szlachty, zamiłowanie do cudzoziemszczyzny, pomiatanie językiem ojczystym

Ku powieści- syntezie.

Ujęcie w powieści obrazu życia społeczno- obyczajowego epoki. Przykład takiej powieści to Krewni- przedstawił rozmaite warstwy społeczne: arystokrację, dorobkiewiczów, rzucających się w wir różnorodnych interesów ,”klasę środkującą” między arystokracją drobną szlachtą. Idealizował drobną szlachtę: pracowitość, rządność.

Rodzaje powieści Korzeniowskiego.

Prawie wszystkie powieści obracają się w sferze zagadnień współczesnego życia społeczno-obyczajowego. Akcja powieści rozgrywa się najczęściej w czwartym i piątym dziesięcioleciu XIX w. Tadeusz Bezimienny sięga do roku 1814.W dorobku pisarza znajduje się jedyna powieść o tematyce historycznej: Pan Stolnikowicz wołyński. Nie jest to powieść historyczna wypełnia ją jedynie obraz przedstawiający typowe cechy życia szlacheckiego ostatnich dziesięcioleci XVIII w.

Cechy budowy powieści Korzeniowskiego.

Do powieści polskiej wnosił element planowości w budowie utworu, konstrukcji, kompozycji. Niektóre powieści posiadają budowę panoramiczną, skupiając się na ukazanym obrazie- Pan Stolnikowicz wołyński np. obraz domu Olszanskich. Wyprawa po żonę powieść złożona z obrazów życia obyczajowego szlachty. Tadeusz Bezimienny- powieść biograficzna przedstawiająca bieg życia bohatera od urodzenia aż do śmierci.

Postaci

Pojawiają sie takie, których rola polega na przedstawieniu poglądów pisarza, jego ideałów i opinii, mają one służyć za wzór do naśladowania. Zmiany na twarzy bohaterów odzwierciedlają ich stany psychiczne.

Dialogi i opisy.

Dialogi posuwają akcję na przód. Wiele jest dialogów charakteryzujących postaci czy środowiska. Liczne opisy.

Odautorskie uwagi o powieści.

Korzeniowski często zabiera głos zwracając się ze swym komentarzem bezpośrednio do czytelnika. IV cz. rozdz. Emeryta dotyczy formy powieściowej, XII rozdz. w Garbatym sprawy realizmu. Znaleźć można także ironiczne docinki w odwecie za nieprzychylne recenzje, gawędy z czytelnikiem.

Krytyka literacka wobec powieści Korzeniowskiego.

Powieści Korzeniowskiego cieszyły się powodzeniem wśród czytelników. Krytyka literacka na ogół podzielała opinię publiczności. Znalazły się też głosy sprzeciwu które na podstawie Spekulanta nie godziły się na rozwiązania zagadnień społeczno- molarnych. Julian Klaczka ostro skrytykował Krewnych.

Drobne utwory narracyjne

Korzeniowski określał różnie swoje drobne utwory:

Opowiadania: Wtorek i piątek, Ksiądz gwardian, scena na balu, Pomyłka.

Powiastki: Podziękowanie, Dobrze i to wiedzieć na te ciężkie czasy

Obrazek z życia: Artykuł,

Powieść: Korespondencja, Krzyż na stepie, Dwa śluby

Dramaty

W okresie warszawskim napisał mało dramatów. Tematyką ich są zagadnienia estetyczne, twórczość artystyczna.

Komedie

Komedie okresu warszawskiego to przeważnie komedie intryg. Występują tam środowiska szlacheckie, a także miejskie: rzemieślnicze, kupieckie, inteligencji pracującej. Z miastem związane są miejsca rozgrywającej się akcji: kawiarnia, sklep szewski. Pisał komedie prozą. Jednak od roku 1857 (Młody mąż) przerzucił się na komedie wierszowane: Konkurent i mąż, Majątek albo imię. Wiersza białego użył w tragikomedii Złote kajdany.

Przekłady i przeróbki

Korzeniowski przekładał dzieła z języków obcych szczególnie dramaty. Przekłady dramatów Schillera, którego bardzo cenił: Intryga i miłość, Maria Stuart, Wilhelm Tell, Król Jan(1841), Król Ryszard II (1860). Dokonał przeróbki farsy E. Labiche i Marc-Michel Raptus granej pt. Nowy mizantrop i druciarz; komedii Musseta Il ne faut jurer de rien opatrzył tytułem: Zielone rękawiczki.

Korzeniowski przerobił także utwór o tematyce historycznej- włoska powieść Massima d'Azeglio Niccolo dei Lapi

Korzeniowski jako librecista

Był autorem tekstu do opery projektowanej przez Stanisława Moniuszkę Rokiczana. Treść zaczerpnął z książki Józefa Mączyńskiego Pamiątki w Krakowie, gdzie znalazł epizod z życia Rokiczany, nałożnicy Kazimierza Wielkiego.

Korzeniowski jako organizator szkolnictwa w Królestwie Polskim.

Aleksander Wielopolski zlecił mu ułożenie planu szkolnictwa w Królestwie Polskim. Następnie został powołany na urząd dyrektora wydziału oświecenia czuwał na jego realizacją.

„Starzy i młodzi”

Korzeniowski proponował pracę organiczną młodzież uważała to za rezygnację i stawała do powstań zbrojnych konflikt pokolenia młodych i „starych”. Konflikt ten był motywem do napisania utworu Nasza prawda. Korzeniowski zaczął wątpić w politykę Wielopolskiego i w marcu 1863r. ciężko chory, zażądał zwolnienia ze służby i wyjechał za granicę.

„Nasza prawda”

Utwór pisany u schyłku życia autora; drukowany w 1898r. w Brodach nosi podtytuł: Scena z życia Polski z roku 1863. Przedstawił w nim Korzeniowski konflikt między młodymi a starymi, zwolennikami walki a zwolennikami pracy organicznej. Przedstawił obozy ideowe w Królestwie Polskim

„Treny przedgrobowe”

W wierszu tym zaznaczył swoją postawę względem arystokracji. Widział w niej wady i błędy obyczajowe i przewinienia, które ściągnęły na Polskę nieszczęścia.

Śmierć i pogrzeb pisarza

Zmarł 17 września 1863r. w Dreźnie. Zwłoki przewieziono 5 kwietnia 1864r. do Warszawy i złożono na cmentarzu powązkowskim, obok syna w grobowcu rodzinnym.

  1. „KOLLOKACJA”

Powstanie utworu.

Napisał ją Korzeniowski w ciągu niespełna miesiąca. Następnie tradycyjnie przeczytał najbliższej rodzinie. Pozwolenie na druk wyszło z Komitetu Cenzury w Wilnie 7 września 1846r. w 1847 ku zadowoleniu jego czytelników powieść była już w księgarniach.

Tematyka wołyńska

Wołyń- teren obserwacji pisarza.

Problematyka powieści.

Żywioł dydaktyczny

Widoczne jest w Kollokacji stanowisko Korzeniowskiego moralisty, motywy pedagogiczne i dydaktyczne np:

Poglądy swoje przedstawia Korzeniowski również na zasadach kontrastu; np. w IV rozdziale przedstawił na zasadzie komizmu szlachtę czapliniecką oraz rodzinę Płachtów i przez zadanie pytania: „A państwo Starzyccy?” przenosi czytelnika do spokojnego dworku rządzonego według innych zasad.

Lekkomyślności, próżniactwu i rozrzutności kolokatorów przeciwstawił roztropność, pracowitość i umiarkowanie Starzyckich idealizacja. Zaniedbanemu zwłaszcza pod względem molarnym, wychowaniu Henryka Podziemskiego, Korzeniowski przeciwstawił troskliwe choć twarde i surowe wychowanie Józefa. Obłudników czekała kara, tym którzy zaznali szczęścia na skutek oszustw sprawiedliwość.

Budowa powieści

Składa się z szesnastu rozdziałów, z których pierwsze cztery prezentują główne osoby akcji- Kamilę, Józefa, prezesa Zagartowskiego oraz służą poznaniu miejsc, w których toczyć się będzie akcja powieści- dom Zagartowskiego, dworek Starzyckich, kolokacja Płachtów. V-XIV rozwój akcji, punkt szczytowy- starcie Hipolita Starzyckiego z prezesem oraz Kamili z ojcem. Dwa ostatnie rozwiązanie powikłań akcji, pełnią rolę epilogu- informacja o Kamili po śmierci ojca, ostateczne losy osób biorących udział w akcji, małżeństwo Kamili i Józefa.

Powieść opiera się na dwóch zasadniczych motywach: miłość Kamili do Józefa, a drugi akcja prezesa mająca na celu wyrugowanie szlachty czaplineckiej z jej cząstek kolokacyjnych i skupienie posiadłości w jednym ręku. Kamila nie waha się wystąpić przeciwko ojcu walcząc o własne szczęście. Józef wykazuje bierność.

Środowiska społeczne w „Kollokacji”

Korzeniowski w Kollokacji analizował środowiska. Pokazał środowisko opanowane tylko jednym pragnieniem- gorączką pieniądza i władzy. „Rzeczpospolita kollokacyjna” została przedstawiona na zasadzie komizmu. Środowisko dorobkiewiczowskie reprezentuje prezes Zagartowski, kapitalista z głównym doradcą Szolmą obmyśla plany zaborczości prezesa. W gabinecie tym toczą się również rozmowy groźne w konsekwencjach dla niedoparzonych klientów. Przedstawił zatem Korzeniowski pracownię kapitalisty i jego samego przy pracy. W usta Kamili wplótł bunt przeciwko tym postępowaniom. Zwraca się przeciwko planom ojca , a prezesa w konsekwencji doprowadza do choroby i śmierci.

Postaci

Charakterystyka postaci była bardzo dokładna często Korzeniowski podawał od siebie szczegółowe informacje.

Dialogi

Dialog służy do charakteryzowania postaci.

Efekty komizmu

Komicznie wyglądają kolokatorzy, komiczny ich kostium, ruchy, słowa, sytuacje w których się znajdują. Komizm sprzyja celowy satyrycznemu. Satyra tutaj zwraca się przeciw cudzoziemszczyźnie arystokratki.

Związki literackie

W Kollokacji występuje związek z Balzakiem: Pani Włodzimierzowa oraz jej syn rozczytują się w Fizjologii małżeństwa. Zagartowski przypomina szereg balzakowskich kreacji. Postaci kolokatorów przypominają technikę Dickensa z Klubu Pickwicka. Wątek romansowy Kamili i Józefa- Walter Scott i jego romanse sentymentalne. Sejmik szlachty czaplineckiej- rada w Panu Tadeuszu, prezes- rejent z Zemsty, pożegnanie kochanków- pożegnanie z IV cz. Dziadów, tematyka wołyńska- Kraszewski Latarnia czarnoksięska.

Trwała wartość powieści

Pisar uchwycił zjawiska środowisk społecznych na podstawie obserwacji terenów Wołynia. Dzięki temu Kollokację można nazwać literackim dokumentem epoki czwartego i piątego dziesięciolecia XIX w. Wnikliwa kreacja postaci zaświadczyła o wysokim poziomie tworzenia sztuki realistycznej.

„Kollokacja wśród współczesnych i potomnych”

Powieść została przyjęta życzliwie cieszyła się dużym zainteresowaniem. Krytyka literacka miała kilka zastrzeżeń. August Wilkoński twierdził, że w tekście są skazy językowe. Aleksander Tyszyński błędnie upatrzył główną treść w romansie Kamili i Józefa i posądzał o przesyt namiętności w powieści. Stanisław Tarnowski oburzony był postępowaniem Kamili wobec ojca. Głosy sprzeciw nie pomniejszyły popularności wśród czytelników. Kollokacja była inscenizowana w 1850r. i przekładana na języki obce

1


Wyszukiwarka