TEMAT: OLIMPIADY SPECJALNE
1. RYS HISTORYCZNY
Korzenie ruchu Special Olympics tkwią w Stanach Zjednoczonych.
W 1946 roku w hołdzie po zabitym w czasie II wojnie światowej Józefie Kennedy, jego rodzice przeznaczyli część swojej fortuny na pomoc osobom upośledzonym umysłowo. Została w ten sposób ustanowiona Fundacja pod nazwą: Joseph P. Kennedy, Jr. Fundation. Początkowo finanse przeznaczone były na badania naukowe związane z profilaktyką i wczesnym wykrywaniem upośledzenia umysłowego,
a także na rozwijanie różnych środków pomocy osobom dotkniętym tym kalectwem. W tym celu utworzono kilka ośrodków badawczych. Efekty prac naukowych prowadzonych w tych ośrodkach wpłynęły
na optymalizację diagnostyki upośledzenia umysłowego,
a jednocześnie ukazały nowe, nieznane dotąd drogi rewalidacji tej grupy osób. Prace naukowe wykazały, że jednym z najlepszych sposobów szeroko pojętej rewalidacji osób o obniżonym funkcjonowaniu intelektualnym jest różnorodna aktywność
sportowo - rekreacji.
W końcu lat sześćdziesiątych XX wieku powstała pionierska koncepcja Special Olympics - Międzynarodowego Ruchu, który poprzez trening sportowy, udział w zawodach oraz rekreacją miał stworzyć upośledzonym umysłowo szansę powrotu do życia wśród tych, których los obdarzył pełnym intelektem. Ideą przewodnią olimpiad specjalnych jest przekonanie, iż udział w zawodach osób o takim samym poziomie intelektualnym jest najbardziej odpowiednim środkiem do mierzenia wzrostu postępu w pracy z nimi, a także najlepszym bodźcem wpływającym na ich rozwój osobniczy.
Sport jest najszybszyą i najpewniejszą drogą do uzyskania pewności siebie, poprawy własnej sprawności, ciągłego rozwoju.
Program Special Olympics jest jedynym w swoim rodzaju programem obejmującym wychowanie fizyczne, trening sportowy oraz zawody przystosowane dla dzieci i dorosłych upośledzonych umysłowo.
Rozwój tego programu zapoczątkowała obecna przewodnicząca Międzynarodowego Ruchu Special Olymics- Eunice Kennedy Shriver, kierująca fundacją im. Josepha P. Kennedy i patronująca w skali światowej Olimpiadom Specjalnym.
W czerwcu 1963 roku zorgananizowała ona w swoim domu
w Maryland jednodniowy obóz dla upośledzonych umysłowo,
którego celem było zbadanie możliwości, jakimi dysponują te
osoby w różnych formach aktywności ruchowej.
Lata 1964-68 to okres, w którym liczne letnie obozy dla upośledzonych umysłowo, finansowane przez Fundację Kennedy spowodowały aktywizację wielu społecznych i prywatnych organizacji. Również w roku1968 zapadła decyzja o rozszerzeniu działalności i zorganizowaniu międzynarodowej imprezy. Pierwsze Igrzyska odbyły się w Chicago z udziałem 1000 zawodników
z 26 stanów oraz Kanady.
W grudniu 1968 roku została założona Special Olympics Incorporation- organizacja, która miała nadzorować i regulować systematyczny rozwój programu Special Olympics. W kolejnych latach następuje dalsza popularyzacja i wzmożony rozwój
Special Olymics poza USA i Kanadę.
W 1977 roku rozegrano I Światowe Igrzyska Specjalne w sportach zimowych w Steamboat Springs.
Lata osiemdziesiąte to bardzo dynamiczny rozwój ruchu Special Olympics. Rośnie liczba organizowanych na świecie narodowych igrzysk specjalnych. W ślad za tym rośnie liczba zawodników biorących udział w tego typu zawodach z 1663 osób w roku 1984 do 11,5 tysiąca w roku 1987.
Kraje europejskie uczestniczące w światowych Igrzyskach Specjalnych organizowały także- kontynentalne zawody.
Pierwsze Europejskie Igrzyska Specjalne rozegrano w Belgii
w 1981 roku, II w Irlandii w 1985 roku. Wzięło w nich udział 2150 sportowców z 16 krajów Europy.
W 1990 roku zostały przeprowadzone I Europejskie Zimowe
Igrzyska Specjalne w Szkocji.
Dzięki stałemu rozwojowi olimpiad specjalnych świat ludzi upośledzonych umysłowo nabiera w skali globalnej właściwego wymiaru humanistycznego.
W roku 1983 zaproszono do udziału w VI Międzynarodowej Letniej Olimpiadzie Specjalnej w Baton Rouge, Louisiana,
a, w 1985 roku w Zimowej Olimpiadzie Specjalnej w Park City,
Utah (USA) skromne delegacje z Polski jako uczestników - obserwatorów. W tym samym roku z inicjatywy działaczy ZG TPD oraz Komitetu Pomocy Osobom Upośledzonym Umysłowo powstał Ogólnopolski Komitet Olimpiad Specjalnych, na czele, którego stanął dr Jerzy Tyczyński. Z inicjatywy Ogólnopolskiego Komitetu przeprowadzono w 29 regionach, w których uczestniczyli głównie osobnicy upośledzeni w stopniu umiarkowanym i znacznym.
I Ogólnopolska Olimpiada Specjalna, odbyła się 14 marca1987 roku w warszawskiej Akademii Wychowania Fizycznego. Impreza, której patronował ówczesny wicepremier profesor Zbigniew Gertych cieszyła się dużym zainteresowaniem społeczeństwa i oceniona została bardzo pozytywnie przez dyrektora Biura Europejskiego Olimpiad Specjalnych- Bernarda Jurdanta z Belgii.
Uczestniczyło w niej około 300 osób z 29 województw.
Do sprawnego przeprowadzenia tej imprezy przyczyniło się 180 wolontariuszy - studentów AWF Warszawa, którzy dobrowolnie zadeklarowali chęć niesienia pomocy dzieciom specjalnej troski przez cały dzień, w którym odbywały się zawody.
I- szą Ogólnopolską Zimową Olimpiadę Specjalną zorganizowano w dniach 27-28 luty 1988 roku w Nowym Targu.
Patronami honorowymi Igrzysk I Zimowej Olimpiady Specjalnej
był Przewodniczący Komitetu ds. Młodzieży i Kultury Fizycznej Aleksander Kwaśniewski oraz wojewoda nowosądecki Zbigniew Barylak.
2.ZASADY I CELE ORGANIZACJI OLIMPIAD SPECJALNYCH
Zawodnicy uczestniczą w nich podzieleni na grupy według poziomu umysłowego, płci, wieku, a także aktualnych osiągnięć w danej dyscypliny. Istotne jest to, że nawet ci najbardziej pokrzywdzeni przez los osiągający najsłabsze wyniki mają szansę udziału w światowych igrzyskach. W ruchu Special Olympics zawodnicy podzieleni są na pięć kategorii wiekowych: 8 - 11, 12 - 15, 16 - 21, 22 - 29 oraz powyżej 30 lat, nie ma zatem górnej granicy wieku.
Uprawiane są trzy grupy dyscyplin sportu: dyscypliny oficjalne, pokazowe i adaptowane lub rozwijające. W sportach oficjalnych uczestniczą ci upośledzeni, którzy rozumieją sens rywalizacji sportowej. Sporty pokazowe lub demonstrowane stanowią uatrakcyjnienie programu olimpiad, a jednocześnie są poszukiwaniem nowych dyscyplin dostępnych osobom upośledzonym. Sporty adoptowane, to specyficzne zajęcia ruchowe dostępne dla ludzi głęboko upośledzonych, którzy nie rozumieją sensu rywalizacji sportowej. Ruch olimpiad specjalnych ma na świecie również swój odpowiednik na polu turystyki, a odłam tego ruchu nazywa się
Special Holidays.
Obsługują ten program, Special Olympics Incorporation, charytatywne organizacje w Waszyngtonie oraz narodowe organizacje zarządzające programem olimpiad specjalnych przez cały rok w swoich terytorialnych granicach. Prawo do udziału w programie olimpiad specjalnych mają wszyscy upośledzeni umysłowo, którzy ukończyli ósmy rok życia i zostali poddani diagnozie dotyczącej stopnia ich upośledzenia.
Sportowe spotkania zgodnie z tym programem są planowane na cały rok w taki sposób, aby umożliwić zawodnikom współzawodnictwo we wszystkich uprawianych przez nich dyscyplinach.
Program olimpiad specjalnych obejmuje różne konkurencje sportów letnich i zimowych, które są rozgrywane na międzynarodowych igrzyskach olimpiad specjalnych. Dla tych,
którzy dopiero rozpoczynają przygotowania do udziału w tym programie zaproponowano specjalny plan treningu przygotowawczego.
Zawiera on przykładowe najprostsze ćwiczenia fizyczne przygotowujące organizm do większego wysiłku fizycznego.
Efektem systematycznej pracy jest udział w igrzyskach specjalnych.
Program Special Olymics w dużej mierze opiera się na pomocy wolontariuszy. Osób działających na rzecz tego ruchu jest ponad
550 tysięcy.
Rozwój ruchu olimpiad specjalnych wyznaczają następujące zasady:
Celem Special Olymics jest włączenie wszystkich upośledzonych do społeczeństwa.
Ideą Special Olymics jest udział w zawodach sportowych zapewniający uczestnikom pełną możliwość wyzwolenia swojej aktywności i spontanicznej radości.
Wszystkie działania określone mianem olimpiad specjalnych są odbiciem wartości, norm, tradycji i ceremonii wcielonych do współczesnego ruchu olimpijskiego.
Konkurencje zawarte w programie olimpiad specjalnych uwzględniają wiek i stopień niesprawności startujących sportowców i obejmują zarówno najprostsze formy aktywności fizycznej, jak i najbardziej złożone formy współzawodnictwa.
W ceremonii dekoracji poza nagradzaniem medalami pierwszych trzech zawodników prezentuje się i wyróżnia odznaczeniami wszystkich uczestników.
Olimpiady specjalne obok treningu i zawodów sportowych, prezentują również pełen zakres artystycznych i kulturowych osiągnięć osób upośledzonych umysłowo.
Celem Special Olympics jest również troska o jak najlepszy rozwój narodowych organizacji zajmujących się działalnością na rzecz upośledzonych umysłowo. Wszystkie kraje organizujące własne igrzyska są zapraszane do udziału w światowych igrzyskach letnich i zimowych, które odbywają się w Stanach
Zjednoczonych, co 4 lata.
6