Początek formularza

ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM/WYKŁAD 6/(08.01.2011)
6. DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA PRZEDSIĘBIORSTWA

6.1. Rodzaje inwestycji

Funkcjonowanie przedsiębiorstwa i jego rozwój dotyczą działalności inwestycyjnej organizacji.

Zgodnie z Krajowym Standardem Rachunkowości nr 1 - Rachunek przepływów pieniężnych, działalność inwestycyjna polega na zakupie lub sprzedaży rzeczo­wych aktywów trwałych (środków trwałych, środków trwałych w budowie), wartości niematerial­nych i prawnych, długoterminowych inwestycji i krótkoterminowych aktywów finansowych (z wyjątkiem środków trwałych i ich ekwiwalentów) oraz związane z tym pieniężne koszty i korzyści, z wyjątkiem dotyczących podatku dochodowego.

Decyzje inwestycyjne należą do zagadnień strategicznych, ponieważ podejmowanie decyzji o funduszach pieniężnych na długie okresy wymaga: przewidywania ogólnej koniunktury w gospodarce, warunków technicznych i ekono­micznych działalności w danej gałęzi, wielkości i struktury popytu na określone produkty, warunków na rynku pracy, działania konkurencji oraz sytuacji na rynkach finansowych. Procesy inwestycyjne stanowią podstawę rozwoju przedsiębiorstwa, kształtują jego przyszłość i wywołują długofalowe skutki ekonomiczne. Wpływają na konkurencyjność przedsiębiorstwa, jego udział w rynku i możliwość generowania zysku.

Rozwój przedsiębiorstwa i zwiększanie jego potencjału odbywa się w wyni­ku podejmowania różnego rodzaju przedsięwzięć inwestycyjnych. Dotyczą zmian wielkości produkcji, jej jakości i struktury asortymen­towej, obniżki kosztów, zmiany źródeł zaopatrzenia i kierunku zbytu oraz po­wiązań z innymi firmami, a także wspólnych inwestycji, lokowania nadwyżek kapitału poza firmą macierzystą czy też innych form działania. Inwestycje są to nakłady z odroczonym w czasie efektem, jak również działalność polegająca na angażowaniu przez przedsiębiorstwo zasobów pieniężnych w celu uzyskiwania przyszłych korzyści.

Inwestycje dzieli się na: rzeczowe, finansowe i niemate­rialne.

Inwestycje rzeczowe obejmują tworzenie i nabywanie nowych środków trwałych, jak również odtwarzanie i modernizację majątku trwałego firmy. Są podstawową formą wzrostu wewnętrznego przedsiębiorstwa. Podejmowane są z myślą o rozszerzeniu skali i zakresu działalności, zwiększeniu zyskowności, zdolności produkcyjnych czy poprawie pozycji konkurencyjnej.

Inwestycje finansowe (kapitałowe) obejmują udziały, akcje i obligacje obcych podmiotów oraz lokaty bankowe. Podejmowane są w celu uzyskania dochodu z zainwestowania wolnych środków pieniężnych, niekiedy prowadzone w celu przejęcia innej firmy poprzez wykup pakietu kontrolnego akcji spółki.

Inwestycje niematerialne obejmują nakłady na badania, prace mar­ketingowe podejmowane w dziedzinie rozwoju lub reklamy, nakłady na szkole­nia i zaplecze socjalne.

Inwestycje rzeczowe stanowią typową oraz najczęściej stosowaną formę in­westowania w przedsiębiorstwie.

Ze względu na realizowany cel związany z ich podejmowaniem, inwestycje rzeczowe podzielono na:

1)           inwestycje odtworzeniowe, których zadaniem jest wymiana dotychczas eksploatowanych środków trwałych (maszyny, urządzenia techniczne, budynki, budowle) na obiekty nowe; przyczyną tych inwestycji jest proces utraty przez nie wartości użytkowej;

2)           inwestycje modernizacyjne, których celem jest unowocześnienie wyposa­żenia technicznego w celu stworzenia korzystnych warunków do obniżenia kosztów wytwarzania, stosowania nowoczesnych technologii lub odnowienia produkcji; niejednokrotnie motywem podejmowanych inwestycji modernizacyjnych jest poprawa warunków pracy, zadośćuczynienie wymaganiom ekologicznym, czy też poprawa warunków socjalnych; inwestycje moderni­zacyjne często łączone są z inwestycjami odtworzeniowymi;

3)           inwestycje rozwojowe, w celu powiększenia potencjału gospo­darczego przedsiębiorstwa poprzez zwiększenie zdolności produkcyjnej, rozwój sieci handlowej, zróżnicowanie kanałów dystrybucji itp.; inwestycje te mają na celu również wywołanie dotychczas nieznanych potrzeb;

4)           inwestycje strategiczne motywowane są głównie ochroną lub umocnieniem pozycji rynkowej; mogą mieć charakter defensywny (np. ochrona przed konkurencją lub niekorzystnymi warunkami narzucanymi przez dostawców) lub ofensywny (rozwój filii, fuzja z dotychczasowymi konkurentami, rozwój kooperacji itp.).

Ze względu na charakter tworzenia aktywów trwałych (majątku trwałego) przedsiębiorstwa, inwestycje rzeczowe dzieli się na:

1)        zakupowe (wymagające tylko zakupu maszyn i urządzeń oraz ewentualnego montażu i synchronizacji z innymi urządzeniami oraz instalacjami);

2)        budowlane (wymagające różnych prac budowlano-montażowych i dłuższego okresu realizacji).

Realizacja inwestycji rzeczowej, zwłaszcza o charakterze rozwojowym, wy­maga znacznych nakładów i działań rozłożonych w czasie, a spodziewane efekty osiągane są dopiero podczas eksploatacji obiektu.

Typowy przebieg procesu realizacji inwestycji rzeczowej obejmuje następujące fazy:

1)        przedrealizacyjna (przygotowawcza), zawierająca studium możliwości, studium przedrealizacyjne (pre-feasibility study), ostateczną techniczno-ekonomiczną wersję projektu (feasibility study), raport oceniający (decyzja inwestycyjna), negocjacje, zawieranie umów i kontraktów;

2)        realizacyjna (inwestycyjna), obejmuje etap opracowywania planów obiek­tów (np. harmonogramy prac, szczegółowe opracowanie projektów inwesty­cyjno-budowlanych), etap zawierania umów i kontraktów, etap budowy (przygotowanie budowy, budowę obiektów, szkolenie załogi), etap oddania obiektu do eksploatacji;

3)        operacyjna (eksploatacyjna), celem tej fazy jest realizacja podstawowych zamierzeń przedsięwzięcia inwestycyjnego; w trakcie jej trwania dokonywana jest również techniczno-ekonomiczna poprawa projektu obejmującego użytkowanie sprzętu, zastosowa­nie technologii wytwórczych, dobór kwalifikowanej siły roboczej itp.

Wymienione fazy mogą pokrywać się w czasie, przyczy­niając się do skrócenia cyklu przygotowania i realizacji inwestycji.

Konkurencyjnym, w stosunku do klasycznego inwestowania rzeczowego, jest inwestowanie we własność, czyli zakup przedsiębiorstwa (lub jego części) i osiąganie efektu inwestycyjnego niemal natychmiast. W przypadku tej formy inwestowania nie występuje zjawisko zamrożenia środków fi­nansowych, ponieważ realizacja inwestycji wymaga najczęściej jednorazowego nakładu na nabycie danego obiektu inwestycyjnego [Brzeziński, 2007, s. 111-113].

 

6.2. Udział inwestycji w rozwoju potencjału przedsiębiorstwa

Inną możliwością zwiększania potencjału firmy, oprócz wdrażania innowacji, jest realizacja inwestycji w przedsiębiorstwie. Pozwalają one na pomnażanie zasobów przedsiębiorstwa, głównie materialnych (rzeczowych) i fi­nansowych. Inwestycje niejednokrotnie sprzężone są z wprowadzaniem innowa­cji technicznych w przedsiębiorstwie, które mogą być następstwem zmian jakościowych lub dawać impuls do ich wprowadzania w firmie. Wdraża­nie innowacji również dotyczy: rozbudowywania sieci dystrybu­cji, wdrożenia informatycznych systemów wspierających zarządzanie, unowo­cześnienia parku maszynowego, czy zwiększania możliwości produkcyjnych, poprzez dokonywanie inwestycji w rzeczowy majątek trwały. Wkra­czanie przedsiębiorstwa na zagraniczne rynki, podejmowanie tam tzw. inwesty­cji bezpośrednich także wymaga określonych zasobów finansowych, rzeczowych i ludzkich, niezbędnych do prowadzenia działalności na arenie mię­dzynarodowej.

Podstawową kategorię inwestycji stanowią inwestycje rzeczowe związane z odnawianiem i budowaniem właściwej struktury majątku trwałego. Przedsię­wzięcia tego rodzaju, w znaczący sposób wpływają na kształtowanie wewnętrz­nych możliwości wzrostu przedsiębiorstwa, poprzez m.in. oddziaływanie na jakość wytwarzanych wyrobów, zdolność produkcyjną czy poziom wykorzysta­nia zasobów produkcyjnych. Dokonywanie zmian w obszarze środków trwałych wynika również z potrzeby stosowania w procesach wytwórczych bardziej zaawansowanych technologii umożliwiających wzrost jakości wytwarzanych wyrobów, produko­wanie nowych wyrobów, zwiększanie wydajności i produktywności wykorzy­stywanych zasobów. Inwestycje takie skutkują najczęściej szeregiem zmian o charakterze organizacyjnym. Przedsięwzięcia rzeczowe dotyczą odnawiania i unowocześniania zasobów rzeczowych firmy oraz ich pomnażania w celu zwiększenia możliwości operacyjnych przedsiębiorstwa. Inwestowanie rzeczowe wymaga znacznych na­kładów finansowych. Realizacja przedsięwzięć o długim cyklu inwestycyjnym powoduje zamrożenie środków pieniężnych i odłożenie w czasie efektów z eksploatacji inwestycji.

Inwestycje finansowe dotyczą nabywania i sprzedaży udziałów i papierów warto­ściowych (akcji, obligacji) innych firm; obejmują również inwestowanie w loka­ty bankowe, fundusze inwestycyjne czy wierzytelności. Dotyczą inwe­stowania wolnych zasobów finansowych. Wygospodarowane w ten sposób środki pieniężne są wykorzystywane przy finansowaniu kolejnych, plano­wanych inwestycji rzeczowych lub kapitałowych w przedsiębiorstwie. Inwesty­cje finansowe są sposobem na lokowanie wolnych środków finansowych i ich pomnażanie, w celu ponownego zainwestowania i zwiększania potencjału rozwojowego firmy.

Współczesne warunki prowadzenia biznesu i inwestowania w aspekcie przy­szłości firmy powodują, że kluczowym zasobem przedsiębiorstwa staje się wie­dza pracowników, zespołów i całej organizacji. Firma, aby rozwijać się, potrzebuje także określonego zasilenia kapitałowego, jak i odtwarzania potencja­łu technicznego, czyli podejmowania określonych działań inwestycyjnych w kierunku pomnażania kapitału i majątku przedsiębiorstwa. Zakres dokonywanych w przedsiębiorstwie inwestycji zależy od charakteru przedsiębiorstwa, rodzaju prowadzonej działalności, branży w której działa, warunków prowadzenia biznesu itp. Charakterystyczna dla ery informacyjnej wirtualizacja działalności przedsiębiorstw, odchudzanie struktur przedsię­biorstw, wydzielanie realizowanych do tej pory procesów na zewnątrz powodu­ją, że zasoby rzeczowe a więc i inwestycje rzeczowe tracą swoje znaczenie, na rzecz zasobów niematerialnych, co wpływa na przedmiot, jak i strukturę inwestowania w firmie [Brzeziński, 2007,  s. 114, 115].

 

 

1

 

Dół formularza

---