Ewa Flaga EE i A, II rok
Opracowanie pozycji literatury:
Edyta Gruszczyk - Kolczyńska
„Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki”
Wybrana przeze mnie publikacja Edyty Gruszczyk - Kolczyńskiej to przykład publikacji niezwykłej. Nieczęsto bowiem zdarza się, by zagadnienia dosyć trudne i nie do końca oczywiste z racji swojej specyfiki były przedstawione w sposób przejrzysty i łatwy w zrozumieniu na tyle, że zapoznać się z nimi może nie tylko pedagog, nauczyciel czy terapeuta, ale także nieprofesjonaliści - rodzice czy inni ludzie zainteresowani z własnych przyczyn losem dzieci, które nie potrafią poradzić sobie z wymaganiami stawianymi im na lekcjach matematyki.
Autorka przedstawia w szerokim ujęciu problem specyficznych trudności w uczeniu się matematyki w klasach najmłodszych. Nie skupia się na trudnościach zwyczajnych, które są zawsze związane z uczeniem się matematyki. Bada jedynie dzieci z problemami, nie umiejącymi sprostać wymaganiom nauczyciela. Analizę swoją autorka rozpoczyna od przedstawienia przyczyn niepowodzeń takich dzieci wskazując tu wyraźnie na konieczność wystąpienia u dzieci dojrzałości szkolnej. Odwołuje się więc do wskaźników pozwalających ocenić możliwości dziecka w tym zakresie takie jak: świadomość w jaki sposób należy liczyć, poziom rozumowania operacyjnego, umiejętność swobodnego przechodzenia z jednego poziomu reprezentacji na drugi czy poziom odporności emocjonalnej i sprawności manualnej. Po niezwykle wnikliwym przedstawieniu przyczyn problemów dzieci i omówieniu wynikających z tego tytułu zachowań patologicznych na lekcjach matematyki, autorka przedstawia sposoby diagnozy zaburzeń tych dzieci, wskazując na zalety i wady testów stosowanych w różnych poradniach pedagogicznych i wreszcie rozwijając swoje poglądy na metody w tym wypadku najlepsze. Swoje rozważania kończy Gruszczyk - Kolczyńska radami praktycznymi dotyczącymi koncepcji zajęć korekcyjno - wychowawczych, od omówienia ich założeń i celów, poprzez sposoby konstruowania ich programu aż do wskazówek technicznych jak należy je przeprowadzać.
W moim odczuciu omawiana publikacja nazwana być może publikacją bardzo przydatną. Nie tylko ze względu na swoją czytelność i szerokość spojrzenia na problem, ale także z racji swojego oparcia w badaniach praktycznych i dwupoziomowego jakby przełożenia przez autorkę tych badań - najpierw na teoretyczne uogólnienie problemów badanych dzieci, co pomaga zrozumieć ich istotę, a następnie znów przejście na praktykę - w szukaniu rozwiązań i sposobów działania wspartych na teorii, ale jakże jednak praktycznych. Wydaje mi się, iż nauczyciel czy rodzic sięgnąwszy po to opracowanie zmieni pogląd na dramat jaki toczy się w dziecku mającym trudności specyficzne na lekcjach matematyki i zrozumie jak wielki problem to jest, szczególnie dla dziecka. Dzięki temu potrafił będzie łatwiej odnaleźć drogę porozumienia i pomocy dziecku. Ważny jest tutaj sposób uświadamiania przez Gruszczyk - Kolczyńską przewagi nawet zostawienia dziecka na drugi rok, ale pomocy mu poprzez wyrobienie dojrzałości do nauki i zrekonstruowania jego wiadomości i umiejętności nad bezsensownym i nie prowadzącym do niczego „przepychaniu” dziecka z klasy do klasy. Jest to być może stwierdzenie banalne, aczkolwiek nie zawsze przez rodziców zrozumiane, zwłaszcza w domach nie inteligenckich, a przecież to dzieci właśnie z takich domów mają trudności specyficzne najczęściej.
Duża zaletą książki jest empatyczne spojrzenie na problemy dzieci, co odczytać można w sposobie opisywanych przez autorkę trudności. Odnosi się ona do przeżyć emocjonalnych doznawanych przez dzieci w chwilach niepowodzeń i tłumaczy w ten sposób ich sposoby ucieczki, skupiając się nie na tym co robią, ale dlaczego to robią. Spojrzenie to wydaje mi się bardzo pomocne nauczycielom czy rodzicom, z prostej przyczyny - często trudności specyficzne dzieci nie zostają rozpoznane i automatycznie oceniane są jako wynik lenistwa czy niechęci ze strony dzieci. Analiza Gruszczyk - Kolczyńskiej pozwala więc uświadomić sobie jak trudna sytuacja taka jest również, a może nawet bardziej dla dziecka, które także chciałoby zdolność uczenia się matematyki posiadać.
Publikacja na pewno jest wartościowa także z racji swojego głębokiego odwołania do praktyki nauczycielskiej i terapeutycznej. Autorka nie tylko tłumaczy sposoby diagnozowania dziecka, odwołując się do przyczyn stosowania metod właśnie takich a nie innych, ale także wskazuje w jaki sposób otrzymane wyniki analizować tak, by potem dostosować sposób nadrabiania zaległości do danego dziecka. Końcowa część książki, gdzie przedstawione są przykładowe programy, a nawet scenariusze zajęć dotyczących zagadnień to doskonały mini przewodnik metodyczny nauczyciela pragnącego pomóc uczniowi i wyrównać jego szanse na lekcjach matematyki. Są one wartościowe także pod względem swojej często nietypowości, np. zajęcia dotyczące tworzenia przez dziecko gier i respektowania ich zasad wydają mi się rozwiązaniem kreatywnym i ciekawym, a jakże, okazuje się, praktycznym. Treningi przeprowadzone według zasad przedstawionych przez autorkę na pewno przyczynią się przyspieszenia rozwoju możliwości poznawczych słabszych dzieci, do wsparcia u nich rozwoju myślenia operacyjnego, a w szerszym kontekście do rozwoju zdolności matematycznych dzieci.
Publikację „Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki” poleciłabym na pewno wszystkim nauczycielom edukacji elementarnej, terapeutom mającym zamiar zająć się prowadzeniem zajęć korekcyjno - wyrównawczych dla dzieci najmłodszych, a także rodzicom i innym bliskim dzieci, których takie trudności dotknęły. Jest to bowiem publikacja w swym języku nietrudna i nieskomplikowana, a zawiera bardzo dużo rad skupiających się nie na samych problemach, ale na dziecku - dziecku jako podmiocie owych trudności. Pamiętać tu należy o dokuczliwości dla takich dzieci niepowodzeń, które mogą stać się przyczyną poważnych problemów edukacyjnych dzieci w przyszłości, z czasem bowiem bez interwencji i pomocy problemy takie mogą się tylko pogłębiać, nie znikną samoistnie. Należy jednak wyraźnie skupić się na aspekcie faktycznej funkcjonalności pomocy, którą dziecku ofiarujemy - wskazówką w tym wypadku może być właśnie analiza Edyty Gruszczyk - Kolczyńskiej.
Podsumowując, książka ta to publikacja niezwykle wartościowa, praktyczna i przydatna ze względu na aspekt holistycznego podejścia do problemów dzieci i ich trudności specyficznych w uczeniu się matematyki, a także sposoby praktycznych prób rozwiązania tego problemu opartych na wieloletnich badaniach i doświadczeniach. Nie odnajduje w książce tej nieścisłości czy uwag nieprzydatnych. Należałoby tylko mieć nadzieję, że publikacja taka trafi do rąk ludzi kompetentnych, będących w stanie uwagi ogólne w niej zawarte dostosować do potrzeb konkretnego dziecka w sposób pozwalający na faktyczne wyeliminowanie z jego życia trudności w radzeniu sobie zarówno na lekcjach matematyki, jak i w życiu codziennym z wykorzystywaniem zasad matematycznych i przez to ułatwieniu mu przyszłej drogi edukacyjnej.
1